محمدسعید تسلیمی

سازمان ، مفهوم دو جنبه « رسمی » و« غیر رسمی » از فعالیتها و روابط را توأمان داراست . تلفیق مذکور ، در عمل بر اثر پذیری بعد رسمی سازمان از نیازها و تمایلات درونی کارکنان و متقابلاً اثر پذیری رفتاری آنان از جنبه رسمی سازمان دلالت دارد. از این رو لازم است اجزای فعل و انفعالات دو جانبه ، با انتظاراتی که سازمان رسمی از سلوک و رفتار منابع انسانی دارد ، مستمراً قیاس گردد و از نتایج تجزیه و تحلیل جامع رفتاری بعمل آید. بدیهی است فعالیتها و روابط غیر رسمی ، تماماً متاثر از نقش منابع انسانی ، نیازهای مادی و روانی و ذائقه های اجتماعی آنان جریان می یابد و از آنجا که شناخت مصداقهای عینی فعالیتها و روابط تلفیق یافته از دو بعد مذکور ، اساسی ترین گام در مدیریت رفتار سازمانی است ، لذا پیشنهاد می شود مدیران با استفاده از : الف - ضریب تلفیق فعالیتهای رسمی و غیر رسمی ب – بررسی تأثیر متقابل فعالیتهای رسمی و غیر رسمی ج – بررسی سلوک غیر رسمی میان سطوح مختلف بر پایه روابط رسمی در مورد میزان تشابه و یا عدم تشابه و نیز درجه تطابق گونه های غیر رسمی بر فعالیتها و روابط رسمی در سازمان تحت تصدی خود به ارزیابی و رفتار شناسی عملی بپردازد.

این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که اولویت بندی موانع برنامه ریزی راهبردی در هیئت های مذهبی چگونه است؛ لذا پس از شناسایی موانع برنامه ریزی راهبردی، پرسشنامه مقایسه زوجی موانع تدوین شد که در میان خبرگان و صاحبنظران توزیع، و پس از تجزیه و تحلیل داده ها مشخص شد که موانع به ترتیب عبارت است از: سبک مدیریت و رهبری، فرهنگ سازمانی، ارزشها و نیازهای فردی، محیط فرهنگی اقتصادی، مأموریت و راهبرد، جو واحد کاری، محیط اجتماعی، کارها و نقشهای فردی و قوانین. در نهایت بر اساس رتبه بندی موانع، پیشنهاد هایی برای رفع آنها ارائه شد.

ین مقاله تبیین مینماید که هر "استراتژی" نظیر "تصمیم " نیازمند یک سیستم پشتیبیانی کننده بنام (S.S.S) Strategy Support System است. بر این اساس عوامل چهارگانه تحلیل و فرم دهنده استراتژی های SWOT؛ یعنی توان؛ تهدید ضعف و فرصت به موجب دو عامل مستقل و تاثیرگذار دیگر به نام های Synectic (تفکر خلاق) و Strive (تلاش سرسختانه) حمایت و پشتیبانی می شوند؛ به نحوی که ضمن حفظ توان ها و فرصت ها؛ سعی در افزایش آنها نموده ومانع آنتروپی یا زوال آنها می گردند. از سوی دیگر این دو عامل (2S)؛ تهدیدها و صعف ها را نیز کاهش داده و سعی در از بین بردن آنها دارند. بعلاوه Synectic موجب تشخیص دقیق تهدید و ضعف؛ و راهیابی به هدف مهار و مالا تبدیل آنها به فرصت و قوت (با بهره گیری از Strive) می گردد؛ همچنین موجب پی بردن به رهیافت ها و تاکتیک های مربوط به راهبردها و نیز شناسایی فنون و تکنیک های بکار رفته در رهیافت ها می شوند و از آن رهگذر است که در هر تسلل بار سیستمی تصمیمات و اقدامات راهبردی (استراتژیک) فزونی می یابد.

با ورود به عصر ارتباطات و اطلاعات، و حرکت از اقتصاد صنعتی و تولیدی به سمت اقتصاد خدماتی دانش بنیان؛ مبانی رقابتی کسب و کارها از بودجه های سرمایه ای و دارایی های ملموس به سمت دارایی های ناملموس و سرمایه های فکری از جمله سرمایه های ارتباطی و اجتماعی تغییرکرده است. از این رو سازمان ها بیش از اعصار گذشته بر روی روابط و تعاملات غیررسمی بین کارکنان به منظور تبادل افکار، ایده ها و دانش و اطلاعات خود، و نیز توسعه سرمایه اجتماعی برای ایجاد ارزش برای مشتریان برونی، و در نتیجه مشتریان درونی سازمان تاکید دارند. لذا تولید و توسعه سرمایه اجتماعی مستلزم آگاهی از وجود یا نبود آن در سازمان از طریق سنجش و اندازه گیری آن است. از این رو، این تحقیق بر روی سنجش و اندازه گیری سرمایه اجتماعی در بانک های دولتی شهر کرمان و در نتیجه رتبه بندی آنها تمرکز نموده است. نتایج به دست آمده نشان داد که از میان بانک های مورد مطالعه، بانک ملت و رفاه به ترتیب رتبه های اول و آخر را کسب نموده اند، و بانک های ملی، تجارت و مسکن به ترتیب رتبه ها دوم تا چهارم را به خود اختصاص داده اند.

با توجه به اهمیت آموزش سواد رسانه ای در تدوین خط مشی رسانه ای و فقدان مطالعات جدی در این زمینه، پژوهش حاضر که ماهیت توصیفی و استنباطی دارد، بر آن است تا با بررسی مفاهیم، ضرورت ها و الگو های سیاست گذاری رسانه ای و سواد رسانه ای که از مطالعات ادبیات این حوزه به دست آمده است، به یک الگوی جامع «سیاست گذاری رسانه ای متأثر از رویکرد ارتقای سواد رسانه ای» دست یابد. در این تحقیق به منظور دستیابی به هدف، میزان سواد رسانه ای جامعة مورد مطالعه (نوجوانان دانش آموز) با حجم نمونة 384 نفر که از طریق نمونه گیری خوشه ای و تصادفی به دست آمد، اندازه گیری شد. پس از استخراج عوامل مؤثر بر سواد رسانه ای مصاحبه هایی اکتشافی با ده نفر از اساتید علوم ارتباطات اجتماعی و مدیریت رسانه و مدیران و کارگزاران رسانه که با روش نمونه گیری هدفمند و گلولة برفی انتخاب شده بودند، انجام شد. همچنین به منظور ارزیابی صحت و روایی الگوی پیشنهادی و تبیین جایگاه سواد رسانه ای در سیاست گذاری سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، بخشی از برنامه های صدا و سیمای ج.ا.ا.، بر پایة الگوی به دست آمده از مؤلفه های سواد رسانه ای مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت و در نهایت استنتاج به عمل آمد.

یکی از مواردی که امروزه در بازار کار خود را به روشنی نشان می دهد، اهمیت روزافزون مهارت های موردنیاز برای فعالیت در این بازار است. در سال های گذشته همیشه مشاهده می شد که افزایش سطح تحصیلات باعث کاهش نرخ بیکاری می شود و افراد دارای تحصیلات بالاتر، درآمد بیشتری در طول دوران زندگی خود داشته اند. اما این موضوع در طول زمان تغییر کرده است و آمارهای موجود نشان می دهند که نرخ بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی از نرخ بیکاری عمومی در جامعه بالاتر رفته است. این موضوع باعث شد تا مبحث مهارت های موردنیاز برای فعالیت در بازار کار موردتوجه قرار گیرد. در این پژوهش، ابتدا با استفاده از مرور ادبیات در حوزه اشتغال پذیری، مدل اولیه پژوهش استخراج شد. این مدل بر پایه سه گروه مهارتِ سخت، نرم و شناختی ایجاد شد. سپس بر اساس آن با مسئولان جذب و استخدام و کارآفرینان برخی از شرکت های فعال در بازار مصاحبه انجام شد و مشاهده شد که پس از انجام 15 مصاحبه، اطلاعات و دیدگاه های به دست آمده از نخبگان به سطح اشباع رسیده است. پس ازآن پرسش نامه روش دلفی استخراج شد و با مراجعه مجدد به این شرکت ها، دیدگاه های نخبگان برای بار دوم به دست آمد. این فرآیند چهار بار انجام شد تا این که بر روی مهارت های موردنیاز برای فعالیت دانش آموختگان دانشگاهی در بازار کار اجماع حاصل شد. 17 مهارت اصلی که از دید فعالان بازار به عنوان مهارت های اصلی موردنیاز دانش آموختگان برای ورود و فعالیت در بازار کار بودند، استخراج شدند. تحلیل ها و محاسبات در این پژوهش با استفاده از تکنیک فازی انجام شده است. بر اساس یافته های پژوهش پیشنهاد می شود در برنامه های درسی  آموزش عالی  به مهارت های موردنیاز برای دانش آموختگان دانشگاه ها توجه شود و این مهارت ها در چارچوب بازنگری برنامه های درسی وزارت علوم  لحاظ شود. همچنین دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی  دوره های مهارتی را بر مبنای مهارت های اشتغال پذیری از طریق دوره های کارآموزی برای دانشجویان ارائه دهند.

از نظام پیشنهادها باید به عنوان زمینه شکل گیری فرهنگ نخبه پروری و مؤثرترین روش حل و فصل مسایل سازمان تلقی داشت؛ که هر یک از ابعاد مذکور بنحوی جاذبه های سازمان تلقی داشت؛ که هر یک از ابعاد مذکور بنحوی جاذبه های سازمان و بالندگی فکری – مهارتی و اجتماعی را تعیین نموده ، مشارکت عملی و نه اسمی و تصوری آنان در اقدامات سازنده سازمان را عینیت ، و پیوند آنان به سازمان را استحکام می دهد . نظام پیشنهاد عملاً از تمرکز شدید سیستم مدیریت کاسته و بی توجهی ما فوق ها به استعدادها و نظرات کارکنان را مردود می داند و به بیان دیگر نظام پیشنهاد سرآغاز بروز ابتکارات و خلاقیت های منابع انسانی است که از سویی مدیریت را با انتظارات ، توان ها ، نیازهای فکری – مهارتی کارکنان آشنا می نماید و کمک می کند مدیران به کشف استعدادهای نهفته در نیروی انسانی به عنوان مطمئن ترین سرمایه پیشرفت سازمان نایل آیند؛ و از سوی دیگر مانع از آن می شود که دیوانسالاری بازدارنده ، سازمان را بی جانبه ، نیروی انسانی را بی انگیزه و مدیریت را خود محور نماید.

امروزه بخش بزرگی از زندگی انسان و تلاش های بشری، در سازمان و برای دستیابی به اهداف آن صرف می شود، از این رو شایسته است سازمان ها به بستری مناسب برای سعادت ابدی انسان و آرامگاه امروز او مبدل شوند، برای حرکت به این سو باید در جستجوی مبدأ و مبنای این دگرگونی بود تا قابلیت تغییر جهت گیری ها، فرایندها و رفتارهای سازمان را داشته باشد، با مروری در ادبیات مدیریت می توان تا اندازه زیادی این موضوع را در چشم انداز رهبر سازمان (و یا مدیران عالی سازمان که نقش رهبری را بر عهده دارند) جستجو کرد، بر این اساس، در مقاله حاضر تلاش شد که مفهوم چشم انداز سازمانی با رویکرد توحیدی و از منظر قرآن کریم مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. بدین منظور در مرحله اول، پس از عرضه مفاهیم، استعاره ها و کارکردهای چشم انداز به قرآن کریم، با مراجعه به تفسیر های المیزان و تسنیم، واژه هایی که می توانند، نمایانگر نظام مفهومی چشم انداز از دیدگاه قرآن کریم باشند شناسایی شد، سپس در مرحله دوم تحقیق، با کمک نتایج مرحله اول با یازده نفر از مدیران صنایع مختلف کشور مصاحبه اکتشافی و نیمه ساختار یافته صورت گرفت و نتایج کدگذاری و با کمک روش تحلیل تم، بررسی شدند، در مرحله سوم، نتایج در قالب پرسشنامه دلفی به خبرگان پژوهش عرضه شد و در صورت نیاز مورد اصلاح و بازبینی قرار گرفت، در نهایت مفهوم چشم انداز سازمانی و ماهیت آن با کمک چهار استعاره قرآنی و مفاهیم اقتباس شده از مصاحبه خبرگان در قالب یک مدل مفهومی بازسازی شد.

اساسی ترین عامل برقرار نمودن نظام آموزش عالی(دانشگاه) تربیت و آماده ساختن نیروی انسانی کارآمد شایسته و دارای مهارت به منظور پاسخگویی به نیازهای واقعی جامعه در زمینه های مختلف می باشد.همچنین تولید و ارائه دانش بومی برای حل مسائل جاریو حیاتی جوامعی که دانشگاه ها در آن قرار دارند از عمده ترین نقش های نظام آموزش عالی به حساب می آید. چنین نظام آموزش عالی دانشجویان را به عنوان نوآوران،متفکران،حرفه شناسان و حتی مخترعان، تربیت و به جامعه عرضه می نماید. این فلسفه، تمام دانشگاهیان را بر آن می دارد که به سهم خود و به اندازه توان و شایستگی خود مشارکت با دانشگاه را جهت دستیابی به استانداردها و روزآمد شدن آن افزایش دهند. به منظور رسیدن دانشگاه به درجه عالی پاسخگویی و رفع نیاز از جامعه خود لازم است دورنمایی جامع که نشانگر تلاش هر عضو هیأت علمی و هر دانشجو و به همراه آنان مساعی کارکنان و مشارکت مردم و سایر نهادها و دستگاه ها جهت رونق روزافزون دانشگاه ها تهیه و به عمل درآید.

شواهد حاکی از وجود مشکلات سازمانی متعدد در سازمان ها به ویژه سازمان های محلی می باشد عدم وجود تحلیگران سیستمی آشنا و توانا در سازمان ها به منظور تحلیل و ارائه راه حل برای بر طرف نمودن مشکلات ضرورت ایجاد کلینیک های محلی بهبود سیستم را اجتناب ناپذیر مینماید در تحقیقی که انجام گرفته ضمن بررسی مشکلات سازمانی کارکرد های کلینیک های محلی بهبود سیستم بررسی گردید آن گاه مدل پیشنهادی کلینیک محلی بهبود سیستم طراحی و مشخصات ماموریت و اهداف و ارکان آن تبیین شده است

این مقاله در مرحله نخست به تبیین نقش هایی که مدیران نظام اداری کشور در جهت افزایش اثر بخشی سازمانی ایفا می کنند ، مبادرت داشته و هشت دسته " نقش " را در قالب نوعی به عنوان یک الگوی مفهومی مورد شناسایی ، و تشریح و تبیین قرار می دهد . در ادامه ، نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین مؤلفه های نقش های مدیریتی و اثربخشی سازمانی ، نتایج تجزیه و تحلیل واریانس برای تحلیل اختلاف معنی داری بین نقش هایی که مدیران نظام اداری در سطوح مختلف مدیریتی ایفا می کنند ، به صورت اولویت بندی نقش های مدیریتی در سطوح مختلف سازمانی به تفکیک تشریح می شود و در نهایت در بخش پایانی ، یافته های پژوهش براساس سؤالات مطرح شده مورد بررسی ، بحث و نتیجه گیری قرار می گیرد .

پارک های علم و فناوری نقش مهمی در شبکه اقتصاد دانش بنیان از طریق مدیریت منابع انسانی و در تعامل با نهادهای مختلف منطقه ایی بازی می کنند. لذا تحلیل و طراحی مدل مدیریت منابع انسانی در پارک های علم و فناوری هم از حیث اهمیت و هم ماهیت تعاملی آن ضروری است. به ویژه اینکه بررسی مدل های موجود در ادبیات مدیریت منابع انسانی در پارک های علم و فناوری نشان می دهد که این مدل ها عمدتاً در سطح یکی از نهادهای مؤثر در شبکه ارزش پارک های علم و فناوری به این موضوع پرداخته اند. پژوهش حاضر با توجه به ویژگی کل گرایی و تمرکز رویکرد پویایی های سیستمی بر تعامل بین اجزای سیستم به عنوان روش تحقیق، درصدد تبیین مدل تعاملی مذکور برآمده است. این مدل از طریق برگزاری 15 جلسه مدل سازی گروهی با ذینفعان مسئله به طراحی، آزمودن و درنهایت شناسایی و شبیه سازی راهکارهای مختلف ارائه شده است. نتایج حاصل از شبیه سازی نشان داد که تمرکز بر ایجاد انگیزه و ارتقاء کیفیت نیروی انسانی ستادی به شکل توأمان، میرایی حمایت های پارک از شرکت های فناوری مستقر و توسعه ارتباطات به ویژه از جهت توسعه جریان انتقال فناوری، ایجاد بازار، تبادل فکری و انسانی بیشترین نقش را در بهره وری الگوی مورد نظر دارد.

هدف: یکی از برجسته ترین ویژگی های رهبران استراتژیک، خلق یک چشم انداز مؤثر است که مبتنی بر باورهای افراد و متجلی در رفتار بلندمدت سازمان باشد. مقاله حاضر به تبیین چارچوب مفهومی فرایند تأثیر باورهای توحیدی رهبران بر چشم انداز سازمان پرداخته است. روش: برای دستیابی به هدف پژوهش، با مدیران صنایع مختلف کشور، مصاحبه اکتشافی صورت گرفت و چشم انداز، مأموریت و ارزش های سازمانی چندین شرکت برتر دنیا بررسی شد. مصاحبه شوندگان با استفاده نمونه گیری هدفمند و با کمک روش گلوله برفی برگزیده شدند. داده های گردآوری شده با استفاده از نظریه داده بنیاد (رویکرد گلیزر) تحلیل شدند. یافته ها: پس از انجام مراحل گردآوری داده ها و تحلیل با کمک نظریه داده بنیاد،33 مفهوم و در نهایت 10 مقوله به عنوان متغیرهای مؤثر در فرایند تأثیر باورهای توحیدی رهبران بر چشم انداز سازمان شناسایی شدند. نتیجه گیری: علاوه بر شناسایی رابطه میان متغیرهای فرایند تأثیر باورهای توحیدی بر چشم انداز سازمان، نتایج دیگری نیز حاصل شد: در این پژوهش ماهیت واحدی برای چشم انداز شناسایی نشد؛ یعنی چشم انداز می تواند یک سبک، فرایند، یک محتوا یا زمینه باشد؛ دیگر آنکه توجه به موضوعاتی چون: زمان، مکان و حرکت در فلسفه اسلامی برای تبیین چشم انداز توحیدی بسیار حائز اهمیت است و چشم انداز توحیدی، چشم انداز سازمان یا انسان موحد است و روش اصلی پردازش آن اکتشافی است. در نهایت اینکه، موضوع باورهای معنوی و توحیدی با موضوعات حکمت و برکت در ادبیات اسلامی ارتباط تنگاتنگی دارند که در این مقاله تا حدی تبیین شده است.

هدف این پژوهش، ارائه الگوی پارادایمی و نظام مند توسعه دیپلماسی علمی کشور، مبتنی بر مصاحبه های خبرگان و مسئولان دخیل در حوزه علمی و فناوری و دیپلماسی است. این پژوهش مبتنی بر راهبرد پژوهشی داده بنیاد و بر اساس رویکرد مختار به دنبال استخراج الگوی پارادایمی توسعه دیپلماسی علمی است. بدین منظور ابتدا 17 نفر از استادان، خبرگان و متخصصان حوزه دیپلماسی علمی شناسایی شده و مورد مصاحبه قرار گرفتند و در مرحله بعد با فرآوری داده ها و مفاهیم، مقوله های سطح 1، سطح 2، سطح 3 و الگوی پارادایمی استخراج شد. با طی مراحل پژوهشی داده بنیاد، هر کدام از مقوله های شناسایی شده با توجه به سنخیت موضوعی، ذیل مقوله های پارادایمیِ علل غایی، علل ضروری، علل فاعلی، شروط، موانع، ظرفیت ها، معدّات و بروندادها دسته بندی شدند. با توجه به محرکات انگیزاننده ناشی از علل غایی و اضطرار به وجودآمده از علل ضروری، توسعه دیپلماسی علمی کشور به عنوان یک امر مهم از منظر خبرگان و مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران تلقی می شود و باید با در نظرگرفتن شروط، موانع و ظرفیت ها به ترسیم معداتی برای نیل به این مهم پرداخت. در پایان به بروندادها به عنوان نتایج عملی و عینی توسعه دیپلماسی علمی اشاره شده است.

روش شناسی در هر علم باری عظیم را بر دوش می کشد و هویتی از علم مورد نظر در گروِ اتقان روش های پژوهش آن علم و روش شناسی مرتبط با آن خواهد بود. مدت هاست که علم حقوق در نگاهی کتاب خانه ای و تک بعدی نسبت به روش پژوهش و روش شناسی متناسب با آن به سر می برد. درحالی که در رشته های دیگر علوم انسانی، مانند مدیریت، پیشرفت هایی در حوزة روش تحقیق و پیوند آن با نیازهای جدید صورت پذیرفته است که می تواند راه گشای بسیاری از مسائلِ علم حقوق نیز باشد. به علت کمبود روش های تحقیق متقن و مستحکم در علم حقوق، دیر زمانی است که فضای رکود بر این رشته حاکم شده است؛ به طوری که نهایت آن چه در این علم به هم اندیشی می کشد، سخن از قانون یا مبانی آن است که با تکیه بر بررسی اسناد و مطالعات کتاب خانه ای انجام می گیرد. برخلاف این رویة ناقص در علم حقوق، در علم مدیریت حرکت ها و پیشرفت های خوبی صورت گرفته است و گام های روبه جلو محسوس بوده است. این مقاله، با نقد کتاب روش تحقیق در علم حقوق ، گامی درجهت نزدیک کردن این دو رشته (مدیریت و حقوق) به یک دیگر برداشته است و راه بردهایی برای استقراض روش های تحقیق جدید برای علم حقوق از علم مدیریت پیش نهاد کرده است.