فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۵٬۵۰۱ تا ۱۵٬۵۲۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۵۵۰۱.

بررسی معرفت شناختی حسن و قبح عقلی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: قضایای حسن و قبح حسن و قبح عقلی حسن و قبح شرعی حسن و قبح یقینی حسن و قبح بدیهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲ تعداد دانلود : ۴۹۸
حسن و قبح افعال یکی از مسایل اساسی در علم کلام، اصول فقه و اخلاق است که از جهات مختلف معناشناختی، هستی شناختی و معرفت شناختی می توان از آن بحث کرد. اینکه حسن و قبح، ذاتی افعال است یا نه، بحثی هستی شناختی است؛ اما اینکه عقلی است یا نه، بحثی معرفت شناختی است. غالباً این دو حیث به درستی از هم تفکیک نشده ، مغالطاتی را در پی داشته است. مقاله حاضر پس از تفکیک دو جهت یادشده، تعیین محل نزاع و نیز بیان دستاوردهای معرفت شناختی قضایای حسن و قبح، سه دلیل معرفت شناختی بر عقلی بودن قضایای حسن و قبح ارایه کرده است. بنا بر دلیل اول، اگر حسن و قبح، عقلی نباشد، شناخت حسن و قبح افعال به طور مطلق و حتی از راه شرع هم امکان پذیر نخواهد بود. دلیل دوم ثابت می کند قضایای حسن و قبح، یقینی اند و در مقدمات برهان به کار می روند، نه مشهوری و عقلایی تا صرفاً در جدل به کار آیند. در دلیل سوم، حسن و قبح برخی افعال، بدیهی دانسته شد و معلوم است اگر قضیه ای بدیهی بود، به طریق اولی یقینی و عقلی هم خواهد بود. اگرچه اشکالات متعدد معرفت شناختی به دلایل یادشده وارد گردیده، در نهایت با پاسخ های کامل و متقن از عقلی بودن حسن و قبح دفاع شده است
۱۵۵۰۲.

جریان شناسی فکری امامیه در ماوراءالنهر تا قرن پنجم هجری(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: ماوراء النّهر جریان های کلامی جریان های فکری هشام بن حکم عقل گرایی بغداد فاریابی عیاشی ابوعمرو کشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۴۱۵
یکی از مباحث نیازمند مطالعات جدی و پژوهش های روشمند در تاریخ کلام، شناسایی جریان های کلامی گوناگون در یک منطقه جغرافیایی است. دراین میان، حوزه ماوراءالنهر (بخشی از آسیای میانه) که مناطق گسترده ای را نیز دربردارد، هنوز مورد بررسی قرار نگرفته و در باب علم کلام کمتر پژوهشی درباره آن سامان یافته است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی نشان می دهد برخی جریان های کلامی مدرسه کوفه، همچون جریان متکلمان محدث با محوریت هشام بن حکم و جریان محدثان با محوریت یعقوب بن یزید و ایوب بن نوح، و همچنین جریان حدیث محور مکتب قم و جریان عقل گرایی مکتب بغداد ، چگونه به منطقه وسیع ماوراءالنهر راه یافته و از سوی چه شخصیت هایی تا قرن پنجم هجری در آن دیار پویا بوده است.
۱۵۵۰۳.

نگاهی عقلانی قرآنی به پلورالیسم دینی (حقانیت، نجات، رفتار مسالمت آمیز با ادیان)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: قرآن کثرت گرایی دینی حقانیت ادیان پلورالیسم دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۹ تعداد دانلود : ۵۳۶
مسیله کثرت گرایی دینی و حقانیت ادیان (پلورالیسم دینی) از مباحث مهم حوزه دین شناسی و فلسفه دین بوده، بحث های فراوانی درباره آن شده است. آنچه در این مقاله مدنظر است، نگاهی عقلانی و قرآنی برای تکمیل بحث، و نگاه واحد از نظر عقل و نقل به این مقوله است. حاصل نوشتار حاضر آن است که اولاً، از منظر عقلی محال نیست که یک دین حق باشد و ادیان دیگر مورد قبول نباشند، ولی نجات و رستگاری در دین حق منحصر باشد. همچنین باید دانست که رفتار مسالمت آمیز با حقانیت دین خاص منافاتی ندارد و ثانیاً، این امر ممکن با نگاهی قرآنی تثبیت می گردد.
۱۵۵۰۴.

بازخوانی مسئله وحی با تاکید بر رهیافت هستی شناسانه ملاصدرا به علم حضوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علم حضوری هستی شناختی وحی تشکیک اتحاد ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۹ تعداد دانلود : ۲۷۸
نقش بی مثال وحی در هدایت انسان موجب شده تا دغدغه فهم آن در زمره مهمترین دغدغه های صاحبان اندیشه ادیان توحیدی قرار گیرد. سرشت وحی و مراتب آن چنان پیوندی با دیگر مختصات مسیله نبوت ایجاد می کند که با عمق بخشی به این معرفت می توان ویژگی ها و کارویژه های دیگر نبوت را نیز نتیجه گرفت. از آنجا که وحی به شکل علم حضوری نیز در نفس نبی ظهور می یابد، با تحلیل ویژگی های هستی شناختی علم حضوری چون وجودی بودن، تشکیکی بودن و نیز اتحاد در اجزای آن، بهتر می توان از حقیقت وحی پرده برداشت. صدرالمتالهین با تفصیل بین ساحات سه گانه وحی یعنی ساحت معارف کلی وحی، ساحت معارف جزیی آن و نیز تاثیر نبی در تکوین (معجزه)، در تطبیق ویژگی های هستی شناختی علم حضوری، گوی سبقت را از سایرین ربوده است. پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی توصیفی به تبیین همین نظرگاه می پردازد.
۱۵۵۰۵.

باز پژوهی جایگاه ارش در عقد اجاره(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: حق فسخ ارش اجاره عیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۲ تعداد دانلود : ۶۱۷
در عقد بیع هرگاه یکی از عوضین، معیوب باشد، طرف مقابل هم خیار عیب دارد و می تواند به استناد آن، عقد را فسخ کرده و هم حق مطالبه ارش دارد. اما در مورد معیوب بودن عین مستاجره در عقد اجاره، قانون مدنی ایران جواز مطالبه ارش را نپذیرفته است. این حکم در حالی است که از ظاهر مواد قانون مدنی خصوصاً ماده 456 استفاده می شود که اگر اجرت در عقد اجاره، عین معین بوده و معیوب باشد، طرف متضرر می تواند درخواست ارش نماید. این رویکرد قانون مدنی از دیدگاه فقهای غیر مشهورگرفته شده است و به نظر می رسد با توجه به ادله ی فقهی، و توجه به ماهیت ارش، این دیدگاه ضعیف بوده و نمی تواند مبنای مناسبی برای قانون گذاری قرار گیرد. حق این است که ارش، از مختصات بیع است و تعمیم آن به سایر عقود و از جمله عقد اجاره، صحیح نمی باشد. از این رو، لازم است ضمن اصلاح ماده 478 قانون مدنی در عقد اجاره، ماده 456 قانون مدنی نیز مورد بازنگری قرار گیرد.
۱۵۵۰۶.

ضمانت بر تقسیط مهریه، میانکشی فقهی، حقوقی و اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حقوق فقه اسلامی مهریه اخلاق اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۷ تعداد دانلود : ۳۵۱
در طول تاریخ، جدای از مسائل و نهضت های سیاسی و دینی و گرایشات و تمایلات مختلفی که در جوامع در حال تغییر و پیشرفت و گاهی نیز رو به سوی فرو پاشی بوده است، خانواده به عنوان اصلی ترین نهاد هر جامعه، تحت تاثیر عوامل مختلف دچار تحولات گوناگونی شده و همواره در معرض خطرات مختلفی من جمله فروپاشی و کاهش گرایشات اخلاقی قرار گرفته است، بر همین اساس حقوقدانان، فقها و معلمان اخلاق، برای جلوگیری از پاشیدگی این نهاد اصلی جامعه و به منظور مصونیت خانواده از تحولات منفی جوامع، دست به وضع یک سری حقوق و تکالیف در خانواده زده اند. چه اینکه در بین علوم مختلفی که به بررسی خانواده و نقش آن در تربیت فرزندان می پردازد علم اخلاق دارای مسولیت خطیرتری است، و چه بسا تمام علوم مرتبط با خانواده من جمله حقوق و علوم اجتماعی و روانشناسی بر پایه اخلاق پایه گذاری شده اند، و علم اخلاق خود برگرفته از تعالیم اسلامی و آیات وارده می باشد و با توجه به اینکه در اموزه های دینی شریعت اسلام آنچه بیش از همه مورد توجه بوده، حفظ و نگهداری کانون خانواده به عنوان امن ترین رکن جامعه، است، چه بسا می توان گفت که علم اخلاق، اساس و پایه نگارش حقوق خانواده می باشد.
۱۵۵۰۷.

ویژگیهای زندگی مطلوب در روانشناسی مثبت و مقایسه آن با زندگی مطلوب در منابع اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زندگی مطلوب روانشناسی مثبت شادکامی حیات طیبه سعادت عصر ظهور منابع اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۵ تعداد دانلود : ۶۴۰
هدف از انجام این پژوهش، بررسی ویژگیهای زندگی مطلوب از دیدگاه روانشناسی و اسلام و مقایسه بین آنهاست که با روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است. زندگی مطلوب از دیدگاه روانشناسان مثبت، از دو دیدگاه کلی لذتگرا و سعادتگرا مورد بررسی قرار گرفته است. امروزه روانشناسی مثبت، رویکردی سعادت گرا به زندگی مطلوب داشته و بر منش و فضیلت های فردی تاکید کردهاند و مراحلی را برای تحقق زندگی مطلوب برشمردهاند. افرادی که به تمام مراحل زندگی مطلوب، نائل شوند به خود شکوفایی رسیدهاند. آنچه برای طی کردن مراحل مختلف زندگی مطلوب لازم است، استفاده از کارکرد بهینه و بهره گیری از تمام استعدادها در جهت شکوفایی و دستیابی به تواناییهای بالقوه افراد میباشد. زندگی مطلوب از دیدگاه اسلام، در گسترهای وسیعتر از آنچه در روانشناسی مثبت وجود دارد، طرح شده است؛ در دیدگاه اسلام، زندگی انسان دارای دو سطح دنیوی و اخروی است که ارتباط تنگاتنگی هم با یکدیگر دارند. زندگی مطلوب در منابع اسلامی، بر محور سعادت شکل میگیرد و افراد به هر اندازه که از اسباب سعادت بهرمند باشند، به همان میزان از زندگی مطلوب دنیوی و اخروی برخوردار خواهند بود. البته تحقق کامل اسباب سعادت دنیوی و عوامل زمینه ساز زندگی مطلوب اخروی، در دوره ای خاص از زندگی بشر- به خاطر تحولات عمیقی که در این دوره اتفاق میافتد- امکان دارد که از آن به دوره ظهور امام زمان (عج) یاد میشود.
۱۵۵۰۸.

الگوی مشارکت دانشجویان در ورزش های همگانی بر اساس نظریه رفتار تمرینی به منظور ترویج اخلاق ورزشی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ورزش همگانی تئوری برنامه ریزی شده رفتار تمرینی دانشجویان کنترل رفتار ادراک شده نگرش هنجار ذهنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۸ تعداد دانلود : ۴۸۷
هدف پژوهش حاضر بررسی ارئه الگوی مشارکت دانشجویان دانشگاه پیام نور در ورزش های همگانی بر اساس نظریه رفتار تمرینی برنامه ریزی شده بود. تحقیق از نوع توصیفی بود که به روش پیمایشی انجام شد. جامعة آماری شامل دانشجویان دانشگاه پیام نور در سال تحصیلی 94-95 بودند. نمونه آماری طبق جدول مورگان 384 نفر بود که به روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری شامل مقیاس اصلاح شده رفتار برنامه ریزیشده بود. روایی صوری و محتویی آن مورد تایید و ضریب پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ پایایی 95/0 به دست آمد. به منظور تحلیل استنباطی داده های جمع آوری شده از نرم افزار Amos و spss نسخه 18 استفاده شده است. نتایج مدل رگرسیون گام به گام نشان داد که، 46 درصد از کل تغییرات سطح مشارکت در ورزش همگانی به سه متغیر نگرش، کنترل رفتار و ورزش همگانی مربوط می شود. شاخص های نیکویی برازش مدل پژوهش نشان داد که، مدل ارائه شده برازش خوبی دارد به این معنی که تئوری الگوی رفتار برنامه ریزی شده قابلیت تببین مشارکت دانشجویان در ورز همگانی را دارد.. بنابراین پیشنهاد می شود که دستگاه های متولی امر ورزش نسبت به لحاظ کردن تمهیداتی در راستای تقویت نگرش، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتار ادراک شده در کنار دیگر عوامل تاثیرگذار مشارکت در فعالیت های ورزشی همگانی از جمله فرآهم سازی زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری، دسترسی، مسائل مالی و... اهتمام ورزیده تا ورزش همگانی در دانشجویان نهادینه و مستدام گردد.
۱۵۵۰۹.

آسیب شناسی حفظ و نگهداری کارکنان حرفه ای با رویکرد اخلاق سازمانی در شرکت ملی نفت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عوامل سازمانی عوامل فردی عوامل فرهنگی نگرش کارکنان نگهداشت کارکنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۹ تعداد دانلود : ۳۵۶
هدف از این پژوهش آسیب شناسی حفظ و نگهداری کارکنان حرفه ای، شناسایی عوامل نگهدارنده و شناسایی وضع موجود و مطلوب این عوامل در شرکت ملی نفت می باشد. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع توصیفی و به لحاظ مخاطب استفاده از پژوهش از نوع کاربردی است. بدین منظور پس از مرور ادبیات تحقیق و بهره گیری از نظرات خبرگان، عوامل و مؤلفه های مؤثر بر نگهداری کارکنان حرفه ای شناسایی و مدل اولیه تحقیق تنظیم و پس از اجرای تکنیک دلفی در سه دور مدل نهایی تحقیق آماده شد. جامعه آماری تحقیق شامل کارکنان شرکت ملی و مهندسی ساختمان نفت است که تعداد 260 نفر از آنها به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. خبرگان این پژوهش را 15 نفر از مدیران شرکت نفت و 15 نفر از استادان دانشگاه تشکیل می دهند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. نتایج نشان می دهد که عوامل سازمانی، فردی و فرهنگی بر نگرش کارکنان، همچنین بر حفظ و نگهداری کارکنان مؤثرند. همچنین آزمون T زوجی نشان می دهد که به جز 3 مؤلفه «استانداردها»، «گرایش کارآفرینی» و «هویت» در بقیه مؤلفه ها بین وضع موجود و مطلوب فاصله وجود دارد و بر اساس رتبه بندی فریدمن در وضع موجود و مطلوب مؤلفه های تعارض، سبک رهبری، استقلال طلبی، طرح شغل و ریسک دارای آسیب می باشند.
۱۵۵۱۰.

حکم رانی فضای مجازی و قاعده فقهی «نفی سبیل» با تأکید بر بایسته های نظام جمهوری اسلامی ایران(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: فضای مجازی اینترنت شبکه ملی اطلاعات حکم رانی نفی سبیل وظایف حکومت اسلامی امامت و امّت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۴ تعداد دانلود : ۵۲۴
«حکم رانی فضای مجازی» از موضوعاتی است که به تازگی در علم سیاست و حقوق وارد شده است. حکم رانی فضایِ مجازیِ موجود، که در بستر اینترنت جهانی سامان یافته، یکی از مباحث پرچالش دنیای معاصر است. سرشت مکتبی نظام جمهوری اسلامی ایران می طلبد تا با نظر به شالوده های فقه اسلام، وظایف حکومت اسلامی در حکم رانی فضای مجازی ترسیم گردد. اصول قانون اساسی، برگرفته از فقه پویای اسلام، حاکی از آن است که نظام جمهوری اسلامی وظایفی برعهده دارد؛ همچون: نفی هرگونه سلطه پذیری، طرد کامل استعمار و جلوگیری از نفوذ بیگانگان، تأمین خودکفایی در زمینه علوم و فنون و صنعت، و ایجاد محیط مناسب برای رویش فضایل اخلاقی. این پژوهش با روش «توصیفی تحلیلی« و «اجتهادی» در مقام تبیین آن است که با توجه به چیرگی بیگانگان بر فضای مجازی اینترنت محور، که در دو بستر «ساختار» و «محتوا» ترسیم می شود، قاعده «نفی سبیل» که در فقه اسلام و اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بازتاب یافته است، تکالیف گرانی را بر دوش نظام جمهوری اسلامی در مواجهه با این پدیده نوظهور می گذارد که از جمله آنها، آفرینش شبکه ملّی اطلاعات و پی ریزی نظام امامت و امّت از راه هم افزایی با دیگر کشورهای اسلامی است.
۱۵۵۱۱.

تحلیل ادوار تفسیری امامان شیعه از رحلت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم تا عصر امام باقر علیه السلام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: تاریخ تفسیر امامیه ادوار تفسیری منع تدوین حدیث اسرائیلیات جعل حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۲۲۵
با ارتحال پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و صدور بخشنامه «منع نقل و نگارش و تدوین حدیث» تا زمانی که این بخشنامه رسماً در عصر امام باقر علیه السلام لغو گردید، دستگاه حکومت به سیاست ممانعت از نقل احادیث نبوی می پرداخت. جریان تفسیری عامّه در واکنش به این سیاست، ضمن پرهیز از تدوین و یا نقل احادیث نبوی صلّی الله علیه و آله و سلّم، به توقّف در تفسیر، تفسیر برأی و گرایش به روایات اسرائیلی روی آورد. این در حالی بود که اهل بیت علیهم السلام به فراخور اقتضای زمان، به مبارزه با سنّت ستیزی ها و بدعت گذاری ها پرداختند. رویارویی سنّت جهادگونه ائمه اطهار علیهم السلام با بدعت های زمان، به شکل گیری سلسله ای از ادوار تفسیری در تاریخ تفسیر انجامید که از نهضت تفسیری در عصر علوی گرفته تا خفقان تفسیری در عصر حسنین علیها السلام و احیاگری تفسیری در عصر امام سجاد علیه السلام و تعمیق و ترویج تفسیر در عصر امام باقر علیه السلام را شامل می شوند.
۱۵۵۱۲.

نظریه ابن سینا درباره توحید صفاتی: وحدت مفهومی یا وحدت معنایی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: ابن سینا توحید توحید صفاتی خداشناسی صفات خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۳ تعداد دانلود : ۶۷۸
یکی از اقسام توحید، توحید صفاتی است. بر اساس دیدگاه رایج منظور از توحید صفاتی آن است که همه صفات خدا و ذات او، گرچه به لحاظ مفاهیم باهم متغایرند لیکن به وجود واحدی موجودند؛ اما ابن سینا به وحدت صفات و ذات در وجود خارجی بسنده نکرده و آن ها را به لحاظ مفهوم نیز یکی می داند. این دیدگاه  ابن سینا مستلزم ترادف لفظی صفات شناخته شده و مورد نقد قرار گرفته است.  نگارنده بر آن است که در سخنان ابن سینا شواهد کافی وجود دارد که وحدت مفهومی ذات و صفات بطوری که مستلزم ترادف لفظی آنها باشد، مراد او نیست، بلکه منظور این است که صفاتی که بر خدا حمل می شوند، در هسته اصلی خود، یعنی موجودیّت و إنّیّت مشترکند و این هسته ی واحد ثبوتی، معنای آن صفات است. مراد ابن سینا از وحدت مفهومی همین وحدت معنایی است نه وحدت در تقرر مفهومی-ذهنی؛  زیرا اگر در هر صفتی افزون بر معنای ثبوتی إنّیّت و وجود، سلب خاص، اضافه خاص یا سلب  و اضافه خاص باهم نهفته باشد، نمی توان گفت واژگان آن ها مترادف اند؛ پس نقد هایی که بر نظریه ابن سینا مطرح شده، نقدهای  متقنی نیستند زیرا نظریه ابن سینا نه ترادف لفظی صفات است و نه مستلزم آن. در نتیجه وحدت معنایی که ابن سینا از آن سخن می گوید در نهایت به همان وحدت ذات و صفات در وجود خارجی برمیگردد و دیدگاه متفاوتی نیست.    
۱۵۵۱۳.

تبیین خدمت رسانی در کلام و سیره معصومین(ع)

کلید واژه ها: خدمت خدمت رسانی خدمت‏گزاری نفع رسانی کارگشایی وظیفه دینی اهتمام به امور مسلمین نوع دوستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۱۷۳
خدمت رسانی از جمله اعمال صالحی است که در اسلام مورد توجه و عنایت خاص قرار گرفته است. از آنجا که خدمت رسانی به عنوان یک صفت عالی نفسانی نقش هدایت گری را در حیات آدمی دارد، فی نفسه سازنده اندیشه پاک آسمانی است که در زندگی انسان آثار و برکات فراوان مادی و معنوی به جای می گذارد.در راستای تحقق چنین امر مهمی است که نخبگان و اندیشمندان جامعه باید در اولین گام تلاش کنند تا «خدمتگزاری» در روح و جان انسان ها به عنوان یک هنجار و ارزش اجتماعی و فرهنگ عمومی، جایگاه خود را بیابد و در مقابل خیانت، به عنوان امری ضد ارزش و ضد باورهای دینی  مورد نکوهش قرار گیرد، در این صورت است که می توان سرمایه های مادی و معنوی جامعه را به تحرک و پویایی واداشت و آنها را شکوفا نمود. این نوشتار در صدد است تا جایگاه ارزشمند خدمت رسانی و شاخص های آن  در فرهنگ اسلامی و باورهای دینی را نشان دهد.
۱۵۵۱۴.

بازخوانی حقیقت تکامل انسان در قرآن بر اساس اندیشه های صدرالمتألهین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان تکامل حرکت قرآن کریم صدرالمتألهین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵۴ تعداد دانلود : ۳۴۳
بررسی حقیقت انسان و چگونگی تکامل او از جمله مسائل مهم در قرآن کریم و فلسفه اسلامی است. ملاصدرا با توجه به نظریه حرکت جوهری و با تکیه بر آیاتی که به رجوع تدریجی و صیرورت انسان به سوی الله اشاره دارد، به تبیین تکامل انسان پرداخته است. در آیات قرآن کریم و حکمت متعالیه تکامل انسان در دو بعد روح و جسم امکان پذیر است. کمال جسمانی انسان رسیدن به مرحله تسویه و نفخ روح است، اما تکامل روح انسان از منظر قرآن و حکمت متعالیه به اسبابی همچون کمال عقل نظری و عملی، افاضات ربانی، محبت و عشق، یاد خدا، الهام گرفتن از ملائکه و مدد انسان کامل وابسته است. مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با توجه به مبانی ملاصدرا، به تبیین اسباب و عوامل تکامل انسان پرداخته و در نهایت به این نتیجه می رسد که نهایت تکامل انسان در ورود به مقام عقل بالفعل و فنای فی الله از طریق حرکات ذاتی و تبدلات جوهری امکان پذیر است. مصداق بار یافتن به مراحل اعلای تکامل، امام و خلیفه الهی بر روی زمین است.
۱۵۵۱۵.

بررسی تقسیم بندی ملاصدرا از مرگ به اخترامی و طبیعی و ریشه های قرآنی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مرگ اخترامی ملاصدرا قرآن نفس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۲ تعداد دانلود : ۶۷۹
به دلیل میل به جاودانگی داشتن انسان، مسئله مرگ همواره برایش اهمیت داشته است. ملاصدرا، پایه گذار حکمت متعالیه، با ذکر تعریف فیلسوفان قبلی، مرگ را جدا شدن روح از بدن مادی می داند و آن را به مرگ طبیعی و اخترامی تقسیم می کند. این مقاله بر آن است تا چیستی مرگ، انواع مرگ و علت هر کدام را از نظر ملاصدرا بررسی کند و با توجه به اهمیت جایگاه آموزه های اسلامی و قرآنی در فلسفه اسلامی، ریشه های قرآنی برخی از این موضوعات را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. همچنین نقدهایی بر تقسیم ملاصدرا از مرگ به اخترامی و طبیعی ارائه شده که از میان آنها می توان به عدم ارائه ملاکی فلسفی برای وجود مرگ اخترامی و عدم وجود مرزی مشخص میان مرگ طبیعی و مرگ اخترامی اشاره کرد.
۱۵۵۱۶.

کارکرد های قاعده «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیه» در تفسیر آیه تطهیر(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: آیه تطهیر سیاق همسران پیامبر (ص) تعلیق الحکم علی الوصف اهل البیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۳ تعداد دانلود : ۳۶۹
برابر مدلول ظاهری و ظهور عرفی آیه 33 سوره احزاب (آیه تطهیر)، مفسران مکتب خلافت با نادیده گرفتن سایر قراین و شواهد، در جهت شمول همسران پیامبر (ص) به عنوان «اهل البیت»، به سیاق آیات 28 تا 34 این سوره استناد کرده اند. در مقابل، عالمان امامیه عموماً به عدم اعتبار قاعده سیاق در این آیات حکم نموده، با محدود کردن قلمرو شمول مفهوم اهل البیت، تنها «خمسه طیبه» را مصداق آن می دانند. پژوهش حاضر پس از نقد و بررسی دیدگاه فریقین در مورد اعتبار یا عدم اعتبار سیاق در آیه محل بحث، راهکار جدیدی را به کمک قاعده اصولی «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیه»، در قالب رویکرد معیار عرضه نموده است. طبق این نظریه، وصف اصولی «یا نساء النبی» در آیات مربوط به همسران از باب قاعده پیش گفته، فضای نزول این آیات را تبیین نموده که بر محوریت شخصیت حقوقی نبی مکرم اسلام (ص) استوار است، تا به دنبال آن، ضابطه کلی که خود تعلیل و تأکیدی بر محتوای آیات مربوط به همسران است، در آیه تطهیر جلوه گر شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که با حفظ مصداق انحصاری آیه در شأن ائمه اطهار:، اصالهالسیاق در این آیات کاملاً توجیه پذیر است و محذوری در پی نخواهد داشت. همچنین از دیگر کارکردهای این قاعده در آیه محل بحث آن است که می توان شمول مصداق «اهل البیت» را برای دیگر معصومان نیز اثبات نمود.
۱۵۵۱۷.

تحلیل نظریه ها در کارکرد روایات تفسیری بر محور گونه شناسی روایات تفسیر نورالثقلین(مقاله پژوهشی حوزه)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۰ تعداد دانلود : ۶۳۸
ارزیابی روایات تفسیری به جهت تعیین دلالت و حجیت، به طور معمول از طریق روش استنادی پیمایش می شود. اما روش پی گرفته شده در این مقاله، ارزیابی و تحلیل آرای مفسران در استفاده از این روایات و بررسی کارکرد آنها مبتنی بر گونه شناسی روایات تفسیری در محدوده نورالثقلین، به روش میدانی است. به نظر می رسد این روش توانایی بیشتری در کشف واقعیت موجود روایات و کیفیت مشکل گشایی آنان در فهم داشته باشد. در این راستا دیدگاه ها در حوزه کارکرد عرضه شده است. محل اختلاف آرای اندیشمندان تفسیر اثری، در روایاتی است که به طور مستقیم به بیان مراد آیه پرداخته اند. به جهت تحلیل دقیق موضع اختلاف، «ارشادی یا غیر ارشادی بودن روایات»، «تبیین موضوعِ محوری آیه و روایت» و «میزان پوشش روایت نسبت به آیه»، موضوع بررسی قرار گرفته اند. با بررسی آماری روایات پیش گفته و گونه شناسی آن و ارزیابی هر دیدگاه بر اساس نتایج گونه شناسی، دیدگاه علامه طباطبایی برگزیده شده است.
۱۵۵۱۸.

نظریة مادی بودن ساحت مثالی انسان و شواهد آن در روایات و علوم تجربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مادة لطیف مجرد انرژی روح نفس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۲ تعداد دانلود : ۵۳۷
مسئله تجرد یا مادیت نفس، همچنان مسئلة چالش برانگیزی برای متکلمان و فیلسوفان است. فلاسفه به تجرد، و شماری از متکلمان به مادیت آن معتقدند. این مقاله با طرح نظریة سه ساحتی بودن انسان و بررسی خصوصیات ساحت سوم به عنوان بُعد مثالی، درصدد حل اختلاف یادشده است که در صورت پذیرش آن، ظواهر متون دینیِ ناظر به مادیت روح، نیازمند تأویل نخواهند بود. انسان غیر از «نفس» مجرد و «بدن» مادی، «روحی» دارد که می توان آن را از سنخ حالتی از ماده دانست که امروزه با ویژگی هایی مثل ذرات بسیار ریز و باردار و بی شکل و درعین حال موج سیال بودن، پلاسما نامیده می شود. یکی از شواهد تطبیق «پلاسما» با تجرد برزخی، نظریة حرکت در مجردات است که از سوی برخی فیلسوفان متأخر پذیرفته شده؛ با این تبیین که اگر عالم مثال علاوه بر بُعد، از قابلیت تغییر برخوردار است، نمی توان آن را مجرد دانست. در این مقاله، به روش کتابخانه ای، نظریة وجود اجسام انرژیک و پلاسما به عنوان بدن مثالی مطرح گردیده و از روایات و مشاهدات تجربی فیزیکی و متافیزیکی، به عنوان شواهدی برای اثبات آن استفاده شده است.
۱۵۵۱۹.

سازوکار تأثیرگذاری قرآن کریم بر بنیان های فکری تمدن اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن تفکر فرهنگ قرآنی تمدن اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۳۱۹
پژوهش حاضر درصدد است با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای سازوکار تأثیرگذاری قرآن کریم بر بنیان های فکری تمدن اسلامی را تبیین و بررسی کند. این پژوهش نشان می دهد که آیات قرآن کریم با تأثیر بر خردورزی و فطرت گرایی انسان ها، موجبات معرفت بخشی و تغییر نظام فکری عرب و پیدایش فرهنگ اسلامی را فراهم آورده و پیروی از کلام وحی زمینه ساز رشد و توسعة اقتصادی، دینی، علمی و هنری جامعة اسلامی و شکل گیری و حیات تمدن اسلامی در هزاره نخست هجری قمری شده است.
۱۵۵۲۰.

مفهوم شناسی تطبیقی «تقویت» از دیدگاه رفتارگرایی و قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مفهوم شناسی تقویت رفتارگرایی تقویت در قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۳۴۸
فرایند تربیت انسان شامل حیطه ها و ساحت های متعدد وجود فردی و اجتماعی انسان می شود. پیامبران علیهم السلام در انجام رسالت خود، از ابزارهای گوناگونی برای برانگیختن مردم به سوی بعضی از کارها و اجتناب دادن آنان از برخی دیگر بهره برده اند. اگر آنان به یک نظام انگیزشی کارامد و مؤثر تمسک نمی جستند، تعالیمشان بی ثمر بود. پیامبران علیهم السلام دربارة پیامدهای رفتارها به مردم هشدار داده اند که ممکن است در این دنیا یا در آخرت به وقوع بپیوندد. در این پژوهش، مفهوم تقویت با رویکردی کیفی و با روش «تحلیل منطقی» در رفتارگرایی و قرآن مطمح نظر قرار گرفته است. مفهوم «تقویت» در قرآن با توجه به انسان شناسی، که از قرآن کریم استفاده می شود، تحقق می یابد. «تقویت» در این منظر، شامل جنبة مادی (جسمانی) و معنوی (روحانی) با اولویت بُعد روحانی انسان و همسو با اختیار و فطرت انسانی و در جهت کمال حقیقی فرد می شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان