درخت حوزه‌های تخصصی

مقدمه: ارتباطات علمی یکی از مفاهیم اساسی در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی است که مورد توجه دانشگاه ها بوده و نقش مهمی در توسعه علمی دارد. موضوع ارتباطات علمی دامنه گسترده ای را شامل می شود به نظر می رسد عواملی چندی می تواند بر آن مؤثر باشد که در این میان شایسته بررسی هستند. از این رو پژوهش حاضر به شناسایی عوامل اثرگذار ساختاری بر ارتباطات و تولیدات علمی اعضای هیأت علمی در دانشگاه های ایران می پردازد. روش شناسی: روش پژوهش حاضر پیمایشی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش شامل اعضای هیأت علمی دانشگاه های کشور است که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به روش نمونه گیری طبقه ای متناسب و پس از غربال گری داده ها بر روی پرسشنامه ها تعداد ۳۷۸ نفر به عنوان حجم نمونه مشخص گردید. گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته انجام شد. جهت روایی صوری پرسشنامه ابتدا آن را در اختیار ۲۵ نفر از اعضای هیأت علمی صاحب نظر قرار گرفت و بر پایه نظر آنان، همچنین بر پایه نتایج حاصل از تحلیل عاملی تعدادی از گویه ها و مؤلفه های پرسشنامه حذف یا ادغام شد سپس پرسشنامه نهایی تدوین گردید. نتایج آلفای کرونباخ بدست آمده متغیرهای وضعیت ارتباطات علمی برابر با ۸۰۴/۰ و متغیرهای عوامل ساختاری برابر با ۸۱۹/۰ بود که حاکی از پایایی مطلوبی این ابزار می باشد. سپس بر پایه ماتریس ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به تحلیل داده ها و مدل پرداخته شد. یافته ها: بررسی آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد متغیر نظام های مالی و بودجه و نظام پاداش با اطمینان ۹۵ درصد با ارتباطات علمی رابطه معناداری وجود ندارند ولی متغیرهای ساختار سازمانی، راهبرد سازمانی، انجمن های علمی و نظام فناوری با اطمینان ۹۹ درصد با ارتباطات علمی به صورت مستقیم (مثبت) رابطه معناداری دارند. بررسی رگرسیون چندگانه نشان داد که ساختار سازمانی و انجمن های علمی می توانند واریانس ارتباطات علمی را به صورت معناداری تبیین کنند ولی متغیرهای نظام مالی و بودجه، نظام پاداش، راهبرد سازمانی و نظام فناوری سهمی در این پژوهش نداشتند. همچنین بر پایه یافته های پژوهش بین ارتباطات علمی به عنوان متغیر میانجی با تولیدات علمی به عنوان متغیر ملاک رابطه معناداری به دست آمد و از نظر آماری می تواند واریانس تولیدات علمی را به صورت معناداری تبیین کند. همچنین یافته ها حاکی از برازش مطلوب مدل پیشنهادی بود. بحث و نتیجه گیری: در این پژوهش تلاش شد تا عوامل ساختاری مؤثر بر ارتباطات علمی و تولیدات علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه های کشور مورد بررسی قرار گیرد. نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها نمایانگر آن است که برای اینکه بتوان ارتباطات علمی را در دانشگاه های کشور به طور موفقیت آمیز اجرا کرد باید به شاخص های زیادی توجه داشت. همچنین توجه به عوامل ساختاری راهبردهای مناسبی برای موفقیت و پیاده سازی ارتباطات علمی در دانشگاه را مهیا می سازد. بنابراین مشارکت کلیه افراد جامعه علمی بالاخص مدیران نظام آموزش عالی برای ارتباطات علمی توجه خاصی را می طلبد.

مقدمه: نظریه در هر حوزه علمی از جمله علم اطلاعات و دانش شناسی، اهمیت و کاربردهای ویژه ای دارد. پژوهش حاضر درصدد یافتن میزان استفاده از نظریه در فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، طی سال های ۸۹ -۹۳، در یک بازه زمانی ۵ ساله بوده است. روش شناسی: پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوا صورت گرفت. جامعه پژوهش را تمام مقاله های فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، طی سال های ۸۹ -۹۳ تشکیل دادند که شامل ۲۱۲ مقاله بود وهمه مقاله ها مورد بررسی قرار گرفت. «واژه» به عنوان واحد ثبت و «مقاله» به عنوان واحد تحلیل در نظر گرفته شد. ابزار گردآوری داده ها، سیاهه وارسی (کدنامه) بود. هر نظریه در هر مقاله تنها یک بار شمارش گردید. یافته ها: یافته ها نشان داد که از ۲۱۲ مقاله فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، طی سال های ۸۹ -۹۳، ۱۶۶مقاله آن پژوهشی و ۴۶ مقاله آن مروری است و در۹۹ مقاله پژوهشی و ۳۹ مقاله مروری از نظریه استفاده شده است. طی سال های ۸۹ -۹۳، در۶۵ درصد از مقاله های فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، نظریه به کار رفته است. منشأ نظریه های یافت شده به ترتیب فراوانی از ۳ حوزه علوم انسانی و اجتماعی، علوم پایه و مهندسی و علم اطلاعات و دانش شناسی بود. تعداد مقاله هایی که در عنوان، چکیده و متن مقاله ها از نظریه استفاده کرده اند به ترتیب ۲۴، ۳۸ و۱۳۸ مقاله است. این مقاله ها درمجموع ۳۷۱ بار ازنظریه استفاده کرده اند. بدین ترتیب، هر یک از مقاله هایی که نظریه در آن هابه کاررفته است، به طورمتوسط ۶۸/۲ نظریه را به کاربرده اند. میزان متوسط استفاده از نظریه در کل مقاله های فصلنامه ۷/۱نظریه در هر مقاله است. بحث و نتیجه گیری: طی سال های مورد بررسی، میزان استفاده از نظریه در فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی در مجموع روند صعودی داشته است.

هدف: هدف پژوهش حاضر، مقایسه شاخص ها و معیارهای نظام های رتبه بندی با مفاهیم و الزام های اسناد فرادستی آموزش عالی کشور و بررسی میزان تناسب مدل های رتبه بندی جهت رتبه بندی دانشگاه های ایران است.   روش شناسی: پژوهش از نوع کاربردی و به روش تطبیقی انجام شده است. در این پژوهش با مطالعه شاخص ها و معیارهای 12 نظام رتبه بندی دانشگاه ها، محتوای متنی اسناد فرادستی آموزش عالی کشور به عنوان راهبردهای ابلاغی تحلیل و مفاهیم در قالب کدهای باز و محوری استخراج گردیده است. کدهای باز، از نظر مفهومی، با رویکرد روش گسترش مشخصه های کیفی با شاخص ها و معیارهای مدل های رتبه بندی دانشگاه ها تطابق مفهومی داده شده اند. یافته ها: با تحلیل محتوای متن هفت سند فرادستی آموزش عالی کشور، 241 گزاره الزام آور برای دانشگاه ها و 36 مفهوم اصلی استخراج گردیده است. مفاهیم استخراج شده در قالب کدهای باز  با  26 شاخص اصلی نظام های رتبه بندی دانشگاه ها تطابق داده شده است. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد تنها 69% مفاهیم استخراج شده از اسناد فرادستی، به گونه ای در این مدل ها مورد توجه قرار گرفته و 31% مفاهیم استخراج شده از اسناد، در نظام های رتبه بندی دیده نمی شود. از این رو، لازم است ارزش ها و معیارهای مطلوب مندرج در اسناد فرادستی در رتبه بندی دانشگاه های ایران لحاظ شود.

هدف:معرفی استعاره شبکه اجتماعی حرفه ای تخصصی برای سازمان و نقش آن در شکل گیری الگوهای فکری کارکنان به عنوان  بستری تازه برای ارتباطات سازمانی. روش شناسی:ابتدا مفاهیم شبکه های اجتماعی حرفه ای تخصصی با مطالعه یک شبکه ایرانی از این گونه شناسایی شدند. بر پایه مفاهیم به دست آمده و  با پشتیبانی متون مرتبط نقش بسترساز این شبکه ها در مدیریت ارتباطات سازمانی تبیین گردید. یافته ها:استعاره شبکه اجتماعی حرفه ای تخصصی، سازمان را الف) اجتماعی از افراد و گروه های تخصصی برای برقراری ارتباط حرفه ای؛ ب) محیطی مشارکتی برای ایجاد، سازمان د هی، و به اشتراک گذاری اطلاعات و دانش سازمانی؛ و پ) ابزاری برای ارائه خدمات شغلی و حرفه ای در راستای پشتیبانی از افراد و دانش آنها می بیند. شبکه های اجتماعی حرفه ای تخصصی الگوهای فکری سازمانی را به گونه ای دگرگون می سازند که افراد و دانش بتوانند نقش پررنگ تری در پیشبرد اهداف سازمانی ایفا کنند. نتیجه گیری:نگاه به استعاره شبکه اجتماعی حرفه ای تخصصی برای سازمان بیش از آنکه مبتنی بر فناوری باشد بر مبنای یک توانمندساز با توانایی برپایی اجتماعی پویا و دانش محور استوار است؛ که در جهت تغییر بینش مدیران و کارکنان سازمانی به سوی سازمان هایی فرد/ دانش محور در حرکت است.

هدف : بررسی، تبیین، و اولویت بندی نیازهای آموزشی کتابداران کتابخانه ملی ج.ا. ایران در گروه های شغلی اطلاع رسانی، فراهم آوری و سازمان دهی اطلاعات و تحلیل شکاف بین وضع موجود و مطلوب. روش شناسی: در این پیمایش توصیفی با استفاده از پرسشنامه پژوهشگرساخته داده های مورد نیاز از میان 120 نفر کتابدار در سه گروه شغلی اطلاع رسانی، فراهم آوری، و سازمان دهی اطلاعات گردآوری شد. روایی پرسشنامه صوری و محتوایی بوده که با نظر متخصصان تأیید شد. پایایی به دست آمده از طریق آلفای کرونباخ نیز درجه بالایی را نشان داد. نتایج با آمار توصیفی و استنباطی تحلیل و نیازها اولویت بندی گردید. یافته ها : در اکثر مهارت ها بین میانگین وضع موجود و مطلوب تفاوت معناداری مشاهده شد. در گروه اطلاع رسانی 30 نیاز فوری و 5 نیاز مستمر؛ در فراهم آوری 3 نیاز فوری و 20 نیاز مستمر؛ و در گروه سازمان دهی اطلاعات نیز 11 نیاز فوری و 8 نیاز مستمر شناسایی شد. بخش اطلاع رسانی با (5/45%) بیشترین نیاز به آموزش مهارت های شغلی را داشته است و گروه های فراهم آوری با (9/29%) و سازمان دهی اطلاعات با (7/24%) به ترتیب اولویت های دوم و سوم را به خود اختصاص داده اند. نتیجه گیری:علی رغم اینکه اغلب پاسخ دهندگان با بیشتر مهارت ها آشنایی زیادی داشته اند، برخی مهارت ها را مجدداً در زمره نیاز آموزشی ذکر کرده اند. لذا چنین به نظر می رسد که از نظر آنان مهارت هایشان قدیمی شده و کفاف نیازهای زمان حال را نمی دهد؛ یا اینکه آموزش های داده شده به آنها کافی نبوده است که مایلند مجدداً آموزش ببینند. به همین دلیل، شایسته است نیازهای آموزشی کارکنان به طور مستمر و کیفی و با توجه به پیشرفت فناوری مورد توجه و بازآموزی قرار گیرد.

هدف:شناخت کانون ها و آداب کتابت نسخه های خطی خراسان بزرگ در دوره های تیموری و صفوی که از مهم ترین کانون های کتابت و استنساخ در ادوار مختلف تاریخی ایران است. روش شناسی:به روش سندی کتابخانه ای و  نسخه پژوهی، انجامه (رقم کاتب)45000 نسخه خطی فهرست شده در کتابخانه آستان قدس رضوی، نسخه هایی که محل و تاریخ کتابت آنها در خراسان بزرگ و در دوره های تیموری و صفوی بود شناسایی شد که شامل 44 نسخه خطی گردید. سپس براساس هدف و محل کانون های کتابت و استنساخ خراسان بزرگ ویژگی های مربوطه مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: از میان جامعه مورد بررسی تعداد 28 نسخه (64%) مربوط به کانون دانشمندان، همچنین 10 نسخه (23%) مربوط به کانون دیوانی، و 6 نسخه (13%) مربوط به کانون وراقان بود. در کانون دانشمندان حاشیه نویسی 89% و تصحیح92%؛ در کانون دیوانی زیبانویسی 90% و کیفیت خط (عالی و ممتاز) 70% و تزیینات 80%؛ و در کانون وراقان زیبانویسی 67%، کیفیت خط (خوش) 67%، و غلط املایی 100% دیده شده است. نتیجه گیری: با مطالعه ویژگی ها و آداب کتابت هر کانون می توان به اهداف، علل شکل گیری، و محل کتابت نسخ پی برد.

دانش یکی از کلیدی ترین منابع هر سازمان است که باید همانند سایر منابع به صورت اثربخش مدیریت شود. علاوه بر دلایل درون سازمانی، بسیاری از شرکت ها برای واکنش به محیط رقابتی کسب وکار بر نقش پراهمیت مدیریت دانش تأکید داشته و بهره گیری از آن را اهرمی برای مقابله با فشار بازار می دانند. با وجود آنکه امروزه تحقیقات فراوانی در این زمینه انجام گرفته، مدیران و تصمیم گیران سازمان ها همچنان در انتخاب مسیر و راهبرد مناسب مدیریت دانش به عنوان گام اولیه و پایه ایِ این حوزه دچار مشکل هستند. لذا، این تحقیق با هدف انتخاب راهبرد مناسب مدیریت دانش برای شرکت های پروژه محور انجام گرفته است. پیشنهاد این پژوهش توجه به عوامل اصلی موفقیت مدیریت دانش، در عین توجه به ویژگی های خاص هر پروژه و به دست آوردن روابط متقابل آن ها با روش دیمتل فازی است. بدین منظور، 6 عامل اصلی موفقیت مدیریت دانش با توجه به مطالعات پیشین و 10 ویژگی مهم پروژه پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی به عنوان عوامل فرعی شناسایی گردیده است. پروژه مذکور مربوط به یکی از شرکت های بزرگ صنعت پخش ایران می باشد. عوامل انتخاب شده به عنوان معیارهای ارزیابی برای سه راهبرد انسان محور، سیستم محور و پویا در نظر گرفته شده اند. در نهایت، با استفاده از تکنیک دیمتل فازی اهمیت و میزان تأثیر هر راهبرد با توجه به معیارها مشخص گردیده است.

در سال های اخیر، به دلیل مشکلاتی که «یو.آر.ال.» به عنوان شناسگر در محیط دیجیتال در حوزه های ثبات و یکتایی با آنها مواجه شد، توجه به نظام های شناسگر دیجیتالی به عنوان یک راه حل پایدار شناسایی اشیاء اطلاعاتی در محیط های دیجیتالی در حال افزایش است. تنوع زیاد موجودیت های دیجیتال موجب شده است تا نظام های شناسگر دیجیتالی، به منظور افزایش سطح دقت و تفکیک پذیری شناسایی این موجودیت ها در حوزه خود، به سمت ایجاد ساختارهای مدل داده عملیاتی یا به بیان دقیق تر ساختارهای فراداده ای مبتنی بر مدل های مفهومی روی آورند. بر این مبنا، هدف پژوهش حاضر ارزیابی کارایی ساختارهای فراداده نظام های شناسگر دیجیتالی است. به منظور دستیابی به این هدف، بر مبنای روش ارزیابی روشنگرانه، فرآیندی شامل دو گام طراحی و اجرا شد. در گام اول اقدام به طراحی چارچوب پایه ارزیابی کارایی ساختار فراداده به روش دلفی شد. چارچوب پایه ارزیابی استخراج شده در این گام شامل 10 شاخص کارایی تشکیل دهنده چارچوب ازجمله: سطح تفکیک پذیری شناسایی انواع اشیاء، وجود انواع فراداده توصیفی، راهبری و ساختاری، استفاده از دیکشنری داده، سطح بالای استاندارسازی و ثبات فراداده، تعامل فراداده، تعادل بین دقت و سادگی فراداده و لزوم شناسایی موجودیت های پیوندی در فراداده (ایجاد شبکه های پیوندی) است. درگام دوم، با استناد به چارچوب پایه طراحی شده، اقدام به ارزیابی تطبیقی 6 نظام شناسگر دیجیتال مطرح در سطح جهان به روش «تاپسیس» شد. نتایج این ارزیابی نشان داد که نظام «دی.اُ.آی.» از بیشترین کارایی در ساختار فراداده خود برخوردار است، نظام های «یو.سی.آی.» و «آ.ر.ک» به ترتیب کارایی نسبتاً کمی در این مؤلفه دارند و نظام های «هندل»، «یو.آر.ان.» و «پی.یو.آر.ال.» به علت عدم توجه به ساختارهای فراداده، هیچ انطباقی با چارچوب پایه کارایی این مؤلفه ندارند. در تحلیل این نتایج نیز مشخص شد که از مهمترین دلایل کارایی بالای نظام «دی.اُ.آی.» در مقایسه با دو نظام دیگر، توجه آن به شاخص های فراداده ساختاری در شکل کلی و ایجاد شبکه های پیوندی ارجاعات و منابع موجودیت های شناسایی شده در شکل خاص است. نتایج این پژوهش می تواند توسط کاربران و مجریان این نظام ها و همچنین پژوهشگران این حوزه مورد استفاده قرار گیرد.

هدف: پژوهش حاضر درصدد شناسایی مؤلفه های پیاده سازی کتاب درمانی در کتابخانه های عمومی از دیدگاه متخصصان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و رشته روان شناسی و ارائه الگوی پیشنهادی است. روش: در پژوهش حاضر از روش پیمایشی استفاده شده است. در ابتدا به منظور شناسایی مؤلفه های پیاده سازی کتاب درمانی در کتابخانه های عمومی کشور از مطالعه اکتشافی و مرور متون بهره گرفته شد و سپس با توجه به آن، پرسشنامه محقق ساخته (مبتنی بر وب) طراحی شد و این پرسشنامه در بین جامعه آماری پژوهش که متشکل از 61 نفر از متخصصان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و رشته روان شناسی بودند، توزیع شد و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اس.پی.اس.اس. استفاده گردید. یافته ها : نتایج حاکی از آن است که مخاطبان این طرح بر خلاف انتظار «افراد عادی و طبیعی» هستند و «نهادکتابخانه های عمومی کشور» مهمترین سازمان دخیل در این حوزه است. مهمترین امکان مورد نیاز «نیروی انسانی آموزش دیده و متخصص» بود و مهمترین روش پیاده سازی، «کتاب درمانی خلاق» دانسته شد و مهمترین وظیفه نهاد کتابخانه های عمومی «تهیه کتاب های توصیه شده برای کتابخانه های عمومی» تلقی گردید. مهمترین وظیفه سایر سازمان های دخیل «تدوین و ارائه فهرست کتاب های پیشنهادی به نهادکتابخانه های عمومی کشور» و مهمترین وظیفه مشترک تمام سازمان های دخیل «ارزیابی و برطرف کردن موانع و کاستی ها در طول اجرای کتاب درمانی» عنوان شد. موارد مذکور مهمترین مؤلفه های پیاده سازی کتاب درمانی در کتابخانه های عمومی کشور شناسایی بودند که در انتها الگوی پیشنهادی بر اساس آنها ارائه شده است. اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در ارائه مؤلفه های اصلی پیاده سازی و اجرای کتاب درمانی در کتابخانه های عمومی کشور است. تمرکز بر مؤلفه های فوق، بر اساس پیشنهاد این پژوهش، می تواند موفقیت این برنامه ها را تسهیل کند.

هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی مهارت های فنی کتابداران دیجیتال کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران بود. در این پژوهش از رویکرد کمی با روش پیمایشی، توصیفی استفاده شد. جامعه آماری آن 108 نفر از کتابداران دیجیتال کتابخانه های مرکزی 14 دانشگاه دولتی شهر تهران بود که از بین بیش از 200 نفر از کتابداران شناسائی و به روش سرشماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ی پژوهشگر ساخته بود. روایی ابزار، صوری و محتوایی، براساس نظرات متخصصان کتابخانه های دیجیتالی و پایایی آن با آلفای کرونباخ 883/0 مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه وتحلیل داده ها با آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از آزمون کلموگروف-اسمیرنوف و آزمون t تک نمونه و t گروه های مستقل انجام گرفت. یافته های پژوهش نشان داد بیشترین میانگین ها در سخت افزار، مهارت کار با انواع پرینترها (44/3)، در نرم افزار، عامل مهارت در تبدیل فرمت فایل ها (89/3)، در اینترنت و شبکه، عامل توانایی در بهره گیری از اینترانت (91/3)، در مجموعه سازی، عامل توانایی در نحوه دانلود منابع و استفاده از دانلود منیجر (77/3)، در پردازش اطلاعات دیجیتالی، عامل بهره گیری از نظام های رده بندی (48/3)، در خدمات دیجیتالی، عامل توانائی در ارائه خدمات بازیابی تعاملی (80/3) و در حفاظت و نگهداری، عامل توانائی در انجام پشتیبان گیری (21/3) است. نتایج پژوهش نشان داد درهیچ یک از دانشگاه های موردبررسی مهارت های فنی کتابداران دیجیتال دانشگاه های دولتی شهر تهران، در وضعیت مطلوبی قرار ندارد.

نظام های اطلاعاتی کتابخانه ای به عنوان ابزار دستیابی کاربران به اطلاعات و دانش، در استفاده بهینه و بهره وری کامل از اطلاعات و دانش نقشی اساسی دارند. معماری اطلاعات و پیاده سازی صحیح آن دراین نظام ها به تحقق این مهم یاری می کند. هدف این پژوهش بررسی مرکز اطلاع رسانی و کتابخانه » موردی نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات با توجه به اصول معماری اطلاعات « مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد است. روش پژوهش، مطالعه موردی از نوع کیفی و به روش توصیفی است. یافته ها حاکی از آن است که معماری اطلاعات نظام های اطلاعاتی سازمانی باید بر اساس نیازهای کاربران و رفتار آن ها در تعامل با سیستم اطلاعاتی باشد. بدون درنظرگرفتن این دو مورد نمی توان انتظار داشت که یک سیستم اطلاعاتی، کاربرمدار معماری شود. سیستم اطلاعاتی می تواند با درنظرگرفتن مجموعه زیرساخت ها به این موارد تحقق بخشد.در این پژوهش از میان زیرساخت های مختلف معماری اطلاعات، بر زیرساخت فنی، با توجه به یکی از مؤلفه های اساسی معماری اطلاعات یعنی بافت، تأکید شده است. در معماری اطلاعات هر سیستم سه عنصر کاربران،محتوا و بافت از عناصر هسته هستند و معیارهای معماری اطلاعات بر مبنای آن ها تعریف می شود. اگر بپذیریم که بخشی از بافت یعنی زیرساخت های فناوری یک سیستم اطلاعاتی یا بستر آن در لایه های زیرین نظام معنا می یابد و به صورت ضمنی، و نه در ظاهر، از سایر لایه ها یعنی محتوا و کاربران در سطح بالاتری قرار دارد، پس، بافت یک سیستم اطلاعاتی یعنی لایه های فنی زیرینِ مورد نیاز برای شکل دادن به معماری اطلاعات یک سیستم اطلاعاتی از ضروریات اولیه است. بنابراین، تأکید این نوشتار به ویژه بر زیرساخت های فنی معماری اطلاعات است بدیهی است محتوا و کاربران در لایه های بالاتر قرار دارند.

هدف: ارزیابی بانک مستندات ایران براساس مدل فراد از منظر انطباق ساختاری و محتوایی است. روش شناسی: برای انجام این مطالعه ترکیبی از روش مطالعه اسنادی (کتابخانه ای) و پیمایشی استفاده شد. برای کمّی سازی خصیصه های فراد نیز رویکرد امتیاز وزنی به کار رفت. یافته ها: میانگین انطباق ساختاری و محتوایی ""بانک مستندات ایران"" با مدل فراد به ترتیب 48/80 و 13/22 امتیاز است. بیشترین و کمترین میانگین انطباق ساختاری به ترتیب مربوط به نقش کاربری ""توجیه"" با 18/93 و ""یافتن"" 33/67 امتیاز است. بیشترین و کمترین میانگین انطباق محتوایی در نقش های کاربری مربوط به ""یافتن"" با 36/25 و کمترین مربوط به نقش کاربری ""بافتارنمایی"" با 11/21 امتیاز است. نتیجه گیری: وجود تفاوت معنادار بین میانگین انطباق ساختاری و محتوایی پیشینه های مستند مارک ایران با مدل فراد دیده می شود. مارک ایران توانسته است ساختار بالقوه مناسبی را برای پیاده سازی مدل فراد مهیّا کند، اما به کار نگرفتن این ساختار در تولید داده های مستند سبب شده است که در حال حاضر محتوای لازم برای اجرای مدل فراد وجود نداشته باشد. لذا ایجاد الگویی برای افزایش کارکرد داده های مستند کتابخانه ملی در جهت اف.آر.بی.آر. سازی ضروری است.

هدف : پژوهش حاضر، با هدف بررسی تطبیقی وضعیت دایره المعارف های مورد مطالعه بر اساس متغیرهای پژوهش (تعداد مدخل، ساختار، نگارش، اعتبار، روزآمدی، انواع زندگینامه) گرفته است. روش: پژوهش از نوع کاربردی است و برای انجام آن از روش مطالعه تطبیقی و تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش سه دایره المعارف کودکان و نوجوانان شامل فرهنگنامه کودکان و نوجوانان، دایره المعارف کتاب جهان، و دایره المعارف کودکان بریتانیکا است. جامعه آماری پژوهش به تعداد 432 مدخل بوده که 67 مدخل به عنوان نمونه از هر دایره المعارف انتخاب شده و در مجموع 201 مدخل زندگینامه ای مشترک مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها: یافته ها نشان دادکه در مؤلفه های ارزیابی (تعداد مدخل، ساختار، نگارش، اعتبار، روزآمدی، انواع زندگینامه) فرهنگنامه کودکان و نوجوانان رتبه اول را هم به لحاظ فراوانی حضور معیارها و هم به لحاظ کیفیت معیارهای مورد بررسی داشته است. یافته های مربوط به انواع زندگینامه ها در دایره المعارف های جامعه آماری پژوهش نشان می دهدکه هیچ یک از منابع مورد مطالعه از جامعیت در زندگینامه ها برخوردار نیستند و همگی آن ها در مدخل های زندگینامه ای دارای ویژگی گزیده هستند و به همین ترتیب همه دایره المعارف ها به لحاظ زمانی از نوع گذشته نگر بوده اند. اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در بررسی تطبیقی مداخل زندگی نامه ایِ دایره المعارف های کودک و نوجوان از نظر معیارهای ارزیابی است و نشان دادن این نکته که آنها از روزآمدی لازم برخوردار نیستند.

رایانش ابری، یک پارادایم رایانشی توزیع شده در مقیاس بزرگ است که نقش بسزایی در چابکی و نوآوری سازمانها دارد. این فناوری سبب کارایی هزینه، کاهش زمان دسترسی به بازار، سادگی استفاده، انعطاف پذیری و وفق پذیری در مقابل تغییرات محیطی می شود. در طول سالیان گذشته اهداف سازمانها از بهره مندی مزایای اولیه این فناوری مانند صرفه جویی هزینه به افزایش چابکی و نوآوری سازمان و پیاده سازی مفاهیمی مانند سازمان باز، نوآوری باز و غیره تکامل یافته است. علی رغم مزایا و فرصتهایی که این فناوری در اختیار سازمانها قرار می دهد اما هنوز در بسیاری از سازمانها بخصوص کشورهای در حال توسعه، اتخاذ این فناوری به کندی رخ می دهد. مشکل این است که اکثر پژوهشها در زمینه اتخاذ رایانش ابری به بررسی اثر تعداد محدودی از عوامل پرداخته و مدیران بدلیل عدم اطمینان از جامعیت عوامل درنظر گرفته شده به استفاده کاربردی از آنها نمی پردازند، لذا جهت رفع این نقصان، این پژوهش با بررسی پژوهشهای گذشته با رویکرد نظام مند، برای اولین بار از رویکرد فراترکیب جهت تحلیل و ترکیب عاملهای مختلف و ارائه چارچوبی جامع، استفاده نمود. در این پژوهش با بررسی بیش از 2381 مقاله مجلات و کنفرانسهای معتبر در ارتباط با مبانی نظری موضوع، دسته بندی های مختلف شاخصها و عوامل موثر بر اتخاذ فناوری رایانش شناسایی شده و با استفاده از روش کیفی فراترکیب، چارچوب اولیه از این عوامل شامل نه حوزه (مقوله) اصلی و بیست زیر حوزه تدوین گردید و سپس با استفاده از نظر خبرگان عرصه فناوری رایانش ابری که به روش هدفمند و با استفاده از تکنیک گلوله برفی انتخاب شده بودند، با تشکیل گروه متمرکز (کانونی)، اعتبارسنجی و نهایی سازی شد. این چارچوب به مدیران سازمانها کمک می نماید تا قبل از پیاده سازی فناوری، دید جامعی از عوامل موثر بر اتخاذ فناوری کسب نموده و جهت مدیریت موثر هر عامل، برنامه ریزی راهبردی انجام دهند.

طی چند دهه اخیر شاهد رشد فزاینده و چشمگیر پژوهش در کشور و به تبع آن ارتقاء بی نظیر رتبه جهانی ایران از لحاظ تعداد مستندات علمیِ منتشرشده بوده ایم. رشد چشمگیر کمیت پژوهش های کشور، تمرکز فزاینده صاحب نظران عرصه پژوهشِ جهان بر مقوله «اثربخشی پژوهش ها» و تأکید مکرّری که در اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی ایران بر اهمیّت «کاربرد پژوهش ها در جامعه» صورت گرفته، موجب شده برخی پژوهشگران به «بررسی میزان اثرگذاری این پژوهش ها» پرداخته و نشان دهند که پژوهش های مورد نظر اثربخشی بسیار ضعیفی داشته اند. بنابراین، لازم است «قابلیّت اثرگذاری» این پژوهش ها مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا، در پژوهش حاضر با استفاده از آمار و داده های ثانویه و در قالب روش تحلیلی-توصیفی، تحلیل استنادیِ برون دادهای پژوهشی ایران در مقایسه با سایر جوامع مدّ نظر قرار گرفته و طی آن به جست وجوی پاسخ مناسب برای چهار پرسش محوری پرداخته شد که به ترتیب، «کیفیّت مجموعه تمامیِ پژوهش های کشور (2014-1996)»، «کیفیّت پژوهش های برتر کشور (2014-2005)»، «مقایسه کیفیّت پژوهش های برتر با کیفیّت مجموعه تمامیِ پژوهش ها» و «کیفیّت مجلات علمی فارسی (1391-1390) و انگلیسی (2014) کشور» را مورد کنکاش قرار می دهند. بدین منظور، بر اساس داده های موجود در پایگاه های استنادی معتبر (تامسون رویترز، اسکاپوس و علوم جهان اسلام)، عدد و رتبه کشور بر اساس شاخص های متنوّع استنادی استخراج یا محاسبه گردید. یافته های پژوهش از جمله «تعداد اندک استناد به هر مقاله ایران (7/5) که در حدود نصف میانگین جهانی است (3/10) و سیر نزولیِ رتبه کشور در این شاخص»، «رتبه ضعیف کشور بر اساس سهم مقالات برتر از کل مدارک علمی (128)»، «سهم اندک ایران در جذب استنادهای جهان (47/0 درصد) علی رغم سهم قابل توجهی که در تعداد مستندات علمی جهان داراست (1/1 درصد)»، «شاخص اچ اندک با وجود تعداد زیاد مقالات»، «جایگاه بسیار نامطلوب ایران از لحاظ سهم خوداستنادی (بیش از 50 درصد در سال 2015) و سیر نزولی رتبه کشور بر اساس این شاخص»، «تعداد استناد به هر مقاله برتر ایران (7/76) که در حدود نصف میانگین جهانی است (9/144)»، «سهم اندک کشور در جذب استنادهای صورت گرفته به مقالات برتر جهان (18/0 درصد) در مقایسه با سهم کشور از این مقالات (41/0 درصد)» و این واقعیّت که «میانگین ضریب تأثیر 91 درصد از مجلات علمی مصوّب فارسی 037/0 بوده و تنها 1 درصد آن ها ضریب تأثیری بیش از 5/0 دارند» همگی نشان دهنده کیفیّت ضعیف و نزولیِ مجموعه پژوهش های کشورند. بنابراین، طی دهه های اخیر، علی رغم رشد چشمگیر کمیت پژوهش های کشور، این پژوهش ها از «قابلیّت اثرگذاری» اندک و کاهنده ای برخوردار بوده اند.

هدف: بررسی روش تحلیل هم واژگانی، یکی از این روش های حوزه علم سنجی. یافته ها:در این پژوهش چارچوب ها، کارکردها، روش ها، و پیش فرض های موجود معرفی و الگوریتم ها و فناوری های مورد نیاز آن برای شناخت و استفاده از این روش در تحلیل محتوا بیان شد. نتیجه گیری:تحلیل هم واژگانی با خلاصه سازی مدارک در واژه هایی قدرتمند و محاسبه رخداد و هم رخدادی، تشخیص دقیق تری نسبت به حوزه موضوعی ارائه می دهد و توان آن را دارد تا به کشف روابط پنهان میان مفاهیم و ایجاد سلسله مراتب در هستی شناسی ها بپردازد.

هدف از انجام این پژوهش، تعیین بررسی نقش واسطه ای مسئولیت پذیری در رابطه بین مدیریت دانش و مهارتهای ارتباطی کارکنان اداره کل آموزش و پرورش استان فارس بود.  روش تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی و از نظر اهداف، کاربردی بود. جامعه آماری مورد پژوهش،  شامل تمامی کارکنان اداره آموزش و پرورش استان فارس در سال تحصیلی 96-1395  بود (3800 نفر). با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای، 420 نفر به طور تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقیق شامل  سه پرسشنامه مدیریت دانش، پرسشنامه مهارتهای ارتباطی، پرسشنامه مسئولیت پذیری بود که پس از محاسبه روایی و پایایی، بین افراد نمونه توزیع گردید. در نهایت، به منظور بررسی و مقایسه توصیفی و استنباطی داده ها، از شاخص های توصیفی و و ازمونهای استنباطی ماتریس همبستگی، رگرسیون چند متغیره و برازش مدل استفاده شد. نتایج نشان داد کهمدیریت دانش پیش بینی کننده مثبت و معنادار مهارتهای ارتباطی(43/0= β، 05/0>p)  و مسئولیت پذیری کارکنان(41/0= β، 05/0>p)  می باشد؛ مسئولیت پذیری پیش بینی کننده مثبت و معنادار مهارتهای ارتباطی(30/0= β، 05/0>p)  می باشد؛ و در نهایت، مسئولیت پذیری در رابطه بین مدیریت دانش و مهارتهای ارتباطی کارکنان نقش واسطه ای دارد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش مبتنی بر اینکه مسئولیت پذیری در رابطه بین مدیریت دانش و مهارت های ارتباطی کارکنان ، نقش واسطه ای دارد؛  به مدیران و دست اندرکاران سازمان آموزش و پرورش توصیه می گردد با اتخاذ روشهای مناسب و فراهم کردن امکانات لازم، تلاش نمایند توانایی های کارکنان را در این زمینه بهبود بخشند؛ همچنین، کارکنان نیز در تقویت مهارت های ارتباطی، مسئولیت پذیری و مدیریت دانش خود تلاش کنند.

با توجه به حجم عظیم داده های جمع آوری شده در سازمان ها و سیستم های نگهداشت و مدیریت اطلاعات که سبب شکل گیری انبار داده های بسیار بزرگ شده، نیاز به استخراج الگو از متون هر روز بیشتر احساس می شود. متن کاوی یکی از مهم ترین روش ها در استخراج الگوی مناسب است که به وسیله اقتباس یا استخراج دانش از مجموعه ای از داده ها به اهداف سازمان ها بسیار کمک می کند. این روش ها همچنین می توانند افق جدیدی را برای تجارت و حفاظت از مالکیت معنوی آثار نویسندگان به وجود آورند. در این مقاله با رویکردی جدید به کشف الگوهای متنی جهت سازماندهی و تجزیه و تحلیل هوشمند متن می پردازیم. هدف اصلی، به کارگیری الگوی مناسب در جهت حفظ آثار نویسندگان، محققان و اسناد متنی است. با توجه به حجم آثار نویسندگان و سیستم های مدیریت اسناد، حجم اطلاعات در دسترس نیز به شدت افزایش یافته است. برای کشف دانش موجود در این داده ها، که منفعت زیادی را برای کاربران اطلاعات به دنبال دارد، روش های خاصی مورد نیاز است که در حوزه داده کاوی به آن پرداخته شده است. بخش اعظم این داده های در دسترس به صورت متنی و بدون ساختار یا نیمه ساختارمند هستند که برای استفاده از آن ها می توان علاوه بر روش های مورد استفاده در داده کاوی، از فناوری هایی مانند پردازش زبان طبیعی، تجزیه و تحلیل هوشمند و علم آمار بهره گرفت.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین توانمندسازی روان شناختی با تعهد سازمانی در کتابداران کتابخانه های عمومی زیر نظر نهاد کتابخانه های عمومی استان البرز انجام شده است. روش: پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش آن پیمایشی است. در استان البرز سه نوع کتابخانه عمومی نهادی، مشارکتی و مستقل وجود دارد. نمونه آماری مورد مطالعه در این پژوهش 93 نفر از کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان البرز بودند که به تصادف انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از دو پرسشنامه توانمندی روان شناختی اسپریتزر و پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و مه یر استفاده شد. برای سنجش پایایی پرسشنامه ها، با استفاده از نرم افزار SPSS، ضریب پایایی (آلفای کرونباخ) کل پرسشنامه توانمندسازی روان شناختی اسپریتزر 88/0 و تعهد سازمانی آلن و می یر 78/0 محاسبه شد. همچنین به منظور سنجش روایی پرسشنامه ها از اعتبارسنجی محتوا با نظر متخصصان استفاده گردید. برای ارزیابی فرضیه های تحقیق و تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و آزمون تی تک نمونه ای استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که بین توانمندسازی روان شناختی و تعهد سازمانی کتابداران کتابخانه های عمومی استان البرز رابطه معناداری وجود دارد. به طوری که ضریب همبستگی میان تعهد سازمانی با احساس مؤثر بودن در کار (346/0)، تعهد سازمانی با احساس شایستگی (187/0)، تعهد سازمانی با احساس معنی دار بودن شغل (183/0)، تعهد سازمانی با احساس خودمختاری (287/0) و تعهد سازمانی با احساس اعتماد به دیگران (357/0) بود. اصالت/ارزش: از مهمترین مواردی که در یک سازمان باید به آن توجه داشت، عامل تعهد به سازمان است. با توجه به اینکه افزایش تعهد سازمانی در گرو افزایش توانمندی های روان شناختی کارکنان است، با بهبود این عامل می توان شاهد افزایش شایستگی های فردی و به ویژه حس اعتماد میان کارکنان بود.

هدف کلی پژوهش حاضر امکان سنجی ارائه مدلی برای سنجش میزان تأثیرگذاری مقالات در مرحله داوری در مجلات علمی است تا بتوان در فرایند کنترل کیفیت مقالات علمی میزان استناد به آن در آینده را پیش بینی نمود. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است و در زمره تحقیقات کاربردی قرار می گیرد. در این پژوهش، از کل مجلات نمایه شده حوزه شیمی در «اسکوپوس» حدود 5 مجله به عنوان نمونه اولیه در نظر گرفته شدند. همچنین، از میان 926 مقاله نیز تعداد 300 مقاله به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای در بین سال های 2011 تا 2015 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که شاخص «چندنویسندگی و هم تألیفی» قوی ترین متغیر پیش بینی کننده استناد است که به صورت مثبت و معنادار میزان استناد را پیش بینی می کند. شاخص های «طول مقاله»، «تعداد منابع» و «H-INDEX نویسنده» متغیرهای دیگری بودند که توانستند میزان استناد مقالات را به صورت مثبت و معنادار پیش بینی کنند. پس، هیئت های داوری مجلات، می توانند علاوه بر درنظر گرفتن معیارهای سنتی ارزیابی مقالات، با لحاظ کردن مدل سنجش میزان اثرگذاری مقالات، در آینده ارزیابی مؤثرتری در مرحله داوری داشته باشند.