ارسلان گلفام

ارسلان گلفام

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه زبانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۱۳۵ مورد.
۲۱.

کاربرد شیوه نامه میپفو برای شناسائی استعاره های زبان فارسی با تکیه بر داده هایی از گفتمان آموزشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال چهاردهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۲ 173 - 201

کلیدواژه‌ها: روش میپ روش شناسائی استعاره میپفو برچسب دهی استعاره گروه پرگلجاز گفتمان آموزشی نظریه استعاره مفهومی استعاره مفهومی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹ تعداد دانلود : ۲۸۰
پروتکل میپفو، روشی استاندارد، نظام مند و صریح است که برای شناسایی استعاره های سطح زبان طراحی شده است. به سبب انعطاف پذیری و ساده بودن کاربرد آن، افزون بر زبان انگلیسی، زبان های دیگر نیز با اعمال تغییراتی، آن را در پژوهش های خود به کار برده اند. هدف اصلی این مقاله، بررسی کارایی این پروتکل برای شناسائی استعاره های زبانی فارسی و ارائه الگویی برای برچسب دهی واژگان مرتبط با استعاره در پیکره های زبان فارسی است. هدف دیگر، تحلیل آماری و مفهومی استعاره های زبانی است که در نتیجه اعمال پروتکل میپفو بر داده های پژوهش (دو مجموعه داده از کلاس های درس زبان فارسی اول ابتدائی (5886 واژه) و دوم ابتدایی (4630 واژه) به دست آمده است. در اعمال پروتکل میپفو بر داده های زبان فارسی با توجه به تفاوت های زبان فارسی با زبان انگلیسی چالش هایی در پیوند با چگونگی توکن بندی عناصر مانند فعل های مرکب، فعل های پیشوندی، واژه های مرکب، اسم های خاص، عبارت های چندواژه ای و واژه بست های فارسی وجود داشت. بر مبنای تحلیل آماری داده های برچسب دهی شده، میزان کاربرد استعاره در کل داده های گفتمان آموزشی حدود 1.2% است و بیشتر این استعاره ها، بر مبنای دسته بندی که در میپفو از انواع استعاره ها ارائه شده، استعاره غیر مستقیم هستند. فراوانی کاربرد استعاره ها در گفتمان کلاس زبان فارسی پایه دوم، بیشتر از فراوانی کاربرد آن ها در گفتمان کلاس زبان فارسی پایه اول است. واژه هایی که بر مبنای پروتکل میپفو برچسب استعاره دریافت کرده بودند، بر مبنای نظریه استعاره مفهومی تحلیل شدند و چهار استعاره مفهومی کلی استخراج شد: [حروف الفبا اشکال هندسی/اجسام هستند]، [کودک موجود غیر انسانی است]، [کتاب/جمله/واژه ظرف است]، [تصویر انسان است].
۲۲.

مقایسه بازتاب استعاری زمان در دو گفتمان متون مطبوعاتی فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و گویش های غرب ایران سال دهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 79 - 89

کلیدواژه‌ها: معنا شناسی شناختی نظریه استعاره مفهومی استعاره زمان متون مطبوعاتی فارسی متون سیاسی متون اقتصادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۳۰۱
در پژوهش توصیفی - تحلیلی حاضر، در چارچوب کلی معنا شناسی شناختی و با تأکید بر نظریه استعاره مفهومی لیکاف و جانسون (1980)، ضمن بهره گیری از روش نونز و سویتسر (2006) و منطق ریاضی، استعاره های حرکتی زمان در مقاله های سیاسی و اقتصادی روزنامه شرق مقایسه می شوند. اهداف پژوهش تعیین کارآیی نظریه یادشده، تعیین انواع استعاره های حرکتی زمان و الگوی غالب در این متون، چگونگی توزیع و ساز و کارهای بیانی آن هاست. جامعه آماری شامل همه مقاله های سیاسی و اقتصادی این روزنامه در سال (1396) و حجم نمونه شصت مقاله است. نتایج بیان گر کارآیی نظریه شناختی مورد بحث بود؛ افزون بر این، مشخّص شد که استعاره حرکت زمان با بیشترین بسامد (72%)، الگوی غالب است و استعاره های حرکت ناظر (18%) و حرکت بی ناظر (9%) دیگر الگوهای موجود هستند. نگارندگان استعاره حرکت زمان و ناظر را که از کمترین بسامد (1%) برخوردار بود، الگو تلقّی نکردند. بین توزیع انواع استعاره ها در هر یک از متون سیاسی و اقتصادی اختلاف معناداری دیده نشد؛ امّا در کل داده ها اختلاف معناداری بین استعاره حرکت زمان و استعاره های دیگر وجود داشت که می تواند نشانه ای از بنیادی تر و حیاتی تربودن زمان نسبت به مکان در مسائل اقتصادی و سیاسی باشد؛ اگرچه در بیشتر استعاره ها، مفاهیم زمانی با استفاده از مفاهیم مکانی بیان شده بودند.
۲۳.

The Study of Mazandarani Compounds in Terms of Internal Structure, Syntactic Category, Semantic Classification and Head Position(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۲۹, Issue ۱ (۲۰۲۲) 24-47
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۶۹
Compounding is one of the most common and also very productive word formation processes among languages in the world. Because of its productivity and high frequency, it has precisely been studied by many Iranian and non-Iranian linguists. However, this productive process has not yet been studied in Mazandarani. In the present study, first Mazandarani compound words taken from Tabari dictionary, have been analysed in the form of a table and based on the criteria such as syntactic category, semantic classification of compound types (endocentric, exocentric and dvandva), the position of head and being verbal or nonverbal. By taking into consideration the above mentioned criteria and based on three fundamental concepts, namely, head, dependent (non-head) and feature percolation, the resulting compounds have been analysed separately. At the end of the article, after studying and evaluating the hypotheses, appropriate explanations have been presented. The high frequency of “N+ N → compound noun construction” refers to their predictability in meaning compared to other constructions. It means that there is a direct relationship between high frequency of a word formation process and its semantic predictability. Also, the reason why endocentric compounds are more frequent than others is due to the fact that both constituents of the compound are used in their original meanings. Hence, endocentric compounds are unmarked elements and are easier to learn in the process of language learning. The above mentioned findings are in line with markedness theory. That is why the frequency of occurrence of unmarked elements is higher than marked ones which is related to language universals.
۲۴.

نقدی بر کتاب زبان، ذهن و فرهنگ: مقدمه ای مفید و کاربردی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ شماره ۶ (پیاپی ۱۰۶) 61 - 80
تعداد بازدید : ۸۳۸ تعداد دانلود : ۲۲۹
کتاب زبان، ذهن و فرهنگ: مقدمه ای مفید و کاربردی اثر زولتان کووچش همچون متنی درسی در زبان شناسی شناختی به دلیل بیان روشن مطالب، جامعیت موضوعی و توجه خاص به ابعاد کاربردی نظریه های زبان شناسی شناختی از جایگاه ویژه ای در این رشته برخوردار شده است. با این همه، ترجمۀ فارسی این کتاب بر اثر وجود مشکلات گوناگون و پرشماری در آن نه تنها مزیت های آشکار این کتاب را چنان که باید حفظ نکرده، بلکه گاه به دلیل بروز پاره ای از اشتباهات خطیر در آن، نارسا و حتی گمراه کننده بوده است. عمدۀ مشکلات این ترجمۀ فارسی عبارتند از لغزش های صوری (شامل غلط های املایی و ضبط نادرست اسامی خاص) و اشتباهات محتوایی (شامل برگردان نادرست واژه های تخصصی و غیرتخصصی، اشتباهات آشکار در برگردان فارسی جملات و برگردان های مبهم و گاه نامفهوم). نقد حاضر، پس از معرفی اجمالی اصل اثر و ذکر ویژگی های بارز آن، یکایک مشکلات ترجمۀ فارسی آن را، با ذکر نمونه هایی چند از هریک، برشمرده است تا افزون بر ذکر برخی از مهم ترین کاستی های این ترجمه و اصلاح آن ها، پیشنهادی مبنی بر بازنگری کلی و فراگیر در این ترجمۀ فارسی ارائه کند.  
۲۵.

Polysemy Comprehension in Persian-Speaking Children(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Iranian Journal of Applied Language Studies,Vol ۱۴, No. ۲, ۲۰۲۲ 31 - 44

کلیدواژه‌ها: Polysemy encyclopedic knowledge Context semantics

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۶۹
This paper aims to study 7 to 12-year-old Persian-speaking children’s comprehension of polysemy through semantics. The research method is descriptive-analytic, and two kinds of methodology in data collection such as documentary resources and fieldwork have been applied. For collecting data, each of the six elementary school grades course books ‘Farsi’ (2018) has been studied and all polysemous words within each of these course books have been extracted. Accordingly, to evaluate polysemy comprehension in children, a multiple-choice test containing two questions was prepared for each grade and asked 25 participants to answer in each grade and each gender from among elementary schools in Tehran. In each grade, 100 answers were received and based on the number of correct answers children’s polysemy comprehension was evaluated. These tests were administered under school authorities’ control and children had to answer in 15 minutes. The results show that most children found the polysemous words without problem only within a context and in relation to the collocated words. Also, children can comprehend the exact meaning of polysemous words based on the encyclopedic viewpoint of meaning which is rooted in human social and physical experience. Moreover, children based on their background knowledge differentiate between multiple meanings of polysemous words.
۲۶.

انگاره استعاری زمان در زبان فارسی: مطالعه ای پیکره بنیاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبانشناخت سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 207-233

کلیدواژه‌ها: استعاره مفهومی استعاره زمان معناشناسی شناختی مفهوم سازی استعاری طرحوارهٔ تصوری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۶ تعداد دانلود : ۲۸۸
مفهوم «زمان» یکی از مهم ترین و اساسی ترین مفاهیم در ذهن و زندگی انسان است که طبق یافته های زبان شناسان شناختی، در زبان ها و فرهنگ های مختلف غالباً به صورت استعاری درک و بیان می شود. پژوهش حاضر به بررسی استعاره های مفهومی زمان در زبان فارسی می پردازد و هدف آن ارائه انگاره ای نظام مند از انواع استعاره های مفهومی است که سخنگویان زبان فارسی برای درک و بیان مفهوم زمان به کار می گیرند. این مطالعه براساس نظریه استعاره مفهومی (لیکاف و جانسون، 1980، 1999، لیکاف، 1993) و نظریه طرحواره های تصوری (جانسون، 1987) انجام می گیرد و داده های آن عمدتاً از پیکره همشهری (نسخه دوم) استخراج شده اند که با داده های حاصل از جستجوی اینترنتی در جستجوگر گوگل تکمیل شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که در زبان فارسی مفهوم زمان براساس سه طرحواره تصوری حرکت، ظرف و شیء و از طریق استعاره های مفهومی «زمان، مکان است»، زمان شیء (متحرک یا ثابت) است»، «زمان انسان است» و «زمان ظرف است» درک و بیان می شود.
۲۷.

مفهوم سازی های استعاری در گفتمان ورزش فوتبال بر اساس رویکرد پیکره-بنیاد به تحلیل انتقادی استعاره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت ورزشی مرداد و شهریور ۱۴۰۱ شماره ۷۳ 287 - 314

کلیدواژه‌ها: استعاره مفهومی تحلیل انتقاد استعاری روزنامه ابرار ورزشی روزنامه خبر ورزشی گفتمان ورزشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۱۹۵
با بررسی استعاره های مفهومی به کار رفته در متون ورزشی می توان به نوع نگاهی که ناخودآگاهانه در پس ذهن نویسندگان وجود دارد پی برد. از این رو استعاره های به کار رفته در دو روزنامه خبر ورزشی و ابرار ورزشی در سال 1398 جهت دست یابی به شیوه-های مفهوم سازی و نگرش های پنهان در پس متون تولید شده بررسی شدند. از دو رویکرد "تحلیل انتقادی استعاره" چارتریس بلک - 2004 که حاصل تلفیق رویکردهای شناختی، تحلیل انتقادی گفتمان، کاربردشناسی و پیکره ای است، به مثابه روش تحقیق، و همچنین رویکرد "استعاره های مفهومی" لیکاف و جانسون- 1980، به منزله چارچوب نظری، برای بررسی داده ها استفاده شدند. مسئله اصلی این تحقیق پرداختن به این موضوع است که از کدام حوزه های مبدا در مفهوم سازی های مطبوعات ورزشی در ورزش فوتبال بیشتر استفاده می شود؟ چرا؟ برای پاسخ به سؤال مقاله از داده های دو سایت ورزشی مقالات مربوط به سال 1398 و نه همه جمع آوری شدند در یک فایل وورد بصورت پیکره ذخیره و سه مرحله چارتریس بلک اجرا شد. در همین راستا 400 متن خبری در شش ماه اول و دوم سال 1398 متشکل از 94.955 کلمه بررسی گردید یکی از خصیصه های زبان ورزش ترویج استعاره-های جنگ است اما تحقیقات ما نشان می دهد تصویری کمتر خشونت آمیز و حتی به لحاظ زیبایی شناختی زمینه ای لذت بخش از فعالیتهای انسان و قلمروهای غیر خشونت قابل ساختار بندی است.
۲۸.

بررسی ساخت ملکی محمولی معیار در زبان بلوچی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های ایرانی سال ۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۱) 253 - 270

کلیدواژه‌ها: رده شناسی مالکیت ساخت ملکی محمولی بلوچی زابل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۲۳
مالکیت، مفهومی جهانی است. بازنمود این مفهوم در نحو به دو شکل کلی اسمی و محمولی است. مالکیت اسمی به شکل گروهی اسمی شامل مالک و مملوک بازنمود دارد، و مالکیت محمولی به صورت جمله بیان می شود. در این مقاله، ساخت ملکی محمولی در بلوچی با رویکردی رده شناختی بررسی می شود. روش پژوهش، ترکیبی از داده های اولیه و ثانویه است. 420 جمله نمونه از طریق پرسشنامه از گویشوران بلوچی زابل به دست آمد. همچنین، داده های ثانویه از برخی از پژوهش های دیگر نیز در این پژوهش به کار رفته اند. چارچوب نظری پژوهش، پژوهش استاسن (2009) است که در آن چهار رده برای رمزگذاری ساخت ملکی محمولی معرفی شده است. این چهار رده عبارتند از: مالکیت مکانی، مالکیت بایی، مالکیت مبتدایی و مالکیت با محمول «داشتن». سه رده ساخت ملکی مکانی، ساخت ملکی بایی و ساخت ملکی با محمول «داشتن» در داده ها وجود دارد، اما شواهدی از وجود ساخت ملکی مبتدایی در این زبان یافت نشد. در بین این سه رده، کاربرد ساخت ملکی بایی بیش تر است و بخش بزرگی از داده های پژوهش به این راهبرد تعلق دارند. پس از آن، ساخت ملکی مکانی بیش ترین کاربرد را دارد و کاربرد ساخت ملکی با محمول «داشتن» اندک بوده است. بهتر است زبان بلوچی از نظر رمزگذاری ساخت ملکی محمولی در رده متفاوتی با زبان های ایرانی دیگر مانند فارسی، گیلکی رشت، و شهمیرزادی قرار گیرد. بنابراین، پژوهش پیش رو، گام دیگری در راه رده شناسی ساخت ملکی محمولی را در زبان های ایرانی برداشته است.
۲۹.

اصل توالی رسایی در خوشه های انسایشی در واژه های بسیط در مقایسه با توالی های انسایشی در مرز ترکیب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و گویش های غرب ایران سال نهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳۴ 1 - 23

کلیدواژه‌ها: همخوان انسایشی واژه مرکب واژه بسیط خوشه توالی اصل توالی رسایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۲ تعداد دانلود : ۲۹۵
به طور سنّتی تصوّر بر این است که سازمان دهی اجزاء در یک هجا و در میان هجاها از اصول رسایی پیروی می کند. عامل رسایی نه تنها در چینش واحدهای واجی در سطح هجا محدودیت ایجاد می کند، بلکه در حوزه واژه و در تعیین نوع توالی های موجود در مرز هجاها نیز تأثیرگذار است. هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان تخطّی خوشه ها و توالی های انسایشی ها از اصل توالی رسایی است. به منظور پاسخ به این پرسش (15446) واژه مرکّب و مشتق - مرکّب برای بررسی توالی و (14336) واژه بسیط برای بررسی خوشه از فرهنگ های فارسی جمع آوری شده و اطّلاعات واج شناختی مربوط به هر واژه استخراج شده است. نتایج نشان می دهد که الف: بسامد انسایشی ها به مثابه عضو دوم در خوشه (7/5) برابر عضو اوّل و در توالی (3/2) برابر عضو اوّل است؛ ب: بسامد محدوده رسایی منفی در خوشه (82%) و در توالی (74%) است؛ همچنین میزان تخطّی از اصل توالی رسایی در خوشه (18%) و در توالی (26%) است؛ ج: همه موارد تخطّی از اصل توالی رسایی در خوشه های موجود در واژه های بسیط مربوط به وام واژه ها است.  
۳۰.

Using Multimodal Conceptual Metaphors in EFL Classroom to Enhance Listening and Speaking Skills(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: English Language Teaching and Learning. No. ۲۸, Fall & Winter ۲۰۲۱ 113 - 126

کلیدواژه‌ها: Cognitive linguistics Conceptual Metaphor Multimodal Metaphor foreign language learning

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۲۲۱
In this paper, we argue the effects of explicit multimodal metaphor training in developing speaking and listening skills in an EFL context. To examine the effects of using conceptual metaphors in English language classrooms and assess the metaphorical ability of EFL students, we directed two measuring instruments: pre-test and post-test for control and experimental groups in both listening and speaking skills. The pre-test and post-test scores of the experimental group who were exposed to explicit multimodal metaphor training were compared with the control group's scores through this bipartite study. The outcomes of this paper can shed light on teaching and learning the multimodal language in an EFL context. The findings showed that learners who were exposed to multimodal metaphors and received explicit instruction from their teacher resulted in better scores. In other words, this paper found that explicit multimodal metaphor instructions can lead to some improvements in metaphor comprehension and production in an EFL context.
۳۱.

Conventionalism as the Component of Meaning: Examination of Davidson's View(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۲۸, Issue ۱ (۲۰۲۱) 12-24
تعداد بازدید : ۷۶۶ تعداد دانلود : ۴۹۵
Davison has two famous articles against conventionalism. The core of his argument is to scrutinize erroneous but successful conversations which happen in language occasionally and conventional meaning cannot explain how the speaker and the listener understand each other in these cases. However, his premises are not clear and it makes it difficult to study and criticize his main point. We believe there are at least five premises such as: 1) The listener comprehends the words the speaker has said in their conventional meaning; 2) If the conversation is successful then the listener has understood the words and sentences in their general first meaning; 3) Sometimes the conversation is successful although there are some misuse of words; 4) In these cases the conventional meaning is not the same as general first meaning; 5) If the listener comprehends the words in their general first meaning, then he has not in his mind their conventional meaning; so (Conclusion) conventionalism is not acceptable. We claim that we can save the conventionalism by analyzing these premises and pointing out that users of a language can have several meanings of a word in their mind and choose between them according to hints and backgrounds. Besides, conventional theory of meaning can accept new and different uses of words that have already been used in some old fashion ways, and in addition, special cases occur rarely in everyday use of linguistic expressions. So, opposing Davidson, we have sound grounds to keep conventionalism.
۳۲.

بررسی فرایند ترکیب و دسته بندی آن از نظر معنایی و رابطه بین عناصر سازنده آن در زبان مازندرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال ششم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (شماره ۱۱) 143 - 172

کلیدواژه‌ها: فرایند ترکیب سازه فعلی سازه غیرفعلی ترکیب وابستگی ترکیب همپایگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۲۷۸
در پژوهش حاضر کلمات مرکب مازندرانی برگرفته از فرهنگ تبری (نصری اشرفی، 1381)، از نظر معنایی و رابطه بین عناصر سازنده بررسی شده است. برمبنای دسته بندی بیستو و اسکالیز (2005)، به عنوان چارچوب نظری پژوهش، ترکیب سه دسته اصلی همپایگی، اسنادی/ توصیفی و وابستگی را در بر می گیرد. این دسته بندی مبتنی بر روابط دستوری ممکن بین دو سازه در ساختارهای نحوی است. از نظر رابطه بین عناصر سازنده، ترکیب دو دسته فعلی و غیرفعلی را شامل می شود. تأکید مقاله حاضر عمدتا بر ترکیب فعلی و دسته بندی آن است. ترکیب فعلی نوعی ترکیب وابسته است که در ساختار آن سازه غیرفعلی، متمم سازه فعلی است. ترکیب های فعلی از نظر معنایی به چهار دسته موضوعی، غیرموضوعی، گروهی و مکرر تقسیم بندی می شوند. شواهد نشان می دهدکه انطباق نسبتا کاملی بین مازندرانی و دسته بندی بیستو و اسکالیز وجود دارد.
۳۳.

برجسته سازی زبان شناختی با افزودن توازن آوایی، واژگانی و گروهی در متن اسناد رسمی و تأثیر آن بر درک مخاطب: رویکرد زبان شناسی حقوقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و گویش های غرب ایران سال نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 97 - 112

کلیدواژه‌ها: زبان شناسی حقوقی اسناد رسمی برجسته سازی قاعده افزایی زبان خودکار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۲ تعداد دانلود : ۷۲۲
اسنادی که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شوند، پس از امضا قابل انکار نیستند و باید به طور کامل به وسیله مخاطب درک شوند. هرچه متن به زبان خودکار نزدیک تر باشد، آسان تر درک می شود. به همین دلیل است که متون علمی، بر خلاف متون ادبی، خالی از ابزارهای زیبایی آفرینی هستند. برای ساده سازی متن اسناد رسمی در چارچوب زبان شناسی حقوقی، پژوهش توصیفی - تحلیلی حاضر در پی شناسایی و در صورت امکان بازنویسی نمودهای برجسته سازی، به مثابه ویژگی زبان ادب بوده است که می تواند با دور کردن این متن ها از زبان خودکار، درک را برای مخاطب دشوار کند. برای شناسایی این نمود ها و نشان دادن تأثیر آن ها بر درک مخاطب، صد نمونه سند رسمی ( پنجاه نمونه از کتاب نمونه اسناد و پنجاه نمونه از اسناد واقعی تنظیم شده در دفتر اسناد رسمی 1479 تهران) بررسی و تحلیل شده اند. نتایج نشان داد که برجسته سازی در این سند ها از راه قاعده افزایی و با ایجاد توازن در (1240) مورد تکرار در سطوح آوایی، واژگانی و گروهی، در واژه های عربی و حقوقی صورت گرفته است. حذف توازن و بازنویسی در درصد قابل توجّهی از نمونه ها (03/65%)، ممکن بوده و این جایگزینی ها باعث افزایش معنادار (40) درصدی در میزان درک صد نفر از مراجعه کنندگان به دفتر اسناد رسمی شده است.  
۳۴.

بررسی میزان خودکارشدگی در پردازش نحوی در زبان فارسی: شواهدی از داده های الکتروانسفالگرافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و زبان شناسی دوره ۱۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۳ 261 - 288

کلیدواژه‌ها: پردازش نحوی خودکارشدگی الکتروانسفالوگرافی زبان فارسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۵ تعداد دانلود : ۲۳۱
زبان یک توانایی شناختی است که از نظامی خلاق و زایا به نام نحو برخوردار است. نحو به موجب تولید بی-نهایت جمله حائز اهمیت ویژه ای در زبان است و تصور می شود انسان به صورت خودکار و بدون هوشیاری به تولید و درک جملات می پردازد. با توجه به اهمیت این مسئله، پژوهش حاضر میزان خودکارشدگی پردازش نحوی در زبان فارسی را بررسی می کند. برای این منظور، از ثبت پتانسیل های مرتبط با رخداد (ERP) توسط الکتروانسفالوگرافی که تفکیک پذیری زمانی برحسب هزارم ثانیه دارد، استفاده شده است. این پژوهش با اجرای یک آزمایش در محل آزمایشگاه ملی نقشه برداری مغز ایران و با حمایت مالی ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی بر روی سخنگویان فارسی زبان انجام شده است. در این آزمون با به کارگیری پارادایم چشمک زدن توجهی در یک تکلیف پردازش زبانی در قالب بافت های نحوی کوتاه و محدود، به بررسی میزان خودکارشدگی پردازش این بافت ها به کمک ثبت ERP با تعداد 22 داوطلب (10 نفر خانم و 12 نفر آقا؛ با میانگین سنی 8/23 سال) پرداختیم. تجزیه و تحلیل سیگنال های به دست آمده با استفاده از نرم افزار EEGlab در برنامه متلب انجام شد. نتایج آزمون نشان داد که پردازش نحوی فرایندی خودکار نبوده بلکه یک فرایند کنترل شده ذهنی است و به صورت هوشیارانه انجام می گیرد.
۳۵.

ساخت و تعیین ویژگی های روان سنجی آزمون حرکات بیانگر در افراد زبان پریش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و زبان شناسی دوره ۱۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۳ 177 - 193

کلیدواژه‌ها: حرکات بیانگر زبان پریش ویژگی های روانسنجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۳ تعداد دانلود : ۱۹۳
هدف از پژوهش حاضر ساخت و تعیین ویژگی های روانسنجی آزمون حرکات بیانگر در بیماران زبان پریش زبان می باشد. بدین منظور ابتدا تصاویری بدین منظور طراحی شد. در طراحی تصاویر مواردی از قبیل فلجی دست و پا در نظر گرفته شد. برای تعیین روایی محتوایی گزینه های طراحی شده از دو شاخص CVR و CVI استفاده شد که هیئتکارشناسی در این آزمون 15 زبان شناس و گفتاردرمانگر بود. مطابق جدول تصمیم گیری لاوشه برای تعیین نسبت روایی محتوایی (CVR) گزینه های بالای 0.49 و برای تعیین شاخص روایی محتوایی (CVI) نیز گزینه های بالای 0.79 انتخاب شدند . آزمون ساخته شده بر روی 51 بیمار زبان پریش با میانگین سنی 51 سال و 153 فرد سالم با میانگین سنی 50 سال اجرا شد. از 41 بیمار زبان پریش و 105 نفر فرد سالم بازآزمون گرفته شد (0.94ICC=). نمرات 42 نفر آزمودنی و 136 نفر فرد سالم توسط دوارزیاب مورد بررسی قرار گرفت (0.91r=). ضریب همسانی درونی آزمون (آلفای کرونباخ) 0.96 بود و اعتبار همه زیر آزمونها بالای 0.91 بود که نشان می دهد همه گویه ها نقش یکسانی در نمره کل دارند و در صورت حذف یک گویه آلفا به طور معنادار افزایش نمی یابد.
۳۶.

بررسی ساخت ملکی محمولی در گیلکی رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های ایرانی سال ۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۹) 369 - 388

کلیدواژه‌ها: رده شناسی مالکیت مالکیت محمولی گیلکی رشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۳۸
مالکیت مفهومی جهانی است. بازنمود این مفهوم در نحو به دو شکل کلی اسمی و محمولی است. مالکیت اسمی به شکل گروهی اسمی شامل مالک و مملوک بازنمود دارد و مالکیت محمولی به صورت جمله بیان می شود. در این مقاله، ساخت ملکی محمولی در گیلکی رشت با رویکردی رده شناختی بررسی می شود. روش پژوهش ترکیبی از داده های اولیه و ثانویه است. 420 جمله نمونه با مصاحبه از گویشوران گیلکی رشت به دست آمد و صحت آن ها به تائید 12 گویشور این زبان رسید * . داده های پژوهش راستورگوئوا و همکاران (2012) نیز برای پژوهش استفاده شدند. چارچوب نظری پژوهش پیش رو، استاسن (2009) است که در آن چهار رده برای رمزگذاری ساخت ملکی محمولی معرفی شده اند. این چهار رده عبارتند از مالکیت مکانی، مالکیت بایی، مالکیت مبتدایی و مالکیت با محمول «داشتن». سه رده مالکیت مکانی، مالکیت بایی و مالکیت با محمول «داشتن» در داده ها وجود داشتند، اما شواهدی از وجود مالکیت مبتدایی در این زبان یافت نشد. در بین این سه رده، کاربرد ساخت ملکی با محمول «داشتن» بیش تر است و بیش تر داده های پژوهش به این راهبرد تعلق دارند. به همین دلیل، این راهبرد را می توان راهبرد اصلی رمزگذاری مالکیت محمولی دانست.
۳۷.

بررسی ساختاری و معنایی جمله های داری دو عنصر منفی در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبانشناخت سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 1-30

کلیدواژه‌ها: نفی منفی سازی نفی مضاعف نفی چندگانه قطبیت قطبیت منفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۷ تعداد دانلود : ۲۹۵
نفی یکی از پدیده های شناختی و عقلانی است که در زبان بشر به صورت های مختلف انعکاس می یابد. هدف از جستار حاضر بررسی ساختاری و معنایی انواع جمله هایی در زبان فارسی است که در آنها دو عنصر منفی وجود دارد. نفی مضاعف و ساختار توافق منفی دو نوع شناخته شده از این ساختارها هستند که در زبان های مختلف به طور گسترده مورد بررسی قرار گرفته اند و در زبان فارسی نیز به آنها پرداخته شده است. اما علاوه بر این دو، فارسی دارای ساختارهای متنوعی است که در آنها دو عنصر منفی به کار رفته وتا به حال از لحاظ ساختاری و معنایی مورد بررسی قرار نگرفته اند. نتایج حاصل از این پژوهشِ پیکره بنیاد که براساس داده های مستخرج از شبکه اجتماعی اینستاگرام (مشتمل بر 921 جمله فارسی) انجام شده نشان می دهدکه جملات حاوی دو عنصر منفی از لحاظ ساختاری قابل طبقه بندی به یازده دسته اند و تحلیل جنبه های معنایی آنها نشان دهنده آن است که تعامل دو عنصر منفی در یک جمله واحد وضعیت معنایی پیچیده ای را به وجود می آورد که تحلیل آن مستلزم اتخاذ رویکردی پیوستاری به مفهوم نفی است. به عبارت دیگر، هرچند مفاهیم مثبت و منفی را در زبان شناسی تحت عنوان مقوله «قطبیت» مطرح می کنند، اما این دو مفهوم به هیچ وجه قطبی و صفر و یک نیستند بلکه طیفی و پیوستاری اند
۳۸.

تحلیل گفتمان روابط قدرت بین کنشگران در داستان های تألیف شده برای کودکان ایرانی به زبان فارسی با رویکردشناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 69 - 96

کلیدواژه‌ها: الگوهای ذهنی تحلیل گفتمان انتقادی داستان کودکان زبان شناسی شناختی قدرت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۹ تعداد دانلود : ۳۳۶
در بیشتر موقعیت های ارتباطی، قدرت کنشگران بر کنش های زبانی تأثیر می گذارد و گفت وگویی را شکل می دهد که نشان دهنده ی فرادستی یا فرودستی طرفین گفت وگو است. روابط قدرت در داستان های کودکانه نیز مانند هر گفتمان دیگری برقرار است و چگونگی تعاملات شخصیت های داستانی را تعیین می کند. این پژوهش بر آن است تا انواع این روابط و اهداف گفتمانی آن ها را در متون داستانی کودکان شناسایی کند تا الگوهای ذهنی مرتبط با روابط قدرت را که در تولید این متون ایفای نقش کرده اند، مشخص کند. برای دستیابی به این هدف، راهبردهای زبانی متأثر از روابط قدرت بین کنشگران در چارچوب تحلیل گفتمان اجتماعی شناختی وندایک (2000) و نظریه ی الگوهای ذهنی تحلیل شده است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی و شیوه ی گردآوری داده ها به این گونه بوده که پیکره ای متشکل از صد داستان چاپ شده ی ناشران کتاب کودکان در گروه های سنی «الف»، «ب» و «ج» مطالعه شده است. از این پیکره، سی داستان به روش هدفمند انتخاب و روابط قدرت بین شخصیت ها تحلیل گردیده است. براساس نتایج، کلان ساختاری که تولید متون بر مبنای آن شکل گرفته، سلطه گری را همواره محکوم به شکست نشان داده است. به عبارت دیگر، الگوی ذهنی به کاررفته در تولید متون داستانی برای کودکان ایرانی به زبان فارسی از کلیشه ی روابط قدرت مسطح، همبستگی و برابری بین کنشگران پیروی کرده و روابط فرادست، فرودست را به حاشیه رانده است. این کلیشه، دیدگاه اجتماعی فارسی زبانان را به صاحبان قدرت می نمایاند. برنامه ریزان آموزشی، نویسندگان، مترجمان و ویراستاران حوزه ی کتاب کودک می توانند از نتایج این تحقیق استفاده کنند.  
۳۹.

بررسی ساختار فعل مرکب در گفتار کودکان سالم 5 تا 7 سال فارسی زبان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبانشناخت سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 1-27

کلیدواژه‌ها: فعل مرکب گفتار آزاد ساختمان فعل گذرایی انضمام ترکیب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۱ تعداد دانلود : ۳۰۲
گفتمان روایی یکی از شاخص ها و توانایی های اصلی ارتباط کلامی در جنبه های مختلف زندگی اجتماعی بشر است. روایت، به عنوان توصیف یا گزارش گفتاری یا نوشتاری از رویدادهای مرتبط، مهارتی چندبعدی است که می تواند سطح دانش زبانی و همچنین شناختی را نشان دهد. در این پژوهش با هدف بررسی فعل مرکب در کودکان 5 تا 7 ساله سالم فارسی زبان، 889 فعل مرکب از 107 نمونه گفتار آزاد براساس نظر دبیرمقدم (1376) تحلیل شده است. 52 نمونه گفتار را پسران و 55 نمونه گفتار را دختران تولید کرده اند. از سوی دیگر، 48 نمونه گفتار را کودکان 5 تا 6 سال و 59 نمونه گفتار را کودکان 6 تا 7 سال تولید کرده اند. کل گفته ها 17427 واژه را شامل می شود. نتایج پژوهش نشان داد بسامد «افعال مرکب ترکیبی» نسبت به «افعال مرکب انضمامی» در گروه سنی 5 تا 7 سال بیشتر است. همچنین، با بالارفتن سن در کودکان فاصله بین اجزای فعل مرکب و استفاده از افعال مرکب گذرا که دارای ساختار نحوی پیچیده تری هستند در گروه سنی 6 سال در مقایسه با 5 سال به عنوان شاخصی از رشد توانایی های زبانی افزایش می یابد.
۴۰.

از الزام تا نیاز ذاتی: «باید» در زبان های ایرانی غربی نو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره دوزادهم فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۶۱) 109-143

کلیدواژه‌ها: وجه نمایی رده شناسی نقشه معنایی زبان های ایرانی غربی نو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۳۱۰
هدف این مقاله بررسی وجه نماییِ عناصرِ معادل «باید» در تعدادی از زبان های ایرانی غربی نو (شامل بلوچی، تاتی، سمنانی، فارسی، کردی، کهنگی، گراشی، گیلکی، لری، وفسی و هورامی)، ارائه نقشه معنایی و همچنین رده بندی این زبان ها بر مبنای یک واحد وجه نماست. بررسی ها نشان داد که برخی از این زبان ها (بلوچی گونه بم پشت و هورامی گونه هورامان تخت)، از عنصر قیدی، و حتی در یک مورد (کَهنگی)، از دو فعل کمکی مستقل برای بیان مفاهیم معادل «باید» بهره می برند. افزون بر این، رده بندی زبان ها با توجه به یک ویژگی معنایی، روی پیوستاری تنظیم می شود که در آن زبان ها به برخی از زبان های دیگر نزدیک تر و از برخی دیگر دورتر هستند و این خلاف رده بندی های متداول آن ها بر اساس مشخصه های نحوی ساخت واژی است که در آن ها زبانی یا عضو یک شاخه هست یا خیر. به علاوه، مشخص شد که تمامیِ عناصر موردبحث، در کنارنقش وجه نمای تصمیمی (از نوع الزام و امکان) و وجه نمای معرفتی (تنها از نوع امکان) مسئولیت انتقال مفاهیم مربوط به نیازِ مشارک ذاتی، الزام مشارک تحمیلی و الزام موقعیتی را (به منزله زیر مجموعه وجه نمایی پویا)، بر عهده دارند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان