۱. جستاری در هم بستگی آیین فتوت و طریقت علوی بکتاشی در آناتولی نویسنده: فهیمه مخبر دزفولی منبع: تاریخ اسلام سال هجدهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۷۰) کلید واژه ها: آناتولی حاج بکتاش ولی سلجوقیان روم آیین فتوت علویان بکتاشی حوزه های تخصصی: حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان آسیا آسیای صغیر تعداد بازدید : ۵۱۵ چکیده تعداد دانلود : ۳۹۲ خلفای عباسی با حمایت از آیین فتوت در قرن های ششم و هفتم هجری و پیوستن به فتیان، کوشیدند پایه های خلافت خویش را مستحکم تر کنند. این امر، سبب گسترش تشکیلات فتوت در سرزمین های اسلامی شد. پس از حمله مغول و پناه بردن گروهی از دانشمندان، عارفان و صوفیان به قلمرو سلاجقه روم و حمایت پادشاهان سلجوقی از اصحاب فتوت و شیوخ صوفی و به دنبال تحولات سیاسی اجتماعی این منطقه، گرایش های مختلف تصوف نیز در آناتولی رواج یافت. طریقت علوی بکتاشی، از جمله این گرایش ها بود که با حفظ ماهیت ستیزه جویانه خود با سلاجقه و اثرپذیری فراوان از آیین فتوت، به یکی از پُرنفوذترین مکاتب تصوف در آناتولی تبدیل شد. با قدرت یافتن شیوخ علوی بکتاشی در عصر سلاطین عثمانی و سلطه معنوی این طریقت بر سپاه ینی چری، به تدریج پیروان فتوت در آناتولی هم به بکتاشیه پیوستند. به نظر می رسد، بکتاشیان در چگونگی برپایی مراسم، اظهار شعائر شیعی بدون پشتوانه اعتقادی و پرهیز از تفکرات فلسفی، از اصحاب فتوت تأثیرهایی پذیرفته اند. این مقاله، تأثیر تشکیلات فتوت بر طریقت علوی بکتاشی و شباهت های بین این دو را موضوع بررسی خود قرار داده است
۲. بازشناسی جریان های فکری اثرگذار در منطقه شامات در دوره ایوبیان تا پایان ممالیک نویسنده: شهناز کریم زاده سورشجانی زهرا روح اللهی امیری حسین ایزدی منبع: تاریخ اسلام سال هجدهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۷۰) کلید واژه ها: ممالیک تاریخ شیعه ایوبیان شامات سلفیگری حوزه های تخصصی: حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان آسیا خاورمیانه حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان آسیا آسیای صغیر تعداد بازدید : ۳۸۸ چکیده تعداد دانلود : ۲۳۴ منطقه راهبردی شام قدیم، شامل: سوریه، اردن، لبنان و فلسطین امروزی در بازه مهمّ تاریخی ایوبیان (567 658ق) تا پایان ممالیک (648 923ق)، شاهد مهم ترین رویدادهای تاریخ سیاسی خود، یعنی تداوم جنگ های صلیبی و حمله مغولان بود. این رویدادهای نظامی و سیاسی در کنار اوضاع فرهنگی و اجتماعی آن دوره، زمینه ساز پیدایش رویکردهای فکری گوناگونی در میان اهل سنّت و شیعیان امامی مذهب این منطقه شد. بازشناسی جریان های فکری منطقه شامات می تواند در شناخت ریشه های تاریخی رویدادهای سیاسی و اندیشگی کنونی این بخش از جهان اسلامی سودمند باشد. مقاله حاضر، کوشیده است با رویکردی توصیفی تحلیلی پس از بررسی اوضاع فرهنگی و اجتماعی این منطقه در دوره ایوبیان و ممالیک، بدین پرسش پاسخ دهد که جریان های فکری اثرگذاری که دامنه نفوذ خود را به عنوان میراثی تاریخی در این منطقه به یادگار گذاشته اند، کدام اند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که در این زمینه، از رشد تصوف و پیدایش برخی جریان های منحرف شیعی و سنّی و نیز تعصب ورزی در برخورد با بزرگان اندیشه می توان یاد کرد
۳. نوادگان امام ابوحامد الغزالی در آسیای صغیر نویسنده: علی ارطغرل منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال هشتم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳۰ کلید واژه ها: غزالی سلجوقیان آناتولی قاضی احمد نکیدی آقسرای حوزه های تخصصی: حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ فرهنگ و تمدن حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان آسیا آسیای صغیر تعداد بازدید : ۵۱۰ چکیده تعداد دانلود : ۲۸۸ در جریان استیلای مغولان و نیز پیش از آن، کوچ های روشنفکری که از سرزمین های اسلامی تحت اشغال به آناتولی اتفاق افتاده بود در آناتولی به صورت گروه های سازمان یافته پخش شد و موجبات پیشرفت و هر چه ریشه دار شدن فرهنگ و مدنیت اسلامی را فراهم کرد. همچنین مشخص کردن افرادی که در این فرایند نقش داشتند، فهم ما را از ماهیت فرهنگ و اندیشه اسلامی که بعدها در این منطقه جغرافیایی شکل گرفت، آسان خواهد نمود. در این مقاله درباره نوادگان امام غزالی که به آناتولی آمده و در آقسرای اقامت گزیدند، بحث خواهیم نمود. در ابتدا، منبعی با نام الولد الشفیق را که در مورد این موضوع در دوره سلجوقی تنها منبع اطلاعاتی ثبت شده محسوب می شود و همچنین نویسنده آن را معرفی خواهیم کرد. به دنبال آن موضوع مدنظر این منبع که اطلاعاتی دربارة با نوادگان امام غزالی است را بررسی خواهیم کرد. در آخر بر چگونگی فهم و درک اطلاعات موجود در کتب ترجمة الاحوال که حاکی از نداشتن فرزند پسر امام غزالی هستند و نیز اطلاعات موجود در منابع در دسترس، متمرکز خواهیم شد.
۴. بررسی عوامل و ابعاد مهاجرت ایرانیان به آسیای صغیر در قرن هفتم نویسنده: باقر صدری نیا منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ حوزه های تخصصی: حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان آسیا آسیای صغیر تعداد بازدید : ۱۱۰۰ چکیده تعداد دانلود : ۵۶۰
۵. جایگاه اقتصادی آناتولی در عصرسلجوقیان و ایلخانان نویسنده: سید ابوالفضل رضوی منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۳ حوزه های تخصصی: حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه جغرافیای تاریخی حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان آسیا آسیای صغیر تعداد بازدید : ۱۰۱۶ چکیده تعداد دانلود : ۵۲۷