درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تجربه کاربری در محتوای وب کتابخانه ملی ایران، انتظارات و نیازهای کاربران را هنگام استفاده از محتوای وب کتابخانه ملی ایران شناسائی و بررسی کرده است. روش: برای بررسی تجربه کاربری از روش های «پرس وجوی بافتی » و تکمیل جمله استفاده شده است و برای تکمیل و تأیید برخی نتایج به داده های تحلیلی وبگاه (برگرفته از سایت سیمیلاروب) ارجاع شده است. «پرس وجوی بافتی» یک رویکرد کیفی و تفسیری است که در قالب مصاحبه نیم ساختاریافته و به صورت مکالمه با کاربر در محیط واقعی کار وی انجام می شود. روش تکمیل جمله، جملاتی است که مشابه پرسشنامه برخط روی وبگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران قرار گرفته و توسط کاربران تکمیل شده است. یافته: نتایج بدست آمده نه مقوله کلی و چهل و هشت مقوله فرعی در خصوص انتظارات و تجربه های کاربران در وبگاه کتابخانه ملی ایران بدست داد که مقوله های کلی عبارت از جستجو، پژوهش و دانش افزایی، شخصی سازی و بومی سازی، موقعیت یابی در فضای کتابخانه، دستیابی به منبع، تعامل، رویدادها، معماری اطلاعات، طراحی و ظاهر است. نتیجه گیری: نتایج بدست آمده پیشنهادهایی است که می تواند مبنای مناسبی برای توسعه وبگاه کتابخانه ملی ایران یا حتی وبگاه ها و نرم افزارهایی با بافت های مشابه قرار بگیرد. این نتایج علاوه بر پیشنهادهایی که برای بهبود تجربه کاربری وبگاه کتابخانه ملی ارائه کرده است برای کارآفرینان و علاقه مندان به راه اندازی کسب و کار و طراحی اپلیکیشن نیز ایده های مناسبی مبتنی بر انتظارات و نیازهای واقعی کاربران بدست می دهد.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف تبیین میزان همخوانی انواع موجودیت های داده ای فرانمای تولید داده های ساختارمند با بازنمایی آن ها در فهرست اصطلاحات نوع خاص منبع استاندارد مارک 21 انجام شد. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف، یک پژوهش کاربردی است که بر اساس روش تحلیل محتوا صورت گرفت و جامعه پژوهش را انواع موجودیت های داده ای فرانمای تولید داده های ساختارمند تشکیل می دادند. برای گردآوری داده ها، از ابزار سیاهه وارسی مبتنی بر فهرست اصطلاحات نوع خاص منبع مارک، برای بررسی میزان همخوانی با انواع موجودیت های داده ای فرانمای تولید داده های ساختارمند، و روش مشاهده طراحی شده استفاده شد که برای این منظور در ابتدا هر یک از موجودیت های آثار خلاقانه و سپس موجودیت های دیگر در فرانمای تولید داده های ساختارمند با اصطلاحات نوع خاص منبع در استاندارد «مارک» مورد تحلیل، و انواع موجودیت های داده ای مرتبط شناسایی و تعیین شدند. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که 64 درصد از اصطلاحات نوع خاص منبع در مارک وجود دارد که در فرانمای تولید داده های ساختارمند هیچ نوع موجودیت داده ای معادل آنها تعریف نشده، و تنها 36 درصد اصطلاحات نوع خاص منبع مارک با فرانمای تولید داده های ساختارمند همخوان است. بدین معنی که برای 100 اصطلاح نوع خاص منبع مارک فقط 36 معادل در فرانمای تولید داده های ساختارمند وجود داشت. در این میان، 24 اصطلاح از اصطلاحات نوع خاص منبع مارک با موجودیت آثار خلاقانه در فرانمای تولید داده های ساختارمند همخوانی کامل و دقیق داشتند و 12 اصطلاح با سایر موجودیت های فرانما همخوان بودند. نتیجه : برای توصیف و سازماندهی اشیای دیجیتالی، به دلیل آنکه بیشتر موجودیت های داده ای موجود در وب، نسخه دیجیتالی شده اشیای محتوایی فیزیکی هستند، بنابراین ویژگی های هر دو نسخه باید مدنظر قرار گیرد. همچنین با توجه به اینکه فرانمای تولید داده های ساختارمند بخشی از موجودیت های داده ای بافت کتابشناختی را در نظر نگرفته، در نتیجه این فرانما چنان چه بخواهد نگاره دانش را تکمیل کند، باید برای توصیف تمام اصطلاحات نوع خاص منبع بافت میراث فرهنگی (از جمله بافت کتابشناختی) فرانمای مناسب و ویژه طراحی نماید. نیز توصیه می شود، اصلاحات و واژگان تخصصی سایر بخش های بافت میراث فرهنگی (بافت موزه و آرشیو) با موجودیت های داده ای فرانمای تولید داده های ساختارمند تطبیق داده شوند تا زمینه برای بازنمون کامل دانش در بافت میراث فرهنگی فراهم گردد.

هدف: شناسایی معیارهای ارزیابی کیفیت اطلاعات در سامانه های اطلاعاتی مستندساز فنی. روش شناسی: یافته ها را با تحلیل 15مقاله مرتبط از میان 58 مقاله منتشرشده بین سال های 1388-1398 در پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی شناسایی و با بهره گیری از روش مرور نظام مند کوکران به دست آوردیم. یافته ها: معیارهای ارزیابی کیفیت اطلاعات در سامانه های اطلاعاتی مستندات فنی را می توان به ابعاد سازمانی، فردی، اطلاعاتی، فناوری، و نظام مند طبقه بندی کرد. نتیجه گیری: دسته بندی معیارها به شرکت های دانش بنیان و طرح محور کمک می کند وضعیت جاری کیفیت اطلاعات مستندات شرکت خود و انطباق آن با حد مطلوب را ارزیابی کنند.

هدف : هدف این پژوهش سنجش نقش معیارهای طراحی ترغیبی در ترغیب کاربران به استفاده از وبگاه کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد بود. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، ترکیبی از روش ارزیابانه و پیمایشی بود. جامعه اول پژوهش، وبگاه کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد و جامعه دوم پژوهش، دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 95-96 در چهار حوزه علوم پایه، علوم انسانی، فنی مهندسی و کشاورزی بودند که حجم نمونه از جامعه دوم بر اساس جدول حجم نمونه کرجسی و مورگان تعیین شد (356 نفر) و اعضای نمونه با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. پس از تأیید روایی و پایایی سیاهه وارسی و پرسشنامه محقق ساخته، داده های مورد نیاز پژوهش گردآوری گردید و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار اس پی اس اس 23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در مجموع برای 8 معیار طراحی ترغیبی، 107 مصداق شناسایی شد که در وبگاه کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد بیش از 58 درصد از کل مصداق های شناسایی شده به کار گرفته شده بود. همچنین، در وبگاه این کتابخانه بیشترین توجه به معیار اعتبار وبگاه و در مقابل کمترین توجه به معیار شخصی سازی شده بود. از دیدگاه کاربران، نقش همه معیارهای طراحی ترغیبی در ترغیب آن ها به استفاده از وبگاه کتابخانه بیش از حد متوسط بود. اصالت/ارزش: این پژوهش از معدود پژوهش ها در حوزه طراحی ترغیبی در کتابخانه ها می باشد. نتایج این پژوهش می تواند مورد استفاده کتابداران و طراحان وبگاه این کتابخانه قرار گیرد و به آن ها در طراحی هر چه بهتر و مؤثرتر این وبگاه کمک نماید. کتابداران با آگاهی از نتایج پژوهش می توانند سبب برقراری ارتباط بهتر کاربران با وبگاه و ترغیب آن ها به استفاده و مراجعه مجدد به وبگاه و بهره گیری از خدمات کتابخانه شوند.  

محققان در این پژوهش به دنبال شناسایی عناصر و الزامات مورد نیاز برای استفاده مجدد از داده های پژوهشی در بین پژوهشگران ایرانی هستند. پژوهش حاضر از نوع کیفی است و در دو مرحله انجام گرفت، ابتدا با مرور و تحلیل محتوای متون، عناصر اولیه استخراج شد اما با توجه به بومی نبودن عوامل مستخرج، به وسیله ی مصاحبه ی نیمه ساختاریافته، از نظر خبرگان استفاده شد. جامعه آماری در مرحله اول، شامل پژوهش های انجام شده در حوزه استفاده مجدد در پایگاه های اطلاعاتی معتبر است. جامعه آماری مرحله دوم پژوهشگرانی بودند که با بحث استفاده مجدد از داده های پژوهشی آشنایی داشتند . مصاحبه ها با استفاده از نمونه گیری هدفمند شروع شد سپس با استفاده از استراتژی گلوله برفی و نمونه گیری مبتنی بر معرفی مشارکت کننده ادامه پیدا کرد. ابزار گردآوری داده ها، در مرحله اول متون و منابع و در مرحله دوم مصاحبه ی نیمه ساختاریافته است و در نهایت داده ها با نرم افزار مکس.کیو.دا تجزیه و تحلیل شدند. کدها و مقوله هایی در نتیجه تحلیل محتوای متون و مصاحبه با خبرگان شناسایی و در نهایت در ذیلِ سه بعد اصلیِ عوامل انسانی، عوامل سازمانی و زیرساخت ها دسته بندی شدند. سپس مولفه های هر بعد مشخص و در پایان پیشنهاداتی برای به کارگیری استفاده مجدد از داده های پژوهشی موجود در ایران مطرح شد.

هدف: اینفوگرافی ها از جمله رسانه ها ی ارتباطی و اطلاعاتی قدرتمند در تعامل انسان و اطلاعات و انتقال موفق پیام ها قلمداد می شوند. هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای اینفوگرافی هایی با موضوع خواندن که در وبگاه پینترست منتشر شده بر اساس مدل ارتباطی لاسول به منظور دستیابی به شناخت عمیقی از این رسانه ها است. روش: پژوهش حاضر از نوع کیفی است که در آن از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی استفاده شده است. جامعه پژوهش حاضر متشکل است از 30 اینفوگرافی با موضوع خواندن که بر اساس نمونه گیری هدفمند انتخاب شد. با استفاده از نرم افزار تحلیل داده های کیفی MAXQDA2020 ، کدگذاری و تجزیه و تحلیل اینفوگرافی ها و ترسیم ابرِ واژگانی انجام شد؛ سپس، بر اساس کدهای ایجادشده، مدل های نظری گوناگون، و همچنین مدل های سلسله مراتبی برای تشکیل جدول مؤلفه ها و مقوله ها ساخته شد. در نهایت، مخاطب، محتوا و نقش اینفوگرافی ها در ترویج خواندن شناسایی شد. یافته ها: اینفوگرافی های منتشر شده در قلمروی خواندن عمدتاً در زمینه فواید و اهمیت خواندن، دلایل علمی برای خواندن، شیوه های علاقه مند کردن کودک به خواندن، روش هایی برای چگونه خواندن با کودک و نظایر آن بودند. نقش اینفوگرافی ها شامل آگاهی بخشی، اطلاع رسانی، هدایت کنندگی، مروّج و مبلّغ بودن است. مدل مخاطب این پژوهش نشان داد که اغلب مخاطبان اینفوگرافی های خواندن والدین هستند. مدل محتوا اطلاعات غنی و سودمندی را در اختیار والدین به منظور ترویج خواندن در میان کودکان می گذارد. مدل تأثیر نشان دهنده نقشی است که اینفوگرافی های خواندن برای مخاطبان خود ایفا می کنند. اصالت/ارزش: طرح پژوهش حاضر بر مبنای مدل ارتباطی لاسول در پی شناخت مخاطب، محتوا و تأثیر اینفوگرافی های خواندن بود. اینفوگرافی های ایستا در این پژوهش مورد توجه قرار گرفت. بنابراین، این پژوهش مسیر تازه ای برای اکتشاف اینفوگرافی ها به منزله رسانه های اطلاعاتی جذاب و تأثیرگذار در زمینه های موضوعی مختلف باز می کند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مهارت های مطالعه آزاد بر عادات مطالعه، نگرش به مطالعه و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پسر مقطع متوسطه در سال تحصیلی 1395-1396 انجام شد، به طوری که دانش آموزان با حوزه های گوناگون دانش در قالب قرار دادن یک ساعت مطالعه آزاد هفتگی آشنا می شوند. روش: روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل همه دانش آموزان پسر مشغول به تحصیل آموزشگاه شهدای سولان شهر همدان در سال تحصیلی 1395-1396 به تعداد 98 نفر بود. برای انتخاب نمونه، نخست از میان تمامی پایه ها، پایه هفتم به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شد که تعداد دانش آموزان این پایه 40 نفر (هر کلاس 20 نفر) بود و دو کلاس به صورت تصادفی به عنوان گروه آزمایش و گواه گزینش شدند. پس از اجرای پیش آزمون روی هر دو گروه، مهارت های مطالعه آزاد در هفته به مدت 11 جلسه (60دقیقه ای) در یازده هفته متوالی، به گروه آزمایش آموزش داده شد و گروه کنترل هیچ گونه آموزشی دریافت نکرد؛ پس از اتمام دوره آموزشی بلافاصله از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. تحلیل داده ها با روش تحلیل کوواریانس انجام گرفت. یافته ها: یافته های به دست آمده نشان داد که عادات مطالعه، نگرش به مطالعه و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در گروه آزمایشی به طور معناداری افزایش یافته است، در حالی که گروه کنترل تغییر معناداری نداشته است. اصالت/ارزش: در پژوهش حاضر، مهارت های مطالعه آزاد با تأکید بر گنجاندن یک ساعت مطالعه آزاد طراحی و تدوین شد. بر اساس نتایج این پژوهش، می توان تأثیر مهارت های مطالعه آزاد را با در نظر داشتن شرایط تحصیلی در هر پایه مورد بررسی بیشتر قرار داد، و از یافته ها برای غنی سازی برنامه های مرتبط با پیشرفت تحصیلی در مدارس استفاده کرد.

پژوهش های اخیر نشان می دهد که داده یکی از ارزشمندترین سرمایه های سازمان ها و کسب کارها است. پردازش و تحلیل داده ها به شرکت ها وسازمان ها کمک می کند تا بینش لازم را کسب کرده و از آن در راستای تصمیم گیری استراتژیک بهره گیرند. انتشار و فراهم کردن دسترسی باز به اطلاعات به یک فرایند متداول و نیاز حیاتی سازمان های دولتی و خصوصی مبدل شده است. داده های جمع آوری شده در سازمان ها حاوی اطلاعات خصوصی افراد است که انتشار آنها می تواند منجر به افشای اطلاعات حساس و نقض حریم خصوصی شود. اطلاعات حساس همچنین اسرار دولتی و اسرار تجاری را نیز شامل می شود. چالش اصلی حوزه حفظ حریم خصوصی در انتشار داده، انتشار یک شکل تغییریافته از داده های جمع آوری شده است که بتواند حریم خصوصی مالکان داده را حفظ نماید و قابلیت پاسخ به پرس وجوها و تحلیل های داده کاوی را با دقت مناسب داشته باشد. در سناریوی انتشار داده حفاظت از حریم خصوصی مالکان در حضور دانش پیش زمینه مهاجم مهم است. چارچوب گمنامی به عنوان یکی از راهبردهای حفظ حریم خصوصی، سودمندی داده راکاهش می دهد. در این پژوهش برآنیم یک چارچوب گمنامی برای ممانعت از حمله دانش پیش زمینه، افشای هویت و ویژگی مالکان طراحی کنیم که سودمندی داده های گمنام را بیشینه کند. برای این منظور بعد از مدل سازی دانش پیش زمینه مهاجم، مدل حریم خصوصی تعیین و در ادامه الگوریتم گمنامی ارائه می شود. تمرکز این پژوهش بر مدل های حریم خصوصی نحوی مانند k - گمنامی و توسعه های آن است. الگوریتم پیشنهادی رکوردها را به چندین گروه افراز می کند به نحوی که در هرگروه مدل حریم خصوصی برآورده می شود. نتایج به کارگیری چارچوپ پیشنهادی بر روی دو مجموعه داده ارزیابی و تحلیل می شود. برای ارزیابی کارایی چارچوب پیشنهادی از معیارهای سودمندی و حریم خصوصی استفاده می شود. نتایج آزمایشات نشان می دهد چارچوب پیشنهادی از نظر سودمندی بر الگوریتم های ارائه شده در جدیدترین پژوهش ها برتری دارد.

هدف : هدف پژوهش حاضر کاوش نظریات گوناگون درباره اطلاع و دانش در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی و ارائه نقطه نظری جدید دراین باره است. روش : این مقاله به روشِ کتابخانه ای با بررسی محتوا و مطالب موجود در کتاب ها و مقالات و تدقیق در اصطلاحات و مفاهیم مرتبط و مقایسه آن ها با یکدیگر صورت گرفته است. یافته ها : نویسنده در این مقاله به تفاوت ها و تناقض های مطرح شده درباره اطلاع و دانش پاسخ گفته و با ارائه مدلی جدید مبتنی بر هستی و موجودیت بیان می دارد که اطلاع اشراف و التفات آدمی است بر نسبت (رابطه) های میان اجزای یک پدیده، یا یک فرایند با هم و آن پدیده، یا فرایند با پدیده ها و فرایندهای دیگر در جهان. چنین دیدگاهی نشان می دهد که پدیده وجود دارد و نسبت های بین اجزای آن و نیز آن پدیده با دیگر پدیده ها اموری وجودی هستند. اِشراف و اطلاع ما بر این نسبت ها با خود آن ها فرق داشته، و به نوعی حالت نامحسوس دارد؛ یعنی آگاهی ما با اصل وجودی و فیزیکی آن ها متفاوت است . اصالت/ارزش : چنین تحلیلی تاکنون درمورد اطلاع و دانش صورت نگرفته و لذا این تحلیل در نوع خود می تواند بدیع باشد که اگر مورد توجه قرار گیرد منشأ تحولات فکری ارزشمندی خواهد شد .

هدف: ارائه الگوی نقش آفرینی کتابداران در اطلافرینی کاربران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی ایران روش شناسی: پژوهش کاربردی حاضر به روش کیفی و کمّی می باشد. گردآوری داده ها جهت طراحی مؤلفه ها در روش دلفی و پرسشنامه پژوهشگر ساخته به روش اسنادی صورت گرفت. ضریب روایی کیفی محتوای پرسشنامه بالاتر از 99/0 و شاخص روایی محتوای بالاتر از79/0 می باشد. پایایی پرسشنامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 971/0 سنجیده شد. نمونه گیری جامعه آماری براساس فرمول کوکران از میان 644 نفر از کتابداران ، 241 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب و درنهایت 240 نفر پرسشنامه ها را تکمیل نمودند. یافته ها: در روش کیفی دلفی طی دو مرحله فراوانی تجمعی پاسخ های زیاد و بسیارزیاد سؤالات بیشتر از 70% بوده و ضریب کندال نیز تفاوت چندانی را نشان نداد و هر 39 سؤال مورد تأیید خبرگان قرار گرفت. تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که گویه ها در7 عامل با بارهای عاملی به ترتیب ایده های اطلافرینی(89/0)، اطلاعات گزیده(84/0)، تولید مجدد اطلاعات(83/0)، پشتیبانی از اطلاعات(82/0)، پردازش اطلاعات(81/0)، آموزش اطلافرینی(77/0) با بیشترین نقش و ماهیت اطلاعات(65/0) با کمترین میزان اهمیت بارگذاری شد. اصالت اثر: اثر حاضر از نخستینهایی است که از مهارت های سنتی کتابداری گذشته و از طریق پرداختن به روش های اطلافرینی، جنبه جدیدی از کتابداری را در راستای آگاه سازی جامعه کتابداران به حیطه ی توانایی های خود بر مبنای مشاغل اطلاعاتی در میان کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی ایران بررسی نموده تا با ارائه الگوی نقش آفرینی کتابداران در اطلافرینی کاربران کتابخانه ها بتواند کارآفرینی اطلاعاتی و اشتغال زایی از طریق اطلاعات و تولید ثروت را به کمک کتابداران در بین کاربران کتابخانه ها اجرایی و نهادینه نماید.

هدف: تعیین کمیّت حضور عناصر مرتبط با خواندن در ادبیات داستانی تألیفی در مقایسه با عناوین ترجمه شده طی سال های 1390-1395. روش شناسی: پژوهش کاربردی حاضر با روش تحلیل محتوا روی پرشمارگان ترین کتاب های حوزه ادبیات در گروه سنی بزرگسال انجام شده است. 34 عنوان کتاب با نمونه گیری هدفمند مطالعه و تحلیل شده است. کدها، واژگان، جملات، یا بخش هایی از داستان هستند که به نحوی درباره خواندن، مطالعه، و مضامین مرتبط با کتابداری است. از سیاهه وارسی برای گردآوری داده استفاده شد. یافته ها: درمجموع، 791 کد شناسایی شد. شش کتاب تألیفی و یک کتاب ترجمه شده هیچ گونه کدی نداشتند. پرتکرارترین کد در هر دو گروه آثار مربوط به واژه کتاب (شیء)، و کمترین میزان فراوانی در گروه آثار تألیفی به استفاده از شخصیت کتابفروش و در گروه آثار ترجمه شده به حضور واژه کتابخانه (شئ) بازمی گردد. نتیجه گیری: با اینکه میزان رخداد عناصر مربوط به خواندن در هر دو گروه آثار مطالعه شده ضعیف است، نویسندگان آثار ترجمه شده توجه بیشتری برای کاربست این مضامین در آثار خود داشته اند.

پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر سواد اطلاعاتی کتابداران بر رشد سازمانی کتابخانه های عمومی کرمانشاه است. در این پژوهش وضعیت سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های عمومی کرمانشاه بررسی شده و همچنین تأثیر سواد اطلاعاتی بر رشد سازمانی آن ها تعیین گردید. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری تمامی کتابداران کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه که درمجموع 215 نفر می باشند، تشکیل می دهند. حجم نمونه با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران 138 نفر تعیین شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استاندارد رشد سازمانی و پرسشنامه محقق ساخته سنجش سواد اطلاعاتی در طیف لیکرت پنج گزینه ای استفاده شده است. در این پژوهش از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است. همچنین داده های پژوهش با استفاده از آمار توصیفی و ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که سواد اطلاعاتی و مؤلفه های آن (توانایی جایابی اطلاعات، توانایی ارزیابی اطلاعات و توانایی استفاده مؤثر از اطلاعات) در بین کتابداران کتابخانه های عمومی کرمانشاه در سطح نسبتاً مطلوبی قرار دارد. بیشترین فراوانی مربوط به مؤلفه توانایی جایابی اطلاعات (60/3) و کمترین فراوانی، مربوط به توانایی استفاده مؤثر از اطلاعات (30/3) بود. همچنین میانگین رشد سازمانی و مؤلفه های آن (پاداش، روابط، ساختار، مدیریت، مکانیسم های سودمند، نگرش نسبت به تغییر و هدف) در کتابخانه های عمومی کرمانشاه در سطح مطلوب است. کسب سواد اطلاعاتی یک نیاز اساسی برای همه افراد است و ازآنجاکه مهارت تک تک افراد در رشد و توسعه جامعه نقش دارند، بنابراین نتایج ارزیابی سواد اطلاعاتی کتابداران و رابطه مهارت آن ها با توسعه و کارآیی سازمانی همچنین تلاش و برنامه ریزی برای ارتقای سطح آن، در جهت رسیدن به این اهداف کمک شایانی خواهد کرد. ازآنجاکه یافته های پژوهش نشان داد که سطح توانایی استفاده از اطلاعات در بین کتابداران نسبت به دیگر مؤلفه های سواد اطلاعاتی آن ها پایین تر است، نیاز به آموزش و فراهم کردن شرایطی برای بهبود این مهارت در بین کتابداران ضروری به نظر می رسد، زیرا توانایی استفاده از اطلاعات که یکی از شاخصه های اصلی سواد اطلاعاتی است، برای کتابداران به عنوان اشاعه دهندگان اطلاعات امری اجتناب ناپذیر و ضروری است. لذا هراندازه کارکنان سازمان وظایف خود را بهتر بشناسند و مهارت های لازم در خصوص حرفه خود را ارتقا ببخشند و درنتیجه عملکرد بهتری داشته باشند، در بهبود وضعیت، پیشرفت و توسعه سازمان خود، نقش مؤثرتری خواهند داشت.

مقدمه: مدیریت دانش یکی از راهبردهای مؤثر برای کسب مزیت رقابتی است. شرکت های بیمه از جمله سازمان های متکی بر سرمایه دانشی هستند که می توانند با پیاده سازی مدیریت دانش فرصت پیشرفت هر چه بیشتر را کسب نمایند. مدل های مدیریت دانش به عنوان الگو و نقشه راهی برای پیاده سازی موفق مدیریت دانش در سازمان ها محسوب می گردند. از این رو هدف اصلی پژوهش حاضر، ارائه مدل مفهومی مدیریت دانش برای سازمان های بیمه با مورد مطالعه شرکت بیمه دانا به عنوان یکی از شرکت های فعال در صنعت بیمه ایران است. روش شناسی: روش پژوهش کیفی و مبتنی بر رویکرد نظریه داده بنیاد است. ابزار جمع آوری داده های کیفی مصاحبه و روش نمونه گیری از نوع هدفمند با رویکرد نظری بود. در این پژوهش مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 12 نفر از مدیران شرکت بیمه دانا انجام شد. معیار تجزیه وتحلیل داده های کیفی مبتنی بر طرح سیستماتیک نظریه داده بنیاد بود. از این رو متن مصاحبه ها پس از پیاده سازی در سه مرحله و به روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته ها: در کدگذاری باز 331 کد شناسایی گردید. سپس کدگذاری محوری بر اساس الگوی پارادایمی صورت گرفت. بر این اساس، مدیریت دانش به عنوان مقوله ی محوری انتخاب شد. در نهایت کدگذاری انتخابی انجام شد که منجر به 61 کد محوری و 26 کد انتخابی گردید. نتیجه : مدل مفهومی مدیریت دانش برای شرکت بیمه دانا ترسیم گردید. در این مدل فرایندی، عوامل و شرایط مؤثر از جمله شرایط علّی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها شناسایی گردید. مدل ارائه شده می تواند به عنوان نقشه راهی برای پیاده سازی دانش مدیریت دانش در شرکت بیمه دانا مورد استفاده قرار گیرد و بر اساس آن به تجزیه وتحلیل نقاط ضعف و قوت خود بپردازد.

هدف: این مقاله یافته های یک پژوهش کیفی را ارائه می دهد که با هدف بررسی چیستی سایه نویسی از دید سایه نویسان و مشتریان سایه نویسی در ایران انجام شده است. گسترش بدرفتاری های دانشگاهی و علمی و به ویژه پدیده هایی مانند سایه نویسی مقاله و پایان نامه و کسب و کارهای آن یکی از چالش های آموزش عالی در ایران است. پیش از سیاست گذاری ملی برای کنترل این پدیده، شناخت ابعاد گوناگون آن می تواند به فهم بهتر و دست یابی به چارچوب مفهومی لازم برای تصمیم گیری های کارا و اثربخش بینجامد. با وجود اهمیت این موضوع، بررسی پیشینه پژوهش نشان داد که این پدیده در بافت ایران چندان از دیدگاه کنش گران اصلی آن یعنی مشتریان (سفارش دهندگان) و سایه نویس ها بررسی نشده است. روش: برای دست یابی به مفهوم بافتی و ساخت یافته این پدیده، تجربه های این دو کنش گر (سفارش دهنده و سایه نویس) با رویکرد استقرایی و آمیزه ای از روش های قوم نگاری و نظریه داده بنیاد بررسی و الگویابی شدند. یافته ها: براساس یافته های این پژوهش پدیده سایه نویسی در قالب هفت بُعد قابل تبیین است که عبارتند از: پدیده، دامنه، ویژگی سایه نویسان، کانال های آشنایی با سایه نویسی، اقتصاد پدیده سایه نویسی، ویژگی های مشتریان سایه نویسی، و نگرش به پدیده سایه نویسی. نتایج این پژوهش، الگوی مفهومی درباره چیستی سایه نویسی در ایران ارائه می کند. این الگو بینشی عمیق و برآمده از واقعیت از پدیده سایه نویسی در اختیار سیاست گذاران و پژوهشگران قرار می دهد که به کمک آن می توانند در زمینه کنترل و یا توقف سایه نویسی تصمیم ها و سیاست های شدنی اتخاذ نمایند. اصالت: این نخستین پژوهش با رویکرد کیفی است که به دنبال مفهوم سازی سایه نویسی به عنوان یکی از بدرفتاری های دانشگاهی است.

هدف: هدف اصلی این پژوهش اولویت بندی عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت خدمات در کتابخانه ها و سپس ارزیابی وضعیت موجود کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه شیراز بر اساس مدل بدست آمده و همچنین، ارائه راهکارهای مؤثر در بهبود کیفیت خدمات آن بوده است. روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و از حیث شیوه گردآوری و تحلیل اطلاعات توصیفی-تحلیلی و از نوع همبستگی می باشد؛ که به اولویت بندی ابعاد کیفیت خدمات کتابخانه ها براساس نظر خبرگان و ارزیابی وضعیت موجود کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه شیراز از دیدگاه کاربران آن پرداخته شد. برهمین اساس، عوامل کیفیت خدمات از مدل سروکوآل استخراج گردید و نظرات کارشناسان و خبرگان کتابخانه در ارتباط با اولویت بندی عوامل مؤثر در بهبود کیفیت خدمات کتابخانه، از طریق بکارگیری روش دیمتل، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت؛ همچنین، وضعیت موجود کتابخانه مورد ارزیابی از طریق پرسشنامه استاندارد سروکوآل بررسی شد. یافته ها: نتایج بدست آمده با توجه به روش دیمتل نشان داد که، قابلیت اطمینان به عنوان تأثیرگذارترین عامل و همدلی به عنوان تأثیرپذیرترین عامل از مهم ترین عوامل مؤثر در بهبود کیفیت خدمات کتابخانه ها به شمار می روند. تجزیه و تحلیل نظرات کاربران کتابخانه نیز نشان داد، که بعد همدلی بیشتر از سایر عوامل در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه شیراز مورد توجه قرار گرفته است و کتابخانه موردنظر بایستی در جهت بهبود وضعیت موجود کتابخانه از نظر ابعاد ملموسات، قابلیت اطمینان، پاسخگویی و تضمین اقدامات مؤثرتری را به عمل آورد.

هدف: بررسی تاًثیر رفتار شهروندی سازمانی بر رضایتمندی کاربران با نقش میانجی تبادل رهبر عضو و حمایت ادراک شده سرپرست. روش شناسی: روش پژوهش توصیفی همبستگی است. داده ها از 4 پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی، تبادل رهبر عضو، حمایت ادراک شده سرپرست و پرسشنامه رضایت کاربران بود. جامعه پژوهش کتابداران مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری ( 120) و کاربران (100) که به روش تصادفی در بازده زمانی یک ماهه انتخاب شدند. روش تجزیه و تحلیل داده ها، تحلیل رگرسیون، تحلیل عاملی تأییدی و مدل یابی معادلات ساختاری بود. یافته ها: متغیرهای انطباق (321/0 = β) و ورزشکاری (290/0= β) بیشترین تأثیر مستقیم بر رضایتمندی کاربران نسبت به فضیلت مدنی (215/0= β )، تواضع (168/0= β) و نوع دوستی (154/0= β) دارند. این متغیرها نیز بر رضایتمندی کاربران اثر غیر مستقیم دارند. رفتار شهروندی سازمانی بر رضایت کاربران با در نظر گرفتن نقش واسطه ای تبادل رهبر عضو و حمایت ادراک شده سرپرست در میان کتابداران و کاربران مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری تاثیرگذار است. نتیجه گیری: تقویت رفتارهای شهروندی سازمانی همراه با حمایت ادراک شده سرپرست در کارکنان مرکز منطقه ای اعمال شود تا بر رضایت کاربران تأثیرگذار باشد

هدف از این پژوهش، مطالعه نقش مولفه های رهبری سازمانی و فرهنگ سازمانی بر تسهیم دانش ضمنی در بین کارکنان کتابخانه های دانشگاه های دولتی ایران است. روش: پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه جمع آوری داده ها، از نوع پیمایشی است.جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه کتابدارانی است(600نفر) که در حال حاضر، در کتابخانه های دانشگاه های دولتی سطح یک کشور مشغول به فعالیت هستند. جامعه نمونه پژوهش، شامل 230 نفر بودند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. داده های لازم برای تحقیق حاضر، از سه پرسشنامه محقق ساخته رهبری سازمانی ، فرهنگ سازمانی و تسهیم دانش ضمنی با تعداد 63 سوال، جمع آوری شد.برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون اسپیرمن و روش معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای SPSSو PLS استفاده شد. نتایح: نتایج نشان داد ؛ رابطه ی مثبت و معنی داری بین رهبری سازمانی با ابعاد(توانمند سازی گروهی، تیم سازی، مربی گری، خود ارزیابی مستمر و بهبود مستمر عملکرد) و فرهنگ سازمانی با ابعاد (انسجام و هماهنگی، مشتری مداری، یادگیری سازمانی، نیت و جهت استراتژیک و چشم انداز) با تسهیم دانش ضمنی دارد. براساس نتایح پژوهش، مولفه های رهبری سازمانی و فرهنگ سازمانی برتسهیم دانش ضمنی موثر بوده و نقش اساسی درتوانمندسازی کارکنان در انجام فعالیتهای سازمانی ،کسب مهارتهای لازم ، نوآوری و خلاقیت ،آینده نگری ، افزایش بهره وری ، وحدت سازمانی ، کسب مزیت رقابتی پایدار و تعلق خاطر به سازمان می شود

هدف: شناسایی اجزای نیازاطلاعاتی مدیران گروه های آموزشی دانشکده های کمیسیون علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه تهران و کمیسیون علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه تربیت مدرس . روش: پژوهش حاضر در زمره پژوهش های پیمایشی و توصیفی به شمار می آید. مدیر گروه های آموزشی دانشکده های کمیسیون علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس به صورت سرشماری نمونه گیری شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که بعد از تائید روایی و پایایی بین نمونه آماری توزیع شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی از جمله آزمون ویلکاکسون استفاده به عمل آمد. یافته ها : مهم ترین انگیزه و هدف نیازاطلاعاتی مدیران گروه آموزشی کمیسیون علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس به ترتیب در نیازهای آموزشی، علمی و پژوهشی و به اطلاعات مربوط به رویه ها و نحوه ی انجام کاراست . همچنین مهم ترین منابع در تأمین نیازهای اطلاعاتی درون دانشگاهی مدیران آموزشی تجربه شخصی و نشست ها و جلسات و مشورت با دیگر همکاران است و مهم ترین منابع در تأمین نیازهای اطلاعاتی برون دانشگاهی مدیران آموزشی در هر دو دانشگاه اینترنت و پایگاه های اطلاعاتی می باشد. میزان رضایت از منابع اطلاعاتی اعم از الکترونیکی و چاپی هر دو دانشگاه در حدود 65 است. اصالت اثر: تا کنون بررسی نیاز اطلاعاتی مدیران گروه های اموزشی در حوزه مدیریت اطلاعات انجام نپذیرفته است.

در بیشتر مدل های بازیابی اطلاعات به نقش مهم عوامل مختلف شناختی در مراحل مختلف بازیابی اطلاعات اشاره شده است؛ از این رو، درک جنبه های شناختی رفتار و تعامل انسان با اطلاعات موضوعی ضروری است. از آن جایی که یکی از جنبه های شناختی اثرگذار در فرایند جستجوی اطلاعات، سوگیری های شناختی است و کاربران در هنگام جستجوی اطلاعات این سوگیری های شناختی را تجربه می کنند، باید به تأثیر این سوگیری ها در فرایند بازیابی اطلاعات پرداخت. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش متغیرهای جمعیت شناختی در میزان بسامد سوگیری های شناختی در فرایند بازیابی اطلاعات است. پژوهش حاضر، به لحاظ روش شناسی، پژوهشی پیمایشی، و از نظر هدف، کاربردی است که روش گردآوری داده ها در آن به صورت ترکیبی (کمّی و کیفی) صورت گرفته است. جامعه پژوهش حاضر را دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد در دو گروه علوم انسانی و فنی-مهندسی که در نیمسال دوم سال تحصیلی98-97 در این دانشگاه مشغول به تحصیل بودند، تشکیل می دادند. تعداد30 نفر به روش نمونه گیری طبقه ای، به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. از 2 ابزارِ فایل های ثبت رخداد و مصاحبه نیمه ساختار یافته مبتنی بر یک سیاهه دربرگیرنده انواع سوگیری های شناختی برای گردآوری اطلاعات استفاده شد. روایی محتوایی پرسش های مصاحبه با نظر متخصصان حوزه بازیابی اطلاعات و روان شناسی تایید شد و پایایی هر دو ابزار نیز با ضریب توافق بین نظرات دو ارزیاب که برابر با 95/. بود، مورد تایید قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که در 3 سوگیری "اتکا"، "تأثیر توجه" و "تأثیر مواجهه صرف" بین میزان بسامد کاربران بر اساس جنسیت تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین سوگیری های شناختی "اعتماد به نفس بیش از اندازه"، "روزآمدی اطلاعات"، "تأثیر توجه" و "دسترسی پذیری" نیز در بین دو مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری دارای تفاوت معناداری بودند. دیگر یافته نیز نشان داد که بین میزان سوگیری های شناختی رخ داده کاربران در دو گروه کاربران (حوزه علوم انسانی و حوزه فنی-مهندسی) در 3 سوگیری "روزآمدی اطلاعات"، "تأثیر توجه"، و "تأثیر مواجهه صرف" تفاوت معناداری وجود داشت. بر اساس یافته های پژوهش می توان چنین نتیجه گرفت که چون متغیرهای جمعیت شناختی (جنسیت، مقطع تحصیلی و حوزه تحصیلی) می توانند بر میزان بسامد برخی از سوگیری های شناختی در فرایند جستجوی اطلاعات موثر باشند، طراحان نظام های بازیابی اطلاعات و کتابداران باید به این موضوع در طراحی و ارزیابی نظام های اطلاعاتی توجه نمایند. البته در این بین نباید تاثیر عواملی مثل گروه سنی، تیپ های شخصیتی، طرح واره های ذهنی، فرهنگ، میزان سواداطلاعاتی را نیز نادیده گرفت.

مقدمه: دانش به عنوان عامل اساسی رقابت و ابزار نوآوری در دنیای اقتصادی مدرن و دانش مدار به کالایی ارزشمند تبدیل شده است و نیازمند مدیریت صحیح است. شناسایی عوامل و موانع برای پیاده سازی سامانه مدیریت دانش و عدم شکل گیری و پیاده سازی سامانه های مدیریت دانش از اصول اولیه و پیش نیاز پیاده سازی سامانه مدیریت دانش در یک مجموعه است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع اکتشافی است. همچنین این پژوهش با استفاده از رویکرد تفسیری و با روش کیفی از نوع مطالعه موردی انجام شده است. جامعه پژوهش حاضر شامل کلیه کارکنان سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی که در مجموع 350 نفر می باشند. نمونه گیری به صورت هدفمند از نوع گلوله برفی از میان متخصصان آشنا به حوزه مدیریت دانش که قبلاً در این رابطه به پژوهش پرداخته اند انجام شد. تعداد افراد نمونه با توجه به رسیدن به اشباع نظری داده ها 7 نفر از کارکنان بودند. در این پژوهش برای گردآوری داده ها از مصاحبه های عمیق و نیمه ساختار یافته استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از تحلیل مضمون یا مبتنی بر تِم با کمک نرم افزار تحلیل داده های کیفی مکس کیودا (MAXQDA) نسخه 10 استفاده شد. یافته ها: پس از تحلیل داده ها و کدگذاری چند مرحله ای مصاحبه انجام شده توسط چند پژوهشگر برای رسیدن به بهترین مضامین، دلایل فقدان سامانه مدیریت دانش در سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در سه مقوله اصلی عوامل سازمانی، عوامل انسانی و عوامل فنی دسته بندی شدند. برآیند نظر مصاحبه شوندگان نشان داد، دو عامل محوری باعث شکل نگرفتن سامانه مدیریت دانش در سازمان شده است که بقیه عوامل از این دو عامل نشأت گرفته اند که عبارتند از (عامل سازمانی) و (عامل انسانی). نتیجه : برآیند نظر مصاحبه شوندگان نشان می دهد، عامل سازمانی و پس از آن عامل انسانی، بیشترین فراوانی را از نظر اثرگذاری بر فرایند پیاده سازی سامانه مدیریت دانش دارند. همچنین عامل فنی فراوانی کم تری را در این بین داشته است. «عدم احساس نیاز» به عنوان زیرمجموعه عامل نخست (سازمان) با توجه نظرات کارشناسان، از همه موارد اهمیت بیشتری داشت و همه مصاحبه شوندگان روی آن تأکید داشته اند. از نظر مصاحبه شوندگان، گرچه زیرساخت های فناوری همه سامانه مدیریت دانش نیست، ولی جزء جدایی ناپذیر آن است. از دید آنها با ابزارهای سنتی نمی توان دانش رو به تزاید را مدیریت کرد و باید از ابزارهای نوین و زیرساخت های فناوری، اعم از سخت افزاری و نرم افزاری استفاده کرد. برای رسیدن به مرحله کاربست دانش، نیاز به تغییرات جدی در نگاه و سیاست گذاری است که با آموزش کارکنان و مدیران می توان به این مهم دست یافت. نقش مشاوران و متخصصان که بدنه علمی و تخصصی سازمان هستند، برای مشاوره، توجیه و اقناع مدیران بسیار حائز اهمیت است.