درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۶۲۱ تا ۳٬۶۴۰ مورد از کل ۲۷٬۴۲۶ مورد.
۳۶۲۱.

کاروانسراهای شبکه راه ابریشم ایران در سفرنامه ها

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۴ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۱ 82 - 106

کلید واژه ها: راه ابریشم کاروانسراها سفرنامه ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۴۶
سفرنامه ها یکی از مهمترین اسناد تاریخی ایران هستند؛ مسافرانی که با اهداف مختلف سیاسی، اقتصادی و مذهبی وارد ایران می شدند، از زوایای متفاوتی به ایران می نگریستند و آنها را ثبت می کردند. نوشتار حاضر با روش توصیفی - تاریخی و با استفاده از منابع کتابخانه ای درصدد است تا کاروانسراهای موجود در راه ابریشم را مطالعه و بررسی نماید. با توجه به اطراق مسافران در این کاروانسراها، زوایای مطرح شده از جانب آنها می تواند در پژوهش های تاریخی ایران حائز اهمیت ویژه ای باشد. به نظر می رسد در ارائه اطلاعات از سوی سیاحان، با وجود شرح های بسیار دقیق، خطاهایی نیز راه یافته است که در هنگام بهره برداری از مطالب باید مدنظر قرار گیرد.
۳۶۲۲.

بررسی نزاع گفتمان ها بر سر معانی سیاسی مذهبی در معجم الصحابه ی بغوی (مطالعه موردی روایات راجع به خلفای راشدین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۰ 31-54

کلید واژه ها: صحابه نگاری خلفای راشدین معجم الصحابه ی بغوی تحلیل گفتمان انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۳۷۶
معجم الصحابه ی بغوی از جمله مهم ترین منابع صحابه نگاری قرن سوم و چهارم هجری است که همانند سایر منابع معرفتی در حوزه تاریخ، تاریخ نگاشته ای شفاف و خنثی نیست که واقعیت های اجتماعی، سیاسی، و مذهبی را عیناً بازگو کند، بلکه حقایق را تحریف یا پنهان کرده است. این دسته از منابع بازتابی دقیق و منطبق بر عینیت نیستند، بلکه به نوعی بازنمایی اراده و اندیشه های مورخ اند و تحت تأثیر بافت های زمانه مؤلف تدوین شده اند. در این منبع نیز، نمود تفکرات مؤلف درباره روایات مربوط به خلفای راشدین، که در برهه ای از تاریخ، خود تفکرساز بوده اند، بیشتر است. پژوهش پیشِ رو درصدد است بر اساس روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، به این مسئله بپردازد که الگو و نحوه بازنمایی روایات معجم الصحابه درباره خلفای سه گانه و علی 7 ، بازتاب کدام معانی از گفتمان های سیاسی-مذهبی جامعه است. بنابراین این پژوهش نوعی تحقیق متن محور است که چگونگی شکل گیری قدرت (سیاسی-مذهبی و.. .) در متن بغوی را، که در آن با برجسته سازی یک اندیشه و طرد سایر اندیشه ها درحقیقت به تقویت آن قدرت پنهان پرداخته شده، تفسیر و تبیین کند.
۳۶۲۴.

نگاهی نو به سیرۀ حقوقی رسول خدا (ص) در پرتو رویکرد دفاع اجتماعی نوین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰۱

کلید واژه ها: سیرۀ نبوی دفاع اجتماعی نوین عدالت ترمیمی بازپذیری اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۹ تعداد دانلود : ۲۷۰
مسأله مجازات قانون شکنان با هدف پیشگیری از شیوع ناهنجاری های اخلاقی و حفظ امنیت همواره مورد توجه ادیان الهی و قوانین بشری بوده است. این پژوهش با مقایسۀ سیرۀ حقوقی اسلام و دفاع اجتماعی نوین، درصدد پاسخ به این سوال است که میان اصول و شیوه های این دو رویکرد در مواجهه با مجرمان چه تطابقی وجود دارد؟ و پس از بیان مبانی نظام دفاع اجتماعی نوین، می کوشد آن را با سیرۀ حقوقی رسول خدا (ص) در مدینه مقایسه کند. یافته های تحقیق نشان می دهد با آن که انطباق کامل اقدامات رسول خدا (ص) با رویکرد دفاع اجتماعی مدرن ممکن نیست، مصادیقی از این رویکرد، از جمله اقدامات تأمینی ، توجه به شرافت انسانی، اصلاح و بازپذیری اجتماعی مجرمان با اصول و شیوه های سیرۀ آن حضرت هم پوشانی دارد. چنان که رسول خدا (ص) با هدف بازگشت مخالفان به جامعه، از روش هایی مانند بخشش فدیه، قبول وساطت دیگران و استفاده از توانمندی های مجرم به جای مجازات بهره می جست.
۳۶۲۵.

بازنمایی نامه های حکومتی امام علی(ع) به کارگزاران و فرماندهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۸ 7 - 24

کلید واژه ها: امام علی (ع) حکومت فرماندهان فرمان ها کارگزاران مدیریت نامه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۴ تعداد دانلود : ۲۷۹
برخی از نامه های امام علیA، از نوع مکاتبات اداری و سازمانی بوده است و اصول مدیریت مملکت را در خود جای داده اند. امیر مؤمنانA، در همان روزهای نخست حکومتی، اقدام به تجدید ساختار مدیریتی کرد و کارگزاران پیشین را که نوعاً از میان بنی امیه و هواداران آنان بودند، تغییر داد. پژوهش حاضر، به دنبال بررسی این مسئله است که دستورعمل ها و فرمان های امام علیA به کارگزاران حکومت اسلامی، دارای چه ساختار و معیاری است؟ و به طورکلی، روش برخورد امامA با کارگزاران چگونه بوده است؟ ازاین رو، هدف از این مقاله بررسی فرمان ها و دستور های امام علیA در ابعاد فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به کارگزاران حکومت است تا از رهنمودهای امامA آگاهی یابیم و الگو بگیریم و در ابعاد مختلف زندگی امروزی به کار بندیم. در این مقاله، با بهره گیری از روش توصیف و تحلیل و بر اساس منابع کتابخانه ای، تلاش شده است، ابعاد گوناگون فرمان های امامA در نامه های خود به کارگزارانش را استخراج کنیم. یکی از نتایج و دستاوردهای این پژوهش، معیارها و ملاک هایی است که در نامه های حضرت علیA جهت مدیریت جامعه اسلامی و نیز روش برخورد با کارگزاران صالح و ناصالح بیان شده است. بررسی نامه های امام علیA در زمینه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به کارگزاران حکومت و ضرورت الگوبرداری در جوامع امروزی، یکی از جنبه های نوآوری این مقاله شمرده می شود.
۳۶۲۶.

بررسی نتایج آخرین فصل از پژوهش های باستان شناختی تپه گیان نهاوند

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال دوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶ 7-22

کلید واژه ها: زاگرس مرکزی نهاوند تپه گیان تدفین ع‍ص‍ر م‍ف‍رغ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۱ تعداد دانلود : ۵۴۵
آخرین فصل از پژوهش های میدانی تپه گیان نهاوند در زاگرس مرکزی در بهار و تابستان1390 ه .ش. تحت عنوان گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپه به سرپرستی علی خاکسار انجام شد که هدف اصلی این طرح، حفاظت فیزیکی این تپه شاخص دربرابر عوامل تخریبی آن بود. درکنار این هدف، گاه نگاری تپه گیان و وضعیت باستان شناسی منظر بصری این محوطه نیز برای نگارندگان پرسش اصلی بودند. طی این برنامه پژوهشی، تعداد 27 گمانه در ابعاد 5/1 در 5/1 متر در همه جهات تپه ایجاد گردید که نتایج قابل توجهی به دست داد. ازجمله این نتایج می توان به ابعاد و اندازه تپه، شواهدی از دوره پارتی در آن و شناسایی عرصه واقعی تپه اشاره کرد که گسترش آن در بخش های جنوبی، شرقی و جنوب شرقی عرصه ظاهری تپه نشان می دهد که در زیر بافت خیابان ها و منازل مسکونی شهر کنونی گیان قرار داشته است. طی گمانه زنی در محدوده ای خارج از عرصه ظاهری تپه، شواهدی از یک تدفین عصر مفرغ میانی (تدفین 123) شناسایی گردید که با توجه به مستند نبودن 122 تدفینی که طی کاوش های هیأت فرانسوی به دست آمده بود، تصمیم بر آن شد تا این تدفین به طور کامل مورد کاوش و مستندنگاری قرار گیرد. پژوهش حاضر دارای نظامی کیفی، هدف آن بنیادی، و ازنظر روش، توصیفی-تحلیلی است. اساس یافته اندوزی در این پژوهش میدانی است. در این مقاله، ضمن ارائه نتایج حاصل از گمانه زنی، به بحث، بررسی و مطالعات تطبیقی تدفین 123 تپه گیان پرداخته خواهد شد.
۳۶۲۷.

تحلیل عکس های اجتماعی بر اساس تاریخ اجتماعیِ بو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلید واژه ها: عکس های اجتماعی تاریخ فرهنگی بو تاریخ اجتماعی حواس کار خاطره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۶ تعداد دانلود : ۳۳۸
عکس ها بر مبنای نظام سنتی طبقه بندی حواس انسانی ، متعلقِ قوه باصره و صرفاً سندی دیداری انگاشته شده اند اما در فرایند فهم و تفسیر عکس، آنچه در عکس روایت می شود، با رویت ممکن نیست و قوای دیگر حسّ انسانی نیز در تحلیل متن آن دخالت دارد. در تاریخ اجتماعی حواس نیز، جایگاه حواس انسانی چون بویایی، لامسه، شنوایی و چشایی در مواجهه و تحلیل متن تاریخی مورد مطالعه و تحقیق مورخان قرار دارد و ازاین رو در بحث حاضر، عکس به مثابه سند تاریخی، محل تداخل آن چه "دیده می شود" با حواسی خواهد بود که فهم پذیر اما نادیدنی اند. بویایی از مهم ترین این حواس است و در مفهومی که در حوزه نقد عکس از آن باعنوان " کار خاطره " نام می بریم و نیز در ساخت و تداعی معنا به ویژه در حوزه عکس های اجتماعی که با مقوله زیست روزمره ی انسانی پیوند تنگاتنگی دارد، حاضراست. بنابراین، بر اساس تاریخ اجتماعی حواس، به پیگیریِ کار خاطره در عکس هایی می پردازیم که به مثابه سندی از تاریخ بویایی در متنِ اجتماعی است. در این مقاله نشان داده شده است که چگونه می توان در تحلیل عکس، به جز قوه ی دید، از قوای دیگر حسیّ بهره جُست؟ و اهمیت تحلیل های مبتنی بر احساسات انسانی در تفسیر عکس های اجتماعی چیست؟ براساس پرسش های ذکرشده، می توان فرض کرد عکس های اجتماعی، به سبب پیوندی ذاتی که با گذشته تاریخی و روایتگری دارند، می توانند ارتباطی تنگاتنگ با ادراکاتی از گذشته داشته باشند که به واسطه قوه بویایی قابل فهمیدن اند، احساساتی چون نوستالژیا و بازیابیِ عمیق خاطرات؛ قوه بویایی به واسطه ی ارتباط تنگاتنگش با بازآوردن احساس و خاطرات نوستالژیک، همواره به نوعی آشناپنداری پیشینی دلالت دارد. در متن حاضر ارتباط عمیق سطح عکس(آن چه که از زمانِ گذشته نمایش می دهد) و بویایی در این حوزه شناختی مورد تحلیل واقع می شود. در واقع سازوکار قوه ی بویایی، به واسطه ارتباط مستقیمی که با نوستالژیا و بازیابیِ خاطرات در گذشته دارد، پیوندی تنگاتنگ با تفسیر عکس های اجتماعی خواهدیافت.
۳۶۲۸.

اقدامات قَرَچَقای خان و خاندان او در دوره صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰۰

کلید واژه ها: صفویان غلامان خاصه قرچقای خان مکتب خراسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۴ تعداد دانلود : ۶۲۸
با غزوات شاهان صفوی در ارمنستان و گرجستان، شمار فراوانی از مردم آنجا اسیر و به ایران آورده شدند و برخی از آنان در ساختار سیاسی نظامی، اجتماعی و اقتصادی به جایگاه والایی دست یافتند. قَرَچَقای، از نامدارترین ایشان، به همراه فرزندانش به مرتبه ای والا در دوره صفویه رسیدند. هدف پژوهش حاضر، شناساندن قرچقای و خاندان اوست. اینکه او از چه پایگاهی برخاست و فرزندان و نوادگان او چه کسانی بودند و نحوه جهش اجتماعی آن ها از پایین ترین سطح به بالاترین لایه های جامعه چگونه بود و چه اقداماتی انجام دادند؟ در پاسخ باید گفت قرچقای که در شمار غلامان ارمنی به ایران آورده شد، پس از تعلیم در دربار و گروش به اسلام و تشیع و با نشان دادن شایستگی و سرسپردگی به شاه، خود را تا مقام سپهسالاری ایران و حکومت بر دو ایالت مهم و استراتژیک آذربایجان و خراسان بالا کشید. فرزند او منوچهر و نوه اش، قرچقای دوم، نیم قرن بعد از او بر مشهد حکومت کردند. دیگر افراد خاندان به درجه ای از کمال رسیدند که علاوه بر تولید آثار هنری، مناصبی مانند تولیت حرم حضرت معصومه (ع) را نیز در دو نسل بر عهده داشتند. اقدامات فرهنگی و هنری شایانی که با حمایت آنان به ثمر رسید، به بنیانی برای مکتب هنری خراسان تبدیل شد.
۳۶۲۹.

تأثیر تغییر مبدأ تقویم شمسی از هجری به شاهنشاهی بر نهضت اسلامی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب (ژرفاپژوه سابق) سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳ و ۴ (پیاپی ۴) 81 - 107

کلید واژه ها: قویم تقویم هجری شمسی تقویم شاهنشاهی واکنش امام خمینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۵ تعداد دانلود : ۵۴۶
حکومت پهلوی در سال 1354ش مبدأ تقویم شمسی کشور را از هجری (هجرت پیامبر: رویدادی مذهبی) به شاهنشاهی (تاج گذاری کوروش: رویدادی ملی) تغییر داد. این تغییر باعث واکنش قشرهای مختلف جامعه به ویژه روحانیون شد. شاه درنهایت در سال 1357ش برای فرونشاندن اعتراضات مردم مبدأ تقویم را از شاهنشاهی به هجری بازگرداند. هدف : پژوهش حاضر دَرپیِ رسیدن به پاسخی مناسب برای این پرسش است که واکنش گروه های مختلف مردم اعم از مذهبی (روحانیون)، دانشگاهی و احزاب به تغییر تقویم چه بود و این واکنش چه تأثیری در پیروزی نهضت اسلامی داشت؟ روش : این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی انجام شده است. نتیجه : شاه با تغییر تقویم بیش تر دَرپیِ نشان دادن عظمت ایران باستان به غربی ها بود و به فکر اهانت به دین اسلام نبود؛ ولی چون نمادی اسلامی را حذف کرده بود و نمادی شاهنشاهی را جایگزین آن کرده بود، روحانیون این تغییر را توهین به اسلام و پیامبر قلمداد می کردند. دانشجویان این عمل را درجهت حذف اسلام می دانستند و احزاب هم این اقدام را زمینه تغییر قانون اساسی می پنداشتند.
۳۶۳۰.

بررسی شیوه مواجهه علمای شیعه عصر صفوی با انحراف های فکری صوفیان عارف نما(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال نوزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۷۳) 203 - 226

کلید واژه ها: شیعه نقش علمی شیعیان متصوفه ملاصدرا علامه مجلسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۴ تعداد دانلود : ۴۳۹
یکی از رویدادهای شایسته تأمل در دوره صفوی، تنش بین صوفیان عارف نما و عالمان شیعه، اعم از فلاسفه و فقها و محدثان است. این مقاله، با روش وصفی تحلیلی به بررسی نقش ملاصدرا و علامه مجلسی به عنوان نماینده دو جریان فکری متفاوت در مقابله با انحراف های صوفیان عارف نما پرداخته است. بر اساس یافته های این پژوهش، می توان گفت ملاصدرا به عنوان یک فیلسوف و عارف، با معرفی عرفان ناب از طریق تصحیح مفاهیم عرفانی و ارائه معرفت و شناخت الهی از یک سو، و معرفی رهبری واقعی جهت هدایت مردم جامعه از سویی دیگر، به ایفای نقش پرداخت و علامه مجلسی نیز به عنوان یک فقیه و محدث، ضمن انتقاد از عملکرد شریعت گریزی و لاابالی گری عارف نمایان صوفی، در کنار سایر فقها و علمای این عصر، با نگارش جوامع حدیثی به زبان عربی و فارسی روان و عوام فهم، شرح نویسی بر متون اصیل و کهن و ردیه نویسی، به ترویج شریعت واقعی و انتقال درست مفاهیم دینی برای مقابله با انحراف های فکری صوفیان پرداختند
۳۶۳۱.

سیر تطوّر مراسم باران خواهی در منطقه دشت خاک زرند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال هفدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۳ 115 - 131

کلید واژه ها: باران خواهی دشت خاک تالو نماد آیین های نمایشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۷ تعداد دانلود : ۲۷۷
دهستان دشت خاک در فاصله 30 کیلومتری از شهرستان زرند، 105 کیلومتری مرکز استان کرمان و در جهت جغرافیایی شمال شرقی آن قرار دارد. یکی از اهّم مشکلات منطقه کویری دهستان دشت خاک، خشک سالی و بی آبی است. مراسم باران خواهی که خاستگاه آن مناطق کم باران و خشک است، بیانگر نوعی ناتوانی انسان در مقابل قوای طبیعی است. با توجه به این که خشک سالی و کم بارانی در اکثر مناطق ایران حاکم بوده و مردم در تغییر شرایط موفقیت چندانی نداشته اند، نمایش های آیینی باران خواهی پا به عرصه های اجتماعی گذاشته، نوعی تسکین روحی و اجتماعی را در جامعه حاکم ساخت. مراسم باران خواهی دهستان دشت خاک با تفاوت های قابل توجه نسبت به مراسم مشابه و سیر تکاملی منحصربه فرد و خاص خود، با تمام رسوم باران خواهی در ظاهر متفاوت است، اما در باطن یک هدف و حقیقت را دنبال می کند که همانا نزول باران است. مقاله حاضر تلاش دارد تا به شکل توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر ابزار کتابخانه ای، به سیر تکاملی مراسم باران خواهی و نمادهای مرتبط با آن در منطقه دشت خاک زرند کرمان بپردازد.
۳۶۳۲.

تحلیل مطالعات شیعی لویی ماسینیون، بررسی دیدگاه ها و روش ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۸ 45-68

کلید واژه ها: ماسینیون خاورشناسی مطالعات شیعی دیدگاه روش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۱۳۳۴
لویی ماسینیون خاورشناس فرانسوی یکی از پژوهشگران برجسته و موج ساز در مطالعات شیعی بوده که با بهره گیری از روش های علمی T آثار و دیدگاه های ارزشمند و سودمندی از خود برجای گذاشته است. پرسش مهم این است که دیدگاه ها و روش های علمی لویی ماسینیون در مطالعات شیعی او چه بوده است؟ گرچه برخی دیدگاه های ماسینیون دارای اشکال های علمی است اما مطالعات شیعی او بر پایه روش های علمی انجام شده است . این نوشتار در پی آن است که با بررسی دیدگاه ها، روش ها و همچنین رفتارهای همدلانه او با مسلمانان و با رویکرد توصیفی-تحلیلی به تحلیل موضع گیری ها و دیدگاه های ایشان و ارتباط آن با روش های علمی آثار او بپردازد. لویی ماسینیون در اوایل زندگی علمی خود به صهیونیسم گرایش داشته، اما در دوره های بعد با آشکار شدن جنایات صهیونیستها به مخالفت شدید با اسرائیل پرداخته و برای دفاع از مسلمانان ستمدیده الجزایر با دولت خود یعنی فرانسه مخالفت کرده است . او درباره برخی مسائل مانند جانشینی رسول خدا (ص)، حدیث غدیر و معنی کلمه مولی، برادری علی(ع) با پیامبر(ص) و باور به امامت در زیدیه و اسماعیلیه، همچنین در گزینشی عمل کردن بر اثر رویکرد شدید عرفانی- صوفی و یاد نکردن از مآخذ در برخی پژوهش ها دچار اشتباه و یا نقص علمی شده است. به نظر می رسد این دیدگاه ها با روش پدیدارشناسی او همراه و هماهنگ بوده و در حقیقت روش او به گونه ای همدلانه بوده است نه اینکه به پشتیبانی از دین اسلام و مذهب تشیع باور داشته باشد.
۳۶۳۳.

از کُوار (شیراز) تا سواحل خلیج فارس؛ تحلیلی بر اهمیت بازرگانی پل کُوار و بند بهمن در دوره ساسانی و صدر اسلام

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال دوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۵ 31-48

کلید واژه ها: کوار پل کوار بند بهمن راه خلیج فارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۷ تعداد دانلود : ۵۵۹
در سراسر عصر ساسانی و همین طور دوران اسلامی، تجارت نقش بسیار پررنگی در اقتصاد و معیشت مردمان آن ادوار داشته است. در این میان بنا به دلایل سیاسی در اواخر عصر ساسانی، راه های دسترسی به خلیج پارس از اهمیت خاصی برخوردار می شود. شهرستان کوار با توجه به قرارگرفتن در مسیر تجاری استان فارس که از یک سو به خلیج پارس و ازسوی دیگر به نواحی مرکزی این امپراطوری منتهی می شد، نقش پررنگی درطول تاریخ داشته و به سبب وجود رود سکان (قره آقاج) در جوار این شهرستان، عبور کاروان های تجاری در گرو احداث معبری بوده که این مهم را میسر کند. در مقاله پیش رو تلاش شده است تا با توسل به مطالعات باستان شناسانه و همچنین تحقیقات کتابخانه ای به بررسی منبع آبی شهر کوار، نقش پل کوار در ایجاد ارتباط با خلیج فارس و همچنین ریشه شناسی نام این شهر پرداخته شود. بقای پل کوار یکی از گزینه های احتمالی عبور کاروانیان بوده است. با بررسی متون جغرافیایی دسته اول از سده های آغاز اسلام و همچنین بررسی سازه فعلی پل می توان دریافت که این شهرستان با اتکا به این پل تاریخی، نقش بی بدیلی در ایجاد و دوام تجارت از دوره ساسانی تا دوران اسلامی داشته است. همچنین دوام و بقای این شهر در طول تاریخ در گرو آبی بوده که از بند بهمن به واسطه تأسیساتی خاص به این شهر می رسیده است. بر این اساس در پژوهش حاضر سعی شده تا با بررسی تأسیسات یادشده، چگونگی و عملکرد آن تبیین شود و همچنین علاوه بر شناخت پل کوار، با رویکرد فنون ساخت و کاربرد و عملکرد آن براساس منابع نوشتاری موجود، چشم انداز منطقه بررسی و در آخر با ارزیابی نتایج به دست آمده، گاه نگاری پیشنهادیِ آن بازگو شود. روش تحقیق توصیفی، تطبیقی و تحلیلی است.
۳۶۳۴.

نگاهی تحلیلی به جایگاه مخاطب عام در تاریخ نگاری باستانی پاریزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۲ (پیاپی ۱۰۷) 61 - 83

کلید واژه ها: مخاطب عام تاریخ نگاری باستانی پاریزی تاریخ خوانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۸ تعداد دانلود : ۶۱۶
همان گونه که پس از آغاز عصر روشنگری و تحولات اجتماعی و سیاسی در اروپا، تاریخ نگاری نیز تحول یافت و یکی از مهم ترین رویکردهای تاریخ نگاری مدرن، توجه به مردم و نقش توده ها در تحولات تاریخی بود، آگاهی توده ها از تاریخ نیز در برنامه ریزی اجتماعی و فرهنگی نظام های مختلف اهمیت یافت و زمینه گرایش به آگاهی عمومی از تاریخ افزایش یافت. از این رو در تاریخ نگاری مدرن، افزون بر تبیین تاریخ مردمی، تاریخ نگاری برای مردم و مخاطب عام نیز موردتوجه قرار گرفت. در ایران نیز چنین رویکردهایی در تاریخ نگاری در سده گذشته در روش و نگرش پاره ای مورخان پدیدار شد. باستانی پاریزی نمونه ای مهم از مورخان حرفه ای و دانشمند ایران معاصر است که بررسی موضوعی و محتوایی آثار او و اقبال عمومی به نوشته هایش، به روشنی رویکرد تاریخ برای مردم را در تاریخ نویسی او و نیز کامیابی روشی در همگانی سازی تاریخ را نشان می دهد. به هرروی این پژوهش با چنین رویکردی به روش تحلیلی به بررسی جایگاه مخاطب عام در تاریخ نگاری باستانی پاریزی می پردازد. پرسش اساسی این تحقیق، بررسی چرایی و چگونگی توجه به مخاطب عام در تاریخ نگاری باستانی پاریزی است. بدین سان در این مقاله پس از مقدمه به تاریخ نگاری برای مخاطب عام در ایران، بررسی زندگی و آثار باستانی پاریزی، نگرش او در تاریخ نگاری برای عام، عوامل مؤثر بر تاریخ نگاری باستانی پاریزی، بازتاب و دامنه تأثیرگذاری تاریخ نگاری او و عوامل و موانع پایداری آن پرداخته می شود. دست آوردهای پژوهش نشان می دهد باستانی پاریزی حق ویژه ای برای تاریخ خوانی و تاریخ دانی مخاطب عام قائل بود به همین دلیل در انتخاب موضوع و چگونگی پرداختن به آن همواره مخاطبان عام را مورد توجه قرار داده است.
۳۶۳۵.

هویت قومی در ایران

نویسنده: مترجم:
منبع: تاریخ نو سال هشتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۲
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۴۱۰
در آغاز از انگاره ای ساده و کلی هویت شناسی در رابطه با همه افراد از زمان های قدیم تاکنون پیروی می کنیم. ابتدایی ترین و اساسی ترین تعریف از بچگی، تعریف از طریق خانواده است. در دوران های پیش از تاریخ این هویت به زودی به خانواده گسترده یا طایفه گسترش یافت. سرانجام طایفه، همراه با دیگر طوایف، بخشی از واحد بزرگتری- قبیله- شد. قرن ها، اگر نگوییم هزاره ها، قبیله نماد اصلی هویت باقی ماند. به دنبال ساکن شدن قبیله در سرزمینی خاص، اسم خود را به آن سرزمین می داد یا اسم آن سرزمین را می گرفت. حالت دوم معمولاً هنگامی اتفاق می افتاد که آن قبیله به سرزمینی می رفت که دارای نامی بود که ساکنان پیشین اش به آن داده بودند. مهاجمان ساکنان اولیه را همگون می-کردند، می کشتند یا می راندند یا خود مهاجمان با آنها همگون می شدند. به نظر می رسد این وضعیت مربوط به دوره نوسنگی باشد هنگامی که کشاورزی در میان قبایل مختلف و در زمان-های متفاوت گسترش یافت. سپس هر گروه یک منطقه را اشغال می کرد یا در آن ساکن می شد. بعد از آن هویت افراد بر اساس اسم قبیله ای آنها و/یا مکانی که در آن ساکن شده بودند، تعیین می شد. نام های قبیله ای اغلب نگه داشته می شد یا گاهگاهی به نام رهبری سرشناس تغییر می-یافت. این حتی در دوره تاریخی دیده می شود. برای نمونه، فدراسیونی از قبایل ترک در استپ های روسیه جنوبی و قزاقستان فعلی، مدت زمانی پس از هجوم مغول ها، اسم رئیس خود را، ازبک خان، گرفتند و به عنوان ازبک شناخته شدند. این نام که پس از آن برای همه کسانی که در آن سرزمین زندگی می کردند به کار می رفت، توسط مهاجمان گرفته شد.
۳۶۳۶.

داد و ستد تجاری فارس در دوره افشاریه: تداوم و افول کارکرد تاریخی

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 67 - 92
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۱۱۴
فارس در طول تاریخ خود به عنوان حلقه اتصال خلیج فارس با مناطق داخلی ایران در داد و ستدهای تجاری ایفای نقش کرده است. این نقش در دوره افشاریه به دلیل افول اقتصاد و تجارت در  ایران و تغییرات بنیادی در مناسبات تجارت جهانی از اهمیت دو چندانی برخوردار می گردد. مسئله اصلی این مقاله چرایی و چگونگی تجارت فارس با نقاط برون مرزی و مناطق پیرامونی اش و جایگاه و اهمیت فارس در این چارچوب جدید است. روش تحقیق این مقاله توصیفی-تحلیلی براساس منابع کتابخانه یی و استناد به اسناد و داده های تجاری موجود می باشد.این پژوهش نشان می دهد که گرچه فارس در این دوره کارکرد تاریخی اش را تداوم می بخشد، اما نشانه های آشکاری را از تغییر جهت تجاری صادرات-واردات به وجه غالب واردات می توان دید.
۳۶۳۷.

جایگاه آموزه های امام صادق(ع) در تعالیم اهل بیت

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 139 - 160

کلید واژه ها: امام صادق (ع) مکتب امام صادق (ع) تعالیم اهل بیت آموزه های اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸ تعداد دانلود : ۱۰۹
اسلام دینی کامل و جهان گستر است و رهبران واقعی مذهبی اسلام ائمه بودند که امامت مسلمین را بر عهده داشتند و تمام سعی و تلاش خود را برای ترویج دین اسلام به کار گرفتند.امام صادق (ع) یک مکتب اسلامی را راه اندازی کردند که آموزه های اسلامی به طور کامل و جامع در آن مکتب مورد بررسی قرار گرفت. احادیث و سخنان امام صادق (ع) که مکتب نوینی را بوجود آورد در تعالیم اهل بیت جایگاه بسیار والایی داشتند و ائمه بعد از امام صادق(ع) از این احادیث و مکتب به نحو احسن بهره گرفته و شاگردان خویش را تعلیم دادند.امام صادق(ع) از طریق مکتب خویش از همه جنبه ها مردم را راهنمایی می کردند، از جمله از نظر اجتماعی، سیاسی و فرهنگی با این آموزه ها ائمه توانستند پیروان خود را به خوبی راهنمایی کنند.
۳۶۳۸.

برخی نتایج انقلاب کبیر فرانسه (1789م) و اشتراکات آنها با انقلاب اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 1 - 16
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۲ تعداد دانلود : ۱۳۸
انقلاب کبیر فرانسه(1789م)پیامدهای بسیاری در زمینه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به دنبال داشت، پیامدهایی که تا آن زمان جوامع انسانی و اروپا به خود ندیده بود. پیامدهایی که جامعه بشری تا کنون مدیون و مرهون بسیاری از آنهاست و خواهد بود! ازجمله اثربخش ترین این نتایج؛ پایان تسلط نظام فئودالیته و روی کارآمدن نظام بورژوازی، مدرنیته و تشکیل «ملت» در فرانسه و سپس اروپا و جهان بود. به عبارت دیگر این انقلاب، سرآغازی بود برای پایان دادن به نظام فئودالیته و قدرتگیری نظام بورژوازی در جهان. انقلاب فرانسه دوران تازه ای را در اروپا و جهان رقم زد به گونه ای که این زمان را آغازی شد برای تاریخ معاصر اروپا و جهان.  از پیامدهای اساسی و مبنایی این انقلاب یکی قدرتگیری طبقه بورژوازی بود، که مناسبات تازه ای را در جهان رقم زد. دیگر اینکه مردم و اقوام مختلف فرانسه، برای اولین بار در جهان به شکل عملی به واژه ی «ملت» و ملی معنا بخشیدند! به عبارت دیگر اینکه تا این زمان، واژه ی ملت-naion – به صورت غیر تئوریک وجود نداشت! پیامد اساسی دیگر : شکست مناسبات فئودالیته در اروپا، همچنین آغاز شکست کلیسا، پاپ و در نهایت امپراتوری مقدس روم و ژرمن بود. از این زمان اروپا و به دنبال آن جهان وارد مناسبات سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی تازه ای شدکه با مناسبات پیشین کاملاً و اساساً متفاوت بود. به استناد این دگرگونی های متعدد و تغییرات اساسی بود که، زمان این انقلاب، آغاز تاریخ معاصر اروپا و جهان غرب قرارگرفت.                                                                                                    
۳۶۳۹.

تحلیلی بر نقش سرگور اوزلی در پایان دوره اول جنگ های ایران و روسیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال دوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۴) 1-28

کلید واژه ها: جنگ های ایران و روسیه سرگور اوزلی فتحعلی شاه عهدنامه گلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲۲ تعداد دانلود : ۵۹۱
ایران در آستانه سده نوزدهم میلادی در شرایطی در مدار سیاست و مداخله کشورهای اروپائی قرار گرفت که سیاستمداران ایرانی به خاطر عقب ماندگی کشور و ناآگاهی خود آمادگی لازم را برای این مواجهه نداشتند. دوره اول جنگ های ایران و روسیه یکی از مهم ترین عرصه های دخالت اروپائیان در ایران بود که با تحمیل قرارداد گلستان به ایران با وساطت سرگوراوزلی سفیر انگلستان در ایران به پایان رسید. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی در پی واکاوی نقش سرگور اوزلی در حوادث منجر به پایان دوره اول جنگ های ایران و روسیه به ویژه قرارداد گلستان است. یافته ها نشان می دهد، اوزلی از سال 1227ق/1812م در نقش یک میانجی در مذاکرات بین ایران و روسیه ظاهر شد؛ اما او با تمایل به روسیه و خارج نمودن افسران انگلیسی از قشون ایران نقش مهمی در شکست قوای عباس میرزا در اصلاندوز داشت. همچنین در سال 1228ق/1813م که انگلیسی ها به حضور قدرتمند روس ها در مبارزه با ناپلئون نیاز داشتند، اوزلی با وعده استرداد سرزمین های ایرانی توسط امپراتور روسیه و با پیشنهادها و تهدیدهای دیگر، فتحعلی شاه را وادار به پذیرش شرایط نابرابر صلح با روسیه نمود.
۳۶۴۰.

فعالیت های سیاسی-اجتماعی ملک جهان خانم مهد علیا در دوران قاجار

نویسنده:
منبع: جندی شاپور سال چهارم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۵

کلید واژه ها: ملک جهان خانم قاجار ناصرالدین شاه امیرکبیر مهد علیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹۷ تعداد دانلود : ۵۶۴
زنان در دورهٔ قاجار همواره به عنوان عضوی فعال از جامعه حضور داشتند و نقش مهمی در امور سیاسی اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی برعهده داشتند. یکی از زنان قدرتمند در دوران قاجار ملک جهان خانم مهد علیا همسر محمد شاه قاجار است. جهان خانم مشهور به نواب و ملقب به مهد علیا متولد ۱۲۲۰ق/۱۸۰۵م، دختر محمدقاسم خان پسر سلیمان خان اعتضادالدوله قاجار قوانلو و نوهٔ دختری فتحعلیشاه است. در واقع هدف از این پژوهش بررسی نقش و فعالیت های سیاسی و اجتماعی و موقوفات ملک جهان خانم مهد علیا در دوران قاجار است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که ملک جهان خانم چه نقشی در جریانات سیاسی و اجتماعی در دوران قاجار داشته است. فرضیهٔ تحقیق آن است که ملک جهان خانم نقش مهمی در انتصاب حکام و وزرا داشته و در امور عام المنفعه فعالیت داشت و آثاری وقف کرده بود. روش پژوهش نیز مبتنی بر کار کتابخانه ای و عمدتاً بر یک مطالعهٔ تاریخی-تحلیلی استوار است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان