فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۵٬۳۸۱ تا ۱۵٬۴۰۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۵۳۸۱.

راه های تعلیم خداشناسی به کودکان در شعر کودک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادبیات کودک خداشناسی آموزش و پرورش تربیت کودک شعر کودک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷۱ تعداد دانلود : ۶۶۴
بی گمان تعلیم گزاره های بلند و متعالی قرآنی به کودکان آن هم به شیوه ای پویا و مؤثر ظرافت خاصی می طلبد. این مقاله با هدف بررسی راه های تعلیم اندیشه دینی خداشناسی در ادبیات کودک در پی پاسخ به این پرسش هاست که تعلیم خداشناسی در شعر کودک چه اهمیتی دارد؟ شاعران ادبیات کودک با چه شگردهایی تلاش می کنند که کودک را بیشتر با خدا آشنا کنند تا تعلیم این اندیشه اساسی دینی جذاب و مؤثر واقع شود؟ روش تحقیق، تحلیل محتواست که پس از مطالعه مجموعه های شعری شاعران ادبیات کودک که با موضوع خداشناسی مرتبط بودند، شگردهای تعلیم خداشناسی به کودک استخراج شد. معرفی صفات خداوند، آشنا کردن کودک با پدیده های طبیعی، یادآوری و برجسته کردن نعمت های الهی، آموزش دعا و نیایش از جمله راه های شناساندن خدا به کودک در شعر کودک است.
۱۵۳۸۲.

تأثیر زیارت مشهدالرضا (علیه السلام) بر کاهش بی تفاوتی اجتماعی دانشجویان (مطالعه موردی؛ دانشجویان دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیارت مشهدالرضا (ع) بی تفاوتی اجتماعی احساس آنومی مشارکت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۲۸۳
بی تفاوتی اجتماعی نوعی آسیب اجتماعی و مانع مشارکت اجتماعی است و عوامل متعددی از جمله سبک زندگی، باورهای مذهبی و... بر آن تأثیر می گذارد. مطالعه حاضر تأثیر  زیارت مشهدالرضا (علیه السلام) بر بی تفاوتی اجتماعی دانشجویان دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی را مطالعه و بی تفاوتی دانشجویان را در دو بازه زمانی قبل و بعد از زیارت مشهدالرضا (علیه السلام) بررسی کرده است. جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویان دانشگاه بودند که در سال تحصیلی 94-95  به حرم امام رضا (علیه السلام) مشرف شده اند که 200 نفر به طور تصادفی انتخاب شدند. روش تحقیق پیمایش با ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه بود. برای اندازه گیری اعتبار، از روایی محتوایی و برای تعیین پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج آزمون تفاوت میانگین ها نشان داد بی تفاوتی اجتماعی افراد در دو بازه زمانی قبل و  بعد از زیارت، در حدّ قابل ملاحظه ای تغییر یافته است. همچنین، نتایج نشان داد بین زیارت مشهدالرضا (علیه السلام) و میزان بی تفاوتی اجتماعی رابطه معکوس، بین آنومی و بی تفاوتی اجتماعی رابطه معنادار مثبت و بین بی تفاوتی اجتماعی و اثربخشی اجتماعی، رابطه معکوس وجود دارد. متغیرهای مستقل تحقیق توانستند 49درصد از تغییرات متغیر وابسته تحقیق را تبیین کنند.نمایند.
۱۵۳۸۳.

بی تفاوتی سیاسی اجتماعی؛ گناهی کبیره در فرهنگ رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تعرب بعدالهجره هجرت عصر غیبت مهاجر گناه کبیره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۵ تعداد دانلود : ۳۵۶
هدف پژوهش حاضر بیان دقیق یکی از مفاهیم دینی تأثیرگذار در ایجاد فرهنگ و تعهد اجتماعی است. پژوهش با روش اسنادی و کتابخانه ای به تحلیل و واکاوی موضوع پرداخته و با پی گیری معنای تعرّب و هجرت و با تکیه بر گزارش های تاریخی و حدیثی در سیره علوی و رضوی، تلاش کرده است تا به این مهم دست یابد. از یافته های پژوهش، تقسیم مسلمانان به مهاجر و اعرابی پس از فتح مکه است. مسلمانان خود را ملزم می دانستند برای جهاد به مرکز حکومت اسلامی هجرت کنند. تخلف از این وظیفه، حکم مرد اعرابی را داشت که به جهت بی تفاوتی، از یکسری حقوق اجتماعی و اقتصادی محروم می شد. یافته اصلی و نوآوری پژوهش، اثبات فرضیه پژوهش در ترادف تعرب بعدالهجره، با بی تفاوتی سیاسی اجتماعی است. به فرموده امام رضا (علیه السلام) تعرب رفتن به بادیه نیست بلکه علت حرمت تعرب بعدالهجره، بی تفاوتی در حمایت امامِ بحق و دیگر پیامدهای منفی آن است، اگرچه شخص در مرکز اسلام باشد.
۱۵۳۸۴.

تحلیل محتوای روایت رضوی درباره ویژگی ها و شاخصه های امامت از کتاب الحجه کافی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الحجه کافی بصائرالدرجات تحلیل محتوا امامت امام رضا (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۶ تعداد دانلود : ۵۷۵
مجموعه حدیثی <em>کافی</em> نوشته محمدبن یعقوب کلینی از مجموعه های مهمّ حدیثیِ شیعیان اثنی عشری است. برخی از مستشرقان تفاوت های میان این اثر با مجموعه حدیثی دیگر شیعی یعنی <em>بصائر الدرجات</em> را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده اند که <em>کافی</em> هرچند از نظر محتوایی همانند <em>بصائرالدرجات</em> نماینده فضای غالیانه قم است اما چون شیعیان عقل گرای بغداد را مخاطب قرار داده، در انتخاب احادیث و چینش آنها به نوعی راه اعتدال را پیموده است و بر خلاف کتاب <em>بصائرالدرجات</em>، اموری که محتوایی خارق العاده داشته همچون علم نامحدود امامان (علیهم السلام)، منابع غیرعادی این علوم و نیز توانایی زنده کردن مردگان و... در این کتاب عنوان نشده است. در این پژوهش به منظور پاسخ به این پرسش که آیا کتاب <em>الحجه</em> کافی و <em>بصائرالدرجات</em> در بیان شاخصه های امامت وجه تمایزی دارند و  فضایل امامان (علیهم السلام) که در <em>بصائر</em> مطرح شده واقعاً توسط کلینی مورد بی توجهی قرار گرفته است یا خیر؟ <em>الحجه</em> کافی و <em>بصائرالدرجات</em> با یکدیگر مقایسه و احادیث و ابواب مشترک و غیرمشترک دو کتاب استخراج گردید و درنهایت با روش تحلیل محتوا، یکی از ابوابی که تنها در کتاب <em>الحجه</em> کافی بیان شده (بَابٌ نَادرٌ جَامِعٌ فِی فَضْلِ الإِمَامِ وَ صِفَاتِه ) تحلیل و بررسی و مشخص شد برخلاف ادعاهای مطرح شده، این روایت مفصل از امام رضا (علیه السلام) از نصب الهی، عصمت و علم لدّنی به عنوان اوصاف امام و شاخصه های امامت سخن گفته است.
۱۵۳۸۵.

معانی دوگانه ضرورت نزد ابن سینا: پاسخ به اشکالی مشهور در قیاس موجهات ارسطو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ارسطو ابن سینا کتاب قیاس کتاب برهان ضرورت ذاتی ضرورت وصفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۳۶۲
در میان مسائل موردبحث ارسطو در دانش منطق، قیاس موجهات جایگاه ویژه ای دارد و از عصر باستان تا دوران معاصر محل مناقشه بوده است؛ ازجمله مباحث بسیار پرمناقشه در ذیل قیاس موجهات، نتیجه حاصل از قیاسی است که جهت صغرای آن اطلاق و جهت کبرای آن ضرورت باشد. درحالی که ارسطو جهت نتیجه این قیاس را ضرورت می داند، برخی پسینیان او این نتیجه را رد کرده اند. فرض مدافعان ارسطو مبتنی بر پذیرش همگونی حدود قیاس است و به طور خاص با استناد به نظریه حمل پذیرها در جدل، روشن می شود مثال های نقض ارائه شده با نظر به شروط ارسطو برای حمل پذیرها، قابل پذیرش نیست؛ ولی این نگرش مستلزم آن است که ضرورت کتاب قیاس و برهان متفاوت از هم باشد و نسبت میان این دو کتاب مبهم بماند. این مقاله پس از شرح مسئله نزد ارسطو و راه حل شارحان او، با تمرکز بر آثار ابن سینا نشان می دهد در سنت منطق اسلامی، با طرح تمایز میان قضایای ضروری ذاتی و ضروری وصفی، راه حلی متفاوت از شارحان ارسطو برای دفع این اشکال طرح شده است. راه حلی که می تواند نسبت میان ضرورت در کتاب قیاس و برهان را نیز تبیین کند و مانع از مبهم ماندن نسبت میان این دو کتاب شود.
۱۵۳۸۶.

اهمیت سنجی عدالت و امنیت از منظر قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: عدالت امنیت قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۶ تعداد دانلود : ۳۱۳
یکی از موضوعات مهم و کلیدی زیرمجموعه عدالت و امنیت، بحث اهمیت عدالت یا امنیت است. در این بحث سه فرضیه درخور تصور است. در یک فرضیه عدالت اهمیت دارد و اهمیت آن بیش از امنیت است. در فرضیه دوم، امنیت اهمیت دارد و عدالت در رتبه بعدی قرار می گیرد، و در فرضیه سوم، عدالت و امنیت اهمیت برابر دارند و هیچ کدام بر دیگری مقدم نیست. پژوهش پیش رو با روش کتابخانه ای و تحلیل و بررسی آیات قرآن به سرانجام رسیده و نتیجه آن، اثبات اهمیت عدالت است و مستندسازی آن به تعریف عدالت و امنیت، آیات قرآن و روایات می باشد.
۱۵۳۸۷.

دسته بندی علوم قرآنی از نگاهِ اصطلاح شناخت(مقاله پژوهشی حوزه)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۹ تعداد دانلود : ۲۴۵
دسته بندی ساختاری دانش ها بر اصطلاحات علوم و درک متناسب از آنها استوار است. این مقاله در صدد است از منظر اصطلاح شناخت که در نظام سازی علوم نقش کلیدی دارد، به دغدغه دسته بندی در علوم قرآنی پاسخ دهد. واکاوی بحث چند کانون محوری دارد. اول: اهمیت اصطلاح شناخت در تاریخ علم، دوم: پیشینه اصطلاح شناسی در علوم قرآنی، سوم: گستره علوم قرآنی و ضرورت دسته بندی آن در فرم اصطلاح شناسی، و چهارم (نتیجه بحث): بازشناخت دسته بندی ساختاری در علوم قرآنی.
۱۵۳۸۸.

پیوند آسمانی؛ نقد افسانه دلباختگی پیامبر (ص) به زینب دختر جَحش(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۱ تعداد دانلود : ۳۳۹
ماجرای جدایی زید بن حارثه از زینب و ازدواج پیامبر با ایشان در قرآن آمده است. خیلی از مفسران با اثرپذیری از داستانی دروغین، در تفسیر این آیات از دلباختگی آن حضرت نسبت به زینب سخن گفته و آن را سبب جدایی زید و زینب دانسته اند. این داستان و تفسیرهای برآمده از آن همواره دستاویز دشمنان برای تخریب پیامبر (ص) و اسلام بوده است. نگارنده برآن است تا با استناد به آیات قرآن، ناسازگاری با عصمت و سیره عملی پیامبر، ضعیف بودن سند، ناسازگاری درون متنی و دیگر داده های تاریخی، نادرستی داستان یادشده و تفسیرهای متأثر از آن را ثابت کند. بر اساس یافته های این پژوهش، پیامبر اکرم (ص) بدون هرگونه علاقه پیشین و تنها به فرمان خدا و برای شکستن یک سنت کهن جاهلی با زینب ازدواج کرد. این ازدواج که بر خلاف سنت و هنجارهای اجتماعی بود، زمینه ساز بدگویی منافقان و افراد سست ایمان شد، اما خداوند ضمن دفاع از پیامبر و فریضه الهی خواندن ازدواج با زینب، هیچ ملامتی را متوجه وی نمی داند. دلایل متعدد قرآنی، کلامی، تاریخی و جز آن، نادرستی افسانه دلباختگی پیامبر را رد می کند.
۱۵۳۸۹.

دراسة آراء النحاة الخلافیة فی ماهیة أداة التعریف الحقیقیة(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اداه التعریف (الالف واللام) الآراء الادله احادیه الوضع ثنائیه الوضع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۲۸۳
الملخص إن من مسائل العربیة الخلافیة هی ماهیة أداة التعریف؛ هل المفید للتعریف هو الألف واللام بکمالها أم هو اللام بوحدها؟ وهل الهمزة همزة وصل أم هی همزة قطع؟ ذهب عدة من النحویین إلى أن الألف واللام بکمالها تفید التعریف وهی ثنائیة الوضع وهمزتها قطع، ومنهم من ذهب إلى أن الألف واللام بکمالها تفید التعریف وهی ثنائیة الوضع إلا أن همزتها همزة وصل، وذهب کثیرٌ من متأخری النحویین من البصریین والکوفیین والأندلسیین إلى أن التی تفید التعریف هی اللام وحدها وهی أحادیة الوضع. تهدف هذه الدراسة إلى الوصول إلى الرأی الأصح فی ضوء تبیین الآراء الخلافیة فی هذه المسألة وأدلة کل واحد منها عبر استخدام منهج یتصف بطابع وصفی تحلیلی یقوم بالمقارنة بین الآراء وتحلیلها. ومن أهم ما تتوصل هذه الدراسة إلیه أن الأصوب من بین الآراء هو مذهب المتأخرین القاضی بأن المفید للتعریف هو اللام وحدها لأنه أقوی استدلالاً، أولاً لکون أدلته أتقن وثانیاً لاندفاع الاعتراضات الواردة علیه وثالثاً لاستناده إلى بعض الأدلة الأصولیة النحویة من القیاس الأدون )حمل الضد على الضد(، والاستقراء، ووجود النظیر.
۱۵۳۹۰.

تحلیل رهیافت های تربیتی فمینیسم مدرن و پست مدرن و نقد آن برمبنای تعلیم وتربیت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فمینیسم مدرن فمینیسم پست مدرن تربیت اسلامی نقد و بررسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۰ تعداد دانلود : ۵۲۶
هدف پژوهش حاضر، تحلیل رهیافت های تربیتی فمینیسم مدرن و پست مدرن و نقد آن برمبنای تعلیم وتربیت اسلامی با استفاده از روش های تحلیل تطبیقی و انتقادی است. یافته های پژوهش، بیانگر آن است که در فمینیسم مدرن تربیتی بر برابری حقوق زن و مرد، پرداختن به نظریات عام و جهان شمول، تأکید بر نقد فرهنگی و مخالفت با دوگانه انگاری جنسیتی و در فمینیسم پست مدرن تربیتی بر اصل تفاوت انسان ها به ویژه تفاوت های میان زنان و مردان، تردید در روایت های کلان، تقویت گفتمان و ساختارشکنی، تأکید شده است. فمینیسم مدرن و پست مدرن تربیتی، در عین اینکه، یک سری موانع و مشکلات را از زنان گرفت و حقوقی را به آنان اعطا کرد، ولی موانع و چالش هایی را برای بشریت و به ویژه زنان ایجاد کرد که  برمبنای آموزه های اسلامی می توان آنها را مورد نقد و بررسی قرار داد. ازجمله این نقدها می توان بر چشم پوشی فمینیسم مدرن از تفاوت زن و مرد در راستای تناسب محوری؛ نسبیت گرایی و بی ثباتی اخلاقی در فمینیسم پست مدرن؛ غایت های متفاوت در اکتساب علوم در آموزه های تربیتی فمینیسم (مدرن و پست مدرن) و اسلام؛ تأکید افراطی فمینیسم پست مدرن بر گفتمان به جای عمل و عینیت و تضعیف نهاد خانواده به مثابه اصلی ترین کانون تربیتی در فمینیسم مدرن، اشاره کرد.
۱۵۳۹۱.

بررسی تمایز هستی شناسی یونانی و اسلامی؛ در بسترِ فلسفه ارسطو و ابن سینا(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: هستی شناسی ارسطو ابن سینا فلسفه اسلامی فلسفه یونانی مطالعات تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۳۹۵
متافیزیک یا هستی شناسی مهمترین جریان فلسفه یا به تعبیری کل جریان فلسفه در تاریخ است. ارسطو و ابن سینا، هر یک جداگانه تأثیر ژرفی بر تاریخ متافیزیک گذاشته اند. ارسطو به عنوان مؤسس متافیزیک توانست با تسلط بر کل جریان فلسفه یونان برای نخستین بار اقدام به ایجاد نظام جامع فلسفی کندکه تقریباً تمام مباحث متافیزیکی بعد از خود را پوشش داده و تاریخ آن همواره باید ناظر به ارسطو نوشته شود. اما فلسفه ابن سینا برخلاف ابن رشد با فلسفه ارسطو فاصله بسیار گرفت؛ بنابراین می توان از دو هستی شناسی متمایز سخن گفت که در تاریخ متافیزیک از قرون وسطا تا هگل به روشنی مطرح هستند، چه بسا اثر ابن سینا بیش از ارسطو بر تاریخ متافیزیک حک شده باشد! پژوهش حاضر به دنبال این است که به طور بنیادین و بر اساس نحوه جهان نگری این دو فیلسوف زمینه بازخوانی تاریخ فلسفه را هموار کند، به طوری که بنیاد متفاوت نظرات فلسفی آنها کاملاً متمایز و آشکار شود. روش مورد نظر پژوهش، پدیدارشناسی هرمنوتیک است که به دنبال پیدا کردن بنیاد متفاوت  اندیشه در این دو تطور متافیزیکی است.    
۱۵۳۹۲.

تحلیل و بررسی مبانی مشروعیت و ماهیت، حکم حکومتی از منظر علّامه طباطبائی (ره)

کلید واژه ها: حکم حکومتی احکام متغیر ولی امر مبانی مشروعیت ماهیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۵ تعداد دانلود : ۳۰۰
ابعاد و زوایای مختلف حکم حکومتی همواره در نزد متفکران اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. ازجمله مهم ترین آن ها بحث از ماهیت و مبانی مشروعیت حکم حکومتی است. علّامه طباطبائی صدور حکم حکومتی را در عرضِ حکم شرعی برای اداره جامعه اسلامی از سوی ولیّ امر مشروع می داند و معتقد است حاکم اسلامی، از جانب خداوند متعال، مجاز است به صدور احکام حاکمیتی اقدام نماید که این احکام به مانند احکام شرعی معتبر بوده و لازم الاجرا و واجب الاطاعه است. علّامه نسبت به شناخت ماهیت احکام حکومتی، احکام حکومتی را احکامی مستقل می داند که ولیّ امر ضمن التزام به مشورت در وضع، به صورت مستقل و بدون دخالت دیگران، اقدام به صدور آن می نماید. این احکام برای تأمین نیازهای متغیّر و غیرفطری افراد جامعه، ضمن مخالفت نکردن با شرع مقدس و به شرط تأمین موافقت حکم با شرع، بر حسب تأمین مصلحت امت اسلامی، به صورت موقت وضع می شود. احکام حکومتی می تواند به اختلاف اعصار و امصار مختلف شود و با برطرف شدن اهداف و مصالحی که موجب وضع آن ها شده، به صورت خودکار مرتفع گردد. این پژوهش به روش کتابخانه ای و به شیوه توصیفی- تحلیلی، اسناد و داده های جمع آوری شده از آرا و اندیشه علّامه طباطبائی را مورد تحلیل و تحقیق قرار داده و به بررسی ماهیت و مبانی مشروعیت حکم حکومتی از منظر ایشان پرداخته است.
۱۵۳۹۳.

واکاوی اعجاز قرآن در تحلیل مناسبت میان بافت قرآن با معانی وام واژگان عَلَم

کلید واژه ها: اعجاز قرآن وام واژگان علم بافت قرآن مناسبت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۲۵۴
اعجاز قرآن را از زوایای گوناگونی می توان مورد مطالعه قرار داد. یکی از این جنبه ها، اُسلوب منسجم و چینش دقیق و منظم واژگان در آیات قرآن است. به دلیل اهمیت واکاوی ابعاد جدید اعجاز قرآن در این حوزه، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در پی تعقیب این هدف است که آیا هم نشینی واژگان دخیل با دیگر واژگان قرآنی، بر اساس اسلوب ویژه ای سامان یافته است یا خیر؟ در پاسخ به این پرسش، پژوهش حاضر، مدعی است که بین معانی اصلی وام واژگان عَلَم با بافت قرآنی، پیوندی محکم و اعجازگونه برقرار است؛ به گونه ای که معنای اصلی چنین واژگانی از بافت همان آیه در قالب یک مناسبت معنایی، قابل استخراج خواهد بود. از این رو در این تحقیق، این مناسبات معنایی، شناسایی و طبقه بندی گردیده و نمونه هایی چند، در ذیل این گونه شناسی آورده شده تا این مدعا به اثبات رسد. نتایج پژوهش، نشان می دهد که پیامبری اُمّی و ناآشنا با زبان های سامی و به ویژه تعالیم تورات، هیچ گاه نخواهد توانست ضمن تسلط بر ریشه و معانی واژگان دخیل، این واژگان را مُعرّب نموده و معنای اصلی آن ها در زبان مادر را در یک اسلوب ویژه در زبان عربی به کار گیرد؛ مگر این که این امر، نشان از ارتباط عمیق و اتصال وثیق او با خزاین الاهی داشته باشد و سندی قوی بر درستی مدعای او به شمار رود.
۱۵۳۹۴.

بررسی مبانی اصالت صلح در کتاب و سنت با رویکرد انتقادی نسبت به تفسیرهای متون مقدس در دوره میانه(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۲۹۲
بسیاری از اندیشمندان و اسلام شناسان غربی، هنگام بررسی دین اسلام و شخصیت تاریخی پیامبر (ص)، به این نتیجه رسیده اند که دین اسلام و پیامبر (ص) رسالت خود را از راه جنگ و ابزار خشونت پیش برده و اهداف خود را از طریق شمشیر پیگیری کرده است. اما باید گفت این نوع برداشت از سیره روابط خارجی پیامبر (ص) بیشتر بازتابی از اجتهادات و تفاسیر دانشمندان دوره میانه اسلامی است تا رفتار و گفتار سیاسی پیامبر (ص). مفسران در این تفاسیر به صورت ناخودآگاه اقتضائات زمانی-مکانی عصر خود را به متون مقدس عرضه داشته اند که در برخی موارد کژتابی در فهم مراد واقعی متون پدید آمده است. تفسیرها و اجتهادات افزون بر تاثیرپذیری از تنگناهای تاریخی پیش روی فهم مفسران، تابعی از خواسته های سیاسی خلفا و فرمانروایان دوره میانه اسلامی نیز بوده اند، چرا که در مقطع زمانی کوتاهی پس از وفات پیامبر (ص) گرایش به کشورگشایی و فتح سرزمین های دیگر نیازمند دستاویزهای نظری و درون متنی از کتاب و سنت بود. برای برآورده شدن این نیاز سیاسی، نظریه پردازان وابسته به دستگاه خلافت، حسب مورد به جعل رویات و اخباری در زمینه جهاد ابتدایی مبادرت کرده اند، همچنین در این راستا با نگاه گزینشی به قرآن، آیات صلح و مدارا که در تباین با روحیه کشورگشایی بود را با اهرم نسخ از میان برداشتند.
۱۵۳۹۵.

معناشناسی اصطلاح «شیخ» بر محور دانش جرح و تعدیل(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۳۲۵
مروری بر علم رجال و سیر تکامل دانش جرح و تعدیل، از ارزیابی حدیث بر سبیل نقد راویان موجود در زنجیره اسانید سخن می گوید که به همین منظور برای اعتباریابی هر یک از راویان، الفاظ و اصطلاحات ویژه ای را پدید آوردند تا با بهره گیری از آن ها، میزان اعتبار نقل راوی را تعیین کنند. لیکن نزد رجال شناسان، بر سر معنا و دلالت برخی از آن ها، اختلاف نظرهایی پدید آمده که مطالعات معنایی و بازنگری در معنا و تحلیل دلالی این اصطلاحات را با نگاهی نو به بررسی های سندی، روشی کارآمد گردانیده است. رویکرد اصلی این پژوهش، بررسی و ارزیابی مرتبه و درجه اصطلاح «شیخ» است که درباره وجوه دلالی آن بر توثیق و یا مدح در میان نظریه پردازان، دیدگاه های مختلفی ارائه شده است تا بلکه بتوانیم ضمن نزدیک کردن آراء مختلف به هم، حدود معنای دلالی آن در مراتب و درجات مختلف جرح و تعدیل تبیین و شدّت و ضعف معنای آن را کشف و به ترسیم بنشینیم.
۱۵۳۹۶.

تأمّلی فلسفی در چیستی و چگونگی «قواعد التفسیر»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۱۹۵
این پژوهش پاسخی است به مجموعه ای از سؤال های بیرونی در باب چیستی و چگونگی قواعد التفسیر. در بحث چیستی پس از تعریف قواعد التفسیر به «مجموعه ای از بایسته های تفسیری مبتنی بر مبانی»، از موضوع آن «زبان قرآن» سخن به میان آمده و نسبت آن با تفسیر نیز «استنباطی» دانسته شده است. در باب چگونگی نیز در ریخت شناسی و کالبدشناسی، قواعد التفسیر را قواعد دستوری معرفت بخش تلقّی نموده و موضوع گزاره ها عناصر زبانی و محمول آن ها «ضرورت» دانسته شده است. سپس با بررسی اقسام این گزاره ها، در بحث سرشت شناسی، موضوع این گزاره ها را مفاهیم فلسفی و محمول آن ها را اعتباری با منشأ تکوینی خوانده ایم. در بحث معیار اتّصاف به صدق، پس از آنکه قاعده تفسیری را در سازه معرفتی خود شرطی (نه حملی) دانسته ایم، صدق آن به معنای انطباق نسبت شرطیه با نفس الأمر قاعده تلقّی شده و با ترسیم سه وضعیت متوقّع یک گزاره، حالت های صدق و کذب آن بیان شده است.
۱۵۳۹۷.

درآمدی بر نظریه در فقه (مفهوم شناسی و ظرفیت شناسی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: نظریه نظریه فقهی پارادایم فقهی قاعده فقهی مسئله محوری نظریه محوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۰ تعداد دانلود : ۳۴۲
برای نظریه تعاریف مختلفی ارائه شده است. در این مقاله  با تحقیق پیرامون تعاریف گوناگون، بهترین تعریف را عبارت می داند از: «تبیین و تفسیری عام از مجموعه ای از مسائل فقهی، که هم شمول و گستردگی شکلی و هم توسعه مفهومی دارد و در عین حال این مسائل وحدت موضوعی داشته، فصل مشترکی دارند که آن ها را به هم پیوند می دهد». در این مقاله، ضمن تبیین مفهومی «نظریه» و نسبت سنجی آن با پاره ای از مفاهیم مشابه، از ظرفیت فقه موجود در عرصه نظریه پردازی و علل و عوامل فقر نظریه در آن سخن گفته شده است. حاصل آنکه اولاً: اصطلاح نظریه فقهی گرچه اصطلاحی نوپیداست، ولی این به معنای بیگانگی فقه با مقوله نظریه ها نیست. ثانیاً: گرچه ظرفیت فقه موجود برای نظریه پردازی، ظرفیتی قابل توجه است، اما استحصال نظریه های آن از یک سو و تلاش برای حداکثرسازی این ظرفیت از سوی دیگر، نیازمند بازخوانی پاره ای از مبانی، روش ها و منابع فقه موجود است.
۱۵۳۹۸.

تحلیل فقهی و حقوقی نقش عرف در تبیین تعهد به رد ثمن پولی در صورت انحلال و بطلان بیع(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: کاهش ارزش پول ارزش اسمی قدرت خرید پول وجه رایج کاهش ارزش ثمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۵ تعداد دانلود : ۴۷۷
عقد بیع از مهم ترین و پرکاربردترین عقود است که در آن، معمولا ثمن قراردادی از نوع وجه رایج تعیین می گردد. ثمن پولی، برخلاف طلا و نقره و مانند اینها که دارای ارزش ذاتی می باشند، ماهیتی اعتباری دارند. این خصیصه اگرچه در بردارنده محاسن عدیده می باشد، در مواقعی که عقد بیع دچار انحلال یا بطلان می گردد، ابهامات و اختلافات چندی را پدید می آورد که مهم ترین آنها، تعیین میزان و شیوه ردّ ثمن است. در چنین شرایطی، سؤال اساسی این است که آیا ردّ ثمن باید به میزان همان اعداد و ارقام داده شده به بایع تحقّق یابد یا اینکه به منظور صدق ردّ عوض، لازم است اعتبار و قدرت خرید ثمن پولی در زمان ردّ لحاظ شود. در پژوهش حاضر، ضمن تشریح نقش عرف در تبیین تعهد به ردّ ثمن پولی در صورت انحلال و بطلان بیع، امکان جبران کاهش ارزش ثمن پولی از طریق فهم عرفی مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت، در صورت احراز عرف بر وجود تغییر فاحش در ارزش ثمن پولی، ضرر وارده باید جبران گردد و مبانی فقهی و قانونی موجود نیز مؤید این امر است.
۱۵۳۹۹.

شناسایی مؤلفه های رهبری اخلاقی در قرآن و نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رهبری اخلاقی حکمت ورزی تعالی بخشی عدالت محوری درایتگری ایدئولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۴ تعداد دانلود : ۴۶۳
هدف پژوهش حاضر شناسایی رهبری اخلاقی بر اساس مطالعه آموزه های اسلامی بود. مضامین رهبری اخلاقی با مطالعه تفسیر قرآن کریم و نهج البلاغه، با استفاده از روش تحلیل مضمون استقرایی شناسایی گردید. در این تحلیل حوزه پژوهش شامل تفسیر قرآن کریم (تقسیرراهنما) به جهت تأکید بر مفاهیم اجتماعی و کتاب نهج البلاغه که در بردارنده خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار امام علی × است مورد تأکید و توجه قرار گرفت. به منظورشناسایی مؤلفه های رهبری اخلاقی از روش تحلیل مضمون با رویکرد استقرایی جهت استخراج مضامین و قالب مضامین مورد استفاده قرار گرفت. مضامین استخراج شده رهبری اخلاقی در متون اسلامی با مضامین فراگیر در حوزه های ویژگی های فردی رهبری اخلاقی و ویژگی های اجتماعی رهبری اخلاقی شناسایی گردید.
۱۵۴۰۰.

عوامل توجه فرادستان به تصوف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تصوف صوفیان ثروتمند عوامل معرفتی عوامل روان شناختی معنویت گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۰ تعداد دانلود : ۳۰۹
جستار پیش رو این انگاره محتمل را به چالش می کشد که «تصوف، مولود فقر و برآیندِ محرومیت افراد فرودستِ جامعه است». شواهد دال بر کاستی ها و در مواردی کذب چنین انگاره ای بسیار است. بنا به گزارش بسیاری از منابع تاریخی و تذکره ای، فرادستانی چون ابراهیم ادهم، شبلی، علاءالدوله سمنانی، داراشکوه، غزالی، شمس تبریزی، مولوی و دیگران در حالی به تصوف روی آورده اند که خود از تموّل مالی، منزلت علمی یا مناصب دولتی عالی برخوردار بوده اند. در صورت پذیرش و مسلّم گرفتن این واقعیت، چالش بعدی به انگیزه های فرادستان از گرویدن به تصوف مربوط خواهد بود. پژوهش حاضر با رجوع به ادبیات صوفیانه و نیز با بهره گیری از آراء مشهور روان شناختی اندیشمندانی چون یونگ، ادلر و مازلو و تطبیق آن ها با احوال فرادستانِ معنویت گرا صورت پذیرفته است و یافته های آن حکایت از این دارند که ناکارآمدی علوم عقلی در کشف حقیقت، تلاش برای یافتن اطمینان قلب، معناجویی، خودشکوفایی، تسکین غم غربت، مهار نفس، عبودیت، سرخوردگی از عوامل مادی در سعادت انسان، رؤیاهای صادقه و بصیرت ها نقش بسیار اثربخشی در معنویت طلبی و گرویدن فرادستان به تصوف بازی کرده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان