درخت حوزه‌های تخصصی

تحقیق حاضر قصد دارد با استفاده از روش اتفاق نظر (اجماع) متخصصان و تحلیل رتبه بندی های نظرات، به گزینش از بین مدل های مدیریت تغییر بپردازد تا در نهایت به مدل تغییری که با ابعاد گوناگون و مسائل مطرح در کتابخانه های دانشگاهی ایران تناسب داشته باشد، دست یابد. در نتیجه، این کتابخانه ها خواهند توانست این مدل را در راستای غلبه نسبی بر چالش های ناشی از تغییر و بهبود مدیریت تغییر به کار گیرند. با استفاده از روش اتفاق نظر، پرسشنامه پژوهش شامل سه مدل تغییر انتخاب شده از ادبیات و شاخص هایی برای رتبه بندی آنها، به تعدادی از خبرگان علم کتابداری و اطلاع رسانی و علم مدیریت ارائه شد. تحلیل نظرات خبرگان و انتخاب گزینه برتر، با استفاده از دو روش مدل های تصمیم گیری چندشاخصه انجام شد. یافته های به دست آمده، گزینش مدل تغییر برای خدمات اطلاع رسانی را توسط خبرگان تایید کرد.

پژوهش حاضر، به منظور بررسی امکان جایگزینی منابع مرجع الکترونیکی رایگان به جای منابع مرجع چاپی، به روش کتابخانه ای (بررسی متون) و موردپژوهی و تحلیل محتوا انجام شده است. از بین 1364 منبع مرجع چاپی موجود در دانشگاه فردوسی مشهد مربوط به سال های 1990 تا 2006 میلادی، 25 منبع (5 دایره المعارف، 5 راهنما، 5 واژه نامه، 5 اطلس، و 5 زندگینامه) انتخاب گردید. همچنین، 25 منبع مرجع الکترونیکی معادل آنها نیز برگزیده شد. در هر یک از این منابع، 5 مدخل (در مجموع 250 مدخل) ارزیابی شد و پس از مقایسه میانگین نمره های حاصل از ارزیابی، قابلیت پاسخگویی منابع الکترونیکی و نیز چاپی به اطلاعات مورد نیاز، مشخص شد. بین میانگین نمرات کل حاصل از ارزیابی منابع الکترونیکی و منابع چاپی تفاوت معنی دار وجود داشت. از آنجا که تفاوت نمرات، در انواع منابع مورد نظر پژوهش (دایره المعارف ها، راهنماها، واژه نامه ها، اطلس ها، و زندگینامه ها) به نفع گروه منابع الکترونیکی بوده است، منابع مرجع الکترونیکی رایگان قابلیت زیادی برای جایگزینی، به جای منابع مرجع چاپی دارند. همچنین، بین میانگین نمره های کسب شده از ارزیابی شاخص های کیفیت محتوای منابع مرجع چاپی و منابع مرجع الکترونیکی تفاوت معنی دار، به نفع گروه الکترونیکی بوده است. بدین معنی که به لحاظ محتوایی، این احتمال وجود دارد که منابع مرجع الکترونیکی رایگان بتوانند جانشین منابع مرجع چاپی مشابه و معادل شوند. از طرفی، تفاوت معنی دار بین نمره های دریافتی حاصل از مقایسه شاخص های سنجش قابلیت های جستجو و ساختار منابع مرجع چاپی و الکترونیکی نشان داد که منابع مرجع الکترونیکی رایگان، قابلیت جایگزینی زیادی به جای منابع مرجع چاپی مشابه و معادل دارند.

هدف پژوهش حاضر بررسی امکان پیاده سازی مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی شهر اصفهان بر اساس مدل بکوویتز و ویلیامز است. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی- پیمایشی، و جامعه آن کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاهی شهر اصفهان در سال تحصیلی 1388-1389 است. به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول نمونه گیری عمومی کوکران استفاده و تعداد 138 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته با مقیاس پنج درجه ای لیکرت است. روایی صوری پرسشنامه توسط اساتید مجرب تایید و به منظور پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ (80/0) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار آماری SPSS 16 استفاده شد. نتایج نشان داد که امکان پیاده سازی مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی شهر اصفهان بر اساس مدل بکوویتز و ویلیامز پایین تر از حد متوسط (36/19) است و پیاده سازی آن نیز بطور یکسان وجود ندارد. همچنین اختلاف مشاهده شده بین میانگین آزمودنی ها بر اساس عوامل جمعیت شناختی جنسیت، رشته ی تحصیلی، سابقه ی اشتغال، سطح تحصیلات، و نوع کار، و نوع کتابخانه تفاوت معنی داری وجود ندارد (05/0P>)، اما در متغیر سطح تحصیلات در مولفه تسهیم و ارزیابی دانش، تفاوت معناداری وجود دارد (05/0P

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی میزان استفاده از سبکهایی است که مدیران کتابخانه های دانشگاهی برای اداره تعارض میان کارکنان خود به کار می برند؛ همچنین همبستگی آن با جنسیت، رشته تحصیلی، عضوهیات علمی بودن، تمام وقت یا پاره وقت بودن مدیریت و میزان تجربه مدیر شناسائی شده است. روش پژوهش حاضر پیمایشی است و در آن با پرسش از مدیران به شناسائی رفتار آنها بر اساس گفته هایشان در رسیدگی به تعارض پرداخته شده است. داده ها با پرسشنامه ای گردآوری شده است که بر اساس مدل کنت توماس با سبک های اجبار، همکاری، سازش،اجتناب و گذشت تنظیم شده است. یافته ها نشان داد گرایش مدیران به ترتیب به سبک های همکاری، مصالحه، اجبار، و کمتر به سبک های گذشت و اجتناب است. یافته ها نشان داد جنسیت، رشته تحصیلی و هیات علمی بودن مدیران تاثیری در انتخاب سبک مدیریت تعارض ندارد؛ مدیران تمام وقت و مدیران با تجربه تر، از سبک اجتناب بیشتر استفاده می-کنند؛ همچنین مشخص شد مدیران مرد با تجربه تر، بیشتر از زنان با تجربه بالا از سبک اجبار استفاده می-کنند. قابل ذکر است که با توجه به بررسی های انجام شده، تا کنون در ادبیات کتابداری پژوهشی با موضوع مدیریت تعارض و سبکهای مورد استفاده مدیران انجام نشده است.

سیر بررسی ادبیات رشته مدیریت نشان میدهد نظریه پردازان همواره به شیو ه های مختلف ارتباطهایی را بین فعالیتهای فراتر از نقش رسمی نیروی انسانی سازمان و اثربخشی سازمانی یافته اند. «ارگان» در سال 1988 رفتار شهروندی سازمانی را مشابه اظهارات دیگر نظریه پردازان مجموعه فعالیتهای مازاد نقشهای رسمی کارکنان دانست که موجب بهبود اثربخشی سازمانی می شوند. از آن به بعد و در طول سه دهه اخیر، به طور مستمر رفتار شهروندی بیشتر مورد تأکید محققان قرار گرفته و واکاوی شده است. بر این اساس، مطالعات بیشماری با هدف شناسایی عوامل مختلف مؤثر بر رفتار شهروندی سازمانی انجام شده است و عوامل مختلفی، اعم از فردی و سازمانی، بدین منظور معرفی شده اند. یکی از عواملی که میتواند بر رفتار شهروندی سازمانی مؤثر باشد، هوش هیجانی است. این پژوهش با هدف بررسی این ارتباط طراحی شده و در بین جامعه کتابداران کتابخانه های عمومی شهرستان یزد، به انجام رسیده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش مؤید این مسئله بوده و وجود ارتباط بین هوش هیجانی و رفتار شهروندی سازمانی را تأیید میکند

هدف: هدف این نوشتار، بررسی نقش فرهنگ سازمانی کارآفرینانه به عنوان عاملی اساسی برای خلاقیت و نوآوری در کتابخانه های عمومی کشور است. روش: این پژوهش از نظر روش گردآوری داده ها، توصیفی و از نوع پیمایشی بوده و داده های اولیه از طریق پرسشنامه گردآوری شده است. برای سنجش ابعاد فرهنگ سازمانی کارآفرینانه از پرسشنامه مک گیور (2003) استفاده شد و سنجش خلاقیت و نوآوری به وسیله پرسشنامه استاندارد اسلان پاول (2006) انجام شده است. جامعه آماری تحقیق، تمام کارکنان صف و ستاد نهاد کتابخانه های عمومی کشور (4700 نفر) است. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد و تعداد 150 پرسشنامه توزیع و در نهایت 116پرسشنامه جمع آوری شد. یافته ها: بررسی داده های گردآوری شده (به کمک نرم افزار 5/8 LISREL و SPSS) با استفاده از آزمون علامت و تحلیل مسیر نشان داد که فرهنگ کارآفرینانه سازمانی بر خلاقیت و نوآوری تاثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین نتایج آزمون علامت نشان داد که از بین ابعاد مختلف فرهنگ کارآفرینانه، بُعد ارزشمندی کار و تفریح و سرگرمی در وضعیت مطلوبی می باشند و سایر ابعاد فرهنگ سازمانی شامل جسارت، تحمل انحراف خلاق، تهاجم بی ثمر، ریسک پذیری، ارتباط باز، همکاری و تشریک مساعی، نوآوری پیش فعال، کلام و همچنین فرهنگ سازمانی کارآفرینانه نیز در وضعیت نامطلوبی می باشد.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی موانع بکارگیری فناوری اطلاعات در کتابخانه های عمومی شهر شیراز است که به روش پیمایشی-توصیفی انجام شده است. جامعه پژوهش حاضر را کارکنان کتابخانه های عمومی شهر شیراز (103 نفر) تشکیل داده است. ابزار گردآوری داده ها با پرسش نامه ای که با نرم افزار «اس.پی.اس.اس.» تنظیم شده است، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل یافته ها، از روش آمار استنباطی نظیر ضریب همبستگی پیرسون، آزمون های «تی-تست» مستقل و آنالیز واریانس یک طرفه برای انجام مقایسه ها استفاده شده است. نتایج تجزیه و تحلیل یافته ها نشان می دهد که تفاوت معنی داری میان نگرش مدیران و کارشناسان در خصوص بهره مندی از مزیت های بکارگیری فناوری های اطلاعاتی در کتابخانه ها وجود ندارد. تفاوت معنی داری میان نگرش مدیران و کارشناسان در خصوص موانع مدیریتی، فنی، اقتصادی و فرهنگی- اجتماعی بکارگیری مؤثر فناوری اطلاعاتی وجود ندارد.

هدف: پژوهش حاضر وضعیت کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه را بر اساس استاندارد دیانی (1374) مورد بررسی قرار داده است. این کتابخانه ها از لحاظ 9 معیار (ساعات کار روزانه، مساحت کل، مساحت زیربنا، تعداد کتب، افزایش سالانه کتاب، تعداد اعضاء، تعداد کارکنان، تعداد قفسه و تعداد صندلی) با استاندارد دیانی (1374) در دو سطح کلان و خرد مورد مقایسه قرار گرفته و جهت حرکت برای هر کدام از این کتابخانه ها مشخص شده است. روش: روش پژوهش پیمایشی و از نوع توصیفی است. جامعه پژوهش 52 کتابخانه عمومی استان کرمانشاه می باشد. داده های مورد نیاز برای این پژوهش با استفاده از پرسشنامه گردآوری شده که پس از بازگرداندن آن ها در مواردی که نقصی در اطلاعات وجود داشت، از آمار نهاد کتابخانه های عمومی استان استفاده شده است. روایی پرسشنامه به صورت محتوایی و با استفاده از نظرات متخصصان صورت گرفته است و پایایی آن در برنامه SPSS به روش آلفای کرونباخ اندازه گیری شده و برابر با 83/0 می باشد. یافته ها: پژوهش نشان داد که کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه در مقایسه با کتابخانه های درجه 6، به جز در یک استاندارد (مساحت کل)، در جایگاهی بالاتری بوده و در مقایسه با کتابخانه های درجه 5، در دو استاندارد (افزایش سالیانه کتاب و تعداد قفسه) بالاتر می باشند. همچنین در مقایسه با کتابخانه های درجه 4، در 4 استاندارد (مساحت زیربنا ، تعداد اعضاء، تعداد کارکنان و تعداد صندلی) در جایگاه پایین تری قرار دارند ولی در یک استاندارد (افزایش سالیانه کتاب) بالاتر هستند. در مقایسه با کتابخانه های درجه 3، در 5 استاندارد (مساحت زیربنا، تعداد کتاب، تعداد کارکنان، تعداد صندلی و تعداد اعضاء) در جایگاه پایین تری بوده و در دو استاندارد (افزایش سالیانه کتاب و تعداد قفسه) بالاتر هستند. اصالت/ارزش: این مقاله اولین کاری است که به طور جامع کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه را مورد بررسی قرار داده و شواهدی را فراهم کرده است که به بهبود این کتابخانه ها کمک خواهد کرد.

هدف از پژوهش حاضر، تعیین مؤلفه­های اصلی و رئوس مطالب به منظور تدوین خط­مشی مدیریت منابع الکترونیکی برای کتابخانه­های مرکزی دانشگاه­های دولتی ایران است. نوع پژوهش کیفی- کاربردی، و روش آن پیمایشی است. ابزار پژوهش، پرسشنامة محقق­ساخته­ای است که بین مدیران 112 کتابخانه مرکزی وابسته به دانشگاه­های دولتی توزیع شده است. یافته­ها نشان داد از نظر مدیران مذکور، دست کم وجود 9 عامل در تدوین خط­مشی مدیریت منابع الکترونیکی برای کتابخانه­های مورد بررسی ضروری است و باید در آن لحاظ شود. این 9 عامل به ترتیب واریانس تبیین شده، عبارتند از: مسائل مربوط به دسترسی، مباحث فنی و تخصصی، نیازسنجی از کاربران، بیان رسالت، هدفها و مسائل مالی، اجرا و بازنگری در خط­مشی، مسائل مربوط به دیجیتال­سازی، معیارهای انتخاب منابع الکترونیکی، مقدمه و تعریفهای مربوط به انواع منابع الکترونیکی، و نیروی انسانی. از نتایج مهم این پژوهش می­توان به روابط درونی بین عوامل نه­گانه اشاره کرد که در مدلی عینی این روابط و تأثیرگذاری دو جانبه آنها بر یکدیگر ترسیم شده­ است. پیشنهاد می­شود تهیه­کنندگان خط­مشی مدیریت منابع الکترونیکی در تدوین خط­مشی به این عوامل و تأثیر و تأثر آنان بر همدیگر به شکل خاص توجه کنند

هدف: هدف بررسی حاضر، تحلیل نظریه های مطرح در حوزه کارکردهای اجتماعی رسانه های ارتباطی از جمله کتابخانه های عمومی است و سپس، تبیین و تعمیم نظریه ای است که از تناسب بهتری با کتابخانه های عمومی برخوردار است. در این تحلیل، کتابخانه های عمومی با توجه به جایگاه و کارکردهایشان، به مثابه رسانه های ارتباطی تبیین شده اند. روش: پژوهش حاضر با کمک روش فراتحلیل در پی کندوکاوِ نظریه های مطرح در حوزه رسانه های ارتباطی برای رسیدن به یک نظریه مطلوب وکاربست آن برای نهادهای رسانه ای مانند کتابخانه های عمومی است. به علاوه، در این تحلیل برای ارائه شواهد لازم، از روش سندی نیز استفاده شده است. یافته ها: یافته های این تحلیل نشان داد که هیچیک از نظریه های جامعه توده وار، نظریه کارکردی رسانه ها، نظریه جبر فن آوری، نظریه مارکسیستی و زیرمجموعه های آن، و نظریه اجتماعی-فرهنگی به لحاظ شرایط بومی کتابخانه های عمومی در ایران و وجود نظریه های جدید جریان اطلاعات بین الملل، قابل انطباق با کتابخانه های عمومی جمهوری اسلامی ایران نیستند و صرفاً نظریه همگرا می تواند به مثابه یک الگوی «وحدت گرا- رهایی بخش» در جریان اطلاعات جهانی، برای کارکرد اجتماعی کتابخانه های عمومی به منزله نهادی ارتباطی رسانه ای مطرح باشد. به علاوه، عناصر این نظریه نیز با مقتضای کتابخانه های عمومی به تفصیل بیان شده است. اصالت/ارزش: از آنجا که اَبعاد نظری مباحث حوزه کتابخانه ها و از جمله کتابخانه های عمومی در سطوح ملی و بین المللی تا حدود زیادی مغفول مانده است، مقاله حاضر با نگاه جدیدی که به کتابخانه های عمومی دارد، قصد دارد با تحلیل نظریات رسانه های ارتباطی، الگوی مناسبی برای کارکرد اجتماعی کتابخانه های عمومی بیابد.