مطالعات روان شناسی ورزشی

جوّ اجتماعی، مانند کلاس درس یا تیم ورزشی، تعیین کننده جوّ انگیزشی است که فرد ادراک می کند. همچنین محققان گزارش کرده اند که بازیکنان تیم های ورزشی مختلف از نظر عوامل روان شناختی متفاوت اند که این امر می تواند به جو انگیزشی تیم ورزشی مرتبط باشد. تا کنون، مطالعات اندکی به بررسی این موضوع در ورزشکاران نخبه پرداخته اند؛ از این رو هدف از این تحقیق بررسی جو انگیزشی ادراک شده و ارتباط آن با اضطراب و عزت نفس در ورزشکاران نخبه و غیرنخبه رشته های تیمی است. شرکت کنندگان در این تحقیق شامل 116 ورزشکار مرد در دامنه سنی 18 تا 29 سال (با میانگین سن 7/3±24) بودند که در یکی از سطوح نخبه یا غیرنخبه مشغول فعالیت بودند (55 نفر نخبه و 61 نفر غیرنخبه). در این تحقیق از نسخه دوم پرسشنامه جو انگیزشی ادراک شده در ورزش (PMCSQ-2) برای ارزیابی انگیزش، مقیاس اضطراب ورزشی (SAS) برای ارزیابی اضطراب و پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت (SEI) برای اندازه گیری عزت نفس ورزشکاران استفاده شد. از آزمون کولموگروف - اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن داده ها، روش های آمار توصیفی برای گزارش امتیازات ورزشکاران، آزمون تحلیل واریانس یک سویه برای تفاوت در عملکرد بین دو گروه استفاده شد و همچنین با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون ارتباط اضطراب و عزت نفس با جو انگیزشی ادراک شده بررسی شد. نتایج نشان داد در ورزشکاران نخبه، در مقایسه با همتایان غیرنخبه آن ها، جو انگیزشی ادراک شده بیشتر از نوع تکلیف محور است، اما از لحاظ عزت نفس و اختلال تمرکز تفاوت معنی داری بین دو گروه وجود ندارد. در بُعد تکلیف محور، نمرات ورزشکاران نخبه در یادگیری مشارکتی و نقش مهم بیشتر از همتایان غیرنخبه شان بود. با بررسی همبستگی ها مشاهده شد بین جو تکلیف محور و خودمحور، اضطراب پیکری و جو تکلیف محور، جو تکلیف محور و نگرانی، اختلال تمرکز با جو تکلیف محور، اضطراب پیکری و عزت نفس و نیز نگرانی و عزت نفس در سطح 05/0 رابطه ای معنی دار و معکوس وجود دارد. با توجه به نتایج این پژوهش و تحقیقات مشابه به نظر می رسد عملکرد ورزشکاران آشکارا تحت تأثیر ویژگی های روانی قرار می گیرد. عوامل روانی می تواند موجب تمایز بین ورزشکاران نخبه و غیرنخبه شود. افزایش سطح آمادگی روانی باعث افزایش درصد موفقیت ورزشکاران می شود و احساس کفایت و شایستگی در آن ها به وجود می آورد که باعث افزایش انگیزش، اعتماد به نفس و عزت نفس می شود و در نهایت، به پیشرفت در عملکرد ورزشی منجر می گردد. به مربیان توصیه می شود با دادن تمرینات منظم، تشویق و پاداش ها، دادن بازخورد به موقع و همچنین استفاده از راه-کارهایی برای افزایش اعتماد به نفس و کاهش اضطراب، انگیزش را در ورزشکاران و فراگیرندگان خود افزایش دهند.

تصویرسازی ذهنی از مهارت های روانی است که روان شناسان ورزشی به ورزشکاران توصیه می کنند. هدف از انجام این پژوهش مقایسه اثر تصویرسازی شناختی و انگیزشی بر یادگیری مهارت های پایه بسکتبال است. 59 دانشجوی مبتدی و داوطلب به طور تصادفی به سه گروه تمرین بدنی(21نفر)، تمرین بدنی با تصویرسازی شناختی (19 نفر) و تمرین بدنی با تصویرسازی انگیزشی(19 نفر) تقسیم شدند. هر گروه هفت هفته و هر هفته دو جلسه به انجام تمرین بدنی، تصویرسازی شناختی و انگیزشی پرداختند. پیش و پس از مداخله از آزمودنی ها در موقعیت مشابه آزمون پرتاب آزاد، پاس و دریبل بسکتبال گرفته شد. با استفاده از روش اندازه های تکراری نتایج تحلیل و در سطح معنی داری 05/0>P مقایسه شدند. تغییرات نمرات درون گروه ها نشان داد 14 جلسه تمرین سبب بهبود معنی دار عملکرد مهارت های پایه بسکتبال شده است (05/0>P). در پرتاب توپ، دو گروه تمرین بدنی در ترکیب با تصویرسازی انگیزشی و شناختی، در مقایسه با گروه تمرین بدنی پیشرفت معنی داری داشتند (05/0>P). در پاس، دو گروه تمرین بدنی در ترکیب با تصویرسازی انگیزشی و شناختی، در مقایسه با گروه تمرین بدنی پیشرفت بیشتری را تجربه کردند. تنها تغییرات واریانس بین گروهی در مهارت دریبل معنی دار بود (05/0>P) طوری که عملکرد گروه تمرین بدنی توأم با تصویرسازی انگیزشی از گروه تمرین بدنی بهتر بود. با تأکید بر این راه کار آموزشی که تصویرسازی اجرای ورزشی را بهبود می دهد، تصویرسازی انگیزشی تأثیر مطلوب و مؤثرتری بر عملکردهای مختلف اعم از انگیزشی و شناختی دارد

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی تأثیر ایدئولوژی بازیکنان لیگ برتر فوتبال ایران بر تصمیم گیری اخلاقی آنان است. بدین منظور پرسشنامه 15 گویه ای موقعیت اخلاقی در فوتبال حرفه ای و همچنین پرسشنامه 28 گویه ای وضعیت های دشوار اخلاقی در فوتبال حرفه ای (DPSQ-Iran) ساخته شده توسط شجیع و همکاران (1391) به طور تصادفی در اختیار 162 بازیکن شاغل در لیگ برتر فوتبال ایران از 11 تیم راه آهن، نفت تهران، مقاومت شهید سپاسی، فولاد خوزستان، شاهین بوشهر، سپاهان اصفهان، ملوان بندر انزلی، نفت آبادان، پیکان، پاس همدان و آلومینیوم هرمزگان قرار گرفت. روایی محتوایی ابزارها توسط متخصصان و ثبات درونی آن ها نیز در مطالعه ای مقدماتی تأیید شد. به منظور برازش الگو و مشاهده نقش ایدئولوژی در تصمیم گیری اخلاقی از تحلیل مسیر و برای مقایسه متغیرها به تفکیک تیم ها از تحلیل واریانس یک طرفه در سطح معنی داری 05/0P< استفاده شد. یافته ها نشان داد ایدئولوژی اخلاقی بازیکنان تأثیر معنی داری بر تبیین واریانس تصمیم گیری اخلاقی بازیکنان دارد و خرده مقیاس ایده آل گرایی نقش بارزتری در این خصوص ایفا می کند؛ از این رو نقش مربیان و مدیریت باشگاه ها بسیار با اهمیت است و بهبود شناخت و آگاهی های اخلاقی بازیکنان ممکن است بتواند مسئله اخلاق را در فوتبال ایران برای همیشه، از درون و نه از طریق اجبارهای قانونی، حل کند.

هدف این پژوهش تعیین تأثیر جنسیت و سطح رقابتی بر تحلیل رفتگی ورزشکاران در رشته های ورزشی انفرادی است. به این منظور، طی مطالعه ای علّی - مقایسه ای، 185 ورزشکار از رشته های دو و میدانی، تیراندازی، ووشو، کاراته و تکواندو (سن: 78/4±19/25 سال، سابقه رقابتی: 07/6±24/8 سال، جنسیت: 96 مرد و 89 زن، سطح رقابتی: 87 نفر بین المللی و 98 نفر ملّی) که در مسابقات قهرمانی کشور یا اردوهای آماده سازی بازی های آسیایی در سال 1389 شرکت داشتند، با استفاده از روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند و پرسشنامه های اطلاعات فردی و تحلیل رفتگی ورزشکار (ABQ) را تکمیل کردند. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون های تعقیبی تحلیل واریانس یک سویه و LSD در سطح اطمینان 95% تحلیل شدند. نتایج نشان داد تحلیل رفتگی زنان در تمامی ابعاد بیشتر از مردان است (01/0>p). ورزشکاران حاضر در رقابت های کشوری، بیشتر از از ورزشکاران حاضر در رقابت های بین المللی احساس کاهش پیشرفت و احساس بی ارزشی داشتند (01/0>p)، اما در بُعد فرسودگی جسمی/ هیجانی نتایج معکوس بود (009/0=p). مقایسه های چندگانه برای اثر تعاملی جنسیت و سطح رقابتی نشان داد زنان در سطح رقابت های کشوری در ابعاد احساس کاهش پیشرفت و احساس بی ارزشی و در سطح رقابت های بین المللی در بُعد فرسودگی جسمی/ هیجانی دارای بیشترین سطح تحلیل رفتگی هستند (05/0>p). یافته های پژوهش حاضر پیشنهاد می کند که ورزشکاران زن، به ویژه در سطوح رقابتی پایین در معرض خطر بیشتری برای احساس کاهش پیشرفت و احساس بی ارزشی قرار دارند، در حالی که در سطوح رقابتی بالا ممکن است برای تجربه فرسودگی جسمی/ هیجانی آسیب پذیرتر باشند.

امروزه، عملکرد مطلوب ورزشکاران حاصل ترکیب عوامل مختلف شامل آمادگی جسمانی و روانی است. هدف از اجرای تحقیق حاضر تعیین ارتباط بین سرسختی ذهنی و آمادگی جسمانی و همچنین تعیین پیش بین های سرسختی ذهنی است. برای دستیابی به هدف مذکور، 85 دانشجوی دختر با میانگین سنی 52/2 ± 14/20 در این تحقیق شرکت و به منظور سنجش سه خرده مقیاس اطمینان، ثبات و کنترل پرسشنامه سرسختی ذهنی ورزشی (شیرد، گلبی و ون ورش، 2009) را تکمیل کردند. برای سنجش آمادگی جسمانی دانشجویان از آزمون های دراز و نشست، پرش عمودی (سارجنت)، کشش از بارفیکس، دو رفت و برگشت 9×4 متر، دو 1600 متر و آزمون انعطاف پذیری ولز استفاده شد. یافته های آزمون تحلیل واریانس در اندازه گیری های مکرر نشان می دهد بین سه خرده مقیاس اطمینان، ثبات و کنترل تفاوت معنی داری وجود ندارد (05/0p>). یافته های آزمون همبستگی پیرسون نیز نشان می دهد بین استقامت عضلات کمربند شانه، توان عضلات پاها، استقامت هوازی، آمادگی جسمانی کلی و خرده مقیاس اطمینان ارتباط معنی داری وجود دارد. همچنین، همبستگی بین استقامت هوازی و خرده مقیاس کنترل معنی دار است (05/0p≤)، اما بین نمره کل سرسختی ذهنی و هیچ کدام از شاخص های آمادگی جسمانی ارتباط معنی داری یافت نشد (05/0<p). در نهایت، یافته های رگرسیون خطی چندگانه به منظور تعیین متغیرهای پیش بین (شاخص های آمادگی جسمانی) بر متغیرهای ملاک (خرده مقیاس های سرسختی ذهنی) نشان دادند خرده-مقیاس های اطمینان و کنترل با استفاده از استقامت هوازی پیش بینی شدند، در حالی که در متغیر ثبات هیچ کدام از متغیرهای آمادگی جسمانی وارد معادله رگرسیون نشدند. یافته های تحقیق پیشنهاد می کنند که ترکیب ویژگی های جسمانی و روان شناختی موجب دستیابی ورزشکاران به اوج عملکرد می شود.

هدف این تحقیق، بررسی رابطه بین سبک مربیگری مربیان بر مبنای سبک آمرانه و آزادمنشانه با رضایت مندی ورزشکاران آن هاست. جامعه آماری این پژوهش بازیکنان لیگ برتر والیبال مردان به تعداد 192 نفر بود، که 93 نفر از آن ها از طریق جدول حجم و نمونه مورگان و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها از دو پرسشنامه رضایت-مندی ورزشکاران ریمر و چلادورای (1998) با 14 سؤال و همچنین پرسشنامه سبک مربیگری محقق ساخته با 12 سؤال استفاده شد. 9 نفر از افراد صاحب نظر روایی صوری و محتوایی پرسشنامه محقق ساخته سبک رهبری را بررسی کردند و در مطالعه راهنما، پایایی پرسشنامه های رضایت-مندی ورزشکاران و سبک مربیگری به ترتیب 89/0 و 75/0 به دست آمد. به منظور توصیف داده ها از روش های آمار توصیفی و برای تجزیه و تحلیل استنباطی داده های تحقیق از ضریب همبستگی پیرسون در نرم افزار SPSSو در سطح معنی داری 05/0≥P استفاده شد. یافته ها نشان می دهد بین سبک مربیگری آمرانه و رضایت از نحوه آموزش و تمرین مربی (001/0=P، 41/0r=)، عملکرد تیمی (018/0=P، 25/0r=) و عملکرد فردی (008/0=P، 28/0r=) رابطه معنی-داری وجود دارد، اما بین سبک مربیگری آمرانه و رضایت از رفتار مربی رابطه معنی داری وجود ندارد. بین سبک مربیگری آزادمنشانه و رضایت از نحوه آموزش و تمرین مربی، عملکرد تیمی و عملکرد فردی نیز رابطه معنی داری وجود ندارد، اما بین سبک مربیگری آزادمنشانه و رضایت از رفتار مربی (001/0=P، 46/0r=) رابطه معنی داری وجود دارد.

تحقیق حاضر، با سنجش انگیختگی (سطح هدایت الکتریکی پوست) و گوش به زنگی (ضربان قلب) حین اجرای نوعی مهارت پیوسته آزمایشگاهی، تأثیر آن ها را در اجرای پیشرفته و مبتدی سنجیده و الگوی تغییرات فیزیولوژیک مربوط به این دو نوع اجرا را ارائه داده است. بدین منظور 20 آزمودنی در مرحله اکتساب شرکت کردند که شامل 10 جلسه 10 کوششی بود و هر کوشش 30 ثانیه طول می کشید. در نهایت، بعد از 48 ساعت آزمون یادداری از آن ها به عمل آمد. ابزار اندازه گیری این تحقیق دستگاه پروکامپ اینفینتی، تعقیب سنج گردان مدلA 30014، سیاهه اضطراب صفتی اسپیلبرگر و همکاران (فرم 2) و مقیاس خلقی برونل (برومز) بود. میانگین سطح هدایت پوستی و ضربان قلب در بازه زمانی 10 ثانیه قبل از اجرا، 30 ثانیه طول اجرا و 10 ثانیه بعد از اجرا در جلسه دوم (اجرای مبتدی) و آزمون یادداری (اجرای پیشرفته) ثبت و از طریق تحلیل واریانس با سنجش های تکراری با یکدیگر و نیز به طور جداگانه در سطح اطمینان 5 درصد تحلیل شد. یافته ها نشان داد انگیختگی از لحظه شروع تا حدود 4 ثانیه ابتدایی اجرای پیشرفته و مبتدی افزایش و سپس در تمام زمان باقی مانده اجرا کاهشی تدریجی داشت، با این تفاوت که سطح انگیختگی و کاهش خطی در اجرای مبتدی بیشتر بود. از حدود 2 ثانیه پس از اجرای پیشرفته، افزایش جبرانی معنی داری در این نیم رخ مشاهده شد که به سطح پایه بازگشت نکرد، حال آنکه اجرای مبتدی روند یکنواختی داشت. ضربان قلب در اجرای مبتدی و پیشرفته نه الگوی تغییر مشخصی داشت، نه ویژگی های بارز گوش به زنگی را منعکس کرد. نتایج با توجه به نظریات فیزیولوژی روانی که عملکرد را تبیین می کنند بحث شده است.

تحقیق حاضر با هدف تعیین ارتباط خودکارآمدی و هوش هیجانی با عملکرد مردان گلبالیست لیگ برتر انجام شده است. شرکت کنندگان در این تحقیق 32 مرد ورزشکار گلبالیست (با میانگین سنی 09/26) بودند که در مسابقات لیگ برتر کشور در سال 1388 حضور داشتند. ابزار اندازه گیری تحقیق شامل: پرسشنامه های خودکارآمدی شرر، هوش هیجانی سیبریا شیرینگ و برگه ارزیابی منشی استاندارد بود. روایی و پایایی پرسشنامه ها قبلاً تعیین شده بود. به منظور اجرا، تک تک سؤالات برای هر یک از شرکت-کننده ها خوانده و نظر آن ها در پاسخنامه منعکس شد. به-منظور تجزیه و تحلیل داده ها، تعیین همبستگی بین عملکرد با خودکارآمدی، هوش هیجانی و هر یک از مؤلفه های آن از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد (05/0p<). یافته های تحقیق ارتباط معنی داری بین خودکارآمدی و هوش هیجانی با عملکرد نشان نمی دهد (05/0p<) و مؤلفه های هوش هیجانی نیز، به جز مؤلفه خودآگاهی، با عملکرد مردان گلبالیست رابطه معنی داری ندارند؛ بنابراین تنها مؤلفه ای که ارتباط معنی داری با عملکرد دارد خودآگاهی است که هم با تعداد گل (012/0p=) و هم با خطای انفرادی (040/0p=) رابطه معنی دار مثبت دارد. این یافته ها نشان می دهد این مؤلفه خودآگاهی، در مقایسه با سایر مؤلفه های هوش هیجانی اهمیت بیشتری در عملکرد این قشر از ورزشکاران نخبه دارد