قابلیت های راهبردی در صنعت نفت و گاز: مطالعه ای در بخش میان دستی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

نظریه های مختلفی پیرامون چگونگی دستیابی به مزیت رقابتی توسط محققان و اندیشمندان مدیریت استراتژیک مطرح شده است و دیدگاه قابلیت های پویا که ارتباط نزدیکی میان کسب مزیت رقابتی و قابلیت های سازمانی قائل است، یکی از روشن ترین نظریاتی است که درباره مزیت رقابتی در دنیای امروز کسب وکار ارائه شده است. پژوهش حاضر در همین راستا و با تکیه بر دیدگاه قابلیت های پویا، با رویکردی اکتشافی و کیفی به شناسایی و تحلیل قابلیت هایی اختصاص دارد که رقابت پذیری و دستیابی به مزیت رقابتی را در بخش میان دستی زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز تحت تأثیر قرار می دهند. برای تحقق این هدف، داده هایی از 21 مصاحبه نیمه ساختاریافته با مدیران ارشد 6 پالایشگاه که به روش هدفمند انتخاب شده بودند، گردآوری و داده های حاصل از این مصاحبه ها پس از تلفیق با نظرات چند تن از خبرگان، با روش تحلیل مضمون مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته های این پژوهش نشان می دهد دستیابی به مزیت رقابتی در بخش میان دستی صنعت نفت و گاز ریشه در دو قابلیت درون نگرِ ارزش افزایی و بهره وری (کیفی سازی فرآورده ها، کارایی عملیاتی و قابلیت فناورانه)، و قابلیت برون نگرِ پایداری استراتژیک کسب وکار (توسعه کسب وکار، گرایش بازار و پایداری زنجیره تأمین) دارد. این نتیجه نشان دهنده اهمیت رویکرد متوازن برای دستیابی به مزیت رقابتی در صنعت نفت و گاز است.