درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۲٬۸۸۱ تا ۱۲٬۹۰۰ مورد از کل ۷۳٬۹۱۴ مورد.
۱۲۸۸۱.

امکان سنجی تأثیر سِحر بر پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم با تکیه بر ماهیت سِحر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و هشتم دی ۱۳۹۸ شماره ۲۶۵ 83-93

کلید واژه ها: تسحیر النبی سحر و جادو ماهیت سِحر عصمت معوذتین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۸ تعداد دانلود : ۲۸۷
در منابع اهل سنت و شیعه روایاتی وجود دارد که حاکی از سِحر شدن پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به وسیله شخصی یهودی است. این روایات هم از لحاظ معیارهای متنی و سندی اعتبارسنجیِ حدیث دچار خدشه است، و هم به مثابه شأنیت روایت تفسیری از باب سبب نزول متزلزل می نماید. اما ازآنجاکه سِحر ماهیتی مبهم و رمزآلود دارد، برای اعتبارسنجی این روایات، پیش از هر رویکردی بایستی چیستی سِحر روشن شود. تحقیق حاضر با رویکردی تحلیلی و انتقادی می کوشد که ابتدا چیستی سِحر را تبیین کند و سپس به امکان سنجی تأثیرگذاری آن بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بپردازد. تأمل در آیات قرآن و بررسی دیدگاه دانشمندان مسلمان، نشان می دهد که مقوله سِحر عملی نفسانی است و دارای یک حوزه سه گانه است که به اراده ساحر، قابلیت مسحور، و اراده خداوند بستگی دارد، و بنابر ادله و مستندات نقلی و عقلی، این مثلث درباره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ناتمام است؛ و سِحر نمی تواند هیچ یک از مراتب وجودی آن حضرت را تحت تأثیر قرار دهد.
۱۲۸۸۲.

الگوی سلامت نفس نزد نصیرالدین طوسی تحلیل سلامت نفس و فضیلت به مثابه نخستین قدم در تحقق انسان خوب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۱ 135 - 159

کلید واژه ها: طوسی سلامت نفس فضیلت الگو طب روحانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۲ تعداد دانلود : ۳۷۴
تحلیل سلامت نفس و تبیین ویژگی های آن مسئله ای انسان شناختی در اندیشه متفکران مسلمان بوده است. نصیرالدین طوسی در آثارِ اخلاقی خویش، نظریه سازی ویژه ای در باب سلامت نفس انجام داده است. در این جستار، با تصویرسازی الگوی طوسی از سلامت نفس کوشیده ایم تحلیلی جامع از این مسئله در آثار وی عرضه کنیم. سلامت نفس در اندیشه طوسی، شرط لازم کمالات بالادستی محسوب می شود. در نظریه کمال محور طوسی، درمان امراض و رذایل و تأکید بر سلامت نفس (طب انگاری اخلاق) نقش بسزایی دارد. فضیلت مؤلفه مهم سلامت در تفکر طوسی است. وی در تحلیل این مسئله ناظر به تحقق داشت انسان سالم و مطلوب سخن می گوید و معیارهای وی معطوف به آن است، نه انسان آرمانی و عرفانی. تحلیل های طوسی متفاوت با نظریه های سلامت نفس، نظیر نظریه زکریای رازی، است. در این جستار از جایگاه طب روحانی در نظریه اخلاقی طوسی، تصویرسازی طوسی از امراض نفس و سلامت، راهکارها و الگوهایی که وی مطرح کرده است سخن می گوییم و با توجه به اخذ مؤلفه فضیلت در تحلیل سلامت به چیستی فضیلت و تحلیل قوای نفس و تفسیرهای مختلف طوسی می پردازیم.
۱۲۸۸۳.

بنیاد «مدیریت تمدّنی دانش» در افق «توسعه عقلانیت دینی»

نویسنده:
منبع: نظام ولایی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 53-72

کلید واژه ها: مدیریت تمدّنی دانش توسعه عقلانیت دینی الگوی استعلایی تکوین مفاهیم علم دینی روش شناسی متعالیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۲۴۹
مقاله حاضر، اندیشه پراگماتیسم را در تنافی با عقلانیت دینی محسوب می کند که در ذات خود از ویژگی مبناگرایی برخوردار است و با نگاهی به برخی از معانی علم دینی، تلاش می کند زمینه مدیریت تمدّنی دانش را در افق توسعه عقلانیت دینی مورد تأمل قرار دهد. امری که حاکمیت علوم مدرن غربی را در تنافی با این مقوله می داند. این مقاله، تلاش مؤثر برای تکوین مفاهیم علمی به تناسب موضوعات در چارچوب عقلانیت دینی و سپس تکوین روش شناسی متعالیه به مثابه الگوی استعلایی مدیریت تمدّنی دانش را مورد تأمل قرار می دهد.
۱۲۸۸۴.

نقدی بر روش شناسی اخلاق دینی از دیدگاه تالیافرو بر مبنای تقریر وی از نظریه ناظر آرمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال دوازدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴۳ 55-70

کلید واژه ها: امر الهی ناظر آرمانی معرفت اخلاقی اخلاق دینی تأمل اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۳۵۳
نظریه پردازان «امر الهی» سعی کرده اند روش هایی را برای دستیابی به اراده الهی که گویای حقایق اخلاقی است، معرّفی کنند. رجوع به وحی، عقل و طبیعت اشیاء، هرکدام راهکار هایی است که توسط نظریه پردازان این دیدگاه ارائه شده است. چارلز تالیافرو دراین راستا نظریه ناظر آرمانی را کارآمد و کاملاً مغتنم می داند. وی ارتباط وثیقی را بین این دیدگاه و نظریه امر الهی برقرار کرده است. او با استفاده از این نظریه سعی کرده، جایگاه نگاه خدا در اخلاق را نشان داده و روشی نوین در دستیابی به اوامر اخلاقی به دست دهد. تالیا فرو معتقد است نظریه ناظر آرمانی، تنها می تواند نگاه خدا را بر اساس باور دسته ای از خداباوران که معتقدند خدای متعال در امر و نهی خود مقید به هیچ ارزش و الزام اخلاقی مستقل نیست، توجیه کند. اما برخلاف نظر تالیافرو، روش معرفت اخلاقی این نظریه به جهت نامعقول و ناکارآمد بودن نمی تواند برای هیچ یک از خداباوران مفید و مغتنم واقع شود.
۱۲۸۸۵.

ارتباطات کلامی و غیر کلامی در خانواده از منظر قرآن کریم و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 110 - 131

کلید واژه ها: ارتباطات انسانی خانواده ارتباطات کلامی ارتباطات غیرکلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷۰ تعداد دانلود : ۷۱۳
ارتباطات بخش عمده ای از زندگی اجتماعی و تعاملات خانوادگی هر فرد را تشکیل می دهد. به دلیل نقش زیربنایی خانواده، آشنایی با مؤلفه های ارتباطات خانوادگی اهمیت فراوان می یابد. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی ارتباطات انسانی در خانواده را از دیدگاه قرآن کریم و روایات ترسیم کرده است. ارتباطات در خانواده دامنه گسترده ای دارد و به دو صورت کلامی و غیرکلامی انجام می شود. ارتباطات کلامی سازنده از طریق گفتار کریمانه، اظهار محبت، موعظه و ... نقش مهمی در تألیف قلوب بین افراد خانواده دارد. کانال های ارتباطات غیرکلامی هم بسیار گسترده است که ابعاد مختلف آن بیشتر در روایات تبیین شده است. نگاه محبت آمیز، بوسیدن و نوازش فرزندان، تواضع و خضوع در مقابل والدین و ... از مهمترین مؤلفه های ارتباط کلامی در خانواده است. همچنین جامعترین نوع ارتباط سازنده در خانواده «احسان» نام دارد و در حقیقت منطق اسلام بر این است که از همه ظرفیت ها برای برخوردار شدن خانواده از ارتباطات انسانی مؤثر استفاده شود.
۱۲۸۸۶.

امکان سنجی ازدواج خلیفه دوم با حضرت ام کلثوم

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال دوم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۶

کلید واژه ها: دختر امیرمؤمنان ازدواج های عمر بن خطاب کفویت در ازدواج اکراه در ازدواج علوم و معارف قرآن و حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۱ تعداد دانلود : ۳۳۱
ازدواج خلیفه دوم با ام کلثوم از موضوعات اختلافی در تاریخ اسلام است. اهل سنّت، پذیرش یا ردّ این قضیّه را در تقویت یا تضعیف برخی از حوادث مهمّ تاریخی مانند غصب خلافت و فدک مؤثر دانسته اند. بر همین اساس، ارائه تحقیقی جامع، جهت مشخص شدن همه جوانب قضیه، ضروری به نظر می رسد. هدف این پژوهش، جمع آوری روایات و آرای موافقان و مخالفان و تبیین آن ها بدون هرگونه موضع گیری برای دست یابی به واقعیت است. مأموریت آن، بررسی و تحلیل امکان وقوع این ازدواج در شرایط عادی و اکراه است. پیش تر مقاله ای از همین نویسنده با عنوان «بازپژوهی تاریخی گزارش ازدواج خلیفه دوم با دختر امیر مؤمنان (ع)» چاپ شده بود. نوآوری این مقاله، دو سویه نگری اصل امکان وقوع چنین جریانی با توجه به متون حدیثی و تاریخی موافق و مخالف است. فایده آن، پاسخگویی به بسیاری از شبهات در مورد چگونگی ارتباط اهل بیت (س) با خلیفه دوم است. این پژوهش در ساختاری تازه، مطالب خود را در دو بخشِ ام کلثوم و دیدگاه های مختلف در ازدواج ایشان با عمر و امکان سنجی ازدواج، ارائه می دهد.
۱۲۸۸۷.

تو را که دست بلرزد، گهر چه دانی سُفت؟ نقدی بر کلیات میرکرمانی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۰ مرداد و شهریور ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۱۷۷) 44 - 64

کلید واژه ها: میرکرمانی دیوان اشعار شاعر قرن هشتم کلیات شعر نقد کتاب تصحیح کتاب نقد تصحیح کتاب متون کهن فارسی نسخ خطی فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۲ تعداد دانلود : ۲۹۸
نویسنده در نوشتار حاضر در تاش است کتاب کلیات شعر میرکرمانی که توسط وحید قنبری و انتشارات سخن در سال 1397 به زیور طبع آراسته شده است را در بوته نقد و بررسی قرار دهد. وی در راستای این هدف، نخست با ارائه شاهد مثال هایی از صفحات متن کتاب، غلط خوانی های راه یافته به آن را متذکر می شود. سپس، تعدادی از ضبط های نادرست یا مشکوک چاپ کتاب و تکرار اشتباهات کاتب و ... را برمی شمارد. نویسنده در انتها، نقد خود را با بیان اشکالات راه یافته به حواشی صفحات کتاب، به پایان می رساند.
۱۲۸۸۸.

بررسی استدلال تکاملی پلنتینگا علیه طبیعت باوری و نقد سوسا و پاسخ پلنتینگا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره نوزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۷۱ 71 - 92

کلید واژه ها: علم و دین طبیعت باوری نظریه ی تکامل معرفت تأملی الوین پلنتینگا ارنست سوسا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۴ تعداد دانلود : ۳۴۶
ا لوین پلنتینگا درباره ی رابطه ی علم و دین دو رویکرد کلی دارد: تدافعی و تهاجمی. در رویکرد اول سعی می کند نشان دهد تعارض عمیق و جدی ای میان علم و دین وجود ندارد. اما در رویکرد دوم می کوشد که نشان دهد برخلاف نظر مشهور، میان علم و طبیعت باوری تعارض عمیقی وجود دارد. او استدلالی را با عنوان «استدلال تکاملی علیه طبیعت باوری» مطرح می کند. ایده ی اصلی استدلال او این است که احتمال اعتمادپذیربودن قوای شناختی انسان، با پذیرش توأمان طبیعت باوری و نظریه ی تکامل، اندک است و این شامل همه ی باورهایی می شود که قوای شناختی انسان تولید می کند، ازجمله باور به طبیعت باوری؛ لذا پذیرش هم زمان طبیعت باوری و نظریه ی تکامل معقول نیست، درحالی که این مشکل در پذیرش هم زمان خداباوری و نظریه ی تکامل وجود ندارد. استدلال پلنتینگا با واکنش ها و انتقادهای فراوانی مواجه شده است. ارنست سوسا با نوشتن دو نقد، از جمله ی این منتقدان است. او با ارجاع به دکارت و تمایزگذاشتن میان معرفت تأملی و غیرتأملی، اشکال پلنتینگا را اساساً ناظر به حوزه ی معرفت تأملی و نه غیرتأملی می داند و آن را نادرست تلقی می کند. ازنظر سوسا، از این جهت وضعیت خداباوری و طبیعت باوری یکسان است. در مقابل، پلنتینگا مشکل اصلی را در معرفت تأملی می داند و معتقد است خداباوری از این جهت بر طبیعت باوری ترجیح دارد؛ چراکه طبیعت باوری برخلاف خداباوری، با ناقض مواجه است.
۱۲۸۸۹.

بررسی مسئله چیستی نبوّت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال یازدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 79 - 92

کلید واژه ها: نبی نبوت وحی پیامبر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۷۹۱
در این نوشتار واژه های «نبی» و «نبوت» و تعریف آن از دید متکلمان، حکما و لغویان بیان و بررسی، و با دیدگاه مسیحیت، هندو و بودا مقایسه و از بهترین آن دفاع شده است. بهترین معنا برای واژه نبی، همان معادل فارسی آن، یعنی «پیام بَر» یا «پیغام بَر» است. براین اساس، بهترین تعریف از نبی عبارت است از: «بشری که از سوی خدا برانگیخته شده است تا واسطه بین میان او و خلق باشد تا خبر یا پیام های الهی بر او وحی شود که به مردم برای هدایتشان ابلاغ کند». براین اساس، نبوت یعنی «واسطه بین خدا و خلق بودن برای رساندن پیام الهی به مردم».
۱۲۸۹۰.

بررسی دلالت آیه 66 طه بر سحر شدن حضرت موسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 29-42

کلید واژه ها: آیه 66 طه تفسیر کلامی عصمت پیامبران سحرشدن نبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱۷ تعداد دانلود : ۴۴۱
یکی از مراتب عصمت پیامبران، عصمت از سحرشدن و تصرّف دیگران در نفس و عقل ایشان است. ظاهر برخی آیات قرآن کریم بر سحرشدن پیامبر الهی دلالت دارد؛ مانند آیه 66 طه: « قالَ بَلْ أَلْقُوا فَإِذا حِبالُهُمْ وَ عِصِیُّهُمْ یُخَیَّلُ إِلَیْهِ مِنْ سِحْرِهِمْ أَنَّها تَسْعی ». ممکن است از ظاهر این آیه برداشت شود که حضرت موسی × به دلیل تصرّفی که در خیال او از سوی ساحران در أثر سحرشان شد، مسحور ایشان گشت. اگر این دلالت ثابت باشد، سندی بر عدم عصمت پیامبران از این مرتبه از عصمت خواهد بود و این امر، دارای لوازم فاسدی است که با اعتقادات کلامی تشیع در تعارض است. ازاین رو در این مقاله این مسأله از جهت تفسیری و دلالی و نیز از جهت کلامی و عقلی به دقت مورد بررسی قرار گرفته است و این مطلب اثبات شده است که آیه مورد بحث گرچه بر اثرپذیری سحر ساحران در چشم و خیال موسی × دلالت دارد اما به هیچ وجه بر مسحورشدن وی و تصرّف در عقل و نفس انسانی او دلالتی ندارد و همچنین از جهت عقلی لازم است که پیامبران از هرگونه تصرّفِ دیگران در نفس، عقل و باورشان مصون و معصوم باشند.
۱۲۸۹۱.

واکاوی شیوه های عملکرد آصف محسنی در تعامل با تعارضات نجاشی و طوسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال شانزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 19 - 49

کلید واژه ها: علم رجال تعارضات نجاشی طوسی آصف محسنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۴ تعداد دانلود : ۴۴۰
بعد از تأسیس مدرسه حلّه و اعتبارسنجی حدیث بر پایه سند، آراء رجالی نجاشی و شیخ طوسی از رجالیان مشهور شیعه از اهمیت فراوانی برخوردار گردید. نجاشی و شیخ طوسی بنا بر وظیفه علم رجال، که تعیین وثاقت و ضعف راویان است؛ در کتب خود به برخی جرح و تعدیل ها اشاره کرده اند، ولی گاهی اوقات آرائشان در مورد وثاقت و ضعف یک راوی متعارض شده است. در همین راستا این نوشتار با روش تحلیلی-توصیفی درصدد بررسی چگونگی مواجهه و تعامل آصف محسنی از رجال پژوهان معاصر با این تعارض ها برآمده است. در نهایت این نتیجه حاصل شد که نحوه مواجهه با تعارضات نجاشی و شیخ طوسی، قاعده و قانون خاصی ندارد بلکه بستگی به استنباط و اطمینانی دارد که برای شخص مجتهد و رجال پژوه به وجود می آید. در ضمن هیچ دلیلی محکمی برای ترجیح آراء نجاشی بر شیخ طوسی در دست نیست و نحوه تعامل نسبت به راویان بر حسب اطمینانی که برای پژوهشگر حاصل می شود متفاوت است .
۱۲۸۹۲.

مناقشات نظری ابن سینا و گیدنز پیرامون الگوی خانواده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال بیست و سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۲ 91 - 73

کلید واژه ها: ابن سینا تدبیر منزل الگوی خانواده گیدنز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۴۱۰
مؤلفه های الگوی خانواده مطلوب و کیفیت افزایش کارآمدی این نهاد مهم در جامعه، پرسشی بنیادین بوده که هم در حکمت عملی یونانی و اسلامی بدان پرداخته شده و هم در جامعه شناسی امروز از آن سخن گفته شده است. گام مقدماتی و اساسی در طراحی الگو در مطالعات اجتماعی، بررسی تلاش های نظری صورت گرفته در این عرصه است. ابن سینا یکی از فلاسفه اسلامی مهم و تأثیرگذار است که به صورت مبسوط به مباحث مربوط به خانواده و تدبیر منزل پرداخته است. از سوی دیگر آنتونی گیدنز نیز یکی از جامعه شناسان معاصر است که به صورت مشخص و مدون درباره الگوی مطلوب خانواده نظریه پردازی کرده است. هدف تحقیق حاضر، مقایسه دیدگاه های این دو متفکر پیرامون الگوی مطلوب خانواده و ایضاح نقاط اختلاف این دو، در دو ساحت مبانی و مؤلفه های الگو است. روش انجام این پژوهش به صورت مطالعه اسنادی و تحلیلی است. پژوهش حاضر الگوی خانواده را در سه محور ساختار و نوع خانواده، کارکردهای خانواده و روابط نقشی در نگاه ابن سینا تبیین کرده و سپس به مناقشات گیدنز در نسبت با این الگو با استفاده از نظریه خانواده دموکراتیک و رابطه ناب وی پرداخته است. الگوهای ازدواج و طلاق، ساخت قدرت در خانواده، روابط جنسیتی نقش و منطق فرزندآوری ازجمله عرصه های مهم مناقشات نظری ابن سینا و گیدنز ذیل بحث الگوی خانواده به شمار می روند. ابن سینا الگویی از خانواده سنتی را صورت بندی می کند که در آن مناسبات جنسیتی در بستر سنت تاریخی مردسالاری انجام گرفته و بازتولید می شود؛ اما گیدنز با عنایت به تحولات خانواده در بستر مدرنیته بر امتناع بازگشت به الگوی سنتی خانواده تأکید دارد.
۱۲۸۹۳.

معیارهای شناخت امام مهدی (عج) در هنگامه ظهور(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۵۲ 5 - 30

کلید واژه ها: معیارهای شناخت امام مهدی نشانه های ظهور علم امام معجزات امام مهدی نزول عیسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۶ تعداد دانلود : ۳۳۹
به دلیل جایگاه بیبدیل شخصیت امام مهدی7 از یک سو و وجود مدعیان دروغینی که در طول تاریخ هوس بر تن کردن ردای مهدویت داشتهاند از سوی دیگر بازشناسی امام مهدی7 از میان مدعیان دروغ زن مسئلهای درخور توجه و مهم خواهد بود و از همین رو پیشوایان معصوم برای شناخت آن حضرت در عصر ظهور معیارهای متعددی را برشمردهاند در روایات ابتدا بر این نکته تأکید شده است که امر آن حضرت از سپیده صبح آشکارتر است و در وجود عزیز آن حضرت ذرهای ابهام وجود نخواهد داشت از این رو جایی برای نگرانی نخواهد بود در کنار تاکید یاد شده برای شناخت امام مهدی7 معیارهای متعددی ذکر شده است برخی از این معیارها سلبی و برخی ایجابیاند و از میان معیارهای ایجابی پارهای به گونهای هستند که در همان هنگامه ظهور کارایی دارند و میتوانند راهی برای شناخت امام باشند مانند نشانههای ظهور، علم، معجزه و تولد از پیامبر گرامی اسلام6 و پارهای دیگر نیازمند گذر زمان هستند مانند نزول حضرت عیسی7 رجعت و تشکیل حکومت عدل جهانی. با وجود معیارهای یاد شده شخصیت امام مهدی7 به سهولت شناخته خواهد شد و مؤمنان در این مهم با مشکلی مواجه نخواهند گردید.
۱۲۸۹۴.

حقیقت مرگ در قرآن و دلایل ترس از آن از دیدگاه امام علی(ع) در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 231 - 250

کلید واژه ها: حقیقت مرگ علل ترس از مرگ نهج البلاغه امام علی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۱۰۵
این پژوهش با روش تحلیل محتوایی و با نظام مقوله بندی قیاسی به تحلیل و بررسی حقیقت مرگ در قرآن و علل ترس از آن در کلام امام علی(ع) در نهج البلاغه می پردازد. قرآن یاد مرگ را یکی از ویژگی های پیامبران می داند که فرار از آن امکان ندارد. حقایقی همچون انکارناپذیری مرگ و عدم رهایی از آن، پایان یافتن کار جسم، حتمی بودن آن و...؛ و دلایلی همچون دنیاپرستی و دنیازدگی، گنهکار بودن، انکار معاد و آماده نبودن برای آخرت، جهل به عاقبت کار و... از دلایل ترس از مرگ می باشد که در نهج البلاغه مطرح گردیده است.
۱۲۸۹۵.

دیوان شمس تبریزی، آینه بازتاب شعورمندی کائنات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۵ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶۰ 78 - 97

کلید واژه ها: شعورمندی کائنات مولانا دیوان شمس تبریزی عرفان اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۶۸
دیوان شمس تبریزی، اثر معروف مولانا جلال الدّین محمّد بلخی، عارف بزرگ مسلمان قرن هفتم هجری، مانند اثر ارزشمند دیگر وی، مثنوی معنوی و همچنین همه آثار عرفانیِ اسلامیِ فارسی، آینه بازتاب باورهای خاصّ عارفان بزرگ مسلمان است. یکی از این باورها، «شعورمند دانستن کائنات» است که الهام بخش اصلی ایشان در این خصوص، آیات قرآن کریم و روایات اسلامی است. عارفان بزرگی چون مولوی، با تأثیرپذیری از این گنجینه های ارزشمند دینی، به ویژه آیاتی که به تسبیح موجودات یا مورد خطاب قرارگرفتن آن ها از سوی خالق خویش اشاره دارند، همه عالم وجود را حیّ و ناطق و دارای شعور می دانند. علاوه بر این، رسیدن به این باور، آن گونه که خود اذعان نموده اند، از طریق کشف و شهود نیز بر ایشان محقّق شده است. در این مقاله که از روش سندکاوی در جمع آوری اطّلاعات، استفاده گردیده، سعی شده است تا نمونه های برجسته بازتاب شعورمندی کائنات، از دیوان شمس تبریزی، استخراج و تحلیل و توصیف گردد. از مهم ترین نتایج مقاله حاضر، آن است که مولوی در انعکاس این باور عرفانی اسلامی در دیوان شمس تبریزی، هم از نظر میزان، هم صراحت بیان، گوی برتری را از دیگران ربوده است
۱۲۸۹۶.

تاثیر نگرش عرفانی نظامی بر شکل گیری هویت فرهنگی «جهان وطنی» در خمسه نظامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۵ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶۰ 192 - 209

کلید واژه ها: نظامی هویت ملی جهان وطنی عرفان اسلامی ادب فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۵۴
منظور از اندیشه انترناسیونالیسم در انسان شناسی عرفانی، احساس تعلق به یک اصل مشترک الهی و وجه مشترک فطری در بین انسان ها، ورای تفاوت های ملی و زبانی است. براین اساس باید برای انسان یک وطن فرامادی قائل شد که خاستگاه نخستین و بازگشتگاه فرجامین اوست. تفکر عرفانی نظامی از انسان تعریفی به دست می دهد که ناظر به ارتباط او با مبدأ هستی است و به تبع آن، رابطه های دیگر تعلق های ثانوی و اعتباری تلقی می شوند که عارض بر حقیقت وجود آدمی اند و ریشه در فطرت او ندارند؛ بنابراین نمی توانند ملاک و معیار سنجش معرفت شناختی باشند. از این منظر، در عالم خدایی همه چیز رنگ خدایی دارد و در میان افراد بشر هیچ اختلاف و دورنگی نیست. عدم ارزش گذاری به اعتبار امتیازات قومی و زبانی و اقلیمی در اندیشه عرفانی نظامی یک اصل اساسی و خدشه ناپذیر به حساب می آید.
۱۲۸۹۷.

ردّپای «جرم سازمان یافته» در فقه با نگرشی بر توطئه «إفک»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 95 - 112

کلید واژه ها: توطئه افک جرم سازمان یافته فقه جزایی تبانی عصبه اشاعه فحشا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۱۳۱
امروزه جرائم غالباً به صورت گروهی و سازمان یافته واقع می شوند، به طوری که این نوع جرائم به سبب اوصاف خاص آنها، تهدیدی اساسی برای جوامع داخلی و بین المللی به شمار می روند و از همین رو، ریشه یابی آن در منابع فقهی حائز اهمیت است. یافته های پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای به دست آمده است که سعی شده سازمان یافتگی جرم را به طور موردی در توطئه «افک» که از مهم ترین جریان های سیاسی ضد حکومت پیامبر9در صدر اسلام است، مورد واکاوی و تحلیل قرار دهد. نتیجه به دست آمده حاکی از آن است که اگرچه تمامی اوصاف و مقوّمات سازمان یافتگی در توطئه افک قابل جستجو نیست، ولی با توجه به قید عصبه در توطئه افک، اوصاف اساسی سازمان یافتگی قابل استنباط است و از آن می توان به عنوان نشانه و ردّپایی از سازمان یافتگی جرم در منابع فقهی اذعان کرد.
۱۲۸۹۸.

بررسی نسبت میان «فلسفه تعلیم و تربیت» با تمدن نوین اسلامی و تبیین فلسفه تربیتی مطلوب بر اساس دیدگاه مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال نوزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۹ 129 - 152

کلید واژه ها: تمدن اسلامی فلسفه تعلیم و تربیت مقام معظم رهبری اهداف تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۱۰۸
ایجاد تمدن نوین اسلامی به عنوان آرمان نظام جمهوری اسلامی، در سال های اخیر، در محافل علمی جدی تر مورد توجه قرار گرفته است. ماهیت میان رشته ای «تمدن پژوهی» نیز ضرورت پرداختن به این مقوله را  از ابعاد گوناگون،  تأکیدکرده است. مقام معظم رهبری، در راستای ایجاد تمدن نوین اسلامی بر مؤلفه «پرورش نیروی انسان کارآمد» تأکید نموده، نگاه اجتهادی و عالمانه به نظام تعلیم و تربیت رسمی و تدوین فلسفه تربیتی مناسب را توصیه نموده اند. هدف از انجام این پژوهش، اولاً، تبیین رابطه میان فلسفه تربیتی جامعه و تمدن سازی نوین اسلامی و ثانیاً، تبیین فلسفه تربیتی مطلوب با رویکرد تمدنی( بر اساس دیدگاه های مقام معظم رهبری)  است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی- استنتاجی است. ابتدا از طریق توجیه نقش نظام تربیتی در تأمین سرمایه انسانی لازم برای تمدن سازی، پرورش خصوصیات معنوی- اخلاقی لازم، نهادینه کردن سبک زندگی اسلامی، آماده سازی برای ورود به آموزش عالی و تولید علم و فناوری و پرورش نسل های بعدی نخبگان فکری جامعه ( برای تولید و ارتقای فکری) که برای تمدن سازی لازمند، رابطه میان فلسفه تربیتی و تمدن سازی توجیه شد. سپس مؤلفه های چهارگانه فلسفه تربیتی مطلوب در قالب: اقدامات زمینه ساز، اهداف تربیت، رویکرد تربیتی و ابعاد تربیت تبیین گردید. بر اساس یافته ها، در راستای هدف کلی تربیت ( یعنی پرورش سرمایه انسانی تمدن اسلامی)، ده هدف واسطه ای در هشت بعد: معنوی، روانی- شخصیتی، اخلاقی، علمی، مدنی، فرهنگی- سیاسی، جسمی و حرفه ای- اقتصادی به دست آمد. در نهایت، رویکرد تربیتی مناسب، تحت عنوان «تربیت انسان مؤمن کارآمد» پیشنهاد گردید.
۱۲۸۹۹.

تبیین و نقد مواجهه نجفی اصفهانی با نظریه تکامل داروین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال نوزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۱ 19 - 38

کلید واژه ها: خلقت گرایی تکامل گرایی الحاد گرایی تکامل نجفی اصفهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۱۶
اندیشه خلقت گرایی موجودات در میان متکلمان اسلامی و سنت اسلامی پیشینه طولانی دارد. در این مقاله به دیدگاه نجفی اصفهانی درباره چگونگی پیدایش انسان و استثناء بودن وی از قانون عام تکامل موجودات پرداخته شده است. وی با اتخاذ مبانی علم شناسی، دین شناسی و هرمنوتیکی خاص ، مخلوق بودن انسان در مقابل تکامل تدریجی موجودات را موجّه، مدلّل، مبرهن و علمی تلقی کرده و آن را به عنوان شاهد نقض برای فرایند تکامل داروینی و تکامل گرایی نئو داروینیستی معرفی می کند. به عقیده وی می توان میان تکامل موجودات و خلقت انسان تفکیک قائل شد و به نوعی خلقت انسان را خاص تلقی کرد. نجفی اصفهانی با تحلیل و نقد مبانی تکامل گرایان ملحد و رفع اتهامِ ماده گرایی و الحاد گرایی از اصل نظریه تحول داروین، هم به دفع شبهات منکران توحید و خداناباوران پرداخته و هم نظریه تکامل داروی ن را- ف ارغ از روی کرد فلس فی- ی ک اصل علمی که دغدغه تبیین فرایند پیدایش حی ات را دارد، مع رفی می کن د. ب رآمد نهای ی رویک رد وی به پی دایش انسان که مبتنی بر پیش فرض های او در دین شناسی و علم شناسی است در خلقت گرایی خداوند نسبت به انسان و باطل شدن تکامل انسان از منظر نظریه تکامل خلاصه می شود.
۱۲۹۰۰.

A Pragmatic Approach Towards the Quran in Medieval Muslim Exegeses(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 13 - 26

کلید واژه ها: Quranic exegeses pragmatics Presupposition Entailment Conventional implicature

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۸۰
Muslim exegetes have long sought to discover the wise secrets, rhetorical points, and explicit or implicit messages embedded in the expressions and structures of the Quranic text. In addition to the common methods of using lexicological approaches, Arabic morphology and syntax, ancient Arabic poetry or narrating the exegetical sayings from the prophet''s Companions to literally interpret explicit meanings of Quranic words, they sometimes appealed to intellectual methods in order to extract implicit and implied meanings hidden in some Quranic verses. In modern times, most of these technics and methods have been classified and introduced in various branches of linguistics. One of the relatively new branches of linguistics which concerns inferring implied, and intended meanings out of the utterances is pragmatics. The present study aims at conducting a comparison between the newly developed elements of pragmatics and some of the medieval Quranic commentaries which applied those elements. In this regard, three much discussed elements of presupposition, entailment and conventional implicature have been selected and then a number of old Quranic exegetes in which these three elements have been indirectly used are introduced. The study indicates that Muslim commentators of the medieval era were aware of these technics and extensively used them in their works.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان