درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۵٬۸۴۱ تا ۱۵٬۸۶۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۵۸۴۱.

لوازم و آثار بحث طبقه بندی نفوس انسان ها در آخرت از نگاه ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۵۵ 149-166

کلید واژه ها: معاد ابن سینا مراتب نفوس سعادت و شقاوت عالم آخرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۵ تعداد دانلود : ۳۴۲
در میان فیلسوفان مسلمان ابن سینا توجه خاصی به مسئله معاد دارد به گونه ای که می توان ادعا نمود او بیش از همه حکمای مسلمان به تقسیم نفوس انسانی در آخرت و مراتب سعادت و شقاوت ایشان پرداخته است. ابن سینا در پنج اثر از آثار خویش شش تقسیم بندی ارائه نموده است که در متن مقاله به تفصیل به آنها پرداخته شده است. علاوه بر اهمیت خود این تقسیم بندی ها، در دل این تقسیم بندی ها نکات و مطالب تازه ای در مسائل معاد برای ما روشن می شود که شیخ هنگام بحث از معاد به تصریح به آنها نپرداخته است. از جمله اینکه: ابن سینا منکر معدوم شدن نفوس ناقصه پس از مرگ است، او مهم ترین عامل در نیل به سعادت یا شقاوت را نظر می داند نه عمل، ابن سینا در در مسئله نجات یک فیلسوف بسیار خوش بین است اما در عین حال خلود برخی نفوس در عذاب را نفی نمی کند، افلاک در معادشناسی ابن سینا نقش مهمی دارند و ... نوشتار حاضر با شیوه تحلیلی توصیفی شش تقسیم مذکور و نکات قابل استنباط از آنها را در دو بخش و ذیل عناوین مشخص مورر بررسی قرار داده است.
۱۵۸۴۲.

بررسی و نقد چیستی اختیار انسان از دیدگاه ژان پل سارتر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۵۴ 27-44

کلید واژه ها: سارتر تقدم وجود بر ماهیت اصالت وجود آزادی اختیار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵۰ تعداد دانلود : ۵۰۳
اختیار انسان و دامنه آن از دیدگاه سارتر در این پژوهش مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در تبیین چیستی اختیار از دیدگاه سارتر باید گفت، وی معتقد به تقدم وجود بر ماهیت در انسان است. وجود انسان از سوی خداوند نیست، چراکه در این صورت موجب جبر در انسان خواهد شد. به اعتقاد او انسان همان اختیار و آزادی است و اختیار نیز همان انسان است. اما این دیدگاه صحیح نیست، زیرا: وجود هر موجود ممکنی، بدون علت خلاف بداهت است. خوب و بد نسبی و وابسته به خواست انسان خواهد شد. بین ماهیت نوعیه انسان و کمالات وجودی او خلط شده است. وجود طبیعت در انسان، علت تامه صدور افعال نیست. اصالت انسان به روح او است و خدا نیز امری واقعی است. ضمانت اجرایی ای برای عمل به صفات شایسته انسانی وجود نخواهد داشت. پژوهش پیش رو با روش تحلیلی توصیفی در پی بررسی و نقد چیستی اختیار انسان از دیدگاه ژان پل سارتر است.
۱۵۸۴۳.

مفهوم خدا در اثولوجیا با تأثیرپذیری از اندیشه ارسطو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره هجدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶۹ 119 - 136

کلید واژه ها: مفهوم خدا اثولوجیا ارسطو میمر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۳۰۶
چیستی و بحث مفهوم خدا از بحث های مهم خداشناسی فلسفی است. در تاریخ فلسفه خدا با وجود و علت و خیر و عقل تبیین شده است. وجود با فعل و علت بودن همراه است اثولوجیا در تبیین چیستی خدا در میمر پنجم، با وجود خدا آغاز می کند. اما از نور و روشنایی نیز برای تبیین بهتر خدا بهره گرفته است در تبیین وجود او، صفات دیگر ازجمله علت وجود بخش بودن و علت اندیشه نیز می آید. باتوجه به نسبتی که میان فعلیت و علت با وجود هست و باتوجه به اینکه خدا در اثولوجیا با بحث وجود مطرح شده مسئله ما این است آیا می توان گفت خدای اثولوجیا خدای وجودی و قابل بیان است و در این زمینه متأثر از نگاه ارسطویی است؟ برای بررسی این مسئله پرسش هایی مطرح می شود که وجود به چه معناست چه دلایلی برای اطلاق فعل و علت به وجود در مبحث خداوند در اثولوجیا است؟ نسبت وجود و فعلیت و علیت چگونه تبیین می شود؟آیا می توان نور را نیز وجودی تفسیر کرد و نورالانوار بودن را در راستای وجود بودن خداوند تلقی کرد؟ در اثولوجیا وجود و فعل و نور یکی هستند و همه به عنوان مبدأ و منشأ موجودات لحاظ شده اند خدای اثولوجیا وجودی است که جوهر نیست و فعلی است که صورت نیست و از این حیث با ارسطو متفاوت می شود؛ اما چون علت العلل است و با نظر به خود ایجاد می کند متأثر از ارسطو است. در ذیل بطور مفصل درباره آن بحث می کنیم.
۱۵۸۴۴.

تأثیر عرف ویژه قرآن در تطوّر معنایی واژگان عربی عصر جاهلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال پانزدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۴۰) 1 - 34

کلید واژه ها: عرف ویژه قرآن واژگان جاهلی تطور معنایی واژگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۳ تعداد دانلود : ۴۵۰
از عوامل مهم تطوّر لفظی و معنایی واژگان یک زبان، ظهور آیین جدید است. نزول قرآن که طلایه دار این ظهور است، موجب تحوّل معنایی واژگان عربی شده و در حقیقت، در بستر عرف معیار زمان نزول، عرف ویژه ای پرورانده است که بدون آگاهی از این عرف، امکان درک و ترجمه صحیح زبان آن، وجود ندارد. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که اولاً، منظور از عرف ویژه ی قرآن و ویژگی های زبان شناختی آن چیست؟ و ثانیاً، نسبت واژگان مرتبط با این مقوله در قرآن، با به فهمی معنای این واژگان به چه صورت می باشد؟ لذا با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، ابتدا تحلیل دقیقی از عرف ویژه قرآن و عوامل شکل گیری آن، ارائه شده و در ادامه، مظاهر تأثیر آن در تطور معنایی واژگان عربی با ذکر مصادیق، مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها حاکی از آن است که: عرف ویژه قرآن، محصول شاخص های منحصر به فردی چون: گزینش وحیانی الفاظ؛ هدایت محوری؛ جاودانگی؛ فراگیری گستره مخاطبان؛ اعجاز بیانی؛ تعدد لایه ها و سطوح معنایی، نظم شبکه ای و فراخطی قرآن می باشد که تطور واژگان عربی در شکل های گوناگون مانند؛ توسعه و یا تخصیص دلالی، دگرگونی دلالت، تغییر مجال استعمال، نقل دلالت معنایی از ضعیف به قوی و بالعکس، تنزل و ترفیع دلالت، استعمال واژه در معنای غریب را رقم زده است. این بحث با توجه به چگونگی پردازش مفسران به این پدیده و تأثیرپذیری مترجمان از آن ها، و نیز پیشرفت مباحث زبان شناسی، اهمیت و گستردگی خاصی یافته و منجر به کشف زوایای پنهان واژگان قرآنی شده است.
۱۵۸۴۵.

آموزه ها و دلالت های نهضت عاشورا برای تربیت سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۷ 27 - 7

کلید واژه ها: نهضت عاشورا تربیت سیاسی حمایت از حق امر به معروف و نهی از منکر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۱ تعداد دانلود : ۸۶۰
نهضت سترگ عاشورا آموزه ها و پیام های پیدا و پنهان فراوانی برای ابعاد مختلف زندگی انسان دارد. یکی از مهم ترین ابعاد این نهضت بزرگ، بعد سیاسی آن است که می تواند دلالت های فراوانی برای تربیت بعد سیاسی دانش آموزان و تدوین یک برنامه درسی سیاسی داشته باشد که نقش مهمی در موفقیت و رشد بعد سیاسی و اجتماعی دانش آموزان دارد. هدف این مقاله تعیین دلالت های نهضت عاشورا برای تربیت سیاسی است. روش پژوهش تحلیل و تفسیر مفهومی است. یافته ها نشان می دهد مؤلفه های مهم تربیت سیاسی براساس نهضت عاشورا شامل حمایت از حق و مقابله با باطل، امر به معروف و نهی از منکر، نپذیرفتن ذلت، عزتمندی و سربلندی، عدالت خواهی، بصیرت و تدبیر، آزادی و آزادگی، مسئولیت پذیری و نظارت همگانی مردم بر مسائل سیاسی، تأکید بر نقش نخبگان و دانشمندان در مسائل سیاسی و سرانجام ولایت مداری است.
۱۵۸۴۶.

پدافند غیر عامل در فضای مجازی و تبیین نقش حکومت ها و نهادهای دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۵, Issue ۱۵, Autumn ۲۰۱۸ 149 - 177

کلید واژه ها: جنگ نرم پدافند غیر عامل حکومت ها نهادهای دینی فضای مجازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶۳ تعداد دانلود : ۸۰۱
امروزه با پیشرفت تکنولوژی و استفاده روز افزون مردم- به ویژه جوانان- از ابزارهای پیشرفته ارتباطی هم چون فضای مجازی، کشورهای اسلامی با حملات گسترده ای از سوی دشمنان داخلی و خارجی مواجه هستند. این حملات و تهدیدها به حدی گسترده است که مقام معظم رهبری از آن به جنگ نرم تعبیر کرده اند. در این جنگ و نبرد مجازی، ضرورت ایجاب می کند تمامی کشورهای اسلامی- به ویژه جمهوری اسلامی ایران- با استفاده از امکانات و ظرفیت های موجود و بر اساس یکی از مهم ترین استراتژی های دفاعی- یعنی پدافند غیر عامل- به دفاع در برابر این حملات بپردازند. پدافند غیر عامل نوعی دفاع بدون جنگ افزار نظامی است که یکی از روش های آن در حملات نرم افزاری، استفاده از ظرفیت های موجود در فضای مجازی است. فضای مجازی بستر مناسبی برای تبلیغ معارف دینی، پاسخ به شبهات دینی، آموزش نیروهای متخصص و کاردان در حوزه دین و شریعت است. در این میان نقش حکومت ها و نهادهای دینی واجد اهمیت بیشتری است؛ به طوری که می توان بر اساس مبانی شرعی پدافند غیر عامل در حوزه فضای مجازی، حکم به لزوم و وجوب فعالیت در این حوزه نمود. در این پژوهش بعد از تبیین پدافند غیر عامل در جنگ نرم، ظرفیت های فضای مجازی در حوزه آموزش دینی مورد بررسی قرار گرفته و این نتیجه حاصل شد که امروزه آموزش دینی در فضای مجازی نوعی دفاع در برابر دشمنان دین محسوب شده و این نوع از فعالیت ها در حوزه فضای مجازی به یک امر لازم تبدیل شده است تا جایی که می توان گفت مهم ترین نقش در این فریضه بر عهده حکومت ها و نهادهای دینی است.
۱۵۸۴۷.

دعاوی زوجین در رجوع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده (ندای صادق) سال ۲۳ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶۹ 105 - 120

کلید واژه ها: رجوع زمان عده مطلق دعاوی زوجین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۹ تعداد دانلود : ۳۷۱
یکی از احکام طلاق از نوع رجعی، رجوع در زمان عده استو مطلق می تواند با رجوع، به زندگی با همسرش ادامه دهد. رجوع دارای ضوابطی است که باید طبق شرع انجام گیرد. ممکن است  بین زوجین در این زمینه اختلاف شود. به دلیل گسترش طلاق در جامعه امروزی، رجوع و مسائل مربوط به آن اهمیت دارد؛ از سوی دیگر، قانون مدنی که مبتنی بر فقه امامیه است، مقررات و جزئیات مربوط به رجوع را مورد توجه کامل قرار نداده است. پژوهش حاضر به بررسی نظریه های موجود در مذاهب پنجگانه در خصوص اختلاف زوجین در دعاوی مربوط به رجوع با تکیه بر فقه امامیه و راه حل های آن با مبانی فقهی و اصولی پرداخته است. گفتنی است حل دعاوی از طریق استناد به مبانی فقهی، موجب تسریع در رسیدگی به پرونده ها و ایجاد وحدت رویه میان قضات می گردد. همچنین بررسی تطبیقی میان مذاهب، موجب یافتن نزدیکترین حکم به واقع است. البته مقصود در این پژوهش، ارائه راه حل مقبول از نظر موازین فقهی است. نتیجه حاصل تحقیق عبارت است: در اختلاف بین زوجین غالبا قول زوجه پذیرفته می شود و در برخی موارد، نیازمند سوگند اوست. طلاق یکی از مهم ترین اسباب انحلال نکاح است.
۱۵۸۴۸.

توبه و ایمان فرعون از دیدگاه امام خمینی و ابن عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۹ 207 - 220

کلید واژه ها: توبه ایمان فرعون کلام اسلامی امام خمینی ابن عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۳ تعداد دانلود : ۴۱۷
به دلالت صریح برخی آیات الهی، فرعون در آخرین لحظات عمرش توبه کرد. ابن عربی توبه او را مقبول دانسته و معتقد است باایمان از دنیا رفته است. امام خمینی معتقد است توبه فرعون مردود بوده و با حالت کفر دنیا را ترک کرده است. ابن عربی معتقد است فرعون قبل از غرق شدن توبه کرد و چون قبل از اینکه گناهی کند، قبض روح شد، پس نه تنها مؤمن، بلکه مؤمن پاکیزه از دنیا رفته است. به عقیده او کلام نرم حضرت موسی و هارون(ع) در فرعون اثر کرد و متذکر و خاشع شد و این دلالت بر قبولی ایمان او دارد؛ زیرا تذکر و خشیت در زمان دعوت صورت گرفته که در دنیا بوده است. اما امام خمینی معتقد است فرعون بعد از اینکه متوجه شد به زودی غرق مى شود، توبه کرد و توبه هنگام مرگ پذیرفته نمی شود. ایشان همچنین دستور الهی مبنی بر کلام نرم حضرت موسی و هارون(ع) با فرعون را نه به خاطر متذکر و خاشع شدن فرعون، که برای مصالحی همچون تأثیر بر اطرافیان فرعون دانسته اند.
۱۵۸۴۹.

قرآن و نظام اخلاقی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 5 - 46

کلید واژه ها: اخلاق نظام اخلاقی نظام اخلاقی قرآن ضرورت نظام اخلاقی قرآن اخلاق در قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۲ تعداد دانلود : ۴۱۰
هدف این پژوهش اولا ً بیان ادله ضرورت طراحی نظام اخلاقی قرآن و ثانیاً پیشنهاد یک نظام جدید برای آموزه های اخلاقی قرآن در ساختاری نظام مند و جامع است. بدین منظور، با توجه به آثار و نتایج نظام مندی آیات اخلاقی قرآن، در این پژوهه با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، به ادله هجده گانه برای اثبات ضرورت طراحی نظام اخلاقی قرآن استناد می شود. بر این اساس، از یک سو، صفات خدا و ویژگی های اسلام آورده می شود که مقتضی طراحی نظام اخلاقی است؛ و از سوی دیگر، تأثیرات و فوایدی ذکر می شود که در طراحی یک نظام اخلاقی برای خود قرآن، اخلاق، انسان و حیات فردی و اجتماعی او به بار می آید. طراحی یک نظام به معنای سیستم، کمبودهای پژوهشی در این زمینه را نیز جبران می کند. در ادامه با معرفی نظام های مختلفِ مبتنی بر نظامِ «لفظی»، «معنایی»، «صفات»، «روابط» و «مراحل» اخلاق و نیز نظام مبتنی بر «سیستم» که هر کدام به شکلی به نظام مند کردن آموزه های اخلاقی پرداخته اند مدلی جدید و کلان نگر برای نظام اخلاقی قرآن پیشنهاد می شود. برآیند این تحقیق، ارائه یک ساختار هرمی شکل و چهاربعدی از نظام اخلاقی قرآن است.
۱۵۸۵۰.

تربیت اخلاقی از دیدگاه محمد مهدی نراقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 95 - 124

کلید واژه ها: اخلاق تربیت اخلاقی محمدمهدی نراقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۳ تعداد دانلود : ۴۲۰
 امروزه با توجه به اهمیت تربیت اخلاقی نسل جوان، طراحی و بهره گیری از مدل های کارآمد و بومی تربیت اخلاقی، امری ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر نیز به همین منظور به انجام رسیده است. هدف این تحقیق، استخراج و تبیین دیدگاه تربیت اخلاقی محمدمهدی نراقی است؛ در نتیجه، مبانی، اهداف، اصول و روش های تربیت اخلاقی از دیدگاه ایشان تبیین و بررسی شده است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است و داده ها عمدتاً از بررسی تحلیلی کتاب جامع السعادات جمع آوری شده اند. بر اساس یافته ها رویکرد تربیت اخلاقی نراقی به رویکرد تربیت منش نزدیک است. در دیدگاه تربیت اخلاقی نراقی، هدف غایی تربیت اخلاقی، تشبه به خداوند است؛ و بر این اساس، پیراستن نفس از رذایل، کسب معارف حقیقی و رسیدن به اعتدال در اخلاق، از هدف های میانی تربیت اخلاقی به شمار می آیند. همچنین بر اساس یافته ها، 9 مبنا و ۱۸ اصل تربیتی برای اخلاقی شدن متربیان، استخراج و تبیین شده است.
۱۵۸۵۱.

فرایند دستیابی به ملکة تقوا از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و هفتم تیر ۱۳۹۷ شماره ۲۴۷ «ویژه علوم قرآنی»

کلید واژه ها: تقوا ملکة تقوا فرایند علم میل عمل قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۴ تعداد دانلود : ۴۰۲
یکی از بهترین ویژگی های اخلاقی از نظر قرآن کریم، تقوای الهی است که نقش محوری در سعادت ابدی انسان دارد. حالت مطلوب آن، زمانی است که به صورت یک ملکة نفسانی درآید. پیدایش این ملکه در انسان متوقف بر طی مراحل متعدد و متوالی، و به اصطلاح یک فرایند است. این مقاله با جمع آوری، دسته بندی و تحلیل آیات به روش تفسیر موضوعی، سعی دارد فرایند دستیابی به تقوا را کشف کرده، گام های اصلی و پی در پی برای رسیدن به ملکة تقوا را از نقطة شروع تا پایان شناسایی کند. این گام ها شامل «تحصیل علم»، «تحریک میل»، «انجام و استمرار عمل» می شود. آگاهی انسان نسبت به متعلق تقوا و وسیلة پرهیزگاری، مقصد و مسیر حرکت را برایش روشن می کند. شکوفا شدن انفعالات و احساسات متعالی انسان، انگیزة سیر و سلوک در مسیر تقوای الهی را فراهم می سازد و در نهایت، رفتار اختیاری، که شامل ایمان (جوانحی) و عمل صالح (جوارحی) است، با تکرار و استمرار، منجر به تحصیل نتیجة مطلوب، یعنی ملکة تقوا، می شود.
۱۵۸۵۲.

تحلیل تطبیقی راهنمای برنامه درسی دین و زندگی دوره متوسطه دوم با مولفه های سبک زندگی اسلامی – ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۹) ۳۵-۶۶

کلید واژه ها: سبک زندگی اسلامی - ایرانی راهنمای برنامه درسی دین و زندگی دوره دوم متوسطه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۴ تعداد دانلود : ۱۰۳۲
هدف این پژوهش تحلیل تطبیقی راهنمای برنامه درسی دین و زندگی دوره متوسطه دوم با مولفه های سبک زندگی اسلامی – ایرانی است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی از نوع تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل راهنمای برنامه درسی دین و زندگی دوره متوسطه دوم است، که رویکردها، اصول، اهداف و مفاهیم آن بررسی و با مولفه های سبک زندگی اسلامی – ایرانی مورد مقایسه قرار گرفت. یافته های حاصل حاکی از این است که در راهنمای برنامه درسی دین و زندگی دوره متوسطه دوم بیش تر به نگرش ها و ارزش های اسلامی پرداخته شده است، اما بُعد عینی و کاربردی سبک زندگی اسلامی – ایرانی مورد غفلت قرار گرفته است. علاوه بر این راهنمای برنامه درسی دین و زندگی بیشترین تناسب را با ویژگی الگویی و فرهنگی سبک زندگی اسلامی – ایرانی دارد. همینطور این راهنمای برنامه کمترین تناسب را با ویژگی های انطباق پذیری، فرایندی و مرحله ای بودن، ووظایف مالی و اقتصادی داشته است.
۱۵۸۵۳.

تفسیر تطبیقی آیه زکات (انما الصدقات)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۱ 7 - 29

کلید واژه ها: تفسیر مقارن الصدقات مصارف زکات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۱۱۹
آیه «انما الصدقات» (توبه: 60) به تبیین مصارف زکات پرداخته و از آیات مورد اختلاف مفسران فریقین است. روش بحث در این مقاله، تفسیر تطبیقی آیه با توجه به تفاسیر فریقین می باشد. هدف آن است که با بررسی مقایسه ای نظرات و دیدگاه های فریقین، موافقات و مؤالفات مذاهب اسلامی درباره آیه مورد نظر روشن گردد. اکثریت علمای فریقین معتقدند که منظور از «الصدقات» صدقه واجب یعنی زکات است. دیدگاه مورد قبول در «لام» که بر سر فقرا آمده است، همان نظر علمای شیعه و نیز حنفی و مالکی است مبنی بر اینکه لام برای بیان مصرف می باشد، نه تملیک. در اختلاف بین فقیر و مسکین به نظر می رسد که حال مسکین از فقیر سخت تر است.مالی که از زکات به صنف عاملین داده می شود به عنوان اجرت عمل (ثمن) نیست بلکه یک حد کفایتی است که به او داده می شود. نسبت به مؤلفه قلوبهم، رقاب، غارم، فی سبیل الله و ابن السبیل هم بعد از بیان آرای فریقین، دیدگاه مختار بیان شده است.
۱۵۸۵۴.

تبیین فقهی و حقوقی جریان اماره مجرمیت در بحث قسامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۸ 29 - 50

کلید واژه ها: اماره قسامه لوث اماره مجرمیت اماره قضایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۲ تعداد دانلود : ۱۸۹
در عصر حاضر که به دلیل پیشرفت فنّاوری و مهارت های علمی و عملیِ متخصصان و کارشناسان رشته جرم شناسی، امر کشف جرم و مجرم تسهیل یافته است، تشخیص مرتکب قتل از طریق قسامه انتقاد بسیاری از حقوقدانان را در برداشته است، لیکن دلیل اثباتی بودن قسامه و اجرای اماره مجرمیت در مورد آن، بحثی است که از دیدگاه دین مبین اسلام به دلیل اهمیتی که به جان انسان ها و امنیت جامعه اسلامی قائل است، پذیرفته شده است. معکوس شدن آثار اصل برائت به خصوص معکوس شدن بار اثبات دلیل، حق حبس متهم و معکوس شدن بی طرفی نظریه قضایی از اموری هستند که به وضوح بیانگر جریان اماره مجرمیت در بحث قسامه است. بنابراین می توان با تحقیق و بررسی در متون فقهی حکم قصاص در قسامه را تغییر داده و آن را تبدیل به دیه نمود.
۱۵۸۵۵.

مفهوم «الصوفی غیرالمخلوق» با تأکید بر تعبیر بقا در دو مکتب هجویری و مولوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۴ بهار ۱۳۹۷ شماره ۵۵

کلید واژه ها: صوفیه هجویری بقا و فنا مولوی عرفان اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۵۴
در این مقاله با کمک شرح مفهوم سازی های عرفا که در اوج هیجانات روحی آنان شکل می گیرد، به واکاوی سرچشمه برخی از شطحیات صوفیه می پردازیم، از سوی دیگر با تکیه بر نظر دوگانه دو مکتب هجویری و مولوی درباره تعبیر کلمه بقا در عرفان، برآنیم تا به تعریف روشنی از اصطلاح «الصوفی غیرالمخلوق» برسیم، به دلیل بُعد جهانی و گسترده نگاه صوفیه به مسئله بقا و فنا، میکوشیم تا در بخشی از این جستار، گریزی به تطبیق دو شاخه عرفانی «اورفه گری» در حکمت یونان و عرفان بودایی با عرفان و تصوف اسلامی بزنیم، زیرا که فهم اشتراکات موجود در عرفان های دیگر تمدن ها به شناخت و درک هر چه عمیق تر برخی از اعتقادات صوفیه کمک خواهد کرد، درک مفهوم عبارت «الصوفی غیر المخلوق» نیاز به یک نگرش کلی نسبت به تعابیری همچون کاشف و مکشوف، فقر و غنا و،،، دارد که نگارندگان در راستای نگاه همه جانبه به این مفاهیم و جمع بندی آنان، به مداقه در آثار طراز اول صوفیه می پردازند
۱۵۸۵۶.

نماد عرفانی رنگ در هنر و معماری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۴ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵۶

کلید واژه ها: هنر اسلامی معماری اسلامی نور نماد رنگ تجلی حق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۱۰
اگرعرفان را به معنای شناخت ودریافت شهودی خدا واسماءوصفات او بدانیم، همه اسماءالهی به طورعام و برخی مانندمصور، خالق، بدیع، باریءوجمیل به طورخاص با هنر، زیبائی وآفرینندگی پیوند دارد.«رنگ» نمادین ترین تمثیل تجلی کثرت دروحدت است، زیرا ذات مجرد بیرنگ نورکه خود نماد کامل وحدت است، با رنگ تجسم می یابد ونوربدون تعین مادی، با رنگ تعین می یابد وعاملی برای ظهور ومحل رویت آن می شود. رنگ ها درهنر، جنبه کیمیائی داشته وهررنگ، دارای تمثیلی خاص ورابطه با یکی ازاحوالات درونی انسان است.درهنراسلامی، نورورنگ نموددیگری پیدا می کند، به عنوان مثال: رنگ سفید، نماد وجود مطلق وگواهی بروحدت درکثرت است که جامع رنگ هاست.رنگ سیاه، نماد اصل تعالی ودست نایافتنی است که با رنگ خانه کعبه تناسب دارد ومجمع رنگ هاوگستره پربسامد مفهوم هاست.معماری اسلامی به دنبال الهام از مفاهیم کلام الهی و روائی درتلاش است تا فضای روحانی واحدی را خلق کند که عالم ملکوت و ناسوت را به هم قرین سازد ونقوش، اشکال و رنگها نشانه بارزی برای القای معانی پنهان هستند و مخاطب ازطریق حضوردرفضای معماری به درک شهودی آن معانی نایل میشود. دغدغه اصلی این پژوهشکه به روش تحلیلی ارائه می گردد، چگونگی وکارکرد بازتاب وجود رنگ ها وترکیبات آنهادرهنر ومعماری ایرانی است. به نظرمی رسد هنرو معماری اسلامی سعی دارد تا احدیت خداوند را لابه لای رنگ ها، فرم ها، انوار واصوات و به تعبیری معنا را درصورت متجلی سازد.
۱۵۸۵۷.

نگرشی تطبیقی به خوانش متن از دیدگاه شلایرماخر و سیدمرتضی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره هجدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۶۶ 1 - 20

کلید واژه ها: قصد مؤلف معنای گوهری شلایرماخر سیدمرتضی تأویل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۵۰۵
خوانش متن و تفسیر آن به ویژه در رویارویی با متون مقدس دینی، سبب پیدایش رویکردهای مختلفی شده است. این رویکردها در سنت غربی، همان رویکردهای هرمنوتیکی هستند که در یک دسته بندی کلاسیک و مدرن، بر امکان کشف قصد گوهری و نیت اصلی مؤلف و صاحب متن، یا انکار آن استوار است. شلایرماخر به عنوان بنیان گذار هرمنوتیک کلاسیک، کشف معنای گوهری و قصد اصلی مؤلف را در یک دایره ی شناختی دیالکتیکی که میان متن و جهان ذهنی صاحب متن اتفاق می افتد، ممکن و تحقق آن را براساس فهم دستوری و فنی-روان شناختی ادعا می کند که حتی می تواند به ارائه ی یک فهم برتر از خود مؤلف منجر شود. در سوی دیگر، سیدمرتضی به عنوان بنیان گذار تفسیر عقلی در شیعه، باتوجه به مبانی کلامی خود نظیر باور به توحید، وحی، تکلیف و لطف الهی و با تکیه بر حسن و قبح عقلی، بر وجود یک معنای گوهری در متن و کشف آن با بهره گیری از روش های عقلانی و ادبیاتی تأکید می ورزد. البته با وجود اعتبار تأویل، نمی توان بر درستی آن تأکید کرد مگر با بیان صریح خداوند از راه های علم آور.
۱۵۸۵۸.

ناتعین گرایی و فاعلیت الهی از منظر دیوید بارتالامیو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره هجدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۶۶ 101 - 130

کلید واژه ها: تعین گرایی ناتعین گرایی فاعلیت الهی نظریه کوانتوم ضرورت علی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲ تعداد دانلود : ۲۴۸
تحولات علمی معاصر، تصور ساده ی ماشین وار از جهانی با قوانین ثابت نیوتنی را آرام آرام با تصوری پیچیده تر، یعنی باور به وجود نوعی عدمِ تعینِ تحویل ناپذیر جایگزین کرده است. اگر باور به جهانی متعین، نفی محدودیت از خداوند در تعامل با مخلوقات را نیازمند تبیین نموده بود؛ اکنون مسأله از سوی مقابل رخ نموده و تلاش فیلسوفان دین و متکلمان بایستی معطوف به بیان نحوه ی فاعلیت و هدفمند عمل کردن خداوند در جهانی شود که علوم تجربی، ضرورت و سنخیت علی را در آن، به ظاهر، به چالش کشیده اند.<br /> این نوشتار به معرفی و ارزیابی رویکرد دیوید بارتالامیو، به عنوان فیلسوفی ناتعین گرا، در این موضوع پرداخته و کوشیده است تا به فرض صحت دیدگاه ناتعین گرایانه در علم، از هدفمندی آفرینش و حاکمیت خداوند بر مخلوقات از طریق نفی امکان بی نظمی های ذاتی و نشان دادن تأثیر عللی غیرمادی دفاع کند.
۱۵۸۵۹.

بررسی جایگاه مسأله ی شر در آثار داستایفسکی و تحلیل پاسخ های او به این مسأله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره هجدهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۶۸ 85 - 108

کلید واژه ها: فیودور داستایفسکی مسأله ی شر ایمان آزادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۹ تعداد دانلود : ۷۸۳
تلاش برای پاسخ گویی به مسأله ی شر که یکی از مهم ترین برهان های قابل اعتنا برای انکار وجود خداوند است، همواره برای متفکران و اندیشمندان خداباور چالشی مهم و بحث برانگیز بوده است. فیودور داستایفسکی نویسنده و اندیشمند بزرگ قرن نوزدهمی روسیه، ازجمله متفکرانی است که به منظور دفاع از نظام فکری خداباورانه ی خود، تلاش های دامنه داری را در راستای پاسخ گویی به این مسأله ی بنیادین صورت داده است. داستایفسکی درحقیقت کوشیده تا با بهره گیری از آزادی و اختیار انسان ها و همچنین ارائه ی تفسیری کارکردگرایانه از شرور موجود در عالم، پاسخ خود به این مسأله را صورت بندی کند. در این پژوهش تلاش کردیمدر کنار بررسی جوانب مختلف و بسترهای تأثیرگذار بر شکل گیری این پاسخ، با نگاهی حتی الامکان اصلاح گرایانه، به کنکاش درخصوص بخشی از انتقادات مهمی بپردازیم که بر آن وارد شده است. درنهایت نشان داده ایم که با توسعه ی برخی عناصر تشکیل دهنده ی این پاسخ و به روزآمدسازی و مدافعه ی از آن، که یکی از منسجم ترین و قابل اعتناترین راهکارهای ارائه شده برای حل مشکلات ناشی از وجود شرور در عالم را ارائه کرده است، می توان به آن پرداخت.
۱۵۸۶۰.

رابطه فلسفه استعلایی کانت با علوم طبیعی و ریاضی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال دهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 59 - 84

کلید واژه ها: کانت علم فلسفه فیزیک ریاضیات اعتبار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۹ تعداد دانلود : ۳۲۱
اعتبار فیزیک و ریاضیات، هم از اهداف و غایات اصلی فلسفه استعلایی کانت به شمار می رود و هم از مبادی و پیش فرض های اساسی آن، و این بدان معناست که فلسفه کانت در این زمینه، مبتلا به نوعی دور، مصادره یا همان گویی است؛ زیرا برای پاسخ به شبهات هیوم و بارکلی، و تبیین اعتبار یقینی و عینی فیزیک و ریاضیات، از اعتبار علوم یادشده بهره می گیرد. از سوی دیگر، تکیه بر علوم قرن هیجدهم در استنتاج های فلسفی، سبب از بین رفتن اعتبار بخش های مهمی از فلسفه کانت در اثر تحولات علوم پیش گفته شده است. در نوشتار حاضر، با تبیین رابطه فلسفه با دیگر علوم، به برخی از آسیب هایی اشاره کرده ایم که فلسفه کانت به دلیل تبعیت از علوم طبیعی و ریاضی متحمل شده است

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان