علوم انسانی و اجتماعی( دانشگاه تبریز)

علوم انسانی و اجتماعی( دانشگاه تبریز)

نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز سال 14 پاییز و زمستان 1390 شماره 34 و 35

مقالات

۱.

تأملی بر نظریه های بنیان گذاران جامعه شناسی سیاسی در عصر جهانی شدن سیاست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۲۷ تعداد دانلود : ۱۴۵۹
بنیان­گذاران جامعه­شناسی سیاسی، یعنی کارل مارکس و ماکس وبر، نظریاتی ارایه داده­اند که بیش از یک سـده، افکار عمومی جهانیان را در مورد قـدرت و سیاست، به خود جلب کرده است. ولی جهانی شدن سیاست، اکثر پارادایم­های این علم را بی­اعتبار ساخته است؛ چرا که اغلب نظریه­های جامعه­شناختی سیاسی در مورد دولت- ملت بیان شده است. از این رو به نظر می­رسد که نظرهای آنها، در عصر حاضر قابل استفاده نباشد. با این وجود گفتمان مارکس از جوانبی، جهانی شدن سیاست را نیز دربرمی­گیرد؛ چون از دیدگاه وی، ستیز سیاسی ابعاد جهانی دارد و نهاد دولت- ملت، یک پروژه تصنعی و جهانی است. بنابراین در این مقاله، استدلال می­شود که هم اکنون، رویکردهای مارکس در مقایسه با ماکس وبر، در عرصه جامعه­شناسی سیاسی، از پوشش­دهی بیشتری برخوردار است.
۲.

تبیین تأثیر خشونت بر گرایش به خودکشی: مطالعه موردی دختران و زنان 50-15 ساله پیرانشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸۳ تعداد دانلود : ۸۲۷
خودکشی یکی از معضلات و آسیب­های مهم اجتماعی است که تبعات عدیده­ای برای جامعه و خانواده­ها دارد. خودکشی در سال­های اخیر گریبان­گیری بیشتر جوامع، حتی جوامع کوچک و سنتی گشته و در این بین، جامعه شهری پیرانشهر نیز از این آسیب مصون نمانده است. بنابراین هداف از انجام این تحقیق، روشن ساختن تأثیر انواع خشونت­های خانگی (فیزیکی و روانی) بر گرایش زنان و دختران به خودکشی است. روش تحقیق، پیمایشی بوده و جامعه آماری تحقیق حاضر، شامل زنان و دختران واقع در بازه سنتی 50-15 ساله است که از این تعداد، 395 نفر به عنوان نهایی انتخاب شده­اند. نتایج نشان داد که اولاً، حدود 30 درصد از زنان و دختران گرایش به خودکشی داشته و ثانیاً، تأثیر خشونت روانی در گرایش آنان به خودکشی، بیش از تأثیر خشونت فیزیکی بوده است. همچنین، ضریب تعیین اصلاح شده به میزان 67/0 نشان می­دهد که تقریباً بیشتر تغییرات مرتبط با واریانس متغیر وابسته، توسط دو نوع خشونت مذبور، تبیین شده است. این امر نشان می­دهد که آثار خشونت در گرایش زنان و دختران به خودکشی، چشمگیر بوده است.
۳.

بررسی رابطه بین حساسیت مذهبی با ناامیدی و صفات شخصیتی نوجوانان بزهکار کانون اصلاح و تربیت استان آذربایجان غربی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی روانشناسی حوزه های جدید روانشناسی تعامل روانشناسی و دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی مسایل اجتماعی و انحرافات
تعداد بازدید : ۱۰۲۲ تعداد دانلود : ۴۹۱
اعتقاد و ایمان به خدا و انجام اعمال و مناسک مذهبی توسط افراد، در سلامت روانی و جسمانی و نیز، در شکل­گیری شخصیت و سبک زندگی سالم نقش مهم و مؤثر دارد و به افراد در مقابله با انواع استرس­­ها و فشارهای روانی و محیطی کمک می­کند؛ لذا در این تحقیق رابطه بین میزان مذهبی بودن و پای­بندی به اعمال و مناسک مذهبی با ناامیدی و مؤلفه­های شخصیتی، آزمون شخصیتی نوجوانان آیزنگ در گروهی از نوجوانان که به دلایل مختلف در کانون اصلاح و تربیت محبوسند بررسی شده است. بدین منظور تعداد 40 نفر از مددجویان محبوس، با لحاظ نمونه­گیری در دسترس به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند و پرسشنامه­های PIOS برای ارزیابی حساسیت مذهبی و مقیاس ناامیدی بک برای ارزیابی میزان ناامیدی و پرسشنامه شخصیتی آیزنگ برای ارزیابی شخصیت به اجرا درآمدند و نتایج بیانگر آن شد که میانگین سنی آزمودنی­ها 17 سال با انحراف معیار 59/1 است و این بین حساسیت مذهبی و ناامیدی یک همبستگی معنی­داری به دست داد. همچنین نتایج ضرایب همبستگی پیرسون بین حساسیت مذهبی با صفات شخصیتی نشان داد که بین حساسیت مذهبی با نوروتیسم، سایکوتیسم و رفتارهای ضداجتماعی همبستگی منفی معناداری وجود دارد و همبستگی به دست آمده بین حساسیت مذهبی و برون­گرایی از لحاظ آماری معنادارنیست. در تبیین یافـته­ها مـی­توان گـفت، افـرادی که بیشتر به اعمال و مناسک مذهـبی اهمیت می­دهند و از لحاظ اعتقادی و ایمانی بیشتر نسبت به مذهب پای­بندند اولاً، نسبتاً امیدوارترند و ثانیاً، از لحاظ سلامت روانی و صفات شخصیتی در شرایط مناسب و نرمالی قرار دارند.
۴.

مطالعه ارتباط بین آنومی، اقتدارگرایی و تمایل به رفتار انحرافی (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸۲ تعداد دانلود : ۸۹۱
هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر آنومی و اقتدارگرایی در بستر پایگاه اجتماعی- اقتصادی بر تمایل به رفتارهای انحرافی در بین دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز است. در پژوهش حاضر با کمک نظریه آنومی مرتون از یک سو و نظریه اقتدارگرایی لیپست از سوی دیگر شش فرضیه و یک مدل نظری طراحی و آزمون شده است. روش پژوهش حاضر پیمایشی بوده و داده­ها از 480 دانشجوی مشغول به تحصیل در دانشگاه چمران جمع­آوری شده است. ابزار جمع­آوری داده­ها پرسشنامه خودسنجی است که علاوه بر اطلاعات جمعیت­شناختی از متغیرهای پایگاه اجتماعی-اقتصادی در دو بعد عینی و ذهنی، احساس آنومی، اقتدارگرایی و تمایل به رفتارهای انحرافی نیز تشکیل شده است. نتایج نشان داد که کلیه ضرایب همبستگی بین متغیرهای تحقیق معنادار است و هر شش فرضیه تأیید شد. همچنین ضرایب استاندارد رگرسیون نشان دادند که کلیه مسیرهای مدل نظری پژوهش با پایگاه عینی تأیید می­شود، اما این مدل با پایگاه ذهنی تأیید نشد. همچنین نتایج نشان دادند که آنومی، اقتدارگرایی و تمایل به رفتار انحرافی هریک مسایل اجتماعی عمده­ای برای جامعه ایران به شمار می­آید و ارتباط درونی این متغیرها با تأکید بر بستر اقتصادی و طبقاتی بروز آنها باید مد نظر قرار گیرد.
۵.

بررسی عوامل اجتماعی - محیطی موثر بر گرایش به بازی های رایانه ای در شهر یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷۸ تعداد دانلود : ۸۱۱
هدف ما از انجام این تحقیق، بررسی عوامل محیطی و اجتماعی موثر بر گرایش به بازی های رایانه ای بوده است، این تحقیق به روش پیمایشی صورت گرفته و برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری ما مشتریان کلوب ها و گیم نت های شهر یزد هستند که از این بین 195 نفر طبق فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه تعیین شده و به شیوه نمونه گیری خوشه ای انتخاب و بررسی شده اند. از یافته های این بررسی؛ وجود رابطه معنی دار بین متغیر های تأثیر محیط کلوب، تأثیر گروه همسالان و منطقه سکونت پاسخگو با گرایش به بازی های رایانه ای است، همچنین بین متغیر های پایگاه اقتصادی پاسخگویان، وضعیت اشتغال و فاصله مکانی آنها با محل انجام بازی ها و گرایش به به بازی­های رایانه­ای هیچ­گونه رابطه معنی داری وجود ندارند. نتایج رگرسیون نشان داد که دو متغیر تأثیر محیط کلوب ها و گیم نت ها و تأثیر گروه همسالان با میزان همبستگی 326/0 توانستند 6/9% تغییرات متغیر گرایش به بازی های رایانه ای را تبیین کنند. به عنوان نتیجه می توان بیان کرد که اطرافیان و محیط اجتماعی فرد، بر گرایش ها به طور کلی و در این بررسی گرایش به بازی های رایانه ای به طور خاص تأثیر دارند.
۶.

بررسی پرهیز از رفتارهای مخاطره آمیز رانندگی توسط رانندگان درون شهری تبریز و عوامل موثر بر آن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۷ تعداد دانلود : ۴۹۶
رفتارهای مخاطره­آمیز در رانندگی، یکی از عوامل موثر در بروز تصادفات رانندگی است که دومین علت منجر به مرگ و اولین علت سال­های از دست رفته عمر در اثر مرگ زودرس در ایران است. در پژوهش حاضر به عوامل مؤثر بر پرهیز از رفـتارهای مخاطره­آمیز رانندگان درون شهری پرداخت شده است. روش تحقیق در این مطالعه پیمایشی و نمونه آماری 400 نفر از رانندگان درون شهری تبریز بوده که به شیوه طبقه ای تصادفی مطالعه شده­اند. داده­های متغیرهای مستقل، از طریق پرسشنامه محقق ساخته و داده­های متغیر وابسته (پرهیز از رفتارهای مخاطره­آمیز رانندگی) از طریق پرسشنامه استاندارد عادات رانندگی که توسط ابریت گلادل و گابود در مؤسسه ملی ترانزیت فرانسه تدوین شده، مورد استفاده قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان می دهد که سرمایه اجتماعی و نوع خودرو با پرهیز از رفتارهای مخاطره­آمیز رانندگی رابطه معنی دار دارد و از بین ویژگی های فردی، جنسیت و سن بر پرهیز از رفتارهای مخاطره­آمیز رانندگی تأثیرگذار است.
۷.

بررسی رابطه نگرش جنسیتی و سبک زندگی در بین زنان شهر کرمان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی فرهنگی انسان شناسی کاربردی انسانشناسی شهری انسان شناسی سبک زندگی
تعداد بازدید : ۳۰۰۱ تعداد دانلود : ۱۲۸۹
سبک زندگی یکی از مفاهـیم رایج در علوم اجتماعی است. سبک زنـدگی جنبه عینی و رفتار قابل مشاهده فرد در حیات اجتماعی را نشان می­دهد. این مفهوم برای نشان دادن تمایل افراد به تمایز و تشخص استفاده شده است. زیربنای سبک زندگی می­تواند بعد ذهنی مثل نگرش­ها و ارزش­ها باشد. هدف پژوهش حاضر سنجش رابطه نگرش جنسیتی و سبک زندگی در بین زنان است. جامعه آماری این پژوهش 400 زن 18 تا 45 ساله ساکن شهر کرمان بود. ابزار پژوهش پرسشنامه بود. سبک زندگی توسط شاخص­های جزیی سبک خرید، سبک گذران اوقات فراغت، سبک رفتار سلامت و سبک آرایش و بهداشت فردی بررسی شد.نتایج نشان داد که زنان مورد مطالعه در نگرش جنسیتی و سبک زندگی کاملاً سنتی هستند. فقط سبک رفتار سلامتی ایشان حالت مدرن داشت. نتایج نشان داد که نگرش جنسیتی با سبک زندگی زنان و کلیه ابعاد آن رابطه معنی دار دارد.
۸.

بررسی رابطه استفاده از اینترنت با رویکرد و مشارکت سیاسی (مطالعه موردی شهر اصفهان)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران مشارکت سیاسی در ایران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات فضای مجازی، جهانی شدن و تکنولوژی های نوین ارتباطاتی مطالعات فضای مجازی
تعداد بازدید : ۱۸۴۰ تعداد دانلود : ۱۰۲۱
هدف این پژوهش بررسی رابطه استفاده از اینترنت با رویکرد و مشارکت سیاسی در بین شهروندان اصفهانی است. اینترنت تغییرات اساسی در ماهیت و اشکال رفتار سیاسی در جوامع مختلف ایجاد کرده است. اینترنت از یک­سو، اطلاعات و نگرش­های مردم­سالارانه را گسترش داده و از سوی دیگر نوعی مشارکت سیاسی جدید را موجب شده است. در این مطالعه، 384 نفر از شهروندان اصفهانی، که از طریق نمونه­گیری تصادفی انتخاب شده بودند و با کاربرد روش پیمایش و استفاده از پرسشنامه مطالعه شدند. برای آزمون فرضیه­ها از روش­های تحلیل همبستگی، تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شد. یافته­های پژوهش نشان داد که میان میزان استفاده از اینترنت و شیوه استفاده از آن با میزان و نوع مشارکت سیاسی رابطه مـعنی­داری وجود دارد. استفاده از شبکه­های خبری و برنامه­های آموزشی به تقویت اعتماد سیاسی، اثربخشی سیاسی و مشارکت سیاسی متعارف در بین شهروندان منجر می­شود. همچنین شبکه­های اجتماعی و برنامه­های سرگرمی باعث تقویت مشارکت سیاسی غیرمتعارف می­شوند.
۹.

چالش های همگرایی در میان کشورهای اسلامی (مطالعه موردی سازمان کنفرانس اسلامی)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲۴ تعداد دانلود : ۱۷۷۸
همگرایی ملل مسلمان و دولت های آن از دیرباز در میان نخبگان کشورهای اسلامی مطرح و به اشکال گوناگون پی گیری شده است. این تلاش ها بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی و تفرق امت اسلامی، که در نتیجه آن جهان اسلام حتی از یک وحدت صوری هم بی­نصیب شد، به­طور جدی تری دنبال شد. اما همه این تلاش ها به نتیجه دلخواه مسلمانان منتهی نشد. با تأسیس سازمان کنفرانس اسلامی انتظار می رفت که امت اسلامی بار دیگر به وحدت و همگرایی نایل آید اما این سازمان نیز چندان توفیقی حاصل نکرد. عوامل مختلفی در این عدم توفیق موثراند که در این مقاله، این عوامل در قالب چالش های برون سازمانی در سه حوزه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی بررسی شده است. سازمان کنفرانس اسلامی درحقیقت بین­الملل گرایی مذهبی است. به عنوان یک سازمان بین الدولی، این سازمان دارای ویژگی های منحصربه فردی است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۸