درخت حوزه‌های تخصصی

تلفن همراه علاوه بر تامین نیاز ارتباطی میان فردی در حال حاضر به عنوان وسیله سرگرمی و وسیله ارتباط جمعی نیز به کار می رود و استفاده از آن معانی متعددی را برای کاربرانش دارد. مقاله حاضر می کوشد تا صرف نظر از کاربرد ارتباطی تلفن همراه، کارکردهای این وسیله را در میان کاربران مورد مطالعه قرار دهد. بدین منظور پیمایش آنلاینی از دارندگان این وسیله صورت گرفته است و پاسخگویان درباره کارکردهای مختلف این وسیله در تامین نیازهایشان اظهار نظر کرده اند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تلفن همراه علاوه بر کاربردهایی نظیر تسهیل ارتباطات میان فردی به واسطه سیار بودن و همراهی همه زمانی و همه مکانی پاسخگویان، کارکردهایی چون تامین امنیت، مد، خودابرازی، هویت، هماهنگی و سرگرمی را نیز به همراه داشته است.

یکی از بحث های مهم در مورد شکل گیری و گسترش تحولات منطقه خاورمیانه، نقش رسانه های جدید، اینترنت و شبکه های مجازی و اجتماعی در این تحولات است. تأثیر رسانه های ارتباطی و به ویژه شبکه های اجتماعی در اطلاع رسانی و گسترش سریع تحولات انقلابی در کشورهای منطقه انکارناپذیر است. رسانه، اینترنت و شبکه های اجتماعی، آگاهی را در بین اقشار مختلف کشورهای درگیر منطقه به ویژه قشر جوان بالا برده، توجه آنها را به آنچه در اطرافشان می گذشت جلب کرده و فرایند تحولات منطقه را تسهیل و تسریع نموده است. جهت دهی به افکار عمومی در شبکه های اجتماعی در دو مرحله صورت می گیرد: در مرحله نخست، شبکه سازی در فضای مجازی و در مرحله دوم شبکه سازی و مشارکت در فضای واقعی. بدین ترتیب همان گونه که شاهد بودیم، نقش اجتماع سازی شبکه های اجتماعی در برخی از کشورهای منطقه موجب ایجاد بحران شده و در کنار عوامل دیگر، زمینه را برای سقوط و اصلاحات سیاسی برخی از رژیم های منطقه فراهم آورد. مقاله حاضر ضمن بررسی ویژگی رسانه ها و شبکه های اجتماعی، نقش این رسانه ها و شبکه های اجتماعی را در جریان تحولات منطقه خاورمیانه مورد ارزیابی قرار می دهد.

هویت ملی یکی ازمولفه های بنیادین شکل گیری و بقاء جامعه است که می تواند مجموعه ای از گرایش ها و نگرش های مثبت را نسبت به عوامل، عناصر و الگوهای هویت بخش و یکپارچه ساز در سطح یک کشور، آن هم به عنوان یک واحد سیاسی فراهم آورد. تحقیقات متعدد نشان دهنده آن است که عوامل مختلفی در نگرش و احساس تعلق افراد به ویژه جوانان نسبت به هویت ملی خود مؤثرند که از آن جمله میتوان به مواردی چون: خانواده، همسالان، گروه های مرجع، جهانی شدن، اینترنت، ماهواره و. . .اشاره کرد. در این راستا با توجه به اینکه اینترنت گذشته از فواید آن همراه با مخاطرات و آسیب هایی است که فرد، جامعه و حکومت را مورد تهدید قرار می دهد در پژوهش حاضر بررسی رابطه میان الگوی استفاده ازاینترنت و هویت ملی در دستورکار قرار گرفته است.در این مقاله با استناد به نظریات کاستلز، هابرماس و وِلمن، سعی می کنیم رابطه میان الگوی استفاده از اینترنت و هویت ملی دانشجویان (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد اراک) را مورد مطالعه قرار دهیم. از این رو به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که میان الگوهای متفاوت استفاده از اینترنت و هویت ملی دانشجویان چه رابطه ای وجود دارد؟ لازم به ذکر است روش تحقیق در مقاله حاضر، پیمایش و ابزار گردآوریِ اطلاعات، پرسشنامه استو با استفاده از شیوه نمونه گیری دو مرحله ای و با استفاده از نمونه گیری تصادفی و سپس نمونه گیری سهمیه ای متناسب،یک جمعیت نمونه 380 نفری از دانشجویان دانشگاه آزاد اراک مورد بررسی قرار گرفته است.

فضای مجازیِ شبکه­های اجتماعی اینترنتی یکی از مهم­ترین ابزارها برای نمود یافتن اثرات جهانی شدن است. این فضای­ مجازی عرصه وسیعی از اطلاعات و نمود­های مختلف معنایی را ایجاد می­کند. افراد در مواجهه با این فضا و تکثر منابع در ساخت هویت، دچار تعلیق (به معنی معلق بودن و سردرگمی) می شوند. از بین رفتن زمان و مکان و نقش بیشتر فضا در دنیای مجازی تجلی آشکاری دارد. افراد در مواجهه با این فضای دوم، بنیان­های هویت خود را متزلزل می­بینند و دچار تردید و اضطراب می­شوند. اگرچه شبکه­های اجتماعی مجازی در فرایند ارتباطات می­توانند دارای تأثیرات مثبت و منفی باشند، پژوهش حاضر تنها بر جنبه های بحران­زای این فرایند تأکید کرده است و یکی از آثار فضای مجازی شبکه­های اجتماعی را در جوامع، به خصوص جوامع درحال گذار، ایجاد بحران هویت ملی و دینی می داند. یافته های پژوهش نشان می­دهد که براساس یک تقسیم­بندی نسلی، نسل سوم بیشترین کاربران فضای مجازی در ایران بوده و بیش از نسل­های دیگر در معرض آثار ناشی از شبکه های اجتماعی مجازی اند. فضای مجازی نوعی از بحران هویت را در میان طیف گسترده­ای از جوانان به وجود آورده و این بحران هویت در زمینه­های فردی ناهمگونی­های هویتی را سبب شده و به نحوی تعادل اجتماعی را متأثر کرده است. همچنین شبکه­های اجتماعی مجازی، باعث تغییرات اساسی در نهادهای هویت ساز شده­اند و عوامل معناساز هویتی را دستخوش تغییر نموده اند.

رسانه های اجتماعی توصیف ابزارهای آنلاین است که مردم از آن برای اشتراک محتوا، پروفایل ها، نظرها، دیدگاه ها، تجربه ها و افکار استفاده می کنند. بنابراین رسانة اجتماعی تسهیل کنندة گفتگوها و کنش های متقابل آنلاین بین گروه هایی از مردم است. این ابزارها شامل بلاگ ها، تابلوهای پیام، پادکست، میکروبلاگ، نشانه گذاری ها، شبکه ها و ویکی ها است. هدف اصلی این نوشتار، این است که میزان مشارکت دانشجویان ارتباطات را در تولید محتوای رسانه های اجتماعی مورد سنجش قرار دهد. روش، پیمایشی و جامعة آماری تمام دانشجویان رشتة علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه های علامه طباطبایی، تهران، آزاد واحد تهران مرکزی و علوم تحقیقات در مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری 1390 می باشد. بررسی های انجام شده نشان داد که اکثریت افراد، عضو یکی از شبکه های اجتماعی اینترنتی مانند فیس بوک هستند، دسترسی اکثریت پاسخگویان به شبکه های اجتماعی نظیر فیس بوک و غیره از طریق فیلترشکن انجام می شود و بیشتر افراد اعتقاد دارند که استفاده از فیلترشکن برای آنها آسان و در دسترس است.

هدف: برای فهم جریان جهانی اطلاعات نیاز هست تا با بینشی مبتنی بر جغرافیای سیاسی به تحلیل روندها و فرآیندهای اطلاعات بپردازیم. در این زمینه نیز لازم است تا از رهیافت سرزمین محوری عصر وستفالیا دور شده و به دیدگاهی نو که همان چند محوری است به مبحث اطلاعات و تأثیرات ژئوپلیتیکی آن بپردازیم. این بدین معناست که نمی توان همه چیز را در محدوده سرزمین قرار داده و از روش شناسی سرزمین محوری تبعیت نماییم. روش: روش این پروژه توصیفی – تحلیلی بوده که کار جمع آوری مطالب آن از طریق مرور منابع می باشد. هدف این مقاله ارزیابی و کنکاش در ارتباط با چگونگی سرنوشت مرزها در آینده (آینده پژوهی) از طریق مطالعه تأثیر جریان اطلاعات بر آن هاست. یافته ها: امروزه، مرزهای جغرافیایی و مجازی در مورد اطلاعات نسبت به گذشته نفوذ ناپذیر شده اند؛ مثلاً با انجام یک کلیک و با روشن نمودن یک ویدئو و با استفاده از یک ماهواره، اطلاعات در مقیاس جهانی رد و بدل می شود. اما این مقاله درصدد آن است که بیان نماید، همه چیز از بین نرفته بلکه باید با بینشی درست که جغرافیای سیاسی آن را بیان می کند جریان اطلاعات را تحلیل نمود. صحیح است که فرض نماییم امروزه در جهانی زندگی می کنیم که به واسطه جریان آزاد و فراملی اطلاعات و افزایش آگاهی های اطلاعاتی ناشی از این جریان فشرده شده، ما را در یک دهکده جهانی قرار داده است اما همانطور که فرض اصلی مقاله نیز بیان می نماید سرزمین زدایی مربوط به اطلاعات، جریانی نسبی است؛ اگرچه نسبت به سایر موارد قویی تر می-باشد. یعنی اطلاعات نسبت به سایر پدیده ها و جریان های جهانی همانند شرکت های فراملی، سرمایه و غیره کمتر به سرزمین و مرز محدود می شود؛ برای درک معمای جغرافیای سیاسی اطلاعات، مسئله مقیاس مؤثر ومفید است.

مقالة حاضر تأثیر تلفن همراه را در ارتباطات میان فردی جوانان (با مطالعة دانشجویان دانشگاه های تهران) مورد مطالعه قرار می دهد. درواقع این تحقیق قصد دارد تا مشخص کند که آیا عمق و گسترة ارتباطات میان فردی به وسیلة تلفن همراه تغییری یافته است یا خیر؟ در این پژوهش ارتباطات با واسطة تلفن همراه 387 دانشجوی دانشگاه های سراسری سطح تهران به روش پیمایش بررسی شده است. بعد از جمع آوری داده ها و بررسی آن ها، مشخص شد ویژگی های شخصی دارندگان تلفن همراه تأثیری در گستره و عمق ارتباطات میان فردی آنان ندارد. اما میزان آشنایی آنان با فنّاوری های نو (سواد IT) در میزان استفادة آنان از تلفن همراه تأثیر دارد. هم چنین نتایج این پیمایش نشان داد که میزان استفاده از تلفن همراه در گستره و عمق ارتباطات میان فردی پاسخ گویان تأثیرگذار بوده است. البته این تأثیر در گروهی دیده شد که جوانان دانشجو علاوه بر ارتباطات چهره به چهره با آنان، ارتباطات موبایل واسط نیز داشته اند.

هدف، بررسی رابطة بین میزان و نوع استفاده از تلفن همراه و صفات شخصیتی در دانشجویان دانشکدة علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه اصفهان است. در این بررسی 300 نفر (150 مرد، 150 زن) به صورت کاملاً تصادفی انتخاب شدند و پرسش نامه های کاربرد تلفن همراه و مقیاس تجدیدنظر شدة نئو( R-FFI-NEO) را تکمیل کردند. در نهایت داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های مقالة حاضر حاکی از آن است که از بین ویژگی های شخصیتی، تنها ویژگی روان رنجوری با میزان استفاده از تلفن همراه رابطة منفی معنا دار دارد. در این نوشتار هیچ یک از ویژگی های شخصیتی رابطة معنا داری با نوع استفاده از تلفن همراه (استفاده از اینترنت و بلوتوث) نداشتند. همچنین مشاهده شد که ویژگی روان رنجوری با بازی های تلفن همراه رابطة مثبت و با گوش دادن به موسیقی تلفن همراه رابطه ای منفی داشت. تنها ویژگی های برون گرایی و تجربه پذیری، رابطه ای مثبت با گوش دادن به موسیقی از طریق تلفن همراه داشتند. در نتیجه از میان ویژگی های شخصیتی، ویژگی روان رنجوری بهترین پیش بینی کنندة میزان و نوع استفاده از تلفن همراه است.

هدف این پژوهش بررسی رابطه استفاده از اینترنت با رویکرد و مشارکت سیاسی در بین شهروندان اصفهانی است. اینترنت تغییرات اساسی در ماهیت و اشکال رفتار سیاسی در جوامع مختلف ایجاد کرده است. اینترنت از یک­سو، اطلاعات و نگرش­های مردم­سالارانه را گسترش داده و از سوی دیگر نوعی مشارکت سیاسی جدید را موجب شده است. در این مطالعه، 384 نفر از شهروندان اصفهانی، که از طریق نمونه­گیری تصادفی انتخاب شده بودند و با کاربرد روش پیمایش و استفاده از پرسشنامه مطالعه شدند. برای آزمون فرضیه­ها از روش­های تحلیل همبستگی، تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شد. یافته­های پژوهش نشان داد که میان میزان استفاده از اینترنت و شیوه استفاده از آن با میزان و نوع مشارکت سیاسی رابطه مـعنی­داری وجود دارد. استفاده از شبکه­های خبری و برنامه­های آموزشی به تقویت اعتماد سیاسی، اثربخشی سیاسی و مشارکت سیاسی متعارف در بین شهروندان منجر می­شود. همچنین شبکه­های اجتماعی و برنامه­های سرگرمی باعث تقویت مشارکت سیاسی غیرمتعارف می­شوند.

پیامک خبری پدیده ای نوظهور در عرصة اطلاع رسانی به شمار می رود. این پدیده که در طیفی وسیع در سازمان های رسانه ای و عمومی در کشور به کار گرفته شده ، دارای مسائل عمده ای است که وجهی از آن، مربوط به فرآیندهای انتشار اطلاعات و بخشی دیگر به پیامدهای آن در سطح جامعه مربوط می شود. این مقالة حاضر می کوشد با مروری بر تاریخچة این فناوری در جهان و ایران و شناسایی فهرستی از مسائل عمده، راهکار و سیاست هایی کاربردی بر رفع آنها را پیشنهاد کند. بخش عمدة این مباحث، مرتبط با سازوکارهای ارسال پیامک از سوی یک واحد رسانه ای است.

موضوع بررسی تأثیر متقابل فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و برخی دستاوردهای آن بر حوزه سیاست در کشور ما بسیار تازه است و جستجوهای هوشمندانه در سایت های اینترنتی نیز گواهی بر این مدعاست که حتی در کشورهای پیشرفته صنعتی که پیش قراولان عرصه فناوری هستند، بررسی این تأثیر به حوزه های بسیار محدودی مانند رأی گیری الکترونیکی و برگزاری انتخابات مکانیزه، افزایش دسترسی توده ها به اطلاعات سیاسی و... منحصر شده است. بررسی همه جانبه این موضوع نیازمند تخصص های بین دیسیپلینی است. این مقاله به مثابه گامی نخست به طرح نظری همین بحث می پردازد و تلاش می کند تأثیر متقابل «فناوری اطلاعات و ارتباطات» را بر مهم ترین عنصر عرصه سیاست، یعنی «دولت» و نیز بر حوزه «توسعه سیاسی» و پیش نیازهای آن مطالعه نماید. بنابراین کنکاش و جستجوی رابطه احتمالی بین این مقوله ها و چگونگی آن، مسئله و هدف اصلی این نوشته است و نگارنده ضمن تأکید بر اهمیت بررسی این موضوع، وجود رابطه مثبت بین این مفاهیم سه گانه را مهم ترین یافته نوشته خود معرفی می کند و نشان می دهد که چگونه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات می تواند به کارکردهای اساسی دولت در جامعه مدد رساند، فرایند توسعه سیاسی را تسهیل نماید و در نتیجه توسعه مستمر و پایدار خود را نیز تضمین کند.

موبایل به منزله یکی از فناوری های نوین و تأثیرگذار ارتباطی هم اکنون حضوری ناخوانده، ولی فعال در بین نوجوانان و جوانان دارد و در فضاهای آموزشی بسیاری، سنن و آموزه های تعلیم و تربیت سنتی را به چالش می کشد. در این راستا، مطالعه درباره رابطه میان استفاده از موبایل و جامعه پذیری مدرسه ای دانش آموزان، درواقع ردیابیِ یکی از مسائل اجتماعیِ بالقوه ای است که نه تنها در جامعه ما، بلکه در ملل دیگر نیز به تدریج توجه و تمرکز محققان و کارشناسان ـ و البته مسئولان و برنامه ریزان اجتماعی ـ را به خود معطوف کرده است. در پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه میان نحوه استفاده از موبایل با جامعه پذیری مدرسه ای از نظریه های جامعه شناسانی چون: «مانوئل کاستلز»، «هانس گسر»، «اینگلهارت» و دیگران استفاده کرده و در انجام تحقیق از روش پیمایشی بهره برده ایم. یافته های پژوهش نشانگر آن است که در مجموع بین الگوی استفاده از موبایل با توجه به ابعادی چون: شدت و میزان استفاده، نوع نگرش و استفاده (ابزاری یا بیانگر)، موقعیت های استفاده (مناسب یا نامناسب) و سابقه استفاده از موبایل با میزان جامعه پذیری مدرسه ای رابطه معنادار وجود دارد.