مقایسه کارایی مدل های تصمیم گیری چند معیاره به منظور تعیین میزان توسعه یافتگی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

آغاز موج استفاده از مدل های کمی در علوم اجتماعی طی دهه های 1990 توأم با طرح مباحث توسعه و توسعه نیافتگی، کاربرد روش های تصمیم گیری چند معیاره در تعیین سطوح توسعه یافتگی مناطق را گسترش داده است. بنابراین هدف پژوهش حاضر مقایسه کارایی روش های تصمیم گیری چند معیاره (الکتر، ویکور، تاپسیس، کپ لند، تاکسونومی و saw) در سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان خوزستان می باشد. روش پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی –تحلیلی است. جامعه آماری 24 شهرستان استان خوزستان می باشد که با استفاده از 71 متغیر در شش بخش مختلف به رتبه بندی شهرستان های استان پرداخته و در نهایت با استفاده از سه روش ضریب تغییرات، درصد تغییرات و شدت تغییرات بهترین مدل را برای سنجش درجه توسعه شهرستان های و رتبه بندی آن ها انتخاب کرده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که شهرستان های استان در مدل های مختلف، موقعیت و رتبه های متفاوتی را به دست آورده اند، با توجه به نتایج به دست آمده از مدل ادغامی کپ لند، 24 شهرستان استان در سه سطح، نسبتاً توسعه یافته، درحال توسعه، نسبتاً محروم طبقه بندی شده اند. طبق این طبقه بندی، شهرستان رامهرمز با 23 امتیاز در رتبه اول و شهرستان باوی با 22- امتیاز در رتبه آخر (رتبه 20) قرار دارد که این امر نشان دهنده وجود ناهماهنگی و عدم تعادل در بین شهرستان های استان می باشد. همچنین نتایج بیانگر کاهش شدت تغییرات، درصد تغییرات و ضریب تغییرات در دو مدل تاکسونومی و الکتر می باشد و به نظر می رسد این دو روش در مقایسه با سایر روش های تصمیم گیری چند معیاره برای سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان، از اعتبار بیشتری برخوردارند.