علیرضا زکی زاده رنانی

علیرضا زکی زاده رنانی

مدرک تحصیلی: دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۳ مورد از کل ۱۳ مورد.
۱.

منابع اجتهادی در اندیشه احمدبن محمد بن خالد برقی در مدرسه کلامی قم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۸ 125 - 144

کلید واژه ها: برقی مدرسه کلامی قم استنباط معرفت اضطراری عقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲ تعداد دانلود : ۹۳
احمد بن محمد بن خالد برقی از جمله اصحاب امام جواد، امام هادی و امام عسکریD و از محدثان بزرگ امامیه در قرن سوم هجری است. این مقاله به روش توصیفی، تحلیلی به دنبال مبحث روش شناسی استنباط برقی بر اساس کتاب «المحاسن» برجای مانده از این عالم شیعی است. برقی همچون پدرش محمد بن خالد از اصلی ترین انتقال دهندگان روایات معرفت اضطراری به قم بوده است. وی بیشتر روایات معرفت اضطراری را با چینشی خاص ذکر کرده که می تواند حاکی از دستگاه معرفتی خط فکری او باشد. او روایات مربوط به معارف را در باب «المصابیح الظلم» جمع کرده است. بعد از باب «العقل»، باب «المعرفه» را آورده و با ذکر روایتی معرفت اضطراری را بیان نموده که مردم به معرفت [استدلالی] تکلیفی ندارند و معارف [استدلالی] از تحت سلطه و اختیار [بیشتر] انسان ها خارج اند. از اینکه برقی در باب «الدین» روایتی نقل نموده که دلالت بر باور او به ایمان موهوبی دارد، معلوم می شود معنای «اعطایی بودن ایمان» و «صنع الله بودن» آن در نظرگاه احمد برقی، ظاهراً چیزی بوده که منافاتی با اصل اختیار و اراده انسان نداشته است. همچنین از نگاه برقی، معارف فطری و موهوبی در «عالم ذر» با دیگر معارف انسان متفاوت اند، هر چند همه آن ها اضطراری و به تعبیر روایت «صنع الله»اند.
۲.

اقسام مواجهه با روایات تفسیری در مدرسه تفسیری اصفهان

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۸ 123 - 153

کلید واژه ها: روش های تفسیری مدرسه تفسیری اصفهان مفسران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۸۵
از جمله مدارس مهم در تاریخ تفسیر امامیه، مدرسه تفسیری اصفهان است که از تأثیرگذارترین مدارس تفسیری در تاریخ تفسیر محسوب شده و شناخت روش های تفسیری آن از اهمیّت بسزایی برخوردار است. نیل به تفسیر صحیح آیات قرآن در گرو شناخت روش های تفسیری مفسران بوده که بر اساس این شناخت درکی صحیح از درستی و نادرستی برداشت های قرآنی مفسر به دست می آید. در این نوشتار به روش توصیفی-تحلیلی و با مطالعه دقیق روش های تفسیری تفاسیر اصفهانی، روش های مواجهه مفسران این دیار با روایات به دست آمده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که استفاده از روایات تبیینی جهت بیان معنا و مصداق، روایات مؤید معنای لغوی و مؤید مطلب و برداشت شخص مفسر، روایات فضائل سور و شأن نزول آیات، روایات همسو با دلالت قرآن، روایات مبین تأویل آیات، ترجیح معنای روایی بر دیگر اقوال، جمع بین روایات بیان مصداق، تعامل با روایات همگون یا ناهمگون جهت بیان مصداق و جری و تطبیق و یا جهت رفع اجمال آیه و یا به دلیل برون رفت از تعارض ظاهری روایت با حمل بر مراتب مختلف در مواجهه با روایات تفسیری مفسران در مدرسه تفسیری اصفهان دیده می شود.
۳.

مقایسه مدرسه کلامی ماوراء النهر با مکتب کلامی کوفه و قم تا قرن پنجم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۵ 251 - 270

کلید واژه ها: مقایسه تطبیقی مدرسه کلامی ماوراء النهر مکتب کلامی کوفه مکتب کلامی قم جریان های کلامی جریان های فکری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۰ تعداد دانلود : ۱۳۱
کلام امامیه را در موقعیت های جغرافیایی متفاوت و همچنین به لحاظ تاریخی می توان مورد بررسی قرار داد. بر این اساس و با هدف این که پژوهشی در مورد مقایسه دیگر مکاتب کلامی با مدرسه کلامی ماوراء النهر سامان نیافته است، این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است. مکتب کلامی کوفه و قم به دلیل جایگاه ویژه ای که در مکاتب کلامی دارند و به خاطر تأثیر و تأثراتشان با حوزه ماوراء النهر انتخاب شده است. این پژوهش به روش مقایسه ای و تحلیلی نشان می دهد که این مکاتب به لحاظ اندیشه های مشترک برخی عالمان و راه یافتن جریان های فکری و تأثیرگذار این عالمان به ماوراء النهر دارای اشتراک بوده و از جهت تعامل با اهل سنّت و جهت گیری معتدلانه و رویکرد تقریبی حوزه ماوراء النهر از همدیگر متمایز می شوند. همچنین مشخص گردید بیشترین نقاط اشتراک مدرسه ماوراءالنهر با مکتب قم بوده است؛ با این وجود، عدم گرایش به اندیشه نظریه سهو النبی از سوی برخی شاگردان ابن ولید همچون «حیدر بن محمّد بن نعیم سمرقندی» و «جعفر بن علی بن احمد قمی» در دیار ماوراء النهر و همچنین عدم همراهی با جریان فکری سعد اشعری در ماوراء النهر که مقابل جریان فکری هشام بن حکم بوده است، از نقاط افتراق این دو مکتب می باشد
۴.

بررسی روایات تفویض امرتشریع به اهل بیت (علیهم السلام) و نقد شبهات قفاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۴ 29 - 48

کلید واژه ها: ناصر القفاری اصول مذهب شیعه تفویض تشریع اهل بیت تقیید و تخصیص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۲۰۹
بنابر آموزه های اسلام، تشریع ویژه ذات باری تعالی است و پیامبران و جانشینان ایشان عهده دار تبیین همان شریعت الهی بوده اند. برخی همچون ناصر القفاری با فراهم آوردن متونی از احادیث شیعی، واگذاری قانونگذاری به امامان را از اصول مذهب امامیه بر شمرده است. مسئله اصلی پژوهش حاضر، واکاوی عباراتی است که در متون شیعی به عنوان تفویض تشریع قلمداد شده و قفاری به آن ها استناد نموده تا شیعه را کافر قلمداد نماید. با توصیف و تحلیل روایات و با تأکید بر منابع اهل سنت، در دو محور مفهوم شناسی تفویض تشریع و علت واگذاری قانونگذاری به امامان به مسئله فوق پاسخ داده شده است. دستاورد تحقیق حاکی از آن است که مفهوم صحیح تفویض تشریع، واگذاری امر دین به امامان در مرحله چگونگی ابلاغ شریعت است و نه وضع شریعت در مقابل شریعت الهی و علت این تفویض، تعلیم مستقیم خداوند به اهل بیت و برخورداری از علم الهی و مقام ایشان در تقرب به خداست که اهل بیت را هدف غایی خلقت و واسطه فیض قرار داده و اراده ایشان را با اراده خدا مقارن ساخته است؛ ازاین رو قفاری به معنای صحیح تفویض نزد امامیه نپرداخته و تنها به ذکر چند حدیث بسنده نموده و در نقل روایت، بخشی از احادیث مربوطه را نیز تقطیع نموده تا شبهه خود را زیبا جلوه داده و از این طریق به رد عقاید شیعه بپردازد.
۵.

نگرشی بر جامعیت قرآن از روزنه تربیت عقلانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۲ 53 - 74

کلید واژه ها: تربیت عقلانی تقابل عقل و دین جامعیت عقلانیت بنیادین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۷۶
نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تبیین تربیت عقلانی قرآنی و بیان نظر قرآن در جمع کردن میان دین و عقل به مبحث جامعیت نگاه نموده است. در حقیقت قرآن با روش های متعدد به پرورش اندیشه در مخاطبین ذوی العقول توجه نموده است. این کتاب سراسر حکمت، نه عقل گرایی افراطی را می پذیرد و نه عقل ستیزی را؛ تربیت عقلانی قرآنی معطوف به وسیع ترین مخاطبان و با تمام جوانب عقلانیت می باشد. در این پژوهش تربیت عقلانی در هر سه بعد عقلانیت مورد بررسی قرار گرفته است. به نظر می رسد در قرآن همه این اقسام مورد تربیت واقع شده است. عقلانیت بنیادین با استدلالات و براهین قرآنی و عقلانیت ارزش ها با انتقادات به بینش ها و روش های نادرست و ارائه نمونه های اخلاقی والگوهای عملی و عقلانیت ابزاری با شرایط خاص خود مورد توجه تربیت قرآنی بوده است؛ که این مسأله مصداق بارز جامعیت این کتاب شریف می باشد.
۶.

جستاری درباره زید بن ثابت و نقش او در تاریخ نگارش قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیستم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۷۹) 61 - 98

کلید واژه ها: زید بن ثابت جمع قرآن تاریخ قرآن حبر الأُمه مستشرقان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۵ تعداد دانلود : ۴۶۷
مسئله جمع آوری قرآن و نقش تعیین کننده زید بن ثابت (د. 45ق) موضوعی مهم و بحث برانگیز در تاریخ قرآن کریم است. مطالب موجود در منابع مربوط به علوم قرآنی، بازتاب دهنده نگاهی خوش بینانه به زید است. این مقاله با روش وصفی تحلیلی به بازبینی این نگاه و دیدگاه مستشرقانی مانند شوالی، جان برتون و بلاشر درباره نقش زید بن حارثه می پردازد. مقاله با فرض جمع قرآن، پس از پیامبر(ص) و با پرسش درباره چرایی گمارده شدن زید به این مسئولیت، به واکاوی روایت ها و گزارش ها می پردازد. این بررسی، فضیلت سازی های بحث برانگیز و بزرگ نمایی های بسیار درباره زید و تقویت فرضیه ادای دین از سوی خلفا را به دلیل نقش زید در سقیفه نشان می دهد
۷.

پولس و انحرافات او در مسیحیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و هشتم مرداد ۱۳۹۸ شماره ۲۶۰ «ویژه ادیان»

کلید واژه ها: عیسی پولس انحرافات پطرس عهد جدید الوهیت تجسید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶۹ تعداد دانلود : ۷۸۳
پولس، ازجمله چهره های مؤثر در مسیحیت است، که ابتدا شخصی یهودی مسلک بوده، و بنا بر اتفاقی که در راه تبلیغ یهودیت برای او افتاد به مسیحیت روی آورد و خود را از رسولان مسیحی معرفی کرد. وی براساس مسیحیتِ مطابق افکار خود نامه هایی در غالب دستوراتی برای اداره کلیسا، موعظه و گاهی توبیخ برای مسیحیان نوایمان نوشته است. در این نوشتار با بررسی سفرها، نامه ها، افکار و عقاید نام برده، به دنبال این هستیم که چه اندازه آن نامه ها مطابق دستورات حضرت عیسی علیه السلام است تا بتوان آن را به عنوان زیربنای عقاید مسیحیت پذیرفت. در این تحقیق، به روش توصیفی تحلیلی، به این نتیجه رسیدیم که عقاید وی نه تنها مخالف تعلیمات مسیح است، بلکه انحرافاتی است که برگرفته از عقاید ادیان غیرآسمانی پیش از مسیحیت است، که پولس قبل از روی آوردن به مسیحیت، با آنها آشنا بوده و در نتیجه مسیحیان را از تعلیمات حضرت عیسی علیه السلام و حواریان جداکرده است.
۸.

بینامتنیت دعای چهارم صحیفه سجادیه و قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 51 - 85

کلید واژه ها: بینامتنیت قرآن صحیفه سجادیه دعای چهارم تناص امتصاص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۹۴
قرآن کریم به عنوان کلام وحی و متنی جامع، از جمله متونی است که سایر متون دینی به گونه های مختلف با آن پیوند برقرار نموده و سرچشمه اقتباس برای متون دینی بوده است. صحیفه سجادیه که از آن تعبیر به «اخت القرآن» نموده اند، نیز از این قائده مستثنی نیست و مفاهیم و تعابیر قرآنی بسیار در آن تجلی یافته است. آیات قرآن چه به صراحت و چه به اشارت در فرازهای نورانی صحیفه نمود یافته و این موضوع، تأثیرپذیری از آیات و درک مفاهیم عمیق مفاهیم قرآنی را توسط امام سجّاد(ع) می رساند. پژوهش حاضر به بررسی رابطه بینامتنی قرآن و فرازهای ابتدایی دعای چهارم صحیفه سجادیه پرداخته و با روش توصیفی تطبیقی به این نتیجه دست یافت که پیوندی دوسویه و تنگاتنگ بین قرآن و کلام امام سجاد(ع) برقرار است. چنانکه صحیفه در قالب تناص اجترار و امتصاص و نیز بر اساس بینامتنی مضمونی و لفظی با قرآن رابطه ای استوار برقرار کرده و همچنین از تناص حوار در صحیفه پرهیز شده است.
۹.

اصول و موانع اخلاقی تبلیغ دانش آموزی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال هشتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۹ (پیاپی ۵۱) 75 - 99

کلید واژه ها: تبلیغ اصول تربیت اخلاقی دانش آموزان مشکلات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۹ تعداد دانلود : ۲۸۸
پرورش استعدادهای آدمی تا اندازه زیادی درگرو دستیابی به فضایل عالی اخلاقی است. این امر درباره قشر دانش آموز اهمیتی دوچندان دارد. بی تردید، دانش آموزانی که به تعهدات اخلاقی پایبند باشند، در آینده ضامن امنیت جامعه خواهند بود. طلاب حوزه های علمیه براساس رسالت خود، در کنار تحصیل متون دینی و تهذیب اخلاق، وظیفه دارند از راه تبلیغ این قشر باارزش را با معارف دینی و روش های تربیت نفس آشنا کنند. در این نوشتار برآنیم، با روش توصیفی تحلیلی، اصول اخلاقی تبلیغ کارآمد را برای جلب دانش آموزان بازگو و عوامل آسیب زای آن را بیان کنیم. نتایج پژوهش بیانگر آن است که مبلّغ در امور دانش آموزی باید اصول مهمی همچون خوش خُلقی و خیرخواهی، تناسب، توان برقراری ارتباط، خوب گوش دادن و ارتقای سطح علم و تجربه را رعایت کند و از موانع و عوامل آسیب زای مربوط به خود، محیط و سازمان های وابسته آگاهی یابد.
۱۰.

جریان شناسی فکری امامیه در ماوراءالنهر تا قرن پنجم هجری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 103 - 136

کلید واژه ها: ماوراء النّهر جریان های کلامی جریان های فکری هشام بن حکم عقل گرایی بغداد فاریابی عیاشی ابوعمرو کشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۵ تعداد دانلود : ۴۳۲
یکی از مباحث نیازمند مطالعات جدی و پژوهش های روشمند در تاریخ کلام، شناسایی جریان های کلامی گوناگون در یک منطقه جغرافیایی است. دراین میان، حوزه ماوراءالنهر (بخشی از آسیای میانه) که مناطق گسترده ای را نیز دربردارد، هنوز مورد بررسی قرار نگرفته و در باب علم کلام کمتر پژوهشی درباره آن سامان یافته است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی نشان می دهد برخی جریان های کلامی مدرسه کوفه، همچون جریان متکلمان محدث با محوریت هشام بن حکم و جریان محدثان با محوریت یعقوب بن یزید و ایوب بن نوح، و همچنین جریان حدیث محور مکتب قم و جریان عقل گرایی مکتب بغداد ، چگونه به منطقه وسیع ماوراءالنهر راه یافته و از سوی چه شخصیت هایی تا قرن پنجم هجری در آن دیار پویا بوده است.
۱۱.

بررسی دیدگاه های مفسران فریقین ذیل آیه 61 سوره مبارکه توبه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال نهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۴ 107 - 124

کلید واژه ها: أُذن أُذُنُ خَیْرٍ شأن نزول شیعه اهل تسنن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۹۷
منافقان برای ترور شخصیتی رسول خدا(ص)و در نتیجه سست و بی پایه نشان دادن وحی، پیامبر(ص) را «أُذُنٌ» می نامیدند تا ایشان را ساده لوح و دهان بین معرفی کنند. خداوند متعال در دفاع از شخصیت وی «أُذُنٌ» بودن ایشان را تأیید می نماید اما وی را «أُذُنُ خَیْرٍ» معرفی می نماید. بررسی موارد اتفاق و اختلاف نظر مفسران اهل سنت و شیعه می تواند ما را در دسترسی به معنای کامل تر آیات شریفه قرآن یاری کند. در تفسیر آیه61 سوره توبه به جز در دو مورد بین این دو دسته از مفسران اتفاق نظر وجود دارد یکی در معنای عبارت «أُذُنُ خَیْرٍ» که بیش تر مفسران شیعه آن را شنونده ای خوب و خیر معنا کرده اند ولی اهل تسنن یا معنای آن را شنونده خیرها گفته اند یا فقط به ذکر هر دو معنا پرداخته اند. اختلاف دیگر در بیان شأن نزول آیه شریفه است که دو روایت در تفاسیر شیعه عنوان شده است: یکی از لحاظ سند و دلالت قابل تأمل بوده ولی دیگری مورد تأیید است.
۱۲.

بررسی دیدگاه های مفسران فریقین ذیل آیه 43 مدثر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 263 - 282

کلید واژه ها: بررسی تطبیقی المصلین ترک نماز فحشا ریا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۷۵
در این تحقیق دیدگاه های مفسران فریقین ذیل آیه 43 مدثر به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است و هدف آن بوده که منشأ اختلاف به دست آید تا معنی صحیح تر ارائه گردد. اشتراک دیدگاه شیعه و سنی در مورد آیه «قَالُواْ لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّین» را می توان چنین بیان کرد: نه مفسر شیعه و هفت مفسر سنی «ترک نماز واجب»، چهار مفسر شیعه و سه مفسر سنی «ترک مطلق نماز». اما اختلاف دیدگاه شیعه و سنی درترک نماز خاص، ترک نماز و شکرگزاری، اخلال در نماز، نهی از فحشا، نفی نماز، ترک نماز مسلمین، ترک نماز مؤمنین، ترک عبادت، بی ایمانی، عدم توجه به حق در زمان های مشخص برای خدا، ترک نماز و سبقت گیرندگان به ولایت است که اختلاف به دو شاخه اصلی، نماز و سبقت گیرندگان به ولایت، تقسیم می شود. با توجه به معنی لغت، سیاق آیات و بررسی روایات می توان منشأ اختلاف را اینطور بیان کرد که بعضی از مفسران آیه را تفسیر و بعضی دیگر تأویل آیه را بیان کردند و یا برخی مصادیق «مصلین» و برخی دیگر تحلیل اخلاقی و کلامی آیه را ذکر نمودند و الا نماز یک حقیقت شرعی است که در آن اختلافی نیست.
۱۳.

جستاری درباره عبدالله بن سبا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۶۳)

کلید واژه ها: سیف بن عمر عبدالله بن سبا (/سبأ) ابن سبا سبائیه ابن السوداء

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات شخصیت ها
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها
تعداد بازدید : ۱۷۳۵ تعداد دانلود : ۱۳۱۸
وجود تاریخی شخصیتی به نام عبدالله بن سبأ یکی از مسائل مورد اختلاف در متون تاریخی و فرقه شناختی جهان اسلام است که با توجه به اهمیت آن مستشرقان نیز در این زمینه به اظهار نظر پرداخته اند. دو دیدگاه متضاد در باره عبدالله بن سبأ وجود دارد؛ دیدگاه نخست او را شخصیتی مؤثر در رویدادهای صدر اسلام می داند و دیدگاه دیگر وجود تاریخی او را زیر سؤال می برد و او را شخصیتی ساختگی می شمرد. نوشتار حاضر پس از بررسی و نقد این دو دیدگاه، کوشیده است به استناد متون روایی و تاریخی از دیدگاهی جدید دفاع کند که به موجب آن ابن سبأ وجود تاریخی داشته و به عنوان یک شهروند معمولی در باره حضرت علی(ع)غلو کرده است ولی نقش او در رویدادهای صدر اسلام شایسته ذکر نیست.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان