تحقیقات مالی

هدف: سرمایه گذاران و نهادهای مالی، تمایل دارند که در انتخاب سرمایه گذاری، از آینده و همچنین، نحوه عملکرد خود اطمینان نسبی داشته باشند؛ به نحوی که در موقعیت های عدم قطعیت (رونق و رکود بازارها) عملکردهای مناسبی انجام دهند. این پژوهش به دنبال یافتن سبد سهام بهینه استواری است که در شرایط مختلف بازار، بهترین عملکرد را داشته باشد و پشیمانی سرمایه گذار از انتخاب سبد سهام را به حداقل رساند. روش: به منظور به دست آوردن سبد سهام بهینه، از سناریوبندی وضعیت های مختلف بازار، بر اساس بازده روزانه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران و به کارگیری الگوریتم بهینه سازی توده ذرات و ملاک حداقل حداکثر پشیمانی استفاده شده است. همچنین در این پژوهش، توابع هدف چندمتغیره و امگا ارزش در معرض ریسک شرطی، به عنوان توابع برازش در بهینه سازی توده ذرات به کار گرفته شده است. از داده های 50 شرکت بورسی، طی سال های 1388 تا 1395، برای محاسبه سبد های سهام بهینه و داده های سال 1396 به عنوان خارج از نمونه، برای آزمون سبد های سهام به دست آمده استفاده شده است. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان می دهد که در بازه ماهانه، سبد های سهام بهینه استوار در مقایسه با سبد سهام معیار، نسبت اطلاعاتی بیشتر و خطای ردیابی کمتری دارند. نتیجه گیری: سناریوبندی بازار و به کارگیری ملاک حداقل حداکثر پشیمانی، عملکرد سبد های سهام بهینه استوار را بهبود می دهد. همچنین، نتیجه مقایسه مدل معیار میانگین نیم واریانس با تابع چندمتغیره و ضریب امگا ارزش در معرض ریسک شرطی برای بهینه سازی سبد سهام، نشان داد که تابع چندمتغیره و ضریب امگا ارزش در معرض ریسک شرطی به بهبود بیشتری در عملکرد سبد های سهام استوار منجر می شود.

هدف: اتخاذ استراتژی معاملاتی سودده، یکی از دغدغه های سرمایه گذاران بازار مالی است. این استراتژی، بر پایه نقاط معاملاتی یا نقاط عطفِ سودده شکل می گیرد و لازمه دستیابیِ به آن، پیش بینی نقاط عطف است. گام نخست در راستای پیش بینی نقاط عطف، شناسایی نقاط عطف موجود در گذشته سری زمانی است. میزان سوددهی نقاط عطف پیش بینی شده، به میزان سوددهی نقاط عطف شناسایی شده بستگی دارد. به همین دلیل، ادبیات موضوع همواره در راستای ارتقای عملکرد روش های شناسایی نقاط عطف یا افزایش میزان سوددهی نقاط عطف شناسایی شده، تلاش کرده است. با این حال تا جایی که می دانیم، هیچ یک از روش های موجود، قابلیت شناسایی سودده ترین نقاط عطف یا نقاط عطف بهینه را ندارد. مقاله حاضر، با هدف برطرف سازی این شکاف تحقیقاتی تدوین شده است. روش: مدل پیشنهادی در این مقاله، با پیاده سازی مسئله شناسایی نقاط عطف در بستر گراف و حل آن با جست وجوی طولانی ترین مسیر، نقاط عطف بهینه را شناسایی می کند. یافته ها: مدل پیشنهادی، بر خلاف روش های شناسایی موجود در ادبیات، قابلیت شناسایی نقاط عطف بهینه موجود در گذشته سری زمانی مالی را دارد. نتیجه گیری: به منظور نشان دادن عملکرد مدل پیشنهادی، ابتدا مدل روی بازارهای بورس نزدک و نیویورک پیاده سازی و نتایج آن با بهترین مدل های شناسایی موجود در ادبیات موضوع مقایسه شد. نتایج به دست آمده، برتری عملکرد مدل پیشنهادی را نسبت به سایر مدل ها نشان می دهد.

هدف: صندوق های سرمایه گذاری ایران، طی سال های 1390 تا 1396، سالانه به طور متوسط 330 درصد گردش معاملاتی داشته اند. انجام معاملات آن هم در ابعاد بزرگ، هزینه های معاملاتی شایان توجهی را به سرمایه گذاران تحمیل می کند؛ اما همیشه به سود منجر نمی شود. هدف این پژوهش، تخمین هزینه های معاملاتی صندوق های سرمایه گذاری ایران و کشف رابطه این هزینه ها با عملکرد صندوق هاست. روش: علاوه بر مالیات و کارمزد که شناخته شده تر هستند، هزینه های ناشی از شکاف مظنه خرید و فروش و هزینه های ناشی از معاملات بزرگ (اثر قیمتی) نیز وجود دارد که محاسبات آنها پیچیده تر است. در این پژوهش، به کمک داده های با تواتر بالای معاملات سهام و دفتر سفارش ها و همچنین، اطلاعات صورت های مالی فصلی 15 صندوق سرمایه گذاری سهامی در ایران که به صورت دستی جمع آوری و استفاده شده اند، دو هزینه یادشده برآورد شد؛ سپس به بررسی اثر هزینه های معاملاتی روی بازدهی تعدیل شده با ریسک صندوق ها (آلفای چهار عاملی) پرداخته شد. یافته ها: صندوق های تحت مطالعه ، سالانه به طور متوسط معادل 11 درصد ارزش صندوق را صرف مجموع هزینه های معاملاتی ناشی از معاملات سهام بورسی می کنند. این مقدار، در مقایسه با بازدهی سالانه صندوق ها در بازه زمانی تحقیق که معادل 6/15 درصد است، چشمگیر تلقی می شود. همچنین در کل بازه زمانی مورد مطالعه، رابطه معناداری بین هزینه های معاملاتی و عملکرد صندوق ها وجود ندارد، هرچند که در زیربازه سال های 1392 تا 1393، این اثر منفی و معنادار به دست آمده است. نتیجه گیری: معاملات زیاد مدیران صندوق های سرمایه گذاری در ایران، قادر نیست عملکرد آنها را بهبود دهد و در بهترین حالت، هزینه های معاملاتی را پوشش می دهد.

هدف: مطالعات صورت گرفته در زمینه مالی رفتاری و ریزساختارهای بازار، نشان می دهد که میان احساسات سرمایه گذار و نقدشوندگی بازار ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. هدف این مقاله، بررسی تأثیر شاخص جامع احساسات سرمایه گذار بر نقدشوندگی سهام و نوسان های آن و همچنین، بررسی تقارن یا عدم تقارن اخبار (شوک های) مثبت و منفی در بورس اوراق بهادار تهران است. روش: ادبیات نقدشوندگی مجموعه وسیعی از شاخص های نقدشوندگی را پیشنهاد می کند که برای اندازه گیری ویژگی ها و ابعاد مختلف نقدینگی ارائه می شود. بنابراین، در این پژوهش از چهار معیار نقدشوندگی برای دریافت ابعاد مختلف نقدشوندگی استفاده شده است که عبارت اند از: هزینه های معاملاتی، اندازه گیری بر مبنای حجم (فعالیت های معاملاتی) و ویژگی های تأثیر قیمت. در این راستا، دو معیار گردش معاملات و حجم معاملات، به بُعد هزینه های معاملاتی؛ معیار عدم نقدشوندگی آمیهود، به بُعد اندازه گیری بر مبنای حجم (فعالیت های معاملاتی) و معیار شکاف قیمتی، به ویژگی تأثیر قیمت مرتبط هستند. احساسات سرمایه گذاران با استفاده از 9 معیار غیرمستقیم سنجش احساسات سرمایه گذاری اندازه گیری شده و به کمک روش تحلیل مؤلفه اساسی، شاخص جامع احساسات تشکیل شده است. برای بررسی تقارن این تأثیر، از مدل GARCH و برای بررسی عدم تقارن از مدل های E-GARCH و T-GARCH استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که دو معیار گردش معاملات و حجم معاملات با احساسات سرمایه گذاران ارتباط ضعیفی دارد و عدم نقدشوندگی آمیهود از احساسات سرمایه گذاران بیشترین تأثیر را می پذیرد. همچنین، نتایج از نامتقارن بودن تأثیر شوک ها حکایت می کند؛ به گونه ای که شوک های مثبت نسبت به شوک های منفی تأثیر بیشتری دارد. از آنجا که شوک های مثبت در بازار باعث کاهش تلاطم های بازار می شود، می توان با ایجاد احساسات خوش بینانه (مثبت)، نقدشوندگی در بازار را افزایش و تلاطم های نقدشوندگی بازار را کاهش داد. نتیجه گیری: با توجه به اینکه معیار عدم نقدشوندگی آمیهود، از احساسات سرمایه گذاران بیشترین تأثیر را می پذیرد، سیاست گذاران با کنترل احساسات سرمایه گذاران می توانند نقدشوندگی بازار را افزایش و نوسان قیمتی را کاهش دهند.

هدف: این مقاله به دنبال تبیین مدل برای شناسایی رژیم های حاکم بر بازده شاخص بورس اوراق بهادار تهران و تشخیص عامل تغییر رژیم یا به بیان دیگر، تغییر رفتار بازدهی شاخص است. روش: رویکرد استفاده شده در این مقاله، رگرسیون غیرخطی انتقال ملایم (STR) از مدل های تعویض رژیم بوده است. بدین منظور، از اطلاعات آماری به دست آمده از داده های فصلی برای بازده شاخص بورس اوراق بهادار تهران، متغیرهای اقتصادی و مالی در بازه زمانی 1385 تا 1398 استفاده شده است. یافته ها: مدل برآورد شده در این پژوهش نشان می دهد که بازدهی شاخص به طور مکرر از رژیم کم نوسان به رژیم پُرنوسان یا برعکس تغییر وضعیت می دهد. رابطه غیرخطی متغیرهای توضیح با بازده سهام و وجود رژیم های چندگانه تببین کننده بازدهی شاخص بورس اوراق بهادار تهران تأیید شد. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده حاکی از این است که رابطه بازدهی شاخص با عوامل تبیین کننده آن، به شکل غیرخطی و نامتقارن است و از میان متغیرهای توضیح کلان اقتصادی و مالی، نرخ ارز متغیر انتقال یا عامل تعویض رژیم حاکم بر بازده است. در مدل برآوردی، رابطه میان بازدهی شاخص و متغیرهای توضیح در دوران استقرار رژیم های اول و دوم که به ترتیب نوسان کم نرخ ارز و نوسان بالای نرخ ارز را نشان می دهد، متفاوت بوده است.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، مقایسه عملکرد استراتژی معاملات زوجی مبتنی بر رویکرد کاپیولای واین با کاپیولای تی استیودنت و رویکرد فاصله ای است که برای نخستین بار در بورس اوراق بهادار تهران انجام می شود. مزیت اصلی کاپیولا نسبت به سایر رویکردهای رایج معاملات زوجی نظیر فاصله ای، آن است که لزومی ندارد تابع توزیع بازده سهام، از توزیع گوسی پیروی کند. روش: در رویکرد فاصله ای، برای هر سهم نمونه، سهام با رفتار قیمتی مشابه انتخاب شده و سهم ارزان تر، خریداری و سهام دیگر، فروخته شده است. در رویکرد کاپیولا، ابتدا سهام مشابه به کمک دو رویکرد متعارف و هندسی انتخاب و پس از آن، میان سهام مشابه تابع کاپیولا برازش می شود. در کاپیولای واین، خانواده های مختلف کاپیولا برازش شده و بر اساس معیار اطلاعات آکائیک، بهترین کاپیولا تعیین می شود. در ادامه، مجموعه سهامی که بیشترین ویژگی بازگشت به میانگین را دارد، انتخاب و به دوره معاملاتی منتقل می شود تا موقعیت های معاملاتی مناسب اخذ شود. در نهایت، سه استراتژی کاپیولای واین، کاپیولای تی استیودنت و رویکرد فاصله ای از منظر بازده، نسبت شارپ، ارزش در معرض خطر، بیشترین کاهش بازده مقایسه می شود. همچنین، عملکرد استراتژی معاملات زوجی با توجه به شرایط نزولی/ غیرنزولی بازار آزمون شده است. یافته ها: رویکرد کاپیولا در هر دو استراتژی کاپیولای واین و تی استیودنت، بازده و نسبت شارپ بالاتری نسبت به رویکرد فاصله ای و شاخص بورس اوراق بهادار تهران ایجاد می کند؛ در حالی که رویکرد فاصله ای، عملکرد پایین تری نسبت به شاخص بورس دارد. بازده سالیانه استراتژی کاپیولای واین، کاپیولای تی استیودنت و رویکرد فاصله ای، به ترتیب برابر 194، 171 و 20 درصد و نسبت شارپ این سه استراتژی برابر با 79/0، 70/0 و 04/0- است. همچنین عملکرد استراتژی معاملات زوجی در شرایط غیرنزولی بازار بهتر از شرایط نزولی است. نتیجه گیری: همان طور که انتظار می رفت، با توجه به مزایای متعدد رویکرد کاپیولا، هر دو استراتژی مبتنی بر رویکرد کاپیولا، در مقایسه با رویکرد فاصله ای، بازده و نسبت شارپ بالاتری ایجاد کرده اند. همچنین با توجه به انعطاف بیشتر کاپیولای واین در مدل سازی ساختار وابستگی دنباله ای، این کاپیولا توانست بازده و نسبت شارپ بالاتری نسبت به کاپیولای تی استیودنت ایجاد کند.  

هدف: پژوهش حاضر با شناسایی عوامل مؤثر بر نقدشوندگی، مدلی برای پیش بینی وضعیت نقدشوندگی سهام، در بازار اوراق بهادار تهران ارائه کرده است. روش: 23 عامل مشخص شده در مطالعات کتابخانه ای، بر اساس داده های 154 شرکت فعال در فاصله زمانی 1388 تا 1398 استخراج و در قالب دو خوشه افراز شد. با استفاده از معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی، اعتبار متغیرهای شناسایی شده با معیار حاصل از خوشه بندی ارزیابی شد. یافته ها: ارزیابی ارتباط متغیرها در مدل های یادگیری ماشینی نشان داد که جریان نقدی غیرعادی، هزینه اختیاری غیرعادی، خطای تخمین اقلام تعهدی، تفاوت بین سرمایه در گردش تحقق یافته و موردانتظار، سهام شناور آزاد، دوره تصدی حسابرس، حق الزحمه حسابرسی، سهم بازار حسابرس، محافظه کاری و تغییر حسابرس، در خوشه بندی بیشترین تأثیر را دارند. سرانجام بهترین مدل یادگیری ماشینی، بر اساس آموزش و آزمون انتخاب شد. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که متغیرهای مستقل، بیش از 72 درصد از تغییرات نقدشوندگی را توضیح می دهند. همچنین مدل شبکه های عصبی در مقایسه با سایر مدل های یادگیری ماشینی، توان پیش بینی بیشتری دارد و با 32/99 درصد صحت برازش، مناسب ترین مدل پیش بینی نقدشوندگی است.