بررسی مؤلفه های سیاسی و اجتماعی تأثیرگذار بر امنیت مرزهای ایران (مطالعه موردی مرزهای شرقی) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

درجه حساسیت امنیتی مرزهای ایران به ویژه مرزهای شرقی بیش از حد معمول در تمامی مرزهای دیگر است که این مسئله متأثر از مؤلفه های مختلفی است اما دو دسته از این عوامل دارای تأثیرگذاری بیشتری هستند یعنی مؤلفه های سیاسی و اجتماعی. هدف این مقاله عبارت است از بررسی مؤلفه های سیاسی و اجتماعی تأثیرگذار بر امنیت مرزهای ایران با تأکید ویژه بر مرزهای شرقی. سؤال اصلی مقاله این است که در حوزه امنیت و ناامنی مرزهای ایران به طور کلی و به ویژه مرزهای شرقی مؤلفه های سیاسی و اجتماعی چه نقشی دارند؟ نتایج این مقاله نشان می دهد که کوشش برای ارتقای سطح امنیت مرزها یکی از مهم ترین چالش های کشور است؛ به طور کلی آنچه که به عنوان عوامل ناامنی مرزی شناخته می شوند عبارت اند از: مسائل قومی، نژادی و مذهبی، هویتی، توسعه یافتگی مناطق مختلف، تغییرات جمعیتی اعم از مهاجرت به شهر و توسعه حاشیه نشینی، مهاجرت و تغییرات جمعیتی نخبگان و... است که در صورت ضعف و یا گسترش بی رویه، می تواند امنیت مرزها را تحت تأثیر قرار دهد و کشور را با مشکلاتی فراوان مواجه سازند؛ انسجام هویتی و اجتماعی و تغییرات جمعیتی، از مؤلفه های اجتماعی قدرت مرزها محسوب می شود که مؤثرترین ابزار تأمین امنیت مرزها به شمار می رود. این مقاله تلاش دارد تا با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای پاسخی به پرسش اصلی مقاله بدهد.