درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۶۸۱ تا ۳٬۷۰۰ مورد از کل ۲۷٬۴۲۶ مورد.
۳۶۸۱.

بررسی شاخصه های نوین تاریخ نگاری محلی در آثار اعتمادالسلطنه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 229 - 252

کلید واژه ها: تاریخ نگاری محلی در عرض قاجار تاریخ نگاری نوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۸ تعداد دانلود : ۶۵۹
تاریخ نگاری محلی، بازنمایی گذشته در مقیاس محلی و منطقه ای است. ویژگی پژوهش های این گونه، محدودیت به لحاظ موضوعی، زمانی و مکانی است و این امر زمینه جزئی نگری و پرداختن به تاریخ اجتماعی / تاریخ فرودستان را فراهم می آورد. امروزه محققان پیشینه این نوع تاریخ نگاری در ایران را حتی به تک نگاری های دوره جهانگشایی اعراب مسلمان می رسانند؛ اما بین تاریخ نگاری محلی سنتی و نوین تمایزاتی وجود دارد که در محلی نگاری های اعتمادالسلطنه نمود یافته است. در همین راستا، پرسش های اصلی پژوهش حاضر عبارتنداز: 1. اعتمادالسلطنه دارای چه شیوه های تاریخ نگاری محلی است؟ 2. شاخصه های نوین تاریخ نگاری محلی در عرض چگونه در آثار اعتمادالسلطنه نمود یافته است؟ 3. زندگانی عامه مردم در تاریخ نگاری محلی اعتمادالسلطنه چه جایگاهی دارد؟ بنابراین هدف پژوهش بررسی شاخصه های نوین تاریخ نگاری محلی اعتمادالسلطنه است. روش پژوهش از نوع توصیفی  تحلیلی است و نتایج و یافته های پژوهش نشان می دهد تاریخ نگاری محلی در بعد عرضی، از خصوصیات بارز تاریخ نگاری اعتمادالسلطنه بوده است. نگاه عرضی یعنی نگاه خردبین به تاریخ فرودستان، توجه به انواع فقر، گردآوری داده ها به روش مطالعه میدانی، مشاهده و مصاحبه
۳۶۸۲.

ساختار اقتصادی و اجتماعی شهر شاهرود در نیمه اول عصر قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 21-35

کلید واژه ها: شاهرود قاجار محلات اقتصاد جمعیت راهها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۱ تعداد دانلود : ۵۰۹
بی شک توجه به تاریخ اجتماعی و تاریخ محلی نقش موثری در شناسایی فضای کالبدی هر شهر دارد. با این وجود گرچه مورخان به دلایل متعدد کمتر به پژوهش در این حوزه پرداخته اند اما با تغییر در نگرش، می توان به اوضاع اجتماعی، اقتصادی، معیشتی و فرهنگ حاکم بر طبقات اجتماعی پی برد. هدف این پژوهش بررسی دلایل رونق اقتصادی شاهرود و تاثیر آن بر اوضاع اجتماعی این شهر در زمان روی کارآمدن حکومت قاجار تا سال 1310ق براساس مطالعات تاریخ اجتماعی و تاریخ محلی است. شاهرود به دلیل موقعیت مهم تجاری و نیز قرار داشتن در مسیر زیارتی از رونق اقتصادی و تجاری ویژه ای برخوردار بود که در نتیجه آن فضای کالبدی شهر نیز تغییر یافت. از همین رو این پژوهش بر آن است تا به شناسایی و بررسی علل و عوامل موثر در روند توسعه اقتصادی و اجتماعی شاهرود در دوران قاجار تا سال 1310ق بپردازد.
۳۶۸۳.

شهر حله در قرن هفتم تا نهم هجری؛ یک سنجش تمدنی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال نوزدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۷۴) 69 - 100

کلید واژه ها: حله عصر مغولان تاریخ تشیع تمدن سنجی تمدن اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴۸ تعداد دانلود : ۶۳۸
واکاوی تحولات تاریخی با بهره گیری از شاخص های جدید تمدنی، می تواند به داوری در باره فقدان یا وجود، و در صورت اخیر، سنجش سطح و میزان فرایند تمدنی در برش های گوناگون تاریخی مدد رساند. این نوشتار، به بررسی تحلیلی ویژگی ها و تحولات شهر حله در عصر مغولان با تکیه بر این شاخص ها پرداخته است. مهم ترین شاخص های تمدنی در مطالعات نوین عبارت اند از: گستردگی، علم و دانش، رواداری و مهار خشونت، عمران و آبادانی، جایگاه زنان و فرودستان، و ادبیات. مجموعه شواهد گردآوری شده، نشانگر آن است که در این دوره بحرانی، شهر شیعه نشین حله، دارای یک فرایند تمدنی بوده است. این پژوهش با رویکرد تمدنی و با روش ترکیبی تاریخی و تمدنی و با تکیه بر منابع تاریخی مانند: تواریخ محلی حله، فهارس نسخ خطی، تواریخ عمومی، تراجم، دائره المعارف ها و پاره ای پژوهش های نو انجام گرفته است.
۳۶۸۴.

صندوق عَدالت؛ تداوم سنت یا زمینه ساز تجدد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۱) 94 - 117

کلید واژه ها: صندوق عَدالت صندوق عرایض ناصرالدین شاه قاجار چرخه عدالت مشروطه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۵ تعداد دانلود : ۳۷۰
هدف: ابتکار ناصرالدین شاه قاجار در تأسیس «صندوق عَدالت» نوعی نوآوری در سنت دیرینه شاهان ایرانی مَعدلت شعارِ از پیش از اسلام تا عصر قاجار بود. میزان عزم شاه در تأسیس این صندوق و تأکید او بر وجه نمادین و ابزاریِ این اقدام ابتکاری برای ارتباط بی واسطه با رعایا، و میزان کامیابی او در دادرسی به مظالم، و زمینه سازی برای اقتباس نهادهای نوینِ مرتبط در عصر مدرن، از اهداف این پژوهش است. روش/ رویکرد پژوهش: بخش عمده این پژوهش با استناد به دست نوشته ها و اسناد مربوط به تأسیس و گزارش عملکرد صندوق عَدالت به روش توصیفی-تحلیلی و مطالعه کتابخانه ای و با کمک اسناد و مدارک آرشیوی انجام شده است. یافته ها و نتیجه گیری: تأکید ناصرالدین شاه بر وجه نمادین عدالت پناهی حاکم و تأمین مشروعیت به جای عدالت گستری با آگاهی او از سنت ایرانی-اسلامی شاه عادل، و اختلال ایجادشده توسط صندوق و نظام ناکارآمد جایگزین آن در کارایی نهاد مدرن پارلمان، ازجمله یافته های این پژوهش است.
۳۶۸۵.

تحلیلی بر سبک و نام شاهنامه معروف به: مینیاتور 29 یا مدحی

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال دوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۵ 127-142

کلید واژه ها: شاهنامه فردوسی شاهنامه مدحی شاهنامه ۲۹مینیاتور مکتب نگارگری عثمانی هنر عثمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۹ تعداد دانلود : ۵۲۶
شاهنامه مدحی در نیمه اول سده هفدهم م. توسط هنرمندان عثمانی نگارگری شده است. معرفی این کتاب و بررسی نگاره های آن از این جهت حائز اهمیت است که نگارگری عثمانی در منظومه تاریخ هنر اسلامی و به ویژه در ایران به واسطه قرابت، ارتباطات و کشمکش های زیادی که فیمابین دولت صفوی و عثمانی وجود داشت، می تواند گره گشای بسیاری از مباحث پیرامونی قلمرو فرهنگ و هنر این دو کشور باشد و هم اینکه تحلیلی تاریخی پیرامون نام و هویت تاریخی یکی از نسخ معتبر شاهنامه به زبانی غیر از فارسی در خارج از کشور انجام می گیرد. این کتاب به خط عربی و به زبان ترکی استانبولی تحریر شده است. کتاب ترجمه ترکی یکی از متون ایرانی است که آوازه ای جهانی دارد. این پژوهش با هدف شناخت و آگاهی از هنر دوره عثمانی و تأثیرات فرهنگ و ادبیات ایران بر آن هنر انجام شده است. برای مطالعه و تحقیق بر روی این کتاب به مخزن کتابخانه دانشگاه اوپسالا در سوئد مراجعه شده است. کتابخانه، این کتاب را با عنوان شاهنامه 29مینیاتور ثبت کرده است. برای تحلیل و جمع آوری اطلاعات در مورد نگاره های این کتاب علاوه بر استناد به اصل نسخه، به کتاب های هنر اسلامی به خصوص نگارگری عثمانی به ویژه عثمان دوم که نگارش این کتاب به فرمان او انجام شده، رجوع گردید. این پژوهش به شیوه اسنادی و با رویکرد تاریخی و به روش تحلیلی انجام گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که نگارگری عثمانی با وجود تأثیرپذیری از نگارگری ایرانی و نقاشی اروپایی راه خود را ادامه داده و با روش خود به آن ها هویت مستقل بخشیده است. با توجه به نوع ترکیب بندی ها، نگاره های این شاهنامه در سه سبک جای می گیرند که احتمالاً توسط سه نگارگر کار شده است.
۳۶۸۷.

روند اسطوره ای شدن خاندان های فئودالی در ایران با تأکید بر خاندان سورن

نویسنده:
منبع: جندی شاپور سال چهارم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۶

کلید واژه ها: تطبیق اسطوره و تاریخ پارتی و ساسانی خاندان های فئودالی خاندان سورن گوسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۲ تعداد دانلود : ۴۱۸
بررسی و شناسایی ریشه های پیدایش تاریخ اساطیری و تاریخ حماسی در تطبیق تاریخ و اسطوره و تفکیک آنها از یکدیگر، می تواند بخش قابل توجهی از حقایق تاریخی را برایمان روشن سازد. نگارندگان در این مقاله با توجه به پژوهش هایی که تا کنون صورت گرفته است و همچنین مطابقت دوره های زمانی و مکانی میان عصر اساطیری و تاریخی، سعی بر یافتن دلایل اسطوره ای شدن بخشی از تاریخ شفاهی جنوب شرقی ایران (سیستان) دارند و این احتمال را می دهند که تاریخ شفاهی ایران در دورهٔ پارتی توسط گوسان ها حفظ گردیده، سپس در طول زمان و به قولی در انتقال سینه به سینه به نسل های بعد، اغراق های تمثیلی بدان افزوده گردیده است که در نهایت در دوران اسلامی، زمانی که فرهیختگان ایرانی تلاش بر گردآوری تاریخ نیاکان خویش داشتند، به صورت مکتوب درآمده و در آخر نیز توسط فردوسی در شاهنامه جاودان شده است. البته در روند این جاودان سازی نباید دلاوری و مداخله های خاندان های فئودالی به ویژه خاندان سورن را نادیده گرفت.
۳۶۸۸.

تبیین حکومت خوانین بختیاری در کرمان و بلوچستان (1342-1330 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۲ 57 - 88

کلید واژه ها: حکام بختیاری قاجار کرمان انگلیس آلمان جنگ جهانی اول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶۱ تعداد دانلود : ۱۷۵۰
وابستگی به خاندان قاجار از مهم ترین معیارهای انتخاب حکام ایالات در دوره قاجاریه بود، در تعیین حکام کرمان نیز این معیار لحاظ می شد. علیرغم این، دو خاندان غیر قاجاری یعنی خاندان وکیل الملکی و بختیاری خارج ازاین رویه مرسوم در این دوره به حکومت کرمان و بلوچستان رسیدند. خوانین بختیاری بین سنوات 1912 م/1330 ق تا سال 1923 م/1342 ق در کرمان مصدر کار بودند. پژوهش پیش رو با روش توصیفی – تحلیلی و با بررسی اسناد، منابع تاریخ محلی کرمان، تاریخ محلی بختیاری و مطالعات جدید در پی پاسخی برای این پرسش است که بختیاری ها بر اساس چه انگیزه ها و اهدافی به حکومت کرمان تعیین شدند؟ یافته های پژوهش حاکی است که دو خاندان غیر قاجاری یعنی خاندان وکیل الملکی و خاندان بختیاری 28 سال، و بیش از 20 درصد از 135 سال طول مدت حکومت کرمان در دوره قاجار را، حکومت کردند. مدت زمان حکومت بختیاری ها در کرمان 66/6 درصد کل میزان حکومت در دوره قاجار بود. حکام بختیاری کرمان وابستگی زیادی به انگلستان داشتند و به قدرت رسیدن آن ها در کرمان مبتنی بر اعمال نفوذ انگلستان بود. تعیین آنان به حکومت کرمان و بلوچستان نقش مهمی در بازیابی قدرت مورد تهدید انگلستان در سال های منتهی به جنگ جهانی اول در این منطقه داشت.
۳۶۸۹.

بررسی و مطالعه ی تطبیقی نقوش صخره ای عقربلو با نقوش صخره ای غار کرفتو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۷ ۱۳۳-۱۶۲

کلید واژه ها: نقوش صخره ای غار کرفتو عقربلو نقوش مشترک نمادشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۸ تعداد دانلود : ۸۱۶
پژوهش حاضر به روش توصیفی تطبیقی و رویکرد تحلیلی و با استفاده از مشاهده ی بصری حضوری یافته های حاصل از بررسی های میدانی، مطالعات اسنادی و کتابخانه ای نشان می دهد که در صخره نگاره های غار کرفتوی دیواندره و نقوش عقربلو در مسیر شاهین دژ بوکان، علاوه بر وجود نقوشی مشترک همچون بزهای کوهی، تصویر یا نماد محراب، تصاویر لوزی و...، نقش سواران در حال تیراندازی به پشت سر خود یکی از مهم ترین وجوه مشترک بین این دو مکان است. این صخره نگاره را می توان مهم ترین اثر در جهت تاریخ گذاری نسبی و هم زمانی این دو مجموعه به شمار آورد. این شیوه ی نبرد در دوره ی پارتیان از شیوه های نبرد «جنگ و گریز» بوده که جنگجویان پارتی آن را اجرا می کرده اند. با توجه به نزدیکی دو اثر به هم و همچنین ویژگی های مشترک بین نقوش آنها می توان بیان کرد که صخره نگاره های درون غار کرفتو (حداقل شماری از آنها) و نقوش صخره ای عقربلو، متعلق به فرهنگی مشترک بوده و در یک بازه زمانی مشترک ایجاد شده اند؛ بنابراین با توجه به گاه نگاری های نسبی صورت گرفته درباره ی نقوش غار کرفتو و تعلق قسمتی از این نقوش به دوره ی اشکانی و پس از آن، می توان استنباط کرد که نقوش صخره ای عقربلو نیز متعلق به همین دوره ی تاریخی اند.
۳۶۹۰.

رونه خوانی و وارونه خوانی نشانه های تمدن جدید در ایران معاصر (دوره قاجار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 209-231

کلید واژه ها: تمدن جدید نشانه های تمدن جدید نشانه های اجتماعی نظامی و اقتصادی تمدن جدید پادشاهان قاجار مسائل تمدن جدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۵۱۸
روابط و مناسبات میان جوامع و کشورها صرف نظر از نوع شان، همواره ماهیتی اجتماعی داشته و در ذیل دو نهاد اصلی اجتماع؛ یعنی فرهنگ و تمدن صورت می گرفته اند. بر این اساس جوامع بشری در جریان روابط و مناسبات مختلف اگرچه دستاوردهای مادی و معنوی خود را به یکدیگر عرضه می کردند، این دستاوردها صرفاً کالایی مادی و معنوی به شمار نمی آمدند و نمی آیند. دستاوردهای مزبور، نشانه های یک فرهنگ و تمدن خاص و مهم تر از آن، قدرت مادی و معنوی یک فرهنگ و تمدن و جامعه مشخص به شمار آمدند و می آیند. ظهور تمدن جدید اروپایی و مواجهه و مقابله آن با دیگر تمدن های بشری از جمله ایران، بر همین اساس صورت گرفت و از مجرای مواجهه نظامی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، ضمن غلبه بر تمدن های قدیم، نشانه های قدرت بی سابقه خود را در هر چهار حوزه اجتماع یعنی سیاست، اقتصاد، اجتماع و فرهنگ با وضوح تمام آشکار ساخت و تمدن قدیم ایران را در معرض تغییرات اساسی قرار داد. یافته های این تحقیق بر پایه روش تبیین عقلانی (با تأکید بر دو حوزه اجتماعیِ نظامی سیاسی و اقتصادی) نشان می دهد که پادشاهان قاجار علی رغم مواجهه طولانی با تمدن جدید، از رونه خوانی نشانه های تمدن جدید عاجز ماندند و همچنان در سودای متوهمانه حفط دوران قدیم و روابط و مناسبات آن به سر بردند و چندان به وارونه خوانی نشانه های تمدن جدید اصرار ورزیدند که سرانجام با غرق کردن ایران در مسائل تمدن جدید، خود نیز از صحنه سیاست ایران محو شدند.
۳۶۹۱.

بررسی لغات ترکی و مغولی تاریخ گیتی گشا

نویسنده:
منبع: تاریخ نو سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۳

کلید واژه ها: لغات ترکی واژگان مغولی تاریخ گیتی گشا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۲ تعداد دانلود : ۲۹۸
ورود ترکان در ادوار مختلف تاریخ به محدوده جغرافیایی ایران، تأثیرات شگرفی در جامعه از لحاظ فرهنگی بر جای نهاد. یکی از مهمترین تأثیرات این مهاجرت ها و یا یورش ها، اختلاط فرهنگی بین قوم ترک و اقوام بومی ایران زمین بود. با توجه به اینکه زبان یکی از مولفه ها و شاخصه های اصلی فرهنگ می باشد ما شاهد دادو ستدهای زبانی میان این دو قوم هستیم. بسیاری از این لغات و واژگان ترکی و مغولی، مورد استفاده علما، ادبا، شاعران، اداریون، دیوانیون ایرانی قرار گرفت. این پژوهش سعی دارد تا واژگان ترکی و مغولی کتاب تاریخ گیتی گشا را استخراج نماید و در اختیاران مخاطبان آن کتاب قرار دهد. چنانکه از نتایج پژوهش به دست می آید نامی اصفهانی نسبت به کسانی که بر کتاب او ذیل نگاشته اند، آگاهی بیشتری به زبان ترکی داشته است چرا که آمار لغات ترکی در قلم او نسبت به ذیل عبدالکریم شیرازی و سپس محمدرضاشیرازی، بیشتر است.
۳۶۹۳.

تاریخنگاری ناسیونالیستی دوره ی رضاشاه و تاکید بر پیوستگی نژادی کردها و ایرانیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۲ (پیاپی ۱۰۷) 39 - 59

کلید واژه ها: رضاشاه کردها تاریخ نگاری ناسیونالیستی هویت ملی وحدت نژادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۴ تعداد دانلود : ۴۲۱
نقش و جایگاه والای ناسیونالیسم در همبستگی افراد جامعه باعث شد تا در دوران رضاشاه، ناسیونالیسم باستان گرا به جزء مهمی از ایدئولوژی و سیاست رسمی دولت تبدیل شود. از آنجا که اثبات وحدت نژادی اقوام ایرانی می توانست نقش بارزی در انسجام بخشی و وحدت آفرینی گروه های متفرقِ قومی در ایران ایفا نماید مورخان دوران رضاشاه تلاش هایی را برای اثبات ایرانی و آریایی بودن گروه های قومی ایران و ازجمله کردها آغاز کردند. در مقاله حاضر تلاش شده است تا با روش توصیفی تبیینی به این سؤال پاسخ داده شود که آثار نگاشته شده درباره تاریخ کرد و کردستان در دوره رضاشاه با چه ضرورتی تألیف و مؤلفان آن آثار برای اثبات ایرانی بودن قوم کُرد بر چه مؤلفه هایی تأکید کرده اند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که مورخان دوران رضاشاه در راستای تقویتِ حسِ ایرانی گرایی در میان کردها و مقابله با تلاش های صورت گرفته برای غیرایرانی نشان دادن آنها با تأکید بر عواملی چون نژاد آریایی قوم کرد، هم ریشه بودن زبان های کردی و فارسی، میهن دوستی و سرگذشت مشترک تاریخی کردها با سایر اقوام ایرانی به تقویت وحدت ملی به عنوان یکی از نیازهای اصلی جامعه خود یاری رسانده اند.
۳۶۹۴.

تداوم آیین های شهریاری و دیوان سالاری ایران باستان در خلافت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۳ 25 - 40

کلید واژه ها: آیین های شهریاری دیوانسالاری ساسانی ایرانیان خلافت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۴ تعداد دانلود : ۴۹۶
عرب شبه جزیره عربستان با پذیرفتن اسلام وارد مرحله جدیدی از شیوه حکومت شدند. کشورگشایی و فتح سرزمین های جدید از زمان ابوبکر آغاز شد اما فتوح اصلی از زمان خلیفه دوم شکل جدیدی به خود گرفت. اعراب تازه مسلمان به نام اسلام به نواحی مختلف ازجمله امپراتوری ایران هجوم بردند و در این هجوم بسیاری از سرزمین ها فتح شدند. عرب با فتح سرزمین های شرقی با گستره ای از شهرها و روستاها برخورد که اداره آن نیاز به بررسی دقیق، مساحی و سرشماری مشمولان باج و خراج داشت. با توجه به این که فاتحان دارای پیشینه تمدنی نبودند و بسیاری از آیین های ملک داری را نمی دانستند نیازمند نیروهای ورزیده و دانشمند سرزمین های مفتوح شدند. بنابراین، فاتحان عرب با یاری نومسلمانان ایرانی و آشنایی با دیوانسالاری گسترده ساسانی به طراحی دوباره همان تشکیلات اداری با تغییراتی جزئی پرداختند. بهترین یاری گران آن ها در اداره این دیوان ها و برپایی آیین های شهریاری، خاندان های اصیل ایرانی بودند که موجب انتقال آیین ها و سنن شهریاری ایرانی به حکومت های اسلامی شدند. بدین گونه این مسئله مطرح می شود: آیین ها و سنن شهریاری ایران باستان در چه زمینه هایی از خلافت اسلامی تداوم یافت؟ مطابق با مسئله مطرح شده، هدف این مقاله، بررسی پیامدهای تداوم آیین ها و سنن شهریاری ایران باستان در خلافت اسلامی است. نگارنده جهت بررسی متغیرهای تداوم آیین ها و سنن شهریاری ایران باستان و خلافت اسلامی از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و اسنادی به شیوه کتابخانه ای بهره برده و به این نتیجه دست یافت: حاکمان عرب مسلمان با گماردن ایرانیان در مصادر اداری و دیوانی نه تنها به قوام و استحکام بنیان های خلافت اسلامی یاری رساندند، بلکه با استعانت از آن ها در جهت برپایی آیین ها و سنن شهریاری، موجب تداوم و استمرار ملک داری ایرانی به دوره اسلامی شدند
۳۶۹۵.

تاثیرِ فعالیت هایِ سیاسیِ دانشجویی بر روندِ استقلالِ دانشگاه در ایران 1342-1320 (نمونه موردی دانشگاه تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 1-25

کلید واژه ها: دانشگاه استقلال دانشگاه جریان های دانشجویی علی اکبر سیاسی احزاب دولت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۰ تعداد دانلود : ۳۹۱
هدف از این پژوهش بررسی تاثیر فعالیت های سیاسیِ دانشجویی بر روند استقلالِ دانشگاه در ایران بین سال های 1320 تا 1342 می باشد. پژوهش پیش رو درصدد پاسخ به این پرسش ها است که، فعالیت های دانشجویی در قالب احزاب سیاسی بین سال های 1320 تا 1342 چه تاثیری بر روند استقلال دانشگاه داشته است؟همچنین نگارنده در پی بررسی چگونگی رفتار نیروهای دولتی و مسئولین دانشگاه با فعالین دانشجویی در این دوره زمانی می باشد؟ فرض اصلی پژوهش بر این امر استوار است که، سال 1321 علی اکبر سیاسی دانشگاه تهران را از لحاظ مدیریتی و اداری به استقلال رسانده و دیگر نیروهای نظامی و دولتی حق ورود و دخالت در دانشگاه را نداشته اند. با شکل گیری فعالیت های دانشجویی در دهه بیست، دولت و نیروهای نظامی درصدد نفوذ در دانشگاه و تنبیه دانشجویان سیاسی است و مسئولین دانشگاه نیز درصدد حفظ استقلال دانشگاه هستند. پژوهش پیش رو با استفاده از روش تحقیق تاریخیِ توصیفی - تحلیلی انجام شده است. دست آورد این پژوهش نشان می دهد که فعالیت های سیاسیِ دانشجویان منجر به دخالت دولت در دانشگاه شده و سرانجام دولت در نیمه اول دهه چهل، با تصویب قوانین جدیدی، سعی در تضعیف استقلال دانشگاه داشته است و این روند ادامه داشت.
۳۶۹۶.

نقش قومس در دولت اسماعیلیه نزاری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 173 - 188

کلید واژه ها: اسماعیلیه قومس گردکوه رودبار الموت قهستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۰ تعداد دانلود : ۶۶۷
ایالت قومس، پس از رودبار الموت و قهستان، سومین ناحیه ای بود که پایگاه های نزاریان به صورت گسترده در آن ایجاد شد. استراتژی اسماعیلیان برای تسلط بر یک ناحیه، تصرف قلعه های آن ناحیه و پایگاه قرار دادن آن قلعه ها برای تصرف کل ناحیه بود. در راستای این استراتژی، نزاریان، به رهبری حسن صباح، در 489ق با بهره گیری از اختلافات داخلی میان سلجوقیان، توانستند دژ گردکوه و چندین قلعه دیگر را در ایالت قومس به دست آورند و به تدریج قومس را به قلمرو خود منضم کنند. این پژوهش با گردآوری اطلاعات از منابع تاریخی، با روش تحلیلی استنتاجی و نیز تکیه بر نتایج بررسی میدانی باستان شناختی قلعه های اسماعیلیه قومس، به دنبال یافتن پاسخ برای این پرسش است: دلایل اهمیت قومس برای اسماعیلیان و نقش آن در اقتداربخشی به دولت اسماعیلیه نزاری ایران چه بوده است؟ حاصل پژوهش نشان داد که این ایالت از دو جنبه برای نزاریان مهم بوده است: نخست، قرار گرفتن آن در میان دو مرکز استراتژیک آنها یعنی رودبار الموت و قهستان و عملکرد آن به عنوان پل ارتباطی میان این دو ناحیه؛ دو دیگر، گذر شاهراه تجاری و مواصلاتی خراسان از این ناحیه. این ویژگی ها از طرفی سبب یکپارچگی قلمرو اسماعیلیان شد و از طرف دیگر تسلط بر قلعه های این ناحیه، به ویژه گردکوه، تسلط بر شاهراهِ خراسان و شاخه های آن را به دنبال داشت و مجموع این موقعیت ها به وضوح بر قدرت سیاسی و اقتصادی نزاریان افزود
۳۶۹۹.

تحلیل شکلی کتیبه های نستعلیق محمّدابراهیم طهرانی در حرم امام زاده حمزه (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۳

کلید واژه ها: دوره قاجار کتیبه نگاری قلم نستعلیق شهرری امام زاده حمزه (ع) محمّدابراهیم طهرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۸ تعداد دانلود : ۴۲۷
حرم امام زاده حمزه (ع) بخشی از مجموعه حضرت عبدالعظیم (ع) در شهرری، دارای گنجینه ای از تزئینات نظیر کتیبه نگاری است که علاوه بر محتوای مذهبی، به دلیل شیوه متفاوت اجرای خط بر روی کاغذ، اسنادی مهم در جهت مطالعه روند تحوّلات قلم نستعلیق محسوب می شوند. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای- میدانی و روش مشاهده ای- توصیفی و تحلیلی به این پرسش پاسخ داد که خوشنویسیِ کتیبه های کاغذی به قلم نستعلیق "محمّدابراهیم طهرانی" در حرم امام زاده حمزه (ع) از چه ویژگی های شکلی برخوردار هستند؟ نتایج بررسی ها نشان داد کتیبه های مذکور از نظر اجرایی علاوه بر ویژگی های سبک دوره دوم قاجار به عنوان پیش درآمد سبک دوره سوم مانند تغییر مختصات و انسجام نسبی در شاکله حروف و کلمات؛ برخی ویژگی های شیوه خوشنویسی صفوی نظیر پیوستگی برخی مفردات به حرف "ه" را نیز داشت. این کتیبه ها با محتوای دوگانه مدح بزرگان دینی و شاهانه، به دلیل اجرای مستقیم توسّط کاتب در بررسی تحوّلات خوشنویسی حائز اهمیّت بود.
۳۷۰۰.

نگاهی نو به عملکرد سیاسی اجتماعی دو قبیله اوس و خزرج در حکومت نبوی (ص)

نویسنده:
منبع: تاریخ نو سال هشتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۲

کلید واژه ها: پیامبر (ص) انصار مدینه اوس خزرج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸۰ تعداد دانلود : ۴۸۳
اوس و خزرج دو قبیله ساکن یثرب بودند که بنا به اذعان منابع تاریخی قبل از حضور پیامبر(ص) در این شهر روابط خصمانه ای با یکدیگر داشتند. پس از هجرت پیامبر(ص) این دو قبیله تحت یک اصطلاح به نام انصار شناخته شدند؛ و از آن پس اقدامات این دو قبیله، بدون در نظر گرفتن سابقه تاریخی روابط آنها، در زمینه های مختلف در کنار یکدیگر و با نام انصار ثبت شد که همین مسئله به خودی خود باعث به وجود آمدن خلاء های بسیاری در بررسی و تحلیل وقایع تاریخی مرتبط با تاریخ صدر اسلام می شود. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و تبیین داده ها و اطلاعات تاریخی سعی دارد عملکرد سیاسی اجتماعی این دو قبیله را در مقابل حکومت اسلامی از ابتدا تا رحلت پیامبر (ص)، جدا از هم و بدون در نظر گرفتن اصطلاح انصار مورد بررسی قرار دهد. نتیجه و حاصل پژوهش حاضر، نشان دهنده همراهی بیشتر قبیله خزرج با پیامبر(ص) و حکومت اسلامی نسبت به قبیله اوس است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان