بررسی رابطه ی حکام قاینات با اسحاق زایی ها و تأثیر آن بر تجزیه ی لاش و جوین از ایران در دوره ی قاجار (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

اسحاق زایی ها از قبایل ابدالی بودند که در اطراف قندهار زندگی می کردند و همزمان با تثبیت حکومت قاجار و قدرت گرفتن محمود شاه، بر لاش و جوین مسلط شدند و شاه پسندخان توانست قلعه های لاش و جوین را بازسازی کند. سردار احمدخان اسحاق زایی همزمان با میرعلمخان حاکم قاینات، قدرت این خاندان را به اوج رساند. اگرچه او در جنگ قاجارها و افغان ها قلمروش را از دست داد، ولی بعدها توانست آن را بهدست آورد و بهعنوان مهمترین حاکم محلی سیستان ظاهر شود. او توانست با میرعلمخان رقابت کند و پس از تجزیهی هرات با کمک امرای افغان و انگلیسی ها لاش و جوین را به قلمرو ایران برگرداند. در این مقاله خاستگاه اسحاق زایی ها و نحوهی به قدرت رسیدن آن ها در لاش و جوین، رابطه با دربار قاجار و تأثیر مسألهی هرات بر موقعیت این خاندان، رابطه با میرعلم خان حاکم قاینات در زمان جنگ هرات و پیامدهای آن، علل تجزیهی لاش و جوین از ایران، موضعگیری در حکمیت گلدسمید و اثرات آن، علل ناکامی ایران در الحاق دوبارهی لاش و جوین به سیستان در زمان جانشینان سردار احمدخان و رابطهی اسحاق زاییها با شوکتالملک ها مورد بررسی قرار می گیرد. اسناد و مدارک موجود نشان می دهد با اینکه میرعلمخان توانست منطقه لاش و جوین را تصرف و با سردار احمدخان اسحاق زایی معاهده صلح امضاء کند، ولی ضعف سیاسی ایران در مقابل زیادهخواهی افغان ها و انگلیسی ها باعث جدایی آن منطقه از قاینات شد و بعد از مرگ سردار احمدخان نیز علیرغم وجود فرصت هایی طرح الحاق این منطقه به ایران عملی نشد.