درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵۴۱ تا ۵۶۰ مورد از کل ۷۳٬۲۳۶ مورد.
۵۴۱.

نوطالبانیسم در افغانستان و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال ۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۷) 119 - 143

کلید واژه ها: افغانستان امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران طالبان جدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۱۱
تحولات چند دهه گذشته در افغانستان اثرات گوناگون و گسترده ای بر امنیت جمهوری اسلامی داشته است. اما قدرت گرفتن مجدد طالبان با گرایش های ضدشیعی و ضدایرانی، علاوه بر خطرات گذشته، خطرات امنیتی را نیز برای ایران به همراه خواهد داشت. روش در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و هدف اصلی آن بررسی تأثیرات ظهور طالبان جدید در افغانستان بر امنیت ملی ایران است. چارچوب نظری این پژوهش، نظریه مجموعه امنیت منطقه ای است. به دنبال پاسخ این پرسش هستیم که قدرت گرفتن مجدد طالبان چه تأثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد؟ به نظر می رسد ایران با تقویت روابط سیاسی و کمک های اقتصادی می تواند تهدیدها را به فرصت تبدیل کند. یافته های پژوهشی نشان داده است که نبود انسجام داخلی در افغانستان و ناتوانی طالبان در اعمال حاکمیت بر کل کشور و جذب نشدن گروه های مختلف اجتماعی و سیاسی و فرایند دولت سازی و ملت سازی یکی دیگر از مشکلات ظهور نوطالبانیسم در افغانستان است که دامنه ناامنی حاصل از آن، امنیت ایران را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد. با توجه به ماهیت تمامیت خواهی طالبان، اگر این گروه نخواهد قدرت را با اقوام دیگر تقسیم کند، برای افغانستان و همسایگانش از جمله ایران چالش خواهد بود. در نتیجه، جمهوری اسلامی باید اقداماتی انجام دهد که تهدیدها را به فرصت ها و ضعف ها را به قوت ها تبدیل کند.
۵۴۲.

کارکردهای سیاست در اندیشه سیاسی امام خمینی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال ۱۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶۹ 109 - 132

کلید واژه ها: امام خمینی ره سیاست کارکرد اندیشه سیاسی حکومت دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۱۳
از زمان نخستین جامعه بشری تا شکل گیری دولت های مدرن، اندیشه سامان بخشی به حیات اجتماعی _ سیاسی و تنظیم روابط میان فرمانروایان و فرمانبرداران از مهم ترین دغدغه های بشر بوده است. نظام های سیاسی اسلام و حکومت های برآمده از آن دارای برخی مختصات هندسی و ویژگی های منحصر به فرد است که هرچند به تدریج در طی زمان شکل گرفته اند، فهم کامل، شکل و ساخت آنها عمدتاً نیازمند درک نظریه های کلامی و فقهی است که در آن هندسه و خصوصیات مندرج هستند. بررسی منطق و بنیاد آرای سیاسی امام خمینی؟ره؟ از یک سو به دلیل تنوع آثارش در سنت های مختلف اندیشه اسلامی مانند؛ فقه، کلام، فلسفه، اخلاق، تفسیر و عرفان و از سوی دیگر به ویژه به دلیل تلاش و موفقیت ایشان در تاسیس یک حکومت دینی اهمیت بسیاری در مطالعات اندیشه سیاسی اسلام دارد. پرسش اساسی نوشته حاضر این است که نگاه امام خمینی؟ره؟ به مفهوم سیاست چیست و مهم ترین مؤلفه های کارکردی _ جامعه شناختی ایشان در حوزه سیاست که منجر به شکل گیری حکومت دینی شده است، چه می باشد؟روش به کار رفته در این تحقیق، روش کتابخانه ای و مطالعات اسنادی است که با رجوع به منابع دسته اول(صحیفه امام خمینی؟ره؟ و دیگر آثار ایشان) و منابع دسته دوم(کتب و مقالات تفسیری) انجام شده است. نتایج نشان می دهد که مهم ترین کارکردهای سیاست از منظر حضرت امام خمینی؟ره؟ عبارتند از؛ تربیت و تزکیه(جامعه پذیری)، ظلم ستیزی، توجه به حیات و سعادت اخروی انسان ، همزیستی مسالمت آمیز، وحدت امت اسلام و شکل گیری تمدن نوین اسلامی(حکومت دینی).
۵۴۳.

فرهنگ و تمدن اسلامی در نظرگاه استاد شهید مرتضی مطهری (با تأکید بر نظام سازی فرهنگی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم و تمدن در اسلام سال ۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۶ 104 - 115

کلید واژه ها: شهید مطهری فرهنگ تمدن اسلامی اندیشه تمدن ساز اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۱۳
استاد شهید مطهری (1359 ش) یکی از اندیشمندان و حکمای شیعه، در حوزه اندیشه اصلاحی، احیای اسلام و تمدن سازی نوین اسلامی به شمار می رود. وی در حوزه های مختلف فرهنگ و تمدن اسلامی، نظریه های گوناگونی دارد که در این پژوهش به آن پرداخته خواهد شد. مقاله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال است که اصول استاد مطهری در نگاه به فرهنگ و تمدن اسلامی بر چه محورهایی استوار است و این مسئله مهم چه نسبتی با نظام سازی فرهنگی دارد. یافته های پژوهش نشان می دهد که استاد مطهری به ساخت نظام فرهنگی، تعلیم و تربیت و توانمند سازی و تقویت بنیه فکری مسلمانان با نگارش آثار گوناگون علمی و طرح اندیشه اسلامی تأکید داشت. از دیدگاه این اندیشمند هر نهضت اجتماعی در خطر رو در رویی با آفاتی همچون: نفوذ اندیشه بیگانه، تجدد گرایی افراطی، تداوم نهضت، نفوذ فرصت طلبان، ایهام در طرح های آینده و تغییر جهت دادن اندیشه می باشد. وی معتقد بود با شناخت آسیب های فرهنگی و عوامل مؤثر در این مسیر، برای ایجاد تحول فرهنگی، راهبردهای متعدد فرهنگی ضروری است. ایشان شناخت دقیق اجزای فرهنگ و تمدن اسلامی را در راستای برقرای نظام فرهنگی مطلوب قلمداد می کرده اند.
۵۴۴.

دوگانه تصدیق پیشینه یا روایت گری تازه در فهم قصه های قرآن

نویسنده:
منبع: دین پژوهی و کارآمدی دوره ۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۹) 101 - 116

کلید واژه ها: قرآن قصه قرآن فهم قرآن روش فهم پیشینه قصه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۶
در مقام فهم قصه های قرآن، گاه نظرگاهی تفسیری، از یک سو، با پیشینه تاریخی قصه در منابع اهل کتاب تأیید می شود اما از دیگر سو، پاره ای از ظواهر قرآنی، آن را تضعیف می کنند. در این حالت، فهمنده قرآن می تواند به مسیری دوم رود؛ یعنی پیشینه تاریخی قصه را نادیده انگارد و روایت قرآن را مستقل و جدا، فهم کند. بدینسان فهمنده قصه های قرآن، گاه با دوگانه مراعات پیشینه یا نادیده انگاری پیشینه مواجه می شود. تحقیق حاضر به تحلیل چهار قضیه تفسیری می پردازد که در آن ها، دوگانه یاد شده، بارز است. این قضایای چهارگانه عبارتند از: اسحاق یا اسماعیل بودن قربانی ابراهیم، شکسته شدن یا شکسته نشدن الواح موسی، قتل یا عدم قتل پرستشگران گوساله و تعلق یا عدم تعلق یونس به قوم عذاب ناشده. این تحقیق، در مقام تحلیل متن، از همه قرائن درونی و بیرونی مدد جسته است و مبنای تحقیق، باقی ماندن بر پیشینه ها است، مگر آن که قصد قرآن بر روایت گری متفاوت، احراز گردد. با اِعمال این معیار، در دو نمونه نخست، پیشینه گرایی و در دو نمونه اخیر، عدم پیشینه گرایی، راجح جلوه کرده است.
۵۴۵.

مؤلفه های کنش های اجتماعی اسلامی و مقایسه سبک های هویت بر اساس آن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و مطالعات اجتماعی سال دهم بهار ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۴۰) 34 - 68

کلید واژه ها: مؤلفه های کنش اجتماعی سبک های هویت کنش اجتماعی کنش اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۸۲
هدف پژوهش حاضر استخراج مؤلفه های کنش اجتماعی اسلامی و مقایسه آن با سبک های هویت است. روش این پژوهش مقایسه ای و از نوع تحلیل عامل اکتشافی و تحلیل واریانس است. اینکه کنش اجتماعی اسلامی از چه مؤلفه هایی تشکیل شده و ارتباط آن با سبک های هویت، چه تفاوت هایی در مقایسه با هم دارند؟ از پرسش های این پژوهش است. جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسش نامه کنش های اجتماعی اسلامی (بر اساس برداشت تفسیری از آیات و روایات) و نیز بر پایه پرسش نامه سبک های هویت انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش طلاب و دانشجویان شهر قم است که از میان آنها 388 نفر به شیوه نمونه گیری در دسترس، انتخاب گردیدند. یافته ها نشان می دهد که کنش های اجتماعی اسلامی دارای چهار مؤلفه (عامل) مجزا در بین کنشگران اجتماعی است. هنجارمندی دینی، خودشیفته گریزی در روابط اجتماعی، ارتباط جویی دین محور و مرزیابی اخلاق مدار، از این سازه به دست آمد. این سازه از کنش اجتماعی اسلامی در ارتباط با هویت سه گانه چنین است که سبک های هویت اطلاعاتی و هنجاری تفاوت معناداری با یکدیگر ندارند، اما هر کدام از آنها با سبک هویت اجتنابی تفاوت معناداری دارند؛ یعنی افراد با سبک هویت اطلاعاتی و هنجاری، سطوح بالاتری از کنش های اجتماعی اسلامی را از خود نشان می دهند و دارندگان سبک هویت اجتنابی درجات ضعیفی از کنش اجتماعی اسلامی را دارا می باشند.
۵۴۶.

کاهش اطاله دادرسی در پرتو مدیریّت دادرس بر ادله اثبات دعوا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و حقوق اسلامی سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۰ 81 - 120

کلید واژه ها: مدیریت دادرس ادله اثبات دعوا کاهش اطاله دادرسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۶۰
صرفنظر از پذیرش اهمیت نظام اثبات دعوا توسط دادرس جهت تأمین حقوق و آزادی های شهروندان و تضمین حاکمیّت قانون، موضوع اطاله دادرسی به معنای طولانی شدن نامعقول و نامتعارف جریان رسیدگی به پرونده ها در نظام قضایی تا حدّ بی اثر ساختن حکم، به عنوان یک معضل، قابل انکار نیست که در این میان، مدیریّت دادرس بر ادله اثبات دعوا می تواند نقش چشمگیری در کاهش معضل مذکور ایفا نماید. اهتمام به زمان دادرسی و مدیریّت آگاهانه دادرس، نه تنها رضایت خاطر اصحاب دعوا را به دنبال دارد بلکه سبب اعتماد توده مردم به سیستم قضائی و پذیرش رأی صادره با رضایت خاطر می گردد؛ در نتیجه، زمان و مدیریّت رسیدگی دادرسین باید به صورتی باشد که طرفین دعوا در حالی که از تضمینات حقوقی کافی بهره مند می گردند تنش مستمرّ و فرسایشی و ویرانگری برای آنان ایجاد نشود. به همین خاطر، شناسایی علل و عوامل متعدد مؤثّر بر اطاله دادرسی و نقش قضات در مدیریّت آن اهمیّت زیادی دارد. در میان عللی که بر اطاله دادرسی تأثیر گذار می باشد نقش دادرس در مدیریّت ادله اثبات دعوا، یک نقش اساسی و مهمّ می باشد که در دعاوی حقوقی، به سبب اهمیّتی که ادله اثبات دعوای ابرازی طرفین دارد، مدیریّت دادرس می تواند از اقدام یکی از اصحاب دعوا در اطاله دادرسی جلوگیری کند. در این پژوهش که به روشی توصیفی - تحلیلی صورت گرفته است نقش و کارکرد دادرس در مدیریّت ادله اثبات دعوا و تأثیر آن در کاهش اطاله دادرسی مورد کنکاش قرار گرفته است.
۵۴۷.

واکاوی معنای باب تفعل در واژه توکل با هدف تبیین موضوع حکم فقهی– اخلاقی- تربیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال ۵۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۱۰ 51 - 68

کلید واژه ها: توکل باب تفعل معانی غالبی تفعل موضوع حکم فقهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۵۵
مطابق بررسی های اولیه، توکل با هیچ یک از معانی باب تفعل سازگار نیست. ضوابط و قواعدی که برای معانی باب تفعل در ادبیات عرب آمده است با واژهٔ توکل منطبق نیست و از این نظر، موضوع حکم فقهیِ آن ابهام دارد. این نوشتار به روش تحقیق کیفی متن محور با تحلیلی گسترده بر پایهٔ داده های موجود در زبان و ادبیات عرب برای حل مسئله شکل گرفته است. از بین معانی باب تفعل سه معنا احتمال دارد که واژهٔ توکل در آن به کار رفته باشد: اتخاذ، مطاوعه با سه توجیه، ثلاثی مجرد. تطبیق هرکدام از معانی بر واژهٔ توکل با اشکال یا اشکالاتی مواجه است و نمی توان معنای قطعی و روشنی از میان معانی غالبی باب تفعل برای واژهٔ توکل برگزید؛ اما با چشم پوشی از برخی قواعد یا اثبات نادرستی آن ها می توان معنای آن را ثلاثی مجرد یا اتخاذ دانست. معنای ثلاثی مجرد سازگاری بیشتری با استعمالات توکل دارد. بدین ترتیب دستاورد مهم این است که موضوعِ حکم فقهیِ اکتساب و تقویت توکل روشن می شود. دستاورد دیگر، بررسی دقیق و موشکافانه یک واژه از منظر لغوی است؛ چیزی که در علوم اخلاقی و تربیتی در گذشته از آن به سرعت عبور می شد و دقتِ عمل کمتری برای آن به کار می رفت.
۵۴۸.

بررسی حسن و قبح ذاتی افعال در مقام ثبوت از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۹ 191 - 214

کلید واژه ها: حسن و قبح ذاتی حسن و قبح شرعی حکمت الهی مصلحت مفسده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۱۹
یکی از مهم ترین قواعد علم کلام که زیربنای بسیاری از قواعد و مسائل این علم می باشد، قاعده «حسن و قبح» است. پذیرش یا عدم پذیرش این قاعده تاثیر بسزایی در نگرش ما به جهان هستی، خداشناسی و دیگر مسائل مهم کلامی دارد. در این نوشتار تلاش می شود با روش تحلیلی، توصیفی و کتابخانه ای، تنها حسن و قبح ذاتی افعال(مقام ثبوت) را از منظر قرآن کریم بررسی کرده و به آیاتی پرداخته شود که در مقام ثبوت به خود قاعده یا مضمون آن اشاره دارند و تا به حال در کتب کلامی و مقالات منتشر شده مورد تحلیل قرار نگرفته اند. نتیجه پژوهش نشان می دهد در قرآن کریم آیه ای که به صراحت بر قاعده دلالت کند یافت نمی شود، اما به صورت ضمنی در دو مقام تکوین و تشریع به آن پرداخته است. در مقام تکوین هدف و غرض خود از خلقت و در مقام تشریع نیز غرض و هدف خود از تشریع احکام را بیان کرده که با دلالت التزامی می تواند دال بر قاعده حسن و قبح ذاتی افعال باشد.
۵۴۹.

امکان سنجی فقهی استیلای بشریت بر ماه، جایگاه برنامه فضایی آرتمیس و چالش های حقوقی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال ۵ ویژه نامه فقه و حقوق نو ۱۴۰۲ 19 - 37

کلید واژه ها: حقوق بین الملل فضا برنامه فضایی آرتمیس کره ماه میراث مشترک بشریت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۶۴
زمینه و هدف : پژوهش حاضر دین را در تعامل با علم و هم چنین اراده انسان را تحت اراده خالق هستی، در زیستی شایسته و توأم با انس در خلقت واسعه الهی مورد شناسایی قرار داده است و در وجهی دیگر و از سوی فناورانه، برنامه فضایی آرتمیس را آغازگر حضور تأثیرگذار در فضای ماورای جو می داند. مواد و روش ها : پژوهش حاضر از نوع نظری و روش آن به صورت توصیفی-تحلیلی است و ابزار گرد آوری اطلاعات به صورت کتاب خانه ای بوده است. یافته ها : رابطه ای که یا بر بستر تعامل شکل می گیرد یا در ذات خود تفاوت را بر می گزیند یا در تقابل قرار می گیرد. از آیه سی و سوم سوره الرحمن، نفوذ و استیلای نوع بشر بر فضا و چگونگی رابطه علوم و فناوری های فضایی با دین قابل استنتاج است. ملاحظات اخلاقی : در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. نتیجه گیری : واکاوی چالش های پیش روی استیلای انسان بر ماه از جمله اکتشاف و استخراج از منابع طبیعی، رعایت حقوق مالکیت فکری، رعایت حقوق بشر، حفاظت از محیط زیست و میراث فرهنگی و طبیعی به این نتیجه رسیده است که تنها راه تضمین حقوق بین الملل فضایی حاکم بر ماه باور عملی به اصل میراث مشترک بشریت بودن آن است.
۵۵۰.

تحلیل ساختاری سورۀ «اعراف» بر اساس سیاق محوری آیات مربوط به داستان هود(ع) در اثبات پیوستگی متن قرآن (با استفاده از روش نیل رابینسون و تکمیل آن)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال ۱۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 59-78

کلید واژه ها: رابینسون پیوستگی آیات سوره اعراف ساختار سوره هود (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۵۴
پیوستگی متن قرآن همواره محل مناقشه قرآن پژوهان غربی بوده است. نیل رابینسون از پژوهشگران غربی نخستین کسی است که با تکیه بر دانش های ادبی و زبانی جدید توانست پیوستگی آیات قرآن را به اثبات برساند. رابینسون برای اثبات پیوستگی متن قرآن، بعضی از سور مدنی را بررسی کرد. برای تبیین درستی نظریه رابینسون و فراگیر بودن طرح او در کل قرآن، سوره «اعراف» که از سور مکی است، انتخاب شده، سپس بخشی از آیات این سوره (65 72) به منزله بخش محوری در نظر گرفته شده، با پردازش نزولی و نظم متقارن، پیوستگی اجزای درونی سوره براساس سیاق آیات مربوط به داستان حضرت هود(ع)، با شیوه تحلیلی ترکیبی به اثبات رسیده است. ابتدا با الگوی رابینسون ساختار کلی سوره تقسیم شده و انسجام درونی و لفظی آیات بر مبنای تکرار الفاظ با الگو ارائه گردیده است. سپس با تکمیل الگوی رابینسون و افزودن معیار بخش بندی سیاقی و ارتباط معنایی، مناسبت آیات محوری و رابطه با غرض سوره درباره پیوستگی رسالت با توحید و تکذیب آیات با تکبر و شرک در اثبات پیوستگی ساختاری سوره «اعراف» و تأیید طرح رابینسون به دست آمده است.
۵۵۱.

Faith and Inquiry(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال ۲۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۹۷) 83 - 100

کلید واژه ها: Faith inquiry Acceptance Friedman Abraham

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱ تعداد دانلود : ۲۹
Contemporary philosophers of religion have predominantly focused on understanding the nature of faith, yet there has been a lack of attention towards a particular type of faith that we can call inquiry-based faith. This paper aims to address this gap by exploring some challenges associated with inquiry-based faith. I argue, in particular, that while this is a widespread kind of faith, we face a dilemma in showing how it is possible and plausible. On the one hand, faith that P requires acceptance of P, and on the other, if someone is inquiring into whether P is the case, she must not already accept that P is the case. Borrowing a conceptual framework from recent literature on inquiry, I propose a solution to this dilemma by appealing to parts of the story of Abraham in the Quran. I suggest, specifically, that one can have faith that a partial answer to a question is the case, and at the same time, seek further inquiry into the question for a more complete answer. As such, I support the idea that inquiry-based faith is a possible and plausible option for both faithful people and inquirers.
۵۵۲.

نقد دیدگاه کلارک اچ. پیناک در باب «رابطه عاشقانه خداوند با انسان» از منظر متکلمان امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه و کلام اسلامی سال ۵۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 25 - 41

کلید واژه ها: انسان پیناک خداوند عشق متکلمان امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲ تعداد دانلود : ۷۷
 از مهم ترین ویژگی هایی که پیناک برای خداوند برمی شمارد «عشق» است. به بیان او الهی دانان سنّتی مسیحی متأثر از اندیشه یونانی با قرار دادن صفت عشق ذیل «ویژگی های اخلاقی خداوند» و پس از بحث در باب مابعدالطبیعه، آن را به حاشیه رانده اند؛ حال آنکه بر مبنای کتاب مقدّس «عشق» از اوصاف ذاتی خداوند بوده و او اساساً یک فرد عاشق (و معشوق) است. بدین جهت توجّه به این مسئله در مسیحیت بسیار محوری است. از دیدگاه متکلمان امامیه اگرچه عقیده پیناک در باب رابطه عاشقانه خداوند با انسان دارای امتیازاتی نسبت به الهیات سنتی است، لکن بر لازمه هایی که او برای این ارتباط برمی شمارد نقدهایی وارد است. ایشان معتقدند اولاً آن ابعاد از رابطه که حاکی از تأثر و ضعف است بر خداوند صادق نمی باشد، و دوم، کمال مطلق خداوند مخلّ برقراری این امر نیست. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به نقد دیدگاه پیناک از منظر متکلمان امامیه پرداخته می شود. 
۵۵۳.

تقعّرات في مرايا الذهن: دراسه نفسانيه لروايه "دفاتر الورّاق" لجلال برجس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 235 - 256

کلید واژه ها: جلال برجس دفاتر الوراق الروایه الأردنیه التحلیل النفسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵ تعداد دانلود : ۴۳
یُعد التحلیل النفسیّ للروایه مدخلاً مهماً لفهم الواقع الاجتماعیّ وما یُعانیه الإنسان من توترات وأزمات نتیجه ما أحدثته المدنیه الحدیثه وصراعاتها بین الموروث القدیم وتحدیات الحاضر. وتأتی هذه الدراسه النفسانیه لتسلّط الضوء علی العمل الإبداعی الممیّز للروائی الأردنی جلال برجس الذی نال الجائزه العالمیه للروایه العربیّه (بوکر) سنه 2021م علی روایته الاجتماعیّه «دفاتر الورّاق». والملاحظ أنَّ الروائی فی روایته هذه قد صوّر البیئه الاجتماعیّه التی عاشها بکامل أبعادها وخاصه السلبیه منها فی محاوله لتجسید الواقع المعاش، وما له من مظاهر مقیته وانعکاسات حافله بالصور المؤثّره المثقله بجراحات الماضی ومرارات الحاضر وغیاب المستقبل المأمول. وتحاول هذه الدراسه تحلیل نفسیه البطل الذی یمثّل شریحه الشاب المثقّف المحبط المتخبط فی انطواءاته الذاتیه ورؤاه الجانحه فی الخیال، وهی صوره حیه لا تغیب فی مجتمعات العالم الثالث الذی ینوء تحت وطأه الحداثه والتبعیه والانفصام الثقافی. وتتوخّی هذه المقاله من خلال منهجها النفسیّ والتحلیلی قراءهَ أحداث الروایه ومجریاتها المحبوکه بحرفیه تامه قراءهً فاحصهً تستطلع خبایا نفسیه الکاتب المتجلیه فی شخصیه بطل القصّه لتقف فی النهایه علی مغزی الحکایه وما تحمل من رسائل وخطابات تأتی فی الغالب لتصحّح اعوجاجات سلوکیه أصابت مجتمعاً تلاعبت به المحن والأزمات. ولعل أول مایستشف من هذه الروایه هو إحاطه الکاتب بتفاصیل الحیاه الاجتماعیّه التی عایشها ولامسها عن قرب، وبراعته فی تألیفها تألیفاً روائیاً.
۵۵۴.

گونه شناسی تحلیلی جری و تطبیق از دیدگاه علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال ۵۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۱۱ 251 - 274

کلید واژه ها: جری و تطبیق انواع جری و تطبیق علامه طباطبایی تفسیر المیزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۱۴
در بسیاری از روایات، مفاد آیات قرآن بر مصادیق تطبیق شده است که این یکی از مهم ترین رموز جاودانگی قرآن به شمار می رود. علامه طباطبایی بر اساس روایات، از این عمل تحت عنوان جری و تطبیق یاد کرده است. سؤال اصلی آن است که از نگاه علامه طباطبایی، روایات جری و تطبیق به چه گونه هایی تقسیم شدنی است؟ روایات جری و تطبیق در تفسیر المیزان با روش توصیفی تحلیلی بررسی و مشخص شد که این مصادیق دو گونه کلی اند: یا از مصادیق زمان نزول آیه است و برای آیه، مصادیقی در گذر زمان وجود دارد که مشابه مصادیق آیه در زمان نزول است یا اینکه از مصادیق زمان نزول آیه نیست، بلکه از مصادیق در گذر زمان آیه به شمار می روند. هریک از دو گونه کلیِ یادشده، به سه گونه تقسیم شدنی است که به ترتیب عبارت اند از: مصداق باطنی آیه در زمان نزول، مصداق اطلاق یا عموم آیه در زمان نزول، مصداق اتمّ اطلاق یا عموم آیه در زمان نزول، مصداق باطنی آیه در گذر زمان، مصداق اطلاق یا عموم آیه در گذر زمان، مصداق اتمّ اطلاق یا عموم آیه در گذر زمان. البته در مواردی، علامه بر معنای باطنی آیه نیز جری و تطبیق اطلاق کرده است.
۵۵۵.

بازنگری در حجیت اصاله الثبات با تکیه بر دلیل انسداد صغیر

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اصول فقه اسلامی سال ششم ۱۴۰۲ شماره ۶ 99 - 128

کلید واژه ها: اصاله الثبات اصل عدم نقل استصحاب قهقرا ظهور انسداد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۷
با توجه به فاصله زمانی بسیاری که بین زمان صدور آیات و روایات و زمان رسیدن آن به دوره کنونی وجود دارد، احتمالاتی همچون پدیده نقل، از بین رفتن قراین عمومی، تغییر فضای صدور حدیث و... رخ نموده و احتمال تغییر ظهور متون دینی را نمایان می سازد. اندیشمندان علوم اسلامی برای حل مشکل تغییر ظهور الفاظ، بر اصل «اصاله الثبات» تکیه نموده اند تا از این راه پایداری آن را اثبات نمایند؛ آنان برای اعتبار اصل مزبور، به نکاتی همچون سیره عقلا، استصحاب و اموری دیگر استناد نموده اند. به نظر می رسد مستندات ارائه شده برای اصاله الثبات، فاقد نصاب حجیت بوده و با تکیه بر قواعد نخستین، نمی توان به ظواهر متون دینی استناد جست، اما به نظر می رسد بتوان با تکیه بر دلیل ثانوی انسداد صغیر، ظن به ظهور زمان صدور را معتبر دانست و در پرتوی آن، اعتبار متون دینی را احیا نمود؛ خواه موافق اصاله الثبات باشد و خواه مخالف آن.
۵۵۶.

اصول مواجهات امام رضا (ع) با غیرمسلمانان با تأکید بر بیانات مقام معظم رهبری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲شماره ۱۹ 95 - 122

کلید واژه ها: امام رضا (ع) مقام معظم رهبری غیرمسلمانان ادیان توحیدی احادیث فریقین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۴
از جمله مسائلی که همواره محل بحث اندیشمندان مسلمان واقع گردیده، موضوع «مواجهه با غیرمسلمانان» است که در عصر حاضر نیز این مسئله محل مباحثه و مناقشه می باشد. اصطیاد روش و سیره مناسب برخورد با غیرمسلمانان، نیازمند الگویی جامع و بدون خطاست که این مهم با رجوع به عصر حضور ائمه معصومین (ع) و بالاخص امام رضا j میسر است زیرا به دلیل موقعیت خاص امام رضا (ع) و شرایط ولایتعهدی، امکان مواجهه حضرت با غیرمسلمانان به صورت برخورد های فردی و مباحثات علمی امکان پذیر گردید، از این روی مقاله حاضر، با روش توصیفی – تحلیلی و با گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل محتوایی، درصدد پاسخ به این سوال اصلی است که نحوه مواجهه امام رضا j در برخورد با غیرمسلمانان (با تأکید بر احادیث فریقین) چگونه بوده است؟ و نتایج مقاله حاضر بیانگر آن است که: زمان حیات امام رضا (ع) از آن برهه های تاریخی حساس و ویژه است که شرایط اختناق عجیبی بر جامعه حکم فرماست، و بالاخص مأمون به منظور بهره برداری های سیاسی و سایر اهداف مغرضانه، سعی در سوء استفاده از ولیعهدی امام j گرفت، اما همان گونه که در بیانات مقام معظم رهبری به چشم می خورد، حضرت در طول حدود بیست سال امامت خویش، آنچنان تفکر ولایت اهل بیت را در جامعه بسط و گسترش می دهند که دستگاه ظالم بنی عباس نیز از مقابله با آن عاجز می شود. آنچه از سیره مواجهه حضرت با غیرمسلمانان در این دوره به چشم می خورد، مناظرات آن حضرت براساس حکمت، موعظه و جدال احسن می باشد و آن حضرت هر گروه از مخالفان را با استناد به منابع و کتب الهی و مقدس خودشان جواب می دادند و قبل از جوابگویی کاملا با صبر و حوصله سؤالات آنها را می شنیدند. جواب های آن حضرت کامل و مستدل بود و غالبا باعث اقناع آنان می گردید. از این روی بررسی سیره مواجهه حضرت با غیرمسلمانان، می تواند ضمن پاسخگویی به شبهات در ارتباط با مسئله مواجهه با غیرمسلمانان، الگویی مناسب در عصر حاضر ارائه دهد.
۵۵۷.

آثار الاحترام بین الزوجین في الحیاه المشترکه

نویسنده:
منبع: المصطفی المجلد ۳ خریف و شتاء ۲۰۲۳ العدد ۵ (ملفّ العدد: الأُسرة من المنظار الإسلامی) 301 - 318
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷ تعداد دانلود : ۵۹
یتناول هذا البحث شرح مفهوم احترام الزوج، وبیان الفوارق بین الرجل والمرأه، ومصادیق الاحترام وآثاره بین الزوجین فی الحیاه المشترکه، ویهدف إلی: إیجاد الحلّ الأمثل لاستقرار الحیاه وجلب السکینه والحیویّه لأفراد الأسره وتلبیه مطالبهم وحاجاتهم المادیّه والمعنویّه وتوفیر الراحه والسعاده لهم. وهو یعتمد على المنهج الوصفیّ التحلیلیّ القائم على المعطیات الدینیّه والنفسیّه ومن أهمّ نتائجه ضروره العنایه بالفروق والخصائص بین شخصیّتی الرجل والمرأه، ومراعاه أذواق الزوجین ونوع انطباع کلّ منهما من سلوک الآخر، والتعرف على مبدأ احترام الزوج ومصادیقه المختلفه.
۵۵۸.

عمل شیخ صدوق به احادیث منفرد فقهی الزامی سهل بن زیاد و چگونگی تحلیل آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال ۲۰ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۵۸) 119 - 139

کلید واژه ها: شیخ صدوق سهل بن زیاد حدیث منفرد کتاب النوادر راویان ضعیف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۳۱
حضور چشمگیر راویان تضعیف شده در جای جای منابع حدیثی شیعه و از آن میان، احادیث فقهی، چگونگی مواجهه با این احادیث را دست خوش دشواری کرده است. پیامد این دشواری در دو عرصه خودنمایی می کند؛ یکی، باطل انگاشتن حجم قابل توجهی از احادیث راه یافته بن منابع حدیثی و دیگری سردرگی در تحلیل رفتار برخی بزرگان در مواجهه عملی با احادیث راویان ضعیف. به هنگام گذر از داده های به دست رسیده در لابلای منابع حدیثی و اعتبارسنجی پیشینیان، با دو پدیده روبرو می شویم؛ رفتار عملیِ اصحاب با راویان ضعیف در عرصه ی نگاشته های حدیثی و دیگری، نگاه توصیفی به راویان در منابع اعتبارسنجی. جدا دیدن این دو پدیده و توجه نداشتن به ارتباط بنیادینی که میان نآآآن ها برقرار است، می تواند به پیمودن بیراهه هایی در مطالعات حدیث شناختی بیانجامد. نوشتار حاضر به بررسی رفتار شیخ صدوق در عمل به برخی احادیث منفرد فقهی الزامی که سهل بن زیاد در سند آن واقع شده، پرداخته است. هدف از این نوشتار، کشف منطق علمی حاکم بر عمل به چنین احادیثی است. این پژوهش نشان می دهد که تکیه بر منابع حدیثی-به ویژه کتاب النوادر- از سوی شیخ صدوق یکی از عوامل دستیابی به احادیث صادر از معصومان علیهم السلام است که ضعف راوی را تحت الشعاع قرار داده و باور و عمل به روایات راوی ضعیف را به دنبال داشته است.
۵۵۹.

امکان سنجی تنظیم گری کیفری در تعزیرات از منظر فقه امامیه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه میان رشته ای فقهی سال ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 275 - 310

کلید واژه ها: تنظیم گری تعزیر تناسب کیفردهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱ تعداد دانلود : ۶۱
تعیین واکنش کیفری نسبت به جرم از مهم ترین مراحل دادرسی کیفری است؛ به گونه ای که عملکرد ناصواب نظام کیفری در این مرحله نه تنها سبب اتلاف هزینه می شود، بلکه زمینه را برای بی اعتمادی عمومی نسبت به مشروعیت نظام قضایی فراهم می کند و آن را در به دست آوردن اهدافش ناکام می گذارد. گسترده بودن دامنه کیفرهای تعزیری نسبت به دیگر کیفرهای قانونی، توجه به مقوله تنظیم گری در آن ها را جایگاه ویژه ای می بخشد. تنظیم گری کیفری حرکت از پاسخ های تنبیهی صرف در واکنش به جرائم، به سمت تنظیم و حل مسئله در هر مورد خاص است؛ به طوری که نوع مجازات ها بسته به نوع جرم، شخصیت بزهکار و آمادگی او برای پذیرش تقصیر و مسئولیت خود در برابر آسیب های ناشی از جرم ارتکابی خود، وجود یا نبود بزه دیده و توجه به درخواست های او در صورت وجود، میزان آسیبی که در نتیجه وقوع جرم به نظم عمومی وارد آمده است و دیگر ویژگی های مرتبط با پدیده مجرمانه، شایان تغییرند. پیشینه تعزیر در نظام کیفری ایران حاکی است که به علت عدم بهره برداری از مفهوم تنظیم گری در فرایند کیفری و ایجاد محدودیت برای قاضی در این باره، الگو و ضابطه مشخصی درباره فرایند تعیین کیفر مناسب وجود ندارد. در این پژوهش ضمن واکاوی مفهوم تنظیم گری، امکان سنجی تطبیق آن با مبانی شرعی ازقبیل قاعده «التعزیر بما یراه الحاکم»، قاعده «ملازمه اذن در شیء» و... به واسطه اجراسازی آن در نظام کیفری و درنهایت، پیش بینی کانون مستقل تنظیم گری کیفر مورد مداقه قرار می گیرد. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی بوده و در جمع آوری منابع، روش کتابخانه ای اتخاذ شده است.
۵۶۰.

چیستی و کاربردهای عقلانیت سلَفی در فهم متون دینی و نقد آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال ۱۹ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۲ ۴۸-۲۹

کلید واژه ها: عقلانیت سلفی عقل قیاس استحسان استصلاح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۹۶
عقلانیت کاربرد عقل و حضور آن در فرهنگ و جامعه است که گونه های مختلفی دارد؛ همچون عقلانیت ابزاری، انتقادی و عقلانیت اسلامی. مسئله این تحقیق تبیین چیستی، کارکردها و نقد عقلانیت سلفی است که در این تحقیق تلاش می شود با روش توصیفی و تحلیلی منظرگاه آن نسبت به فهم آموزه ها و گزاره های دینی، بیان گردد. یافته های تحقیق نشان می دهد که اساس نظام اندیشگی و عقلانیت سلفی را اهتمام جدی به دو منبع مهم شرعی یعنی «کتاب» و «سنت» و یک روش برجسته استنباطی یعنی منهج «سلف»، شکل می دهد. آنان به صورت متناقض باآنکه به صورت نظری قیاس و استحسان و استصلاح را به عنوان قواعد و اصول اجتهادی شان، می پذیرند؛ اما در مقام عمل چنان شروط محدودکننده ای را پی می ریزند که درواقع پای «عقل» از ورود به این روش های اجتهادی کوتاه می گردد و این اصول به قواعد بسیار محدود فقهی در دایره متون و نصوص، تنزل مقام می یابند و از «اصول اجتهادی کارآمد» به «قواعد زائد و غیرضروری» تغییر شکل می دهند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان