کامبیز پوشنه

پژوهش حاضر به بررسی اثربخشی برنامه آموزش حس عدد بر بهبود مهارت های عددی و پیشرفت تحصیلی ریاضی دانش آموزان دیرآموز پایه اول دبستان پرداخته است. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی و طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و از میان دو مدرسه ویژه دانش آموزان مرزی منطقه ۷ شهر تهران، ۲۰ دانش آموز به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و پس از همتاسازی به شیوه کاملاً تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. به منظور ارزیابی مهارت های عددی، از فرم معلم آزمون حس عددی جردن (۲۰۰۷)، و برای ارزیابی میزان پیشرفت تحصیلی درس ریاضی، از یک آزمون محقق ساخته در دو فرم موازی، استفاده شد. آزمودنی های گروه آزمایش به مدت ۵ هفته (۱۰جلسه ۴۵ تا ۶۰ دقیقه ای و ۲ بار در هفته) تحت آموزش یک برنامه حس عدد قرار گرفتند. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیره نشان داد که برنامه مداخله آموزش حس عدد، بر مهارت های عددی و پیشرفت تحصیلی ریاضی آزمودنی های گروه آزمایش به گونه معنی داری تأثیر داشته و منجر به افزایش آن شده است (05/0p<). نتایج این پژوهش نشان داد که برنامه آموزش حس عدد می تواند به عنوان یک روش مؤثر برای بهبود مهارت های عددی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دیرآموز کلاس اول دبستان مورد استفاده قرار گیرد

هدف: پژوهش حاضر ، تعیین اثربخشی تمرین برنامه های رایانه ای شناختیِ حافظه فعال بر بهبود عملکرد حل مسئله ریاضی دانش آموزان با مشکلات یادگیری ریاضی می باشد . روش: این پژوهش به روش نیمه آزمایشی با استفاده از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل انجام گرفت. به این منظور، ابتدا با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای، 180 دانش آموز پسرپایه چهارم ابتدایی انتخاب شدند، سپس از میان آنها 30 دانش آموز با مشکلات یادگیری ریاضی ، به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه 15 نفره آزمایش و کنترل تقسیم شدند. به منظور جمع آوری داده ها از آزمون تشخیصی ریاضیات ایران کی مت و آزمون ریاضی پژوهش گرساخته استفاده شد. . آزمودنی های گروه آزمایش به مدت 20 جلسه 60 دقیقه ای ، برنامه آموزش راهبردهای حافظه فعال را به وسیله برنامه های مداخله ای رایانه ای "حافظه کاری" و "بهسازی و تقویت ذهن"، به صورت کاملاً انفرادی دریافت کردند و آزمودنی های گروه کنترل، برنامه آموزشی معمولی خود را توسط آموزگاران شان ادامه دادند. تحلیل آماری با استفاده از روش تحلیل کواریانس نشان داد که بین نمرات پیشرفت ریاضی دو گروه تفاوت معناداری وجود دارد . یافته ها : بنابراین آموزش رایانه محور حافظه فعال می تواند به عنوان یک روش مداخله ای در پیشرفت عملکرد مهارت های حل مسئله ریاضی و عملکرد تحصیلی در درس ریاضی دانش آموزان با مشکلات یادگیری ریاضی ، مورد استفاده قرار گیرد..

این پژوهش با هدف،طراحی الگوی مطلوب جذب دانشجویان خارجی در دانشگاه آزاد اسلامی انجام شدکه از نظر هدف، کاربردی و از حیث روش پژوهش،بصورت کیفی و از روش گراند تئوری وتحلیل مضمون استفاده شد.جامعه آماری پژوهش، از اعضای هیئت علمی ، متخصصان آموزش عالی، مدیران ارشد، دانشجویان خارجی دانشگاه آزاد اسلامی و مدیران روابط بین الملل ستادی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی انتخاب گردید. در بخش نمونه گیری که بصورت هدفمند انجام پذیرفت، نمونه پژوهش اسناد بیش از 50پژوهش مورد مطالعه قرار گرفت و آراء صاحبنظران بررسی شد.همچنین در بخش مطالعات میدانی با 12 نفر از متخصصان صاحب نظر در این حوزه مصاحبه عمیق بعمل آمد.در مرحله جمع آوری اطلاعات با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختارمند مبتنی بر تئوری داده بنیادو تحلیل مضمون اسناد بصورت مطالعه موجی شکل انجام گردید.روش تحلیل اطلاعات از طریق کدگذاری باز،محوری،انتخابی انجام شد.دربررسی های الگوی جذب دانشجویان خارجی، که شامل هفت متغیر، بود نتایج به شرح زیر حاصل شد. .در تبیین دیدگاه های موافق و مخالف به ترتیب،توسعه کمی و کیفی دانشگاه،اصلاح کارکردهای دانشگاهی،بین المللی سازی دانشگاهی،افزایش اعتبارات و منابع مالی دانشگاهی وفرهنگ سازی مشکلات مربوط به جهانی شدن، منحصر شدن جذب دانشجویان در جهت منافع اقتصادی(سرمایه داری آکادمیک) و ارجحیت اهداف سیاسی به اهداف آموزشی حاصل شد. در تبیین عوامل موثر بر جذب دانشجویان خارجی ساختارها، نیروی انسانی،اهداف، برنامه ها و سیاست ها، تکنولوژی، موقعیت دیپلماتیک و بازاریابی آموزشی ، در تبیین راهبرد های های جذب ، برنامه های حمایتی،عملکرد نمادین وعملکرد تنظیمی ، در تبیین رشته های مورد پذیرش دارای مزیت نسبی دانشجویان خارجی، زمینه ها،رفتارها وساختارها ،در تبیین تسهیل روند جذب دانشجویان خارجی، مزیت رقابتی، استعداد دانشگاه وآمایش سرزمین ودر نهایت در تبیین موانع جذب دانشجویان خارجی، موانع تکنولوژیکی، موانع فرهنگی، موانع پداگوژیکی، موانع سیاسی و موانع اقتصادی موثر بوده اند.

پژوهش حاضر در پی بررسی تأثیر تدریس به روش کلاس معکوس بر مهارت های فراشناخت و انگیزه تحصیلی دانش آموزان پایه یازدهم هنرستان است. روش این پژوهش از نوع کمی و شبه تجربی با گروه آزمایش و یک گروه کنترل بوده است. جامعه آماری پژوهش کلیه دانش آموزان پایه یازدهم هنرستان های شهر اصفهان در سال تحصیلی 97-96 هستند که به تعداد 11766 نفر در 427 هنرستان شهر اصفهان بودند و نمونه گیری با استفاده از روش تصادفی خوشه ای چندمرحله ای از بین 6 ناحیه شهر اصفهان انجام گردید. که در نهایت، حجم نمونه این پژوهش، شامل دو گروه می باشد که یک گروه آزمایش 30 نفره و یک گروه کنترل 30 نفره بود. ابزار اصلی پژوهش پرسش نامه استاندارد فراشناخت برای نوجوانان خرم دل و همکاران (2012)و پرسش نامه استاندارد انگیزش تحصیلی هارتر (1981-1980)بود، که داده های گردآوری شده از طریق آزمون مانکوآ تحلیل گردید. جهت روایی صوری پرسش نامه ها و صحت و سقم سؤالات، پرسش نامه هادر بین تعدادی از دانش آموزان توزیع شد و پس از اطمینان از نتایج به دست آمده، پرسش نامه ها در نمونه آماری توزیع شد. هم چنین، پایایی پرسش نامه ها یا قابلیت اعتماد آنها با استفاده از روش اندازه گیری آلفای کرونباخ محاسبه شد، مقدار آلفای کرونباخ برای پرسش نامه مقیاس اصلاح شده فراشناخت برای نوجوانان با استفاده از نرم افزار SPSS عدد 79/0 و جهت پرسشنامه انگیزش تحصیلی هارتر عدد 92/0به دست آمده است و در نتایج تحلیل داده ها نشان داد که استفاده از روش تدریس کلاس معکوس بر مهارت های فراشناخت و انگیزه تحصیلی دانش آموزان پایه یازدهم هنرستان های شهر اصفهان تأثیر معناداری دارد.

پژوهش حاضربه بررسی تاثیریک برنامه ا موزش حل تعارض گروهی بر افزایش  کفایتهای   اجتماعی   کودکان با اختلال نقص توجه – بیش فعالی پرداخته است. روش پزوهش نیمه آزمایشی ( طرح  پیش آزمون – پس آزمون  باگروه کنترل و پیگیری) بوده است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای و   از میان دانش آموزان پسر پایه ی پنجم و ششم ابتدایی مدارس ابتدایی  شهر تهران   ،تعداد  30 دانش آموز با اختلال نقص توجه – بیش فعالی انتخاب و در  دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. به  منظور تشخیص اختلال بیش فعالی-نقص توجه از  پرسشنامه ی علائم مرضی کودکان ( فرم والدین)  و بررسی میزان  کفایت اجتماعی، از پرسشنامه کفایت اجتماعی فلنر استفاده شد.  ازمودنیهای گروه ازمایشی به مدت  12 جلسه ( هر جلسه 60 دقیقه و 2 بار در هفته )  تحت  تاثیر یک  برنامه ا موزش حل تعارض(پوشنه و  صدری ،1394 )  وبه شیوه گروهی  قرار داده شدند .  نتایج تحلیل واریانس مختلط نشان داد که بین نمرات کلی و زیر مولف های کفایت اجتماعی (شناختی ، رفتاری- هیجانی و انگیزشی) از مودنی های گروههای  ازمایشی و کنترل از نظر اماری تفاوت معنی دار وجود داشته است  . یافته های پژوهش نشان داد که برنامه آموزش حل تعارض منجر به  افزایش کفایت اجتماعی در کودکان با اختلال نقص توجه – بیش فعالی شده است

هدف: پژوهش حاضر به مقایسه تأثیر روش های تحلیل رفتار کاربردی، پاسخ محور و تلفیقی (تحلیل رفتار کاربردی و پاسخ محور با یکدیگر) بر افزایش خزانه واژگان کودکان با اختلال طیف اتیسم 4 تا 6 ساله پرداخته است. روش:پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی و طرح آن پیش آزمون – پس آزمون گسترش یافته است. تعداد 30 کودک (13 دختر و 17 پسر) 4 تا 6 ساله از دو مرکز آموزشی اتیسم به روش نمونه گیری تصادفی مرحله ای انتخاب و پس از همتاسازی و به شیوه کاملاً تصادفی در سه گروه تحلیل رفتار کاربردی، پاسخ محور و تلفیقی قرار گرفتند. به منظور ارزیابی و همگن سازی آزمودنی ها از مقیاس تشخیص اتیسم گیلیام (گارز) و نیز بررسی خزانه واژگان از یک سیاهه ارزیابی واژگان محقق ساخته استفاده شد. همه گروه ها طی 16 جلسه (8 هفته 2 جلسه ای و هر جلسه 90 دقیقه) تحت برنامه مداخله خاص خود قرار گرفتند. یافته ها:تحلیل داده ها بدست امده با استفاده از آزمون کروسکال والیس ( 60/8= x2 ) نشان داد که میانگین واژگان آزمودنی ها در گروه تلفیقی به گونه معناداری از دو گروه تحلیل رفتار کاربردی و پاسخ محور بیشتر بوده است. نتیجه گیری:یافته های به دست آمده نشان داد که روش تلفیقی نسبت به دو روش تحلیل رفتار کاربردی و پاسخ محور به تنهایی به افزایش بیشتر خزانه واژگان کودکان با اختلال طیف اتیسم چهار تا شش ساله منجر می شود.

زمینه و هدف :نارساخوانی جزء اختلالات عصبی- رشدی با نقایصی در مهارت های شناختی و حرکتی است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی یکپارچگی حسی- حرکتی بر عملکرد تعادل و خواندن کودکان نارساخوان انجام شد. مواد و روش ها:این مطالعه در قالب یک طرح شبه آزمایشی پیش آزمون- پس آزمون با گروه شاهد انجام گرفت. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی، 32 دانش آموز مبتلا به اختلال خواندن مدارس شهر اراک انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و شاهد قرار گرفتند. گروه آزمایش 12 جلسه برنامه مداخله یکپارچگی حسی- حرکتی را دریافت نمودند. نمرات دانش آموزان با استفاده از آزمون عملکرد تعادلی Bruininks-Oseretsky (Bruininks-Oseretsky test of motor proficiency یا BOTMP) و آزمون خواندن کرمی نوری و مرادی، قبل و بعد از مداخله در هر دو گروه جمع آوری شد. داده ها با استفاده از آزمون ANOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها:یکپارچگی حسی- حرکتی به طور معنی داری موجب بهبود عملکرد افراد گروه آزمایش در متغیرهای عملکرد تعادلی و خواندن در مرحله پس آزمون شد (001/0 > P). نتیجه گیری:به نظر می رسد آموزش یکپارچگی حسی- حرکتی در بهبود عملکرد تعادل و خواندن کودکان نارساخوان مؤثر است. بنابراین، توجه به این یافته ها و ساز و کار اثربخشی این روش درمانی می تواند اثرات درمانی مفیدی در جهت کاهش مشکلات افراد مبتلا به نارساخوانی داشته باشد.

این پژوهش بررسی تأثیر آموزش تقلید متقابل بر بهبود نشانگان کودکان اتیستیک بود. روش پژوهش آزمایشی دارای طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، 24 کودک اتیستیک (30 تا 54 ماهه)از یک مرکز توان بخشی و نگهداری کودکان اتیستیک انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه مساوی تقسیم شدند. آزمودنی های گروه آزمایش آموزش تقلید متقابل را طی 70 جلسه (3 روز در هفته و هر جلسه 20 دقیقه ای) دریافت کردند. در این پژوهش از آزمون گارز به عنوان پیش آ زمون و پس آ زمون استفاده شد. نتایج تحلیل کوواریانس داده ها نشان داد که تفاوت بین میانگین نمرات کودکان اتیستیک در دو گروه معنی دار است (01/0 p<). این پژوهش نشان داد که روش آموزش تقلید متقابل منجر به بهبود نشانگان (تعاملات اجتماعی، ارتباطات و رفتار کلیشه ای) کودکان اتیستیک می شود؛ بنابراین مداخله رفتاری طبیعی به عنوان یک درمان انتخابی جدید و مهم برای کودکان اتیستیک موثر است.

هدف پژوهش حاضر به بررسی تأثیر آموزش تقلید متقابل بر بهبود نشانگان کودکان با اختلال درخودماندگی بود. بدین منظوربا استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، 24 کودک با اختلال درخودماندگی( 30 تا 54 ماهه ) از یک مرکز توانبخشی و نگه داری کودکان درخودمانده انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. آزمودنی های گروه آزمایش آموزش تقلید متقابل را طی70جلسه( 3روز در هفته و هر جلسه 20 دقیقه ای )دریافت کردند. در این پژوهش از آزمون گارز به عنوان پیش آ زمون و پس آ زمون استفاده شد. نتایج تحلیل کوواریانس داده ها نشان داد که آموزش تقلید متقابل بر بهبود نشانگان کودکان با درخودماندگی گروه آزمایش تاثیر معنی دار داشته است. بنابراین می توان نتیجه گرفت روش آموزش تقلید متقابل منجر به بهبود نشانگان(تعاملات اجتماعی، ارتباطات و رفتارکلیشه ای) در کودکان درخودمانده می شود. به بیان دیگر مداخله رفتاری طبیعی به عنوان یک درمان انتخابی جدید و بالقوه مهم برای کودکان درخودمانده موثر است.

مداخله ای که بتواند مهارت های تقلیدی خودبه خودی را در طول تعامل طبیعی آموزش دهد ممکن است تاثیر به خصوصی برای افزایش انعطاف پذیری، تقلید اجتماعی و دیگر مهارت های ارتباط اجتماعی داشته باشد. آموزش تقلید متقابل یک مداخله طبیعی برای آموزش تقلید خودبه خودی در طول تعاملات بازی با یک شریک بازی است که برای آموزش کودکان درخودمانده کم سن و سال طراحی شده است. این رویکرد رشدی، روشی کودک محور است که در یک محیط طبیعی روی می دهد. این مقاله به بررسی روش آموزش تقلید متقابل و اثربخشی آن در درمان کودکان درخودمانده می پردازد.

هدف از این پژوهش، ارزشیابی میزان کیفیّت برنامه های مراکز پیش دبستانی شهر تهران بود. در این پژوهش از روش آمیخته استفاده شد و با به کارگیری روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، 40 مرکز پیش دبستانی شهر تهران انتخاب شدند. داده های پژوهش به روش های مصاحبه و مشاهده از محیط و فضای مراکز و کلاس های پیش دبستانی جمع آوری شد. یافته های پژوهش نشان داد تعامل مربیان با کودکان در مراکز پیش دبستانی کیفیّت لازم را ندارند. تنها در بخشی از مراکز پیش دبستانی، نسبت مربی به کودک تناسب لازم را دارد و نیز نسبت تعداد کودکان به کلاس در نیمی از مراکز پیش دبستانی از تناسب لازم بهره مند بود. مربیان مراکز پیش دبستانی در حد متوسط از مهارت های مورد نیاز حرفه مربیگری بهره مند بودند و بیش از نیمی از مربیان مراکز، آموزش های لازم در حوزه تخصصی گذرانده اند. همچنین روش های یاددهی ـ یادگیری مربیان در مراکز پیش دبستانی در حد متوسط کیفیّت لازم را دارند. میان کودکان، مربیان و والدین در حد متوسط تعامل مناسب وجود داشت و کادر آموزشی مراکز به طور متوسط از ویژگی های مطلوب و کیفیّت کاری بهره مند هستند. محیط فیزیکی مراکز پیش دبستانی از نظر سلامت و ایمنی کیفیّت لازم را دارد.

بررسی متون در حوزه تشخیص ناتوانی یادگیری نشان از وجود چندین مدل جهت بررسی وجود ناتوانی یادگیری دارد. دو نمونه از پرکاربردترین این مدل ها، مدل «ناهماهنگی هوشبهر پیشرفت» و مدل «پاسخ به مداخله» است. با وجود فراگیری این دو مدل و به خصوص مدل ناهماهنگی هوشبهر پیشرفت، انتقاداتی متوجه آن ها است و وجود یک نظریه قوی در صورت استفاده از مدل ناهماهنگی هوشبهر پیشرفت ضروری به نظر می رسد که موجب پدیدآیی و کاربرد رویکرد سومی برای تشخیص ناتوانی یادگیری شده است. در این مقاله سعی شده تا با مروری بر هر سه رویکرد، ملزومات تشخیص حوزه ناتوانی یادگیری بررسی شوند.

زمینه و هدف: مطالعه حاضر به بررسی تأثیر استفاده از روبات انسان نما در بهبود تماس چشمی کودکان درخودمانده پرداخته است. مواد و روش ها: روش پژوهش آزمایشی، از نوع مطالعه مورد منفرد با طرح چند خط پایه بود که در سال 1389 در شهر تهران بر روی 5 کودک درخودمانده (2 دختر و 3 پسر) با دامنه سنی 7 تا 9 سال طی نمونه گیری در دسترس بررسی شدند. در این مطالعه از مقیاس درجه بندی درخودماندگی گارز جهت همتاسازی درجه اختلال و یک عروسک روباتی انسان نمای کنترل از راه دور و نیمه خودکار که مطابق با اهداف تحقیق ساخته شد، استفاده و برنامه مختصری به منظور ایجاد شرایط یکسان در جلسات طراحی و متن آن طی 3 جلسه آزمایشی- مقدماتی روی یک کودک درخودمانده تثبیت شد. کودکان طی این تحقیق برای 15 جلسه، 2 جلسه در هفته و هر جلسه 30 دقیقه، 15 دقیقه تماس انسان- روبات و 15 دقیقه تماس انسان- انسان حضور یافتند. همه جلسات با 2 دوربین ضبط و با مشاهدات مستقلی زمان برقراری تماس چشمی انسان- انسان از هر جلسه استخراج و نمودار آن ها رسم و سپس با روش مشاهده نمودارهای ترسیمی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نمودارهای تماس چشمی طی جلسات سیر صعودی داشته اند که این موضوع می تواند به سبب تأثیر متغیر مستقل بوده است. نتیجه گیری: روبات ها می توانند شریک درمانی خوبی برای کودکان درخودمانده باشند. اگر چه باید اذعان داشت، بنابر شدت مشکل گاهی برخی از این کودکان نیاز به درمان های گسترده ای حتی برای سال ها دارند تا رفتارشان بهبود یابد و تعاملی سهل در جامعه داشته باشند.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی رابطه ویژگیهای شخصیتی و راهبردهای رویارویی در والدین کودکان با اختلالهای گستره درخودماندگی انجام شد. روش:80 نفر از والدین (40 پدر و 40 مادر) کودکان با اختلالهای گستره درخودماندگی از میان مدارس استثنایی شهر تهران از طریق روش نمونه برداری تصادفی ساده، انتخاب شدند و پرسشنامه روشهای مقابله ای لازاروس-فولکمن و نیمرخ- سیاهه شخصیتی گوردون در مورد آنها، اجرا شد. داده های به دست آمده از طریق روش تحلیل رگرسیون چندگانه و آزمون تی استودنت برای دو گروه مستقل مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد 1- بین ویژگیهای شخصیتی ثبات هیجانی، مسئولیت پذیری وخستگی ناپذیری با راهبردهای مسئله محور و نیز بین ویژگی شخصیتی جامعه پذیری با راهبردهای هیجان محور در مادران رابطه معنادار وجود دارد. 2- بین راهبردهای رویارویی پدران ومادران کودکان با اختلالهای گستره درخودماندگی تفاوت معنادار وجود ندارد .3- بین ویژگیهای شخصیتی جامعه پذیری، تفکر ابتکاری و خستگی ناپذیری در پدران و مادران کودکان با اختلالهای گستره درخودماندگی تفاوت معنادار وجود دارد. نتیجه گیری: این پژوهش ضرورت بررسی ویژگیهای شخصیتی و راهبردهای رویارویی والدین کودکان با اختلالهای گستره اوتیسم و نیز اهمیت آنها را برای شناخت هرچه بیشتر والدین و تدوین برنامه های درمانی مناسب مطرح می کند.

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش برنامة مـهارت­های اجـتماعی ـ هیـجانی بر هوش هیـجانـی دانش­ آموزان بود. بدین منظور، 40 نفر دانش ­آموز از بین پسران سال اول دبیرستان­های شهرستان مهاباد به روش نمونه­ گیری تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش و کنترل جای گرفتند. قبل از شروع آموزش مهارت­ها به گروه آزمایشی، آزمون هوش هیجانی (بهرة هیجانی بارـ آن: 90 سؤالی) برای هر دو گروه به عنوان پیش ­آزمون اجرا شد. سپس برنامة آموزش مهارت­ های اجتماعی ـ هیجانی، که در این تحقیق با مراجعه به برنامه ­های موجود تهیه شده بود، طی 12 جلسه به گروه آزمایشی آموزش داده شد. پس از پایان آموزش ­ها، آزمون هوش هیجانی مجدداً برای هر دو گروه به عنوان پس ­­آزمون اجرا گردید. داده­ ها با استفاده از آزمون آماری کوواریانس مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دادنـد که آموزش مهارت­ های اجتماعی ـ هیجانی در افزایش مؤلفه ­های اصلی هوش هیجانی دانش ­آموزان گروه آزمایش مؤثر بوده است.