تعلیم و تربیت استثنایی

این عقیده که نقایص انگیزش اجتماعی یک نقش محوری در اختلال طیف اتیسم بازی می کند، به تازگی توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این امر باعث تغییر مسیر پژوهشی اختلال طیف اتیسم شده است. هدف از این مقاله بررسی نظریه انگیزش اجتماعی و تبیین آن از ابعاد اختلال طیف اتیسم بود. با درک انگیزش اجتماعی و راه های ارتقای آن می توان روش هایی برای بهترشدن تعاملات اجتماعی، ارتباطات و کاهش مشکلات کودکان طیف اتیسم ارایه کرد.

دانش آموزان کم توان ذهنی دارای مشکلات روان شناختی زیادی از جمله رفتارهای بیش فعالی و اجباری هستند. هدف این پژوهش بررسی اثربخشی بازی های دبستانی بر کاهش رفتارهای بیش فعالی و اجباری دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر بود. این مطالعه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش همه دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر مقطع ابتدایی شهر ارومیه در سال تحصیلی 96-1395 بودند. در مجموع تعداد 30 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه مساوی جایگزین شدند. گروه آزمایش 21 جلسه (3 بار در هفته) با روش بازی های دبستانی آموزش دریافت نمود. هر دو گروه زیرمقیاس های رفتارهای بیش فعالی و اجباری مقیاس اضطراب، افسردگی و خلق (اسبنسن و همکاران، 2003) را به عنوان پیش آزمون و پس آزمون تکمیل کردند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS-19 و با روش های تحلیل کوواریانس چندمتغیری و تک متغیری تحلیل شدند. یافته ها نشان داد بین گروه های آزمایش و کنترل در هر دو متغیر رفتارهای بیش فعالی و اجباری به لحاظ آماری تفاوت معناداری وجود داشت. به عبارت دیگر، بازی های دبستانی به طورمعناداری باعث کاهش رفتارهای بیش فعالی و اجباری دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر شد (01/0> p ). براساس نتایج این پژوهش مشاوران، روان شناسان بالینی و درمانگران می توانند برای کاهش ویژگی های روان شناختی منفی مثل رفتارهای بیش فعالی و اجباری از روش بازی های دبستانی استفاده کنند.

فراگیرسازی اجتماعی برای افراد کم توان ذهنی، خانواده ها، ارائه دهندگان خدمات، برنامه ریزان و سیاست گذاران از اهمیت به سزایی برخوردار است. با توجه به اهمیت فراگیرسازی اجتماعی، هنوز مفهوم ابهام برانگیزی است که سبب همپوشی و تعارض در تعریف آن شده است. قوانین و سیاست ها از فراگیرسازی کامل و موثر افراد کم توان ذهنی و مشارکت آن ها در محله حمایت می کنند. با این حال، مفهوم فراگیرسازی اجتماعی مبهم باقی مانده است و تعریف های گوناگون و مغایری در پژوهش ها و کتاب ها وجود دارد. تعریف جامع فراگیرسازی اجتماعی بر تعامل بین دو حوزه اصلی زندگی اشاره دارد؛ روابط میان فردی و مشارکت محلی. در سال های اخیر، یک مدل بوم شناختی از فراگیرسازی اجتماعی پیشنهاد شده است که عوامل فردی، بین فردی، سازمانی، محلی و اجتماعی - سیاسی را دربرمی گیرد. چهار حوزه از طریق پژوهش های جدید شناسایی شده است که در پیشبرد مدل فراگیرسازی اجتماعی نقش دارد: اجرای سازمانی فراگیرسازی اجتماعی، فراگیرسازی اجتماعی افراد کم توان ذهنی برای زندگی با اعضای خانواده خویش، فراگیرسازی اجتماعی افراد در طیف گسترده تری از ناتوانی ها و نقش بالقوه سازمان های خودحمایتگر در توسعه فراگیرسازی اجتماعی.

ایده فراهم کردن شنوایی برای کودکان ناشنوا با تحریک مصنوعی دستگاه حسی از امکانی آینده گرایانه به واقعیت پیوسته است. عموماً دستگاه های کاشت پذیر شنوایی برای گرفتن و ارائه صدا به دستگاه شنوایی طراحی شده اند. دست کم بخشی از این دستگاه ها با جراحی در سر کودک کاشته می شوند. در خردسالان ناشنوا، هدف از کاشت این دستگاه ها تسهیل رشد زبان گفتاری و فراهم کردن شنوایی کافی برای درک بهتر گفتار است. به تازگی استفاده از این دستگاه ها به طور چشمگیری افزایش یافته است. بخش بزرگی از این افزایش استفاده به ویژه کاشت های حلزونی ناشی از ترکیبی از افزایش آگاهی همگانی، پوشش هزینه های دستگاه و جراحی کاشت، انتخاب دستگاه های دوطرفه، کاشت در موارد باقیمانده شنوایی قابل توجه و بهبود عملکرد است. کاهش اندازه اجزای درونی و بیرونی دستگاه های کاشت و پیشرفت طراحی، انعطاف پذیری و کارکرد آنها، ادامه خواهد یافت. به علاوه، احتمال دارد دستگاه های کاملاً کاشت پذیر در آینده در دسترس باشند. امروزه، گزینه های درمانی شامل چندین دستگاه کاشت پذیر از جمله کاشت حلزونی (یکطرفه و دوطرفه)، کاشت دوگانه، و کاشت ساقه مغز شنیداری است. این مقاله، مروری است بر اطلاعاتی درباره این دستگاه ها، اجزا و شرایط نامزدی آنها.

در زمان های نه چندان دور افراد دارای کم توانی ذهنی از حقوق اولیه ی خود محروم بودند و تعداد زیادی از این افراد به خاطر این محرومیت، دست به مبارزه علیه تبعیض زدند و خواستار حقوقی برابر با دیگر افراد جامعه از طریق جنبش خود-وکیلی شدند. هدف اصلی این جنبش ، توانمند سازی و بهبود شرایط زندگی افراد دارای کم توانی ذهنی از طریق مشارکت دادن آن ها در تصمیماتی است که درباره آن ها گرفته می شود. در این مقاله هدف معرفی جنبش خود – وکیلی به عنوان یکی از برنامه های مؤثر جهت توانمندسازی افراد دارای کم توانی ذهنی از طریق بررسی منابع کتابخانه ای است که در حال حاضر در برخی از کشورهای جهان اجرا می گردد. در کشور ایران علی رغم تلاش های صورت گرفته در زمینه آموزش و توان بخشی، از ظرفیت های جنبش خود- وکیلی برای توانمندسازی افراد دارای کم توانی ذهنی غفلت شده است. این درحالی است که نتایج به دست آمده حاصل از اجرای این جنبش در کشورهای مختلف، نشان می دهد که این برنامه سهم به سزایی در افزایش اعتماد به نفس، رشد مهارت های اجتماعی، احساس شایستگی، تقویت خودپنداره و هویت اجتماعی و در نهایت تقویت مهارت های شغلی و نیل به استقلال در افراد دارای کم توانی ذهنی داشته است و اجرای آن در ایران می تواند در آموزش و توان بخشی این افراد بسیار مؤثر باشد؛ بنابراین باید در قالب برنامه ملی به آن توجه خاصی مبذول گردد.

تعامل با هم سالان و حمایت آنان باعث رشد اجتماعی افراد با ناتوانی می شود و بر بهبود کیفیت زندگی آن ها در بلند مدت تأثیر مثبت دارد. حمایت هم سالان در افزایش سازگاری و افزایش کیفیت و کمیت فرصت مشارکت در کلاس مؤثر است. با این وجود، دانش آموزان دارای ناتوانی برای جلب حمایت هم سالان و پذیرش توسط آنان، چالش های بسیاری را در نطام آموزش فراگیر تجربه می کنند. بنابراین استفاده از رویکرد حمایت هم سالان در نطام آموزش فراگیر بسیار مهم و ضروری است. یافته های پژوهشی حاکی از آن است که حمایت هم سالان باعث رشد مهارت های اجتماعی، افزایش تعاملات و شایستگی های اجتماعی می شود و دارای پیامدهای مثبتی از قبیل کاهش تعصبات، درک واقعیات، پذیرش تفاوت ها، افزایش جامعه پذیری و افزایش تعاملات مثبت با یک دیگر برای دانش آموزان با و بدون ناتوانی است. در این مقاله پس از مقدمه ، تعریف و اهمیت حمایت هم سالان آمده و در ادامه عوامل تأثیرگذار، روش ها و فنون مؤثر بودن حمایت هم سالان، اصول و مبانی حمایت هم سالان، مزایای حمایت هم سالان و موانع و چالش های حمایت هم سالان ارائه شده است.

در این مطالعه، رویه ای متشکل از ارزیابی فعالیت های موردعلاقه ی کودکان، تقویت این فعالیت ها، فعالیت های تثبیت کننده ی شرطی خلاقانه و پیامدها برای پاسخ های درست و نادرست، با هدف آموزش درخواست اطلاعات با استفاده از واژه ی «کدام؟» به کودکان با اختلالات طیف اتیسم بررسی شد. از طرح چند خط پایه ی تعدیل یافته برای آموزش به سه شرکت کننده با اختلالات طیف اتیسم استفاده شد. یافته ها نشان داد که همه ی کودکان یاد گرفتند تا با استفاده از واژه ی «کدام؟» دریافت اطلاعات را درخواست کنند. تعمیم آموزش به محیط طبیعی، به فعالیت جدید و به محتوای جدید مشاهده شد. این یافته ها در طول زمان حفظ شدند و ادامه یافتند.