درخت حوزه‌های تخصصی

حیطه مطالعات منظورشناسی در دو دهه گذشته شاهد تحقیقات رو به رشد بوده است. یکی از زمینه هایی که در مورد توانش منظورشناختی زبان خارجی کمتر بررسی شده است، نقش راهبردهای یادگیری زبان است که به طور خاص برای توسعه دانش منظورشناختی زبان آموزان به کار می رود. برای پاسخ به این خلاء تحقیقاتی، در تحقیق حاضر سعی شده است که مهم ترین راهبردها ی یادگیری توانش منظورشناختی به کار برده شده توسط زبان آموزان ایرانی با عملکرد قوی و ضعیف منظور شناختی مشخص شود. این تحقیق در دو مرحله انجام شد. در مرحله ی نخست، آزمون چهارگزینه ای منظورشناختی شامل پنج کنش کلامی پربسامد زبان انگلیسی به 500 زبان آموز ایرانی داده شد. در مرحله ی دوم، از 80 زبان آموز با قوی ترین و از 80 زبان آموز با ضعیف ترین عملکرد در آزمون منظورشناختی اجرا شده مصاحبه به عمل آمد و پاسخ های آنها ضبط شد. مهم ترین راهبردهای یادگیری توانش منظورشناختی از مصاحبه های ضبط شده زبان آموزان با عملکرد منظورشناختی قوی و ضعیف شناسایی و استخراج شد. راهبردهای استخراج شده براساس تقسیم بندی کوهن (2005, 2010)، نتایج تحقیق حاضر، و نیز تقسیم بندی راهبردهای کلی یادگیری زبان ارائه شده توسط آکسفورد (1990)، طبقه بندی شدند. راهبردهای یادگیری توانش منظورشناختی مشخص شده به شش دسته تقسیم شدند: حافظه ای، شناختی، فراشناختی، اجتماعی، جبرانی، و عاطفی. نتایج آماری نشان داد زبان آموزانی که عملکرد منظورشناختی قوی تری داشتند راهبردهای شش گانه ی فوق الذکر را بیشتر از زبان آموزان با عملکرد منظورشناختی ضعیف به کار برده بودند. مهم ترین نتیجه گیری تحقیق حاضر این است که استفاده بیشتر از راهبردهای یادگیری توانش منظور شناختی، عملکرد قوی تر و توسعه بیشتر توانش منظورشناحتی زبان آموزان زبان خارجی را به همراه دارد. مهم ترین کاربرد آموزشی این تحقیق این است که راهبردهای یادگیری توانش منظورشناختی را بایستی به زبان آموزان یاد داد تا بتوان دانش منظورشناختی آنها را به طور کلی و توانش مربوط به کنش های کلامی آنها را به طور خاص ارتقا داد.

یادگیری زبان عموماً با چهار مهارت زبانی در ارتباط است: شنیدن، صحبت کردن، خواندن و نوشتن. هر یک از این چهار مهارت نقش بسزا و ویژه ای در امر یادگیری دارد. اما پرورش این مهارت نیازمند عواملی چند ازجمله مطالب آموزشی مناسب، معلم آگاه به اصول آموزش و نیز شیوه ها و راهکارهای آموزشی کارآمد است. مطالب آموزشی باید با جهت گیری های خاص و ویژگی های معین تهیه شده باشند، معلم زبان باید با اصول آموزشی زبان آشنا باشد و سرانجام باید از روش ها و راهکارهای نوین و نتیجه بخش آموزش زبان نهایت استفاده را ببرد. هدف از این پژوهش بررسی این نکته است که آیا داستان می تواند به عنوان یک شیوه آموزشی در آموزش زبان دوم به کار برود یا نه. برای بررسی میزان موفقیت داده های داستانی در آموزش زبان دوم، در یک بررسی میدانی تعدادی از واژگان هم آوا- هم نویسه زبان فارسی در دو گروه (آزمایش، کنترل) به 7 دانشجوی خارجی زبان آموز زبان فارسی با استفاده از داستان و بدون داستان آموزش داده شد. برای بررسی نتایج و تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون t استفاده شده است. با توجه به این که سطح معناداری آزمون t کمتر از 05/0 ( sig=0.00 ) می باشد، می توان گفت که نمره گروه آزمایش با نمره گروه کنترل تفاوت معناداری دارد و بنابراین یافته های پژوهش نشان می دهد که می توان از داستان به عنوان یک شیوه آموزشی مناسب برای آموزش واژه های هم آوا- هم نویسه مدد جست و این شیوه یادگیری را تسهیل و جذاب می کند .

در مقایسه با سایر مواد آموزشی در تدریس زبان های خارجی، ادبیات همواره دارای اهمیت و جایگاه ویژه ای بوده است. معمولاً مدرسان زبان، ادبیات را در تحقق دو هدف به کار می گیرند؛ نخست، تدریس ادبیات برای ادبیات است؛ یعنی تدریس آن به منظور کسب اطلاعات ادبی. هدف دیگر، بهره گیری از ادبیات به عنوان منبعی برای تقویت مهارت های زبانی زبان آموزان می باشد.واین مسأله ای است که زبان شناسان کاربردی به آن توجه ویژه ای دارند و پژوهش هایی ارزشمند چه نظری و چه میدانی در بررسی گنجاندن ادبیات در کلاس های زبان و میزان تأثیر آن در بهبود مهارت های زبانی انجام شده است. اما با نگاهی گذرا به پژوهش های نظری مرتبط با این موضوع، در زبان عربی شاهد خلأ آشکاری در این زمینه هستیم چه برسد به پژوهش های میدانی که بتوان از آن در تدریس ادبیات عربی به منظور تقویت توانش زبانیِ عربی آموزان غیر عرب بهره گرفت. بنابراین، پژوهش حاضر با مقایسه و تحلیل آراء زبان شناسان، گامی در جهت رفع این نقص در زمینه نظری مسأله می باشد. این مقاله با مطالعه منابع خارجیِ مرتبط با موضوع، به بررسی نظرات موافقان و مخالفان به کارگیری ادبیات به عنوان منبع آموزش زبان پرداخته و مشکلات و موانعی را که معلمان و زبان آموزان در مطالعه ادبیات با آن روبرو هستند، بررسی می کند و سپس پیشنهادها و راه حلهایی را که در رفع یا کاهش آن ارائه می شود، مورد ارزیابی قرار می دهد. مهم ترین نتیجه ای که از این پژوهش حاصل آمده، این که ادبیات معاصر عربی با توجه به اصالت آن وتوانایی بالقوه ای که در تقویت توانش زبانی، فرهنگی، تفسیری، نقدی و احساسی زبان آموزان دارد، می تواند زمینه مناسبی برای تدریس و یادگیری زبان عربی به عنوان زبان خارجی باشد.

در تحقیق حاضر، رابطة بین سبک های تفکر و آگاهی فراشناختی دانشجویان رشته های مترجمی، ادبیات و آموزش زبان انگلیسی را بررسی کردیم. همچنین، در تلاش برای دریافت این بودیم که آیا سبک های تفکر می توانند آگاهی فراشناختی را پیش بینی کنند یا خیر. پرسشنامة سبک های تفکر و آگاهی فراشناختی بین 100 زبان آموزی که دانشجوی سال آخر مقطع کارشناسی در رشته های مترجمی، ادبیات و آموزش زبان انگلیسی دانشگاه سیستان وبلوچستان و دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان بودند، توزیع شد. پایایی پرسشنامه ها تأیید شد و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که کارکردها و سطوح سبک های تفکر، همبستگی مثبت معنی داری با آگاهی فراشناختی دارند. به علاوه، ارتباط مثبت معنی داری بین سبک های سلسله مراتبی، نظام گریز و آگاهی فراشناختی مشاهده شد. طبق نتایج به دست آمده، هیچ گونه ارتباط معنی داری بین سبک های تک سالار، الیگارشی و محافظه کار با آگاهی فراشناختی گزارش نشد. افزون براین، تجزیه وتحلیل داده ها بیانگر وجود ارتباط مثبت و معنی داری بین دو دامنة سبک های تفکر؛ یعنی، درون گرا و برون گرا و دانش شناخت به عنوان یکی از اجزای فراشناخت بود.

هدف مطالعه حاضر بررسی معیارهایی است که معلمان غیر بومی زبان انگلیسی (ایرانی) در نمره دهی تولیدات کنش های کلامی تحسین مورد ملاحظه قرار داده اند. به علاوه تاثیر جنسیت و سابقه تدریس نیز مورد توجه قرار گرفته است. داده مورد استفاده در این تحقیق از طریق پرسشنامه WDCT از میان شصت معلم ایرانی جمع آوری شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که نمره دهندگان در مجموع هفت معیار کلی را در فرایند نمره دهی به پاسخ های زبان آموزان انگلیسی ایرانی مورد ملاحظه قرار دادند. به علاوه، نتایج آزمون t و chi-squares نشان داد در حالیکه تفاوت معنا داری میان نمره دهی معلمان وجود نداشت، تفاوت در معیارهای نمره دهی معنی دار بود. در نهایت، نتایج این مطالعه اهمیت آموزش جنبه های pragmalinguistic و sociopragmatics منظور شناختی معلمان را به ما متذکر می شود.

اخیرا در پاسخ به نیاز رو به رشد برای پرورش مهارت های تفکر، بسیاری از مدرسان زبان های خارجی اقدام به بررسی تاثیر روش های گوناگون تدریس بر افزایش مهارتهای تفکر مرتبه بالاتر کردند. با این حال، مطالعات کمی اثر ترکیب نظریه هوش چند گانه گاردنر با ارزیابی گفتوگومحور نمونه کارها را در بهبود مهارتهای تفکر مرتبه بالاتر بررسی کرده است. بنابراین،در پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر ادغام هوش چندگانه با ارزیابی گفتگو محور نمونه کارها در تسریع یادگیری مهارت های تفکر مرتبه بالاتر ، زبان آموزان دو کلاس شامل چهل دانشجوی مشغول به تدریس در موسسه جهاد دانشگاهی کرج به طور نصادفی به دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم شدند که درگروه کنترل، روش تدریس بر اساس بررسی مستمرمبتنی بر گفتگو در فعالیت های نوشتاری و در گروه آزمایش بر اساس ادغام هوش چندگانه با ارزیابی گفتگو محور نمونه کارها بود. نتایج MANOVA نشان داد فراگیران در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل پیشرفت بیشتری در یادگیری مهارتهای تفکر مرتبه بالاتر داشتند.. این یافته ها بر لزوم در نظر گرفتن هوش غالب زبان آموزان به عنوان یک معیار برای انتخاب تکالیف برای ارتقاء مهارت های تفکر مرتبه بالاتر تاکید می کنند

این مطالعه تلاشی در راستای بررسی کنش های رفتاری درخواست، توسط انگلیسی زبانان کانادائی و زبان آموزان فارسی بود تا شباهت ها و تفاوت های میان این دو فرهنگ و تاثیر متغییر های موقعیتی همچون قدرت، فاصله، میزان آشنائی با موقعیت و همچنین تاثیر زبان مادری بر زبان آموزان ایرانی را بررسی کند. چهار گروه شرکت کننده عبارت بودند از: کانادائی های انگلیسی زبان ، زبان آموزان ایرانی،کارمندان ایرانی هتل، و ایرانیان فارسی زبان. اطلاعات بوسیله پرسشنامه ی تکمیل گفتار که شامل 12 موقعیت بود، بدست آمد. همچنین، این پرسشنامه به فارسی ترجمه شد و در اختیار ایرانیان فارسی زبان قرار گرفت. داده های بدست آمده مورد تحلیل قرار گرفت و بر اساس الگوهای بین فرهنگی کنش های گفتاری ( بلام-کالکا و الشتین،(1984 کد گذاری شد. یافته ها نشان داد که فرهنگ فارسی به درخواست مستقیم و ادب مثبت متمایل است، در حالیکه فرهنگ کانادائی به ادب منفی و درخواست غیر مستقیم متمایل می باشد. ایرانیان در عملکرد در خواستی خود نشان دهنده تنوع بیشتری بودند و نسبت به متغیرموقعیت حساسیت بیشتری نشان دادند. کانادایی ها عملکردشان ثابت بود. و درخواست خود را در بیشتر موقعیت ها به طور غیر مستقیم ادا میکردند.

سرفصل درسی به منزلة یکی از ارکان اصلی آموزش، در کنار راه بردهای تدریس و کتاب های مناسب، می تواند نقش به سزایی در تحقق و پیش برد اهداف هر درس داشته باشد. یکی از دروس پایة رشتة زبان و ادبیات عربی در مقطع کارشناسی، که نقش کارامدی در تقویت مهارت های ترجمه، خواندن، ذوق ادبی، و سبک شناسی دارد، درس «متون نظم و نثر عربی» است. برای این درس هر چند سال یک بار از سوی شورای برنامه ریزی درسی وزارت علوم سرفصلی پیش نهاد می گردد، ولی با توجه به نارضایتی برخی از استادان این رشته، به نظر می رسد سرفصل موجود با اهداف مورد انتظار این درس هم خوانی کامل را ندارد. از این رو نویسندگان در پژوهش حاضر می کوشند با استفاده از نظر استادان، به نقد و آسیب شناسی سرفصل این درس بپردازند و در نهایت سرفصلی متناسب با این درس پیش نهاد دهند. برخی از یافته های پژوهش نشان داد که سرفصل موجود بسیار کلی است و شایسته است در دو بخش نظم و نثر به طور جداگانه طراحی گردد.

پیش بین های شناختی که زیربنای پیشرفت خواندن هستند هنوز در برنامه های شبه ایمرژن و غیرایمرژن ایران مورد کاوش قرار نگرفته اند. مطالعه حاضر در پی بررسی رابطه میان آگاهی آوایی فارسی و انگلیسی، قرایت سریع خودکار و پیشرفت خواندن دانش آموزان است. برای نیل به این هدف 145 نفر در برنامه شبه ایمرژن و 95 نفر در برنامه غیرایمرژن در سه پایه انتخاب شدند. همچنین ازشش آزمون به عنوان ابزاربرای جمع آوری اطلاعات استفاده شد (آزمون کمبریج خواندن و نوشتن برای افراد کم سن و سال، آزمون پیشرفت خواندن فارسی، آزمون تشخیص صدای فارسی و انگلیسی و آزمون قرایت سریع خودکار فارسی و انگلیسی ). با توجه به روش تحقیق مطالعه، از چندین آزمون آماری استفاده شد. یافته های مطالعه به قرار زیر بود: آگاهی آوایی فارسی و انگلیسی بطور معناداری قابلیت پیش بینی پیشرفت خواندن را داشتند. یافته های مطالعه حاکی از آن است که از طریق آموزش مهارت های آگاهی آوایی فارسی و انگلیسی و قرایت سریع خودکار، پیشرفت خواندن بهبود می یابد. علاوه بر این، در مقایسه با برنامه غیرایمرژن، یادگیری زبان در برنامه شبه ایمرژن باعث بهبود پیشرفت خواندن و پیش بین های شناختی می شود.

طی سال های اخیر، تلاش های گسترده ای به منظور ایجاد شیوه های نوین آموزش خارجی در راستای تسلط زبان آموزان بر مهارت های مختلف زبانی صورت گرفته است. زبان نیز به عنوان مادة اصلی فرایند آموزش، بحث و جدل های مختلفی را از سوی دانشوران حوزه های مختلف به خود اختصاص داده است که هر یک از این آرا و افکار به نوبة خود شایان واکاوی و نقد و بررسی است. در پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی می کوشیم تا با بررسی توانمندی های لازم برای فراگیری زبان عربی در دو حوزة شنیدن و گفتار نقش مدل ترکیبی notional functional syllabus (سیلابس مفهومی کاربردی) و روش task-based approach (کار محور) را برای اهداف Arabic for the general purpose (عربی برای اهداف عمومی) و purpose general Academic Arabic for the (عربی برای اهداف عمومی دانشگاهی) مورد ارزیابی قرار دهیم. مهم ترین نتیجة حاصل از پژوهش حاضر نشان می دهد برای ایجاد ارتباطی سازنده با گویشوران زبان خارجی، دانش زبانی و حتی درون داد کامل زبان از تأثیر چندانی برخوردار نیست، بلکه ایجاد محیط محاوره ای شبیه سازی شده به فرهنگ و اجتماع گویشوران خارجی، کارکرد گرایی و کار محوری، زمینه سازی برای کاربرد زایشی توانشِ زبانی و در نهایت، برون داد مداوم و عملی زبان از سوی زبان آموز، نقش برجسته ای در ایجاد انگیزه و تسلط به زبان خارجی ایفا می کند.