درخت حوزه‌های تخصصی

اثر فناوریهای اطلاعاتی بر ارائه خدمات در کتابخانههای دانشگاهی از جنبههای متنوعی قابل مطالعه و بررسی است. فناوریهای نوین نه تنها بر شکل و نحوه ارائه خدمات کتابخانهای اثرگذار هستند؛ بلکه رفتار و ادراک کاربران خود را نیز تحت تاثیر قرار میدهند. بر این اساس، درک بهتر ادراک و رفتار کاربران کتابخانه ها میتواند زمینه طراحی و برنامهریزی بهتری را برای بکارگیری فناوریها و ارائه خدمات الکترونیکی در کتابخانههای دانشگاهی فراهم سازد. این پژوهش با روش «توصیفی- پیمایشی» با جامعه پژوهش دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد و بر مبنای نظریه رفتار برنامه ریزی شده آجزن، به بررسی رفتار و ادراک کاربران خدمات الکترونیکی در کتابخانه های دانشگاهی پرداخت. برای این منظور از پس از تعیین روایی و پایایی پرسشنامه، با استفاده از روش نمونه برداری تصادفی طبقه ای، تعداد 493 پرسشنامه توزیع گردید. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مسیر استفاده گردید. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که قصد و باورهای هنجاری به صورت مستقیم بر رفتار مراجعه کنندگان به کتابخانه تاثیر می گذارد. همچنین در مدل نهایی تحقیق در مقایسه با مدل اولیه آجزن، نگرش نقش مهم تری را ایفا می کند که از طریق قصد، به صورت غیرمستقیم بر رفتار استفاده کنندگان از خدمات الکترونیکی کتابخانهها اثر میگذارد.

هدف از این تحقیق خوشه بندی کاربران داده های دریایی با استفاده از تکنیک داده کاوی است. با محقق شدن این هدف، سازمانهای دریایی قادر به شناخت داده های موجود خود و همچنین اطلاع از نیازهای کاربران خود خواهند شد. در این تحقیق برای پیاده سازی داده کاوی از مدل استاندارد CRISP-DM استفاده شده است. داده های مورد نیاز، از اطلاعات و پروفیل 500 کاربر داده دریایی از سال 1386 تا 1393 در پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، استخراج شده است. برای خوشه بندی از الگوریتم TwoStep استفاده شده است. در این تحقیق، برای نخستین بار با استفاده از خوشه بندی، الگویی میان کاربران داده های دریایی اعم از دانشجو، سازمان و پژوهشگر، و اطلاعات داده های مورد درخواست آنها (منبع داده، نوع داده، مجموعه داده، پارامتر و منطقه جغرافیایی) کشف شد. مهمترین خوشه های بدست آمده عبارتند از کاربر دانشجو با منبع داده بین المللی، کاربر دانشجو با نوع داده شیمی دریا، کاربر دانشجو با مجموعه داده ""پایگاه داده اقیانوسی جهانی""، کاربر سازمان با پارامتر نیترات و کاربر دانشجو با منطقه جغرافیایی خلیج فارس. کشف این الگوها، مدیران ارشد را قادر می سازد تا بدرستی در مورد داده های موجود خود و برنامه ریزی برای جمع آوری داده در آینده، تصمیم گیری کنند و درک بهتری از نیازهای کاربران خود داشته باشند، همچنین کاربران داده در راستای تقاضای خود هدایت شوند. در پایان پیشنهاداتی بمنظور بهبود عملکرد سازمانهای دریایی ارائه شده است.

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر شناخت توانایی های کتابداران و زیرساخت های فناوری مورد نیاز برای ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در دانشگاه فردوسی مشهد و پی بردن به کاستی های مربوطه برای راه اندازی این خدمات می باشد. روش و ابزار پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شد. برای این بررسی، از نظرسنجی، مصاحبه و مشاهده استفاده شد. ابزارهای محقق ساخته پژوهش شامل پرسشنامه، مصاحبه ساختاریافته و سیاهه وارسی، بر پایه رهنمودهای ارائه شده توسط انجمن های روسا، ایفلا و همچنین سایر متون مرتبط از جمله پرسشنامه خلاقیت تورنس طراحی شدند. جامعه پژوهش: جامعه پژوهش را کلیه کتابداران شاغل در بخش هایی مانند مرجع، پایان نامه و اطلاع رسانی مرکز اطلاع رسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی و کتابخانه های دانشکده ای (32 نفر) که در زمان انجام پژوهش به ارائه خدمات به کاربران مشغول بودند و همچنین یکی از مسئولان آن مرکز تشکیل داد. یافته ها: یافته ها نشان می دهد در حالی که تمامی کتابداران دانشگاه فردوسی مشهد ارائه خدمات مرجع الکترونیکی به کاربران را ضروری می دانند، ولی در حد مطلوبی از این روش ها برای ارائه خدمات استفاده نکرده اند. در این میان، از پست الکترونیکی به بیشترین میزان و چت به کمترین میزان استفاده شده است. در زمینه مهار ت های مورد سنجش، تنها 28% کتابداران معتقدند دارای مهارت های فناوری و نزدیک به 50% بر این باورند که مهارت های جستجو و اطلاع یابی مناسبی در زمینه ارائه خدمات مرجع الکترونیکی دارند. از نظر مهارت های فردی (یعنی خلاقیت، خطرپذیری و ...) بیش از 60% کتابداران خود را دارای مهارت های مناسب دانستند. آموزش ضمن خدمت، برنامه ریزی و نظارت و هدایت کتابداران در استفاده از آموخته ها و امکانات فناوری در ارائه خدمات مرجع از جمله پیشنهادهای پژوهش است.

هدف: این پژوهش، بررسی آمادگی الکترونیکی در کتابخانه های دانشگاهی مشهد بر اساس شاخص های مدل CSPP (Computer Systems Policy Project) است. روش: پژوهش حاضر پیمایشی و از نوع کاربردی است. نمونه آماری 54 نفر از سرپرستان و مسوولان کتابخانه ها و بخش انفورماتیک است که به روش طبقه ای انتخاب شده اند. سپس، با استفاده از روش دلفی و بر اساس شاخص های این مدل،آمادگی الکترونیکی متناسب با کتابخانه های دانشگاهی ارایه شد. یافته ها: یافته های این اجرا حاکی از آن است که بین کتابخانه های دانشگاه های مختلف از بعد اجتماعی، فنی و حقوقی تفاوتی وجود ندارد ولی از نظر بعد اقتصادی و مدل سی اس پی پی تنها دانشگاه های دولتی در وضعیت مناسب تری هستند. با بررسی آمادگی الکترونیکی در کتابخانه های دانشگاهی نقاط قوت و ضعف و یا به عبارت بهتر، شکاف دیجیتالی بین کتابخانه ها شناسایی شد.

در سالهای اخیر وبلاگ به عنوان یکی از محصولات نسل جدید اینترنت یا آنچه وب2 نامیده می شود جای خود را در شبکه گسترده اینترنت به خوبی یافته است، کتابداران و اطلاع رسانان نیز با توجه به ماهیت رشته خود و نقش های متفاوتی که به عنوان کتابدار در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی ایفا می کنند می توانند از وبلاگ به عنوان محملی سریع و آسان برای اطلاع رسانی و اشتراک دانش استفاده نمایند. در این پژوهش تعداد 150 وبلاگ کتابداری و اطلاع رسانی انگلیسی زبان به منظور بررسی و تحلیل روابط میان نوع وبلاگ ها (شخصی، کتابخانه ای و گروهی) و ساختار محتوایی و فنی آنها، به صورت نمونه گیری هدفمند و با استفاده از شیوه های وب سنجی، انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفته اند، در این مطالعه سعی شده تا با تحلیل آماری ارتباط معناداری بین نوع وبلاگ ها (شخصی، کتابخانه ای و گروهی) و هر یک از جنبه های محتوایی و فنی آنها به پرسشهای پژوهش در مورد معناداری یا عدم معناداری روابط در میان نمونه مورد پژوهش پاسخ داده شده و به نقش این مسئله در جامعه وبلاگهای کتابداری و اطلاع رسانی پی برده شود. یافته های پژوهش نشان می دهند که بین نوع وبلاگها و نحوه روزآمدی آنها ارتباط معناداری وجود دارد، همچنین بین نوع وبلاگها و محتوی آنها نیز ارتباط معنادار است. اما بین نوع وبلاگ و نوع ابزار وبلاگ نویسی ارتباط معناداری وجود ندارد و در برخی موارد هم رابطه معناداری در سطوح مختلف وجود داشته است مانند رابطه بین اهداف وبلاگ نویسی و نوع وبلاگ ها که در چهار مورد معنادار نبوده و در پنج مورد معنادار بوده است. محققین این پژوهش معتقدند که روابط مذکور احتمالا می توانند در جامعه وبلاگ های کتابداری و اطلاع رسانی ایرانی هم وجود داشته باشند که با انجام پژوهشهای مشابهی این مسئله قابل بررسی خواهد بود.

هدف از این پژوهش شناسایی و تحلیل امکانات و قابلیت های راهنمایی و کمک در نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی ایرانی بر پایه پنج معیار- بازنمون، محتوا، قالب، سبک، و دسترسی به اطلاعات راهنماها- است. پژوهش حاضر یک پژوهش پیمایشی- توصیفی و از نوع کاربردی است. سیزده کتابخانه دیجیتالی ایرانی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش یک سیاهه وارسی پژوهشگرساخته است. میانگین وضعیت کلی امکانات و قابلیت های راهنمایی و کمک کتابخانه های دیجیتالی مورد بررسی (39 از 100) نشان دهنده وضعیت ضعیف این امکانات و قابلیت ها در کتابخانه های دیجیتالی ایرانی است. در بررسی تک تک معیارهای تعریف شده مشخص شد که تنها وضعیت امکانات کمک و راهنمایی کتابخانه های دیجیتالی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی و آستان قدس از منظر معیار بازنمون بهتر از سطح متوسط (50 درصد) است. همچنین در میان 13 کتابخانه دیجیتالی ایرانی مورد بررسی در رابطه با معیار «محتوا»، شش کتابخانه، از منظر معیار «قالب» پنج کتابخانه، هفت کتابخانه از منظر معیار «سبک»، و در معیار «دسترسی به اطلاعات راهنما» تنها سه کتابخانه دارای شرایطی بهتر از سطح متوسط هستند. کتابخانه دیجیتالی مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی، آستان قدس، و نور در رتبه های بالا قرار گرفته اند. دیگر کتابخانه های دیجیتالی مورد بررسی با داشتن درصدهای پایین تر از متوسط در رتبه های بعدی قرار دارند، که نشان دهنده وضعیت ضعیف این کتابخانه های دیجیتالی از نظر قابلیت ها و امکانات کمکی است.

هدف پژوهش حاضر شناسایی قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی پاپیروس و آذرخش از نظر بازیابی اطلاعات است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و برای انجام آن از روش های تحلیل محتوا و پیمایشی - مقایسه ای استفاده شده است . برای این منظور از سیاهه وارسی 81 گویه ای برای سنجش، بررسی، شناسایی و ارزیابی ابعاد پژوهش استفاده شد و وضعیت نرم افزارهای دیجیتالی در 5 شاخص قابلیت جستجو و مرور، فرمول بندی جستجو، امکان انواع جستجو، ویژگی نمایش و استاندارد های بازیابی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از استفاده شده است . یافته ها SPSS آزمون های تی مستقل و تک نمونه ای در نرم افزار حاکی از آن است که میزان تحقق نرم افزار کتابخانه دیجیتالی آذرخش از نظر بازیابی 60 درصد است . بنابراین، / 83 درصد و نرم افزار دیجیتالی پاپیروس 4 / اطلاعات 37 نرم افزار دیجیتالی آذرخش از این نظر در وضعیت مطلوب تری نسبت به نرم افزار دیجیتالی پاپیروس قرار دارد.

قیمت مجله ها همواره یکی از مهم ترین جنبه های اقتصادی نشر مجله های علمی ـ پژوهشی بوده است. این مقاله حاصل تحقیقی است که بر روی ناشران این مجله ها انجام شده است. در این مقاله ناشران مجله های علمی – پژوهشی به دو گروه عمده تقسیم شده اند: گروه ناشران انتفاعی یا تجاری و گروه ناشران غیرانتفاعی یا دانشگاهی غیرتجاری که ناشران دانشگاهی و انجمنهای علمی – تخصصی را شامل می شود. سپس، تفاوت موجود در قیمتهای ارائه شده از سوی این دو گروه مورد محاسبه و ارزیابی قرار می گیرد. این مطالعه برروی 8 ناشر عمده (4 ناشر از هر گروه ) و تعداد 3841 مجله علمی – پژوهشی الکترونیکی منتشر شده توسط آنهاانجام شده است . «میانگین قیمت مجله ها» و «میانگین قیمت به ازای هر شماره مجله» در سال 2003 برای ناشران مختلف محاسبه شده است. نتایج نشان داد Blackwell ارزان ترین ناشر تجاری با میانگین قیمت 455 دلار و انتشارات دانشگاه آکسفورد با میانگین 279 دلار، ارزان ترین ناشر غیرانتفاعی در سال 2003 بوده اند. مقایسه بین دو گروه نشان داده که قیمتهای ارائه شده از سوی ناشران تجاری به طور قابل ملاحظه ای بیشتر است. «میانگین قیمت» مجله های متعلق به ناشران تجاری 8/2برابر بیشتر از میانگین قیمت مجله های متعلق به ناشران غیرتجاری/ غیرانتفاعی بود و «میانگین قیمت مجله ها به ازای هر شماره مجله» برای ناشران تجاری 8/1 برابر بیشتر از ناشران غیرتجاری/ غیرانتفاعی بود. این نتیجه گیری، نتایج تحقیقات قبلی در این زمینه را تأیید می کند. به لحاظ موضوعی، فیزیک و شیمی گران ترین موضوعات از لحاظ قیمت مجله های علمی ـ پژوهشی بودند