سید علی اصغر سلطانی

سید علی اصغر سلطانی

مدرک تحصیلی: دانشیار وابستة پژوهشکدة مطالعات قرآنی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۹ مورد.
۱.

جنسیت در روایت های زنانه و مردانه جنگ از منظر تحلیل انتقادی استعاره(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۸ تعداد دانلود : ۲۰
پژوهش حاضر با هدف بررسی جنسیت در روایت های زنانه و مردانه جنگ از منظر تحلیل انتقادی استعاره به روش کیفی از نوع تحلیل محتوای کیفی انجام شد. بدین منظور کلیه آثار علمی مکتوب در این زمینه مطالعه و استعاره های مفهومی و طرح واره های به کار رفته در شش داستان با مضمون جنگ استخراج شد. سپس با مقایسه استعاره ها و طرح واره های به کار رفته، شیوه های مفهوم سازی ذهنی نویسندگان از استعاره های مستخرج از آثارشان شناسایی و پس از بررسی و تحلیل داده ها، با تکیه بر نقش جنسیت در پردازش استعاره و چگونگی مفهوم سازی از طریق استعاره ها و بینش پنهان در روایت داستان ، انواع طرح واره های به کار رفته در داستان ها استخراج گردید. نتایج نشان داد که در آثار نویسندگان زن، بیشترین استعاره مربوط به استعاره هستی شناختی و کمترین استعاره، جهتی است و در آثار راویان مرد، بیشترین استعاره مربوطه به استعاره ساختاری و کمترین استعاره، جهتی است. این تفاوت در به کارگیری نوع استعاره توسط زنان نسبت به مردان حاکی از نوع نگرش و توانایی یا تمایل بیشتر آنها در عینیت بخشیدن مفاهیم انتزاعی است. نتایج نشان داد که روش فوق می تواند برای تحلیل روایت از منظر تحلیل انتقادی استعاره در ادبیات دفاع مقدس مناسب باشد؛ چراکه طرح واره ها ازسویی نشان دهنده ساخت های زبانی و از سوی دیگر نشان دهنده شکل گیری تصاویر ذهنی درنتیجه مفهوم سازی است.
۲.

واکاوی گفتمان هویت ملی در کتاب های مطالعات اجتماعی متوسطه اول از منظر لاکلائو و موف(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۹ تعداد دانلود : ۵۱
مدرسه ساز و کاری است که دانش آموز با آن به تدریج وارد حیات سیاسی-اجتماعی می شود و رفتار اجتماعی را می آموزد؛ بنابراین مدرسه و کتاب های درسی در جامعه پذیر کردن دانش آموزان اثر بسزایی دارند. هدف از مطالعه پیش رو، واکاوی هویت ملی در کتاب های مطالعات اجتماعی دوره متوسطه اول ازمنظر لاکلائو و موف است. این تحقیق در چارچوب تحلیل گفتمان و با رویکرد پساساختارگرایانه صورت گرفته و سعی شده است در آموزش و پرورش، گفتمان کتاب های درسی و آموزشی دانش آموزان در زمینه کیستی جمعی آنان پاسخ یا پاسخ هایی داده شود. تحلیل و تفسیر داده ها بر مبنای فرآیند مفهوم سازی و با تکیه بر روش نشانه شناسی گفتمانی سلطانی (1393) صورت گرفته است. نتیجه مطالعه حاضر حاکی از آن است که اولویت دادن به گفتمان دینی، تعریف هویت ملی بر مبنای ایدئولوژی اسلامی، ارائه تصویری منتقدانه از تمام حکومت های پیش از ورود اسلام، ارج نهادن به انقلاب اسلامی، تقویت روحیه غرب ستیزی و خط کشی جهان به اسلامی / غیراسلامی از جمله اموری است که یک دانش آموز تا 15 سالگی از متون کتاب های مطالعات علوم اجتماعی می آموزد.
۳.

مفهوم سازی های استعاری در گفتمان ورزش فوتبال بر اساس رویکرد پیکره-بنیاد به تحلیل انتقادی استعاره(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۵
با بررسی استعاره های مفهومی به کار رفته در متون ورزشی می توان به نوع نگاهی که ناخودآگاهانه در پس ذهن نویسندگان وجود دارد پی برد. از این رو استعاره های به کار رفته در دو روزنامه خبر ورزشی و ابرار ورزشی در سال 1398 جهت دست یابی به شیوه-های مفهوم سازی و نگرش های پنهان در پس متون تولید شده بررسی شدند. از دو رویکرد "تحلیل انتقادی استعاره" چارتریس بلک - 2004 که حاصل تلفیق رویکردهای شناختی، تحلیل انتقادی گفتمان، کاربردشناسی و پیکره ای است، به مثابه روش تحقیق، و همچنین رویکرد "استعاره های مفهومی" لیکاف و جانسون- 1980، به منزله چارچوب نظری، برای بررسی داده ها استفاده شدند. مسئله اصلی این تحقیق پرداختن به این موضوع است که از کدام حوزه های مبدا در مفهوم سازی های مطبوعات ورزشی در ورزش فوتبال بیشتر استفاده می شود؟ چرا؟ برای پاسخ به سؤال مقاله از داده های دو سایت ورزشی مقالات مربوط به سال 1398 و نه همه جمع آوری شدند در یک فایل وورد بصورت پیکره ذخیره و سه مرحله چارتریس بلک اجرا شد. در همین راستا 400 متن خبری در شش ماه اول و دوم سال 1398 متشکل از 94.955 کلمه بررسی گردید یکی از خصیصه های زبان ورزش ترویج استعاره-های جنگ است اما تحقیقات ما نشان می دهد تصویری کمتر خشونت آمیز و حتی به لحاظ زیبایی شناختی زمینه ای لذت بخش از فعالیتهای انسان و قلمروهای غیر خشونت قابل ساختار بندی است.
۴.

Conceptual Metaphors of “Harb” Verses in the Framework of the Charteris- Black Metaphor Critical Analysis Approach in order to Model Pure Life(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۶۶
SUBJECT AND OBJECTIVES : Many scholars have researched “War” in the Holy Qur'an and Islam, and there is much disagreement about it. Since the Holy Qur'an is a divine book and contains valuable messages for human beings, with the help of conceptual metaphors, we can understand some of the Qur'anic conceptualizations to some extent. The present study is an attempt to study the conceptual metaphors of “Harb” in the sample bodies of the verses of the Holy Quran and its purpose is finding and understanding the conceptual metaphors of Harb in the Qur'an, their clarification and classification and then description, interpretation and explanation them. In fact, the question of this research is what kind of conceptual metaphors the Qur'an has used to objectify the abstract concept of War and how can they be explained? METHOD AND FINDING : The research is in the framework of the Charteris-Black metaphor critical analysis approach which is a qualitative research method. Therefore, with the help of the third version of the “Jami Tafasir Nour Software”, a sample body of 11 verses consisting of 9 keywords is extracted from the root of Harb. Then their conceptual metaphors were examined. Based on the findings of this study, two conceptual metaphors have been extracted in the source domain of travel and fire, from which the conceptual keys of “war is travel” and “war is fire”. CONCLUSION : Therefore, according to the above findings and research on the conceptual metaphors of “Selm”, it is clear that the approach of the Qur'an is peace-oriented.
۵.

تحلیل گفتمان انتقادی ابعاد سه گانه نفرت پراکنی زنان علیه زنان در اینستاگرام(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۷۰ تعداد دانلود : ۱۱۲
مقاله پیش رو با هدف تحلیل گفتمان انتقادی نفرت پراکنی زنان علیه زنان در صفحات کاربران زن در شبکه اینستاگرام به نگارش درآمده است. بر این اساس با رجوع به آراء گلیردونه در زمینه مقابله با نفرت پراکنی اینترنتی، به تحلیل گفتمان انتقادی صفحات چهار کاربر زن فعال در حوزه زنان پرداخته شد. به این منظور با توجه به رهیافت تحلیل گفتمانی تئون ای. ون دایک، فرم کار ویژه ای برای ثبت و استخراج اطلاعات از متن خبرهای انتخاب شده در نظر گرفته شد. نتایج نشان می دهد که تحلیل و بررسی پست های بررسی شده حاکی از سه نوع خشونت است: علیه تبعیض و نظام مردسالاری، علیه نهاد خانواده و نقش سنتی زنان و در نهایت رستگاری به سمت ارزش های فمنیستی و مدرن از دریچه تخریب و علیه ارزش های سنتی و تلاش برای شکستن قفس سنت ها. در برآیند کلی مطالعه گفتمانی صفحات مورد بررسی، مشخص گردید که دال مرکزی مجموع پست های مطالعه شده در نظم گفتمانی هویت زنانه «اجتماعی بودن» است. زن باید در جامعه حضور داشته باشد. حضور زن در جامعه منتج به آگاهی زنانه شده، برابری جنسیتی رخ خواهد داد. دال های پیرامونی دیگری نیز چون «نفی جمع گرایی»، «روابط جنسی» و «برابری جنسیتی» منظومه گفتمانی کاربران زن را در نظم گفتمانی هویت زنانه تشکیل می دهند. این گفتمان، دیگری هایی را نیز برای خود متصور است که اغلب در قالب هویت هایی تحجر و نگاه مردسالارنه، ضدانسانیت، اختلالات جنسی، چندهمسری، تبعیض تاریخی و... نمایان می شوند.
۶.

تحلیل انتقادی گفتمان طریقت و شریعت درباره ﻗﺼه ابومسلم نامه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۳۰۵
ﻗﺼه «ابومسلم نامه» از زمان پیدایش، یعنی دوران سلجوقیان تا پایان عصر صفویه، ﺻﺤﻨه رویارویی طیف ها و جریان های مذهبی فرهنگی و فکری، به تبعیت قدرت سیاسی، بوده است. قصه ای با قهرمانی، ایرانی که باورهای مذهبی وقت را به چالش کشید. در ابتدای قدرت یابی صفویان، این قصه علاوه بر سرگرم کردن یاوران قزلباش مرشد کامل، در حکم مرام نامه ای اعتقادی، در انسجام و تشجیع آنها برای غلبه بر حریفان مخالف داخلی و خارجی نقش بارزی ایفا کرد؛ ولی با تثبیت حکومت صفویه و ورود گفتمان شریعت، این اثر با بی مهری روبه رو شد و حتی راویان و دوستارانش، با هجمه و تهدید و قتل مواجه شدند. هدف این مقاله با تأکید بر فتوای محقق کرکی 940ق/1533م، عالم برﺟﺴﺘه دوره صفویه، و علمای شیعی آن است که ضمن بازنمایی بافت تاریخی حکومت صفویه، علت های همگرایی موافقان و واگرایی مخالفان این اثر کلاسیک را به طرح گفتمان شریعت و طریقت بررسی کند؛ سپس براساس مربع «وون دایک» و استفاده از تمهیدات بلاغی بیانی، این مسئله را تبیین کند که هر گفتمان چگونه با استفاده از شگردهای تخریب، انکار، تهدید و قتل و در مقابل با برجسته کردن ویژگی های مثبت خود، قادر است حریف را از ﺻﺤﻨه قدرت به حاشیه براند. نتیجه آنکه علما به علت ساختارمندبودن گفتمان شریعت و جلب نظر شاهان صفوی، با بهره گیری از تمهیدات بلاغی و با خدشه واردکردن به باورها و قهرمان های گفتمان تصوف و قزلباش ها، موفق شدند آنها را از ﺻﺤﻨه قدرت بیرون برانند و با کنترل و تفوق قدرت، گفتمان شریعت را بر ارکان سیاسی سیطره دهند.
۷.

نشانه شناسی گفتمانی ادبیات پایداری در غزلیات حافظ(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۸۲۱ تعداد دانلود : ۶۷۰
کوشش های گفتمانی حافظ برای بازنمایی گفتمان استعلایی عصر، و پایداری در مقابل نظام معنایی و کنشگران آن، با هدف غیریّت سازی و مشروعیّت زدایی، ذیل الگوی گفتمان پایداری، قابل تبیین است. این مقاله می کوشد تا با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی به بررسی گفتمانی ادبیات پایداری در غزلیات حافظ، بر مبنای نظریه گفتمان لاکلائو و موف و الگوی نشانه شناسی گفتمانی سلطانی، بپردازد. در این شیوه، دیوان غزلیات حافظ از منظر متن، بینامتنیت و بافت مورد بررسی قرار گرفته است. مسئله مقاله این است که نظام های گفتمانی بازنمایی شده در متن کدامند و چه نسبتی با گفتمان پایداری دارند. بر اساس این روش، روشن شد که چهار خرده گفتمان: حاکمیّتی، پایداری، عرفان و تصوّف در متن حضور دارند و عمده نزاع معنایی متن، حاصل تقابل خرده گفتمان پایداری با گفتمان هژمونیک حاکمیّت وقت و گفتمان تصوّف رسمی است. با توجه به قراین متنی، خرده گفتمان پایداری در تعامل با خرده گفتمان عرفان است. خرده گفتمان تصوّف نیز در این دوره، همسو با حاکمیّت وقت، در عرصه های مذهبی، سیاسی و اجتماعی حضوری فعّال دارد. بازنمایی ویژگی های هویتی طبقات سیاسی- اجتماعی مرتبط با گفتمان حاکم، با هدف تاثیرگذاری بر ذهن سوژه ، از کوشش های گفتمانی صاحب اثر است که در مجموع منجر به تبیین چهره قدرت و هویت گفتمانی آن شده است.
۸.

رتوریک سیاسی و الگویابی پارلمانی در نطق های عمومی فراکسیون امید و ولایت(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۵۱۱ تعداد دانلود : ۳۷۱
رتوریکِ سیاسی از اَشکال نوینِ علمِ رتوریک یا همان شیوه به کارگیری ابزارهای اقناع در کلام، به شمار می آید و به طبع آن رتوریک پارلمانی نیز که از مظاهر مهمِ گفتمانِ سیاسی کشورهاست نیاز به مطالعه و بررسی قابل توجهی دارد. پنج کانون اصلی خلق (اِتوس، لوگوس،پاتوس)، جاگذاری در متن، فصاحت، ارائه و به خاطرسپاری از فازهای مهم بررسی رتوریکِ سخنرانی ها از نگاه سنتی تا مدرن، هستند. در این تحقیق با هدف بررسی نقاط ضعف و قوت مذاکرات نطق عمومیِ نمایندگان مجلس شورای اسلامی، به خوانشی جدید از رتوریک پارلمانی در ایران خواهیم رسید و با بررسی الگوی نطق عمومی در نمایندگان دو فراکسیون امید و ولایت درمی یابیم که در بیشتر موارد فارغ از تفاوت در نوع پاتوس، ناطقین در بخش جاگذاری و ارائه دچار ضعف هستند. درنهایت، براساس نتایج به دست آمده هدف، ارائه الگویی جهت دستیابی به نطقی اصولی و منطبق با موازین رتوریکی ارائه است تا رتوریکی پویا و کارآمد را بر حسب نیازهای روز شاهد باشیم.
۹.

نگاهی گفتمانی به برساخت مفهوم ازدواج در ایران قبل از انقلاب با تاکید بر برساخت «زن مطلوب»(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۳۵۷
در دوره ی پهلوی (1941- 1979) در ایران جریانات مدرنیته و تلاش های فمینیستی در تقابل با اندیشه های روحانیت و هم چنین روشن فکری دینی قرار گرفتند. در این مقاله نویسندگان با نگاهی گفتمانی، چهار کتاب قبل از انقلاب را انتخاب کردند تا به این سؤالات پاسخ دهند که چه گفتمان هایی از ازدواج و زن مطلوب برای ازدواج در آن دوره وجود داشته است و آیا تغییرات اجتماعی و فرهنگی بر گفتمان ازدواج هم تأثیر داشته اند یا خیر. برای بررسی این متون، از نظریه ی گفتمان لاکلاو و موفه (1985) و نشانه شناسی گفتمانی (Soltani, 2015) به مثابه ی چارچوب نظری و روش استفاده شد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که گفتمان دینی اسلامی با نگاهی ذات گرایانه به ازدواج، تولید مثل را از اهداف مهم در آن می داند و زن مطلوب را برای ازدواج، زنی قلمداد می کند که خویشتن دار، لطیف، تأمین کننده ی نیاز جنسی مرد و مادری فداکاری باشد. به علاوه، گفتمان عمومی نیز نگاهی ذات گریانه به امر ازدواج داشته است و زن مطلوب را زنی زیبا، باوقار و رئیس خانه می داند. این دو گفتمان تنها تحت تأثیر گفتمان روحانیت هستند.
۱۰.

تحلیل خطبه شِقشِقیّه با تکیه بر بافت شناسی اجتماعی- سیاسی، نظریه فراگفتمان و مبانی بلاغت(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۰۶ تعداد دانلود : ۲۶۰
ویژگی های برجسته زبانی و ادبی نهج البلاغه همواره مایه پژوهش های زبانی و ادبی بوده است. در این میان شقشقیه خطبه ای مهم است که افزون بر آموزه های اخلاقی، از بعد زبانی نیرومندی برخوردار است. از این رو این مقاله می کوشد تا از طریق ایجاد یک سه ضلعی هرمنوتیک متشکل از بافت شناسی سیاسی-اجتماعی، نظریه فراگفتمان و مبانی بلاغت، به درک و شناخت بهتری از لایه های پنهان خطبه شقشقیه دست یابد. در این راستا، از شیوه اسنادی و کتابخانه ای برای جمع آوری داده ها و تحلیل آنها، استفاده شده است. چارچوب نظری این پژوهش مبتنی بر حوزه بافت اجتماعی-سیاسی که خطبه در آن ایراد شده، شناسایی نشانگرهای فراگفتمان شامل نشانگرهای محاوره ای و تعاملی (مطابق با مدل هایلند، 2005) و فنون اقناع مخاطب از حیث روش های بنیادین بلاغت (اتوس، لوگوس، پاتوس) است. نتایج بررسی متن خطبه شِقشِقیّه، نشان داد که گذرها با بسامد 20 پرتکرارترین و چارچوب سازها و استنادها با بسامد 1، کم تکرارترین نشانگرهای محاوره ای هستند. همین طور، نگرش ها و خوداظهارها با بسامد 7 پرتکرارترین، و درگیرسازها با بسامد 2 کم تکرارترین نشانگرهای تعاملی هستند و هیچ نوع ارجاع درون متنی و عبارت احتیاطی در متن خطبه مشاهده نمی شود. همچنین، نشانگرهای محاوره ای پرتکرارتر از نشانگرهای تعاملی بودند. همچنین، تحلیل خطبه نشان داد که گفتمان امام علی(ع) در خطبه شِقشِقیّه که متنی نه کنایه وار بلکه پراستعاره است جلوه ای معرفتی دارد، چه گویی گوینده با مخاطبی غافل روبه رو است و لاجرم مسیر سخن می بایست به سوی هشدار به پیش رود. وجه غالب کلام امام علی(ع) در این خطبه عمدتاً متمرکز بر روش های بنیادین لوگوس و پاتوس است، زیرا بافت اجتماعی-سیاسی، وجود جنبه های عقلانی و البته احساسی در کنار هم را ایجاب می کرده است.
۱۱.

ادب در گفتمان قرآن: گفتگوی موسی(ع) و فرعون در سوره اعراف(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۷۹۵ تعداد دانلود : ۵۵۷
یکی از ابعاد مهم گفتگوهای قرآنی، رعایت و عدم رعایت قواعد ادب ورزی است. پژوهش حاضر می خواهد جلوه های ادب و بی ادبی را در گفتگوهای میان فرعون و موسی(ع)، باتکیه بر نظریه ادب براون و لوینسون (1987) و نظریه بی ادبی کالپپر (1996) در سوره اعراف بررسی کند. مسئله این تحقیق پاسخ این است که کاربرد راهبردهای ادب و بی ادبی در این متن گفتگویی، به چه میزان و در چه جهتی است. هدف بررسی چگونگی عملکرد و تاثیرگذاری راهبردهای ادب و بی ادبی در این گفتگوهاست. نتایج عبارتنداز: گفتار مودبانه تر موسی(ع) و گفتار بی ادبانه فرعون، اختصاص بیشترین میزان راهبردهای ترکیبی در آیه ها، کاربرد میزان بالای تمامی راهبردهای ادب توسط موسی(ع) و کاربرد میزان بالای تمامی راهبردهای بی ادبی توسط فرعونیان. وجود دو گروه متضاد و مخالف باتوجه به صفت هایشان نشان از علت کاربرد یک گروه از راهکارهای ادب و گروه دیگر از راهکارهای بی ادبی است. یافته های پژوهش همچنین نشان دهنده اهمیت مطالعه ادب و بی ادبی به عنوان پدیده ای اجتماعی- کاربردشناسی است که ارتباط دهنده بین مذهب و اخلاقیات است. همچنین این پژوهش با کمک نظریه های زبان شناسی(کاربردشناسی) افقی جدید پیش روی مخاطب می گذارد تا درک بهتری از آیه های قرآن و تفاسیر آن داشته باشد.
۱۲.

مراحل ساخت معنا در خطبۀ 87 نهج البلاغه از دیدگاه نظریه آمیختگی مفهومی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۴۰۹
نهج البلاغه از شاخص ترین کتب اسلامی است که متن آن دارای ویژگی های زبانی و بلاغی منحصر به فردی است که مفاهیمی عمیق را در خود جای داده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی استعاره و تبیین ویژگی و کارکردهای آن در متن نهج البلاغه ، در چارچوب نظریه آمیختگی مفهومی ( Fauconnier & Turner, 2002 )، یکی از نظریه های متأخر معنی شناسی شناختی است. در این پژوهش با بررسی خطبۀ 87 (معرفی الگوی انسان کامل) که از شاخص ترین خطبه های نهج البلاغه است و از طریق تحلیل ساختار معنی و سازوکار شناختی درک معنی، مراحل ساخت معنی به تصویر کشیده شده و تلاش شده است تا مشخص شود کدام یک از انواع آمیختگی ساخت معنا در این خطبه وجود دارد و شبکه آمیختگی های مفهومی در آن حاصل طی شدن چه مراحلی از مراحل شکل گیری معناست. یافته ها نشان می دهد که در فرازهای این خطبه از تمام انواع آمیختگی مفهومی است فاده شده است و با استفاده از سه مرحلۀ ترکیب، تکمیل سازی و گسترش می توان به معنایی نوظهور دست یافت که هدف کلی آن به دست دادن مقیاسی بشری است تا از این طریق مفاهیم ربوبی برای انسان قابل درک شوند. در نمونه های ارائه شده، استفاده از توانایی خلاق بشری برای بیان مفاهیم انتزاعی از طریق مفاهیم عینی در فضاهای مختلف کاملاً مشهود است.
۱۳.

تعامل و تقابل گفتمانی نشانه شناسی گفتمانی فیلم «گوزن ها»(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۲۳۲
فیلم گوزن ها، ساخته مسعود کیمیایی در سال ۱۳۵۳، یکی از پرحاشیه ترین فیلم های ایران در حساس ترین روزهای این سرزمین در قرن اخیر بوده است. اکران این فیلم، حواشی بسیاری داشته که مهم ترین آن، آتش سوزی سینما رکس آبادان در حین اکران فیلم بوده است. به همین سبب غالباً از سوی منتقدان سینمایی و غیرسینمایی و همچنین عامه مردم، بحث های بسیاری حول آن صورت گرفته است. از این رو، برای شناختن گفتمان های بازنمایی شده در این فیلم، ارتباط میان این گفتمان ها با یکدیگر و نسبت آنها با فضای اجتماعی - سیاسی آن روزهای ایران به سراغ تحلیل این فیلم رفته ایم. برای رسیدن به پاسخ، از مدل نشانه شناسی گفتمانی بهره جستیم که مبتنی بر آرای لاکلا و موف است. بر پایه این روش، چهار خرده گفتمان سنت، انقلابی گری، سرمایه داری و حکومتی را در فیلم شناسایی کردیم. در این میان گفتمان انقلابی، به عنوان گفتمان برتر فیلم به مدد گفتمان سنت آمده و در برابر دو گفتمان دیگر می ایستد. این تصویر با جبهه بندی های روزهای انقلاب ۵۷ سنخیت دارد.
۱۴.

نقش های کاربردشناختی صلوات در گفتار فارسی زبانان ایرانی و عرب زبانان عراقی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۵۰۶
صلوات بر محمد (ص) و آل محمد (س) عبارتی است که مسلمانان روزانه بارها آن را بیان می کنند یا از دیگران می شنوند. در نگاه اول، صلوات به قصد قربت انجام می شود، اما با دقت بیش تر می توان دریافت که نقش کاربردی مهمی در ارتباطات اجتماعی روزمره ایفا می کند. مسئلة اصلی این پژوهش آن است که دریابد صلوات در تعاملات اجتماعی میان مسلمانان، در حوزة شفاهی، میان شیعیان ایرانی فارسی زبان و شیعیان عراقی عرب زبان چه نقش ارتباطی ای بازی می کند و آیا تفاوتی در نوع کاربرد صلوات در میان این دو گروه اجتماعی وجود دارد یا خیر؟ چهارچوب نظری کلی این پژوهش کاربردشناسی زبان و به طور خاص نظریة کنش های گفتاری جان سرل است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که صلوات علاوه بر بعد بیانی ابعاد منظوری نیز دارد و به عنوان کنش گفتار ترغیبی، عاطفی، تعهدی، و اعلامی در شرایط کاربردی و اجتماعی مختلف به کار می رود. هم چنین، نتایج نشان می دهد کاربرد صلوات در کنش گفتارهای ترغیبی با هدف غیرمستقیم گویی به کار رفته است؛ در کنش های عاطفی افراد برای تشدید بیان احساس در وجود خویش از صلوات بهره می گیرند؛ در کنش های تعهدی نیز هدف از به کارگیری صلوات تقدس بخشیدن به تعهد است؛ و در کنش های اعلامی هم سو کردن دیدگاه ها و اعلام مواضع از یک سو و جلب توجه افراد به یک موقعیت، از طریق بالا بردن صدا، می تواند عامل تأثیرگذار در استفاده از صلوات باشد.
۱۵.

سعادت آباد کجاست؟ نشانه شناسی گفتمانی فیلم «سعادت آباد» ساخته مازیار میری(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۲
دهه هشتاد برای سینمای ایران دهه چشمگیری بود، زیرا در آن فیلم هایی اکران شد که گفتمان های موجود در جامعه را روایت می کردند.   «سعادت آباد»[1] از فیلم های سینمای ایران در اواخر دهه هشتاد است که برای آن نقدهای ژورنالیستی نوشته شده است، اما مطالعات نشانه شناختی و زبان شناختی موردی بر روی این فیلم انجام نشده است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش هاست که چه نظام های معنایی ای در این فیلم بازنمایی شده اند و نسبت این نظام ها با گفتمان های حاکم بر ایرانِ دهه هشتاد چیست. هدف آن است که از طریق پاسخ به این پرسش ها بتوان هرچه بهتر به لحاظ نشانه شناختی و زبان شناختی گفتمان های موجود در فیلم را که برآیندی از جامعه است، نمایان ساخت. در این مقاله از نظریه گفتمان لاکلا و موف و روش سه مرحله ای نشانه شناسی گفتمانی (سلطانی، 1393) استفاده شد تا گفتمان های کلان اجتماعی و خرده گفتمان های موجود در فیلم مشخص شود. با استفاده از این روش روشن شد که از میان گفتمان های کلان سنت و مدرنیته که در جامعه کنونی ایران مشهود است این فیلم گفتمان مدرن را پوشش داده است. گفتمان پررنگ دیگر فیلم، روابط انسانی و میزان دوستی میان دو گروه موجود در فیلم یعنی دو گروه شخصیتی مرد و زن است. گفتمان بعدی نوع روابط مرد و زن و زن و شوهر است و حتی در بخشی از فیلم گفتمان والدین و فرزند را هم در برمی گیرد که هریک به تفصیل در متن آمده است.  
۱۶.

مواجهه مطبوعات ایران و عربستان در بازنمایی منا: فاجعه یا حادثه؟(مقاله پژوهشی حوزه)

تعداد بازدید : ۹۸۶ تعداد دانلود : ۱۳۰۰
در فاجعه منای سال 1394 که یکی از خون بارترین وقایع تاریخ حج در مکه بود، جمعاً 464 نفر ایرانی به شهادت رسیدند. این تلفات جانی که به دلیل سقوط جرثقیل در محوطه مسجدالحرام و ازدحام جمعیت در رمی جمرات در منا رخ داد، به سرعت در مطبوعات جهان و جهان اسلام بازتاب یافت و به جنگ رسانه ای شدیدی میان رسانه های عربستان سعودی و ایران انجامید و در نهایت موجب کاهش شدید روابط دیپلماتیک بین دو کشور گردید. این پژوهش معطوف به این جنگ رسانه ای است و مسئله اصلی آن این است که: بازنمایی این وقایع در رسانه های این دو کشور چگونه بوده است و آنها از چه سازوکارهایی برای بازنمایی این وقایع و مقابله با یکدیگر بهره گرفته اند؟ برای پاسخ به این پرسش از روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف استفاده شده است. این پژوهش نشان می دهد مطبوعات عربستان با استفاده از سازوکارهای گوناگونی چون نام گذاری خنثای این واقعه، استفاده از گزاره های دینی ای چون قضا و قدر، انتساب مسئولیت حادثه به حجاج ایرانی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و تکذیب روایت ایرانی از این واقعه، به شکل های مختلف کوشیدند نقش منفی عربستان را در این رویداد به حاشیه برانند و افکار عمومی را به سوی ایران معطوف سازند. در مقابل مطبوعات ایران نیز با استفاده از نام گذاری منفی واقعه و انتساب جنگ طلب بودن، آمریکایی و اسرائیلی بودن عربستان، منفعت طلبی عربستان از مراسم حج و نسبت دادن عربستان با تروریسم، بازنمایی منفی ای از نقش عربستان در مطبوعات فارسی زبان ارائه کنند.
۱۷.

بررسی کنش های فراگفتاری در دو نوع متفاوت از فرامین قرآنی و شیوه برخورد مترجمان انگلیسی با آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کنش های گفتاری ترجمه قرآن وجه امری وجه خبری زبان شناسی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۳ تعداد دانلود : ۵۱۹
این پژوهش درصدد تبیین تفاوت در استفاده معناشناسانه و کاربردشناسانه، بین دو دسته متفاوت از فرامین، در قرآن است: فرامینی که وجه امری دارند و فرامینی که وجه خبری دارند. این تحقیق توصیفی- تحلیلی، می کوشد با استفاده از نظریات زبان شناسی کاربردی و تحلیل گفتمان، به بررسی بافتی بپردازد که این دو دسته از فرامین در آن به کار رفته اند. نتایج این تحقیق که پیکره زبانی آن، آیات قرآنی است، نشان می دهد که از جملات و پاره گفتارهای امری و خبری برای صدور فرمان استفاده شده است؛ ولی به کارگیری هرکدام، استنباط خاصی را به دنبال دارد. اگر اشکال امری مربوط به دستورات فوری و شخصی باشد درنتیجه، کاربرد آن بیشتر در گفتگوهای بینافردی دیده می شود. شکل های خبری هنگامی استفاده می شود که گوینده قصد القای فرامینی را دارد که فاقد فوریت یا بعد شخصی است. ضمناً به کارگیری شکل های خبری برای بیان فرامین، نشان از اطمینان خاطر و دانشی دارد که گوینده نسبت به اجرای فرامین خویش دارد. درنتیجه، جملات خبری غالباً در بافت هایی دیده می شود که گوینده عالی مقام درصدد القای دستورات خویش است. بازخورد این موضوع در ترجمه نشان می دهد در دستوراتی - با ساختار خبری- مترجمان رویه های متفاوت داشته اند. در آن جایی که آیات، مربوط به احکام خاص فقهی است یا بروز مفهوم فرمان و دستور آشکار است، از  افعال کمکی مانند shall استفاده شده است. در برخی از موارد نیز مفهوم فرمانی و دستوری از دید مترجمان پنهان مانده است.
۱۸.

سازوکارهای ادب ورزی در نامه نگاری دوره مملوکی با تأکید بر کتاب صبح الأعشی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نامه نگاری صبح الاعشی قلقشندی ادب ورزی بیمن لیچ

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی میان رشته ای ها زبان شناسی اجتماعی/جامعه شناسی زبان
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی علوم مرتبط زبان شناسی در هنر و ادبیات
تعداد بازدید : ۸۲۸ تعداد دانلود : ۴۵۰
کتاب صبح الاعشی، نوشته قلقشندی (9 ه.ق) که اصول نامه نگاری رسمی در عصر مملوکی را شرح می دهد منبعی غنی برای مطالعات ادب ورزی تاریخی است. این مقاله با تکیه بر اصول ادب ورزی لیچ و الگوی ادب ورزی بیمن، پرده از شیوه های رعایت ادب که تابعی از روابط قدرت هستند در نامه نگاری عصر مملوکی برمی دارد. نتایج نشان می دهد الگوهای ادب ورزی استفاده شده در این نامه ها با الگوی «تحقیر خویش و تعظیم مخاطب» که بیمن از آن یادکرده است، همخوانی دارد. همسویی این نامه ها با اصل شماره 3 و 4 از اصول شش گانه ادب ورزی لیچ مشهود است که بر اساس آن، فرد تمام توان خود را برای ستودن طرف مقابل و تواضع هنگام ارتباط نشان می دهد. سازوکار حذف، «تعظیم مخاطب» و «ستودن» او از سازوکارهایی است که در این نامه ها مشهود است. همچنین، در این نامه ها، توجه به گفتمان دینی نیز برای حفظ احترام ضروری تلقی شده، خالی بودن نامه از وجود این عناصر نشانگر بی احترامی به مخاطب است. نهایتاً، توجه به گفتمان اجتماعی نیز از دیگر مواردی است که تجلی آن را می توان در موضوع هویت مستقل و هویت وابسته دید.
۱۹.

تحلیل گفتمان برنامه های تولیدی شبکه ""من و تو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل گفتمان مردم لاکلا و موفه شبکه های ماهواره ای من و تو گفتمان جمهوری اسلامی ایران گفتمان پهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۵ تعداد دانلود : ۹۴۹
گرایش عمده مخاطبان ایرانی به استفاده از شبکه های ماهواره ای، لزوم مطالعه پیام های ارسالیِ این شبکه ها را، از طریق واسازی پیام و کشف مفروضات بدیهی انگاشته شده آن ها، ایجاب می کند. بر این اساس پژوهش حاضر با مدنظر قرار دادن برنامه های تولیدی شبکه «من و تو» و تحلیل گفتمان آن ها بر اساس نظریه و روش لاکلاوموفه، پاسخ به سؤال پژوهش را آغاز کرد. در این وضعیت با استفاده از مفهوم واسازی، و قطع رابطه دال و مدلول های گفتمانی برنامه (مفروضات بدیهی انگاشته شده)، مفروضات گفتمانی برنامه شناسایی و مفصل بندی برای آن ها شکل گرفت. به حسب مطالعه انجام شده، «مردم»، «تساهل و مدارا»، «تجربه های جدید»، «خوش گذرانی» و «فرهنگ و هنر» به عنوان دال های مرکزی گفتمان برنامه های این شبکه مورد شناسایی قرار گرفتند. همچنین مشخص گردید، بیشترین هویت های گفتمانی که این شبکه مورد بازنمایی قرار می دهد، دو هویت گفتمانی «مردم ایران» و «حکومت جمهوری اسلامی ایران» می باشد. «مردم ایران» در زنجیره هم ارزی شبکه قرارگرفته و بازنمایی می شوند و «حکومت ایران» در راستای زنجیره تفاوت من وتو. در این وضعیت گفتمان من وتو از کارکرد دال خالی و فضای استعاری گفتمانی نیز استفاده می کند، و با بازنمایی منفی از گفتمان حکومت ایران و نمایش دال هایی که-به حسب بازنمایی- جایشان در مفصل بندی گفتمانیِ این حکومت خالی می باشد؛ و در مقابل مفصل بندی آن دال های خالی در گفتمان خود، تلاش می کند تا بتواند گفتمان رقیب خود را مورد حاشیه رانی قرار دهد و هژمونی معناییِ خود را تثبیت کند. ازجمله مشخصه های گفتمانی دیگر برنامه های مورد مطالعه تاکید بر «معنویت یا خدا گرایی/پرستیِ فاقد شریعت و تعصب» و پرداخت مثبت به «سلطنت پهلوی» به حسب پیوند آن با «گذشته خاطره انگیز» مخاطب می باشد.
۲۰.

کاربردشناسی زبان و سازوکارهای ادب ورزی در برخی از ادعیة شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادعیه رعایت ادب متون دینی شیعه حفظ وجهه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۴ تعداد دانلود : ۷۷۹
وجود اختلاف در جایگاه اجتماعی، دینی و سیاسی افراد، آن ها را به سمت شیوه ای خاص از سخن گفتن سوق می دهد تا به این ترتیب، متکلم در کنش زبانی خود به جایگاه و منزلت مخاطب لطمه وارد نکند. از نظر مسلمانان، عالی ترین مقام هستی، خداوند است و مسلمانان هنگام سخن گفتن با او می کوشند تا از سازوکارهای خاصی برای حفظ و رعایت جایگاه این مخاطب والامقام استفاده کنند. در این راستا، مسئلة این پژوهش آن است که دریابد انسان هنگام صحبت کردن با خدا از چه سازوکارهای ادب ورزی ای بهره می گیرد. از این رو، جستار حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی و بر اساس نظریة ادب ورزی براون و لوینسون به بررسی راهبردهای ادب ورزی در ادعیة شیعه می پردازد تا به سؤال یاد شده پاسخ گوید. نتایج این تحقیق نشان می دهد که افراد در هنگام طرح خواستة خود با خداوند، از سازوکار «کوچک داشت خود» و «بزرگ داشت دیگری» استفاده کرده، تلاش می کنند تا با ذکر صفات مخاطب خود، والا بودن جایگاهش را نشان دهند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان