بادگیر؛ شاهکار مهندسی معماری سنتی ایران در حاشیه کویر تحلیلی بر گونهشناسی معماری بادگیر در خراسان جنوبی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بادگیرها به عنوان یکی از عناصر مهم در معماری بناهای تاریخی مناطق کویری از جمله شاهکارهای معماری سنتی ایران محسوب میشوند که به عنوان یک سیستم سرمایشی طبیعی و ایستا، تهویه مطبوع را با استفاده از انر ژی تجدید پذیر باد فراهم مینماید. معماران سنتی ایران در ساخت و طراحی بادگیر با آگاهی از اصول بنیادی چون ترمودینامیک (نیروی گرما)، آئرودینامیک (جا به جایی هوا)، انتقال حرارت، مقاومت مصالح و آسایش حرارتی انسان سازه ای را ساختند که بدون تردید از جمله شاهکارهای مهندسی معماری سنتی بشمار میرود. این سازه مهم و کارآمد، در طی قرنها در مناطق کویری ایران بدون بهره گیری از انرژی الکتریکی، تهویه طبیعی و خنکی را برای بناهای مسکونی و آب انبارها فراهم کردند. نظر به اهمیت سازه بادگیر در معماری سنتی مناطق کویری به ویژه شهرهای خراسان جنوبی که متأسفانه مطالعات و پژوهش های معماری سنتی در آنها کمتر صورت گرفته است نگارندگان مقاله با روش تحقیق میدانی سعی خواهند داشت ضمن معرفی بادگیرهای شاخص بناهای سنتی شهرهای بیرجند، خوسف و خور به بررسی و شناخت کالبدی آن از منظر معماری و شناخت کالبدی بادگیرها و چگونگی تأثیر کالبد بر عملکرد آن ها بپردازد. نتیجه مطالعه بیانگر آن است که بادگیرهای این منطقه از کویر ایران علیرغم بر ویژگی های مشترک با سایر مناطق کویری و گرم و خشک ایران، دارای ویژگی های خاصی از نظر شکل هستند که مهمترین آن بادگیرهایی از نوع یک طرفه و چهار طرفه می باشد که مهمترین دلیل انتخاب و طراحی این نوع بادگیرها در خراسان جنوبی شرایط اقلیمی و جهت وزش باد می باشد.Ventilation; Masterpiece of the classic architecture engineering of Iran in desert margin with the analysis of the architecture typology of ventilation in south khorasan
Ventilations as one the important elements in the architecture of historical buildings of desert regions are among the masterpiece of the classic architecture of Iran which are as a natural and static cooling system that provides air conditioning with energy restoration of wind. The classic architecture of Iran with the knowledge of the fundamental principles like Thermodynamic (warms force), Aerodynamic (moving and transferring of air), transmission of the air, resistance of the construction materials and temperature welfare of individuals in structuring and designing of ventilation developed a construction that without any doubt counted as one of the masterpiece of the classic architecture engineering. This important and efficient construction during the centuries in salt deserts regions of Iran without using the electric energy, provided natural and cool air conditioning for residential and vesicles. With respect to the importance of ventilation constriction in classic architecture of desert regions specifically in the counties of southern khorasan which unfortunately less classic architectural studies and researches have been implemented, the authors of this paper in addition of representing the characteristics of the ventilations of historical textures of some regions like Birjand, Khusf and Khur with field based researches attempt to engage themselves with inspecting and recognition of the physical body of these ventilations from architectural studies and physical anatomy recognition of them and the effects of their constructions in their performance. The result of this study indicates that the ventilations of this desert districts of Iran in spite of the common features with the other desert, hot and dry regions of Iran, contain the special formal features which the important ones of them are the on-way or four-way ventilations and the reason of choosing this kinds of ventilations in southern Kjorasan relates to the ecological conditions and the direction of the wind blowing.
تبلیغات
