جایگاه سکونتگاه های شهری ایران، در عرصه ی جهانی شدن و توسعه ی پایدار (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

یکی از معیارهای مهم توسعه ی پایدار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، توجه ویژه به شهرها و سکونتگاه های شهری است. فرایند شهر نشینی در ایران بی وقفه و مستمر و پویا، همگام با جهانی شدن طی مسیر می کند. این مهم یکی از موضوعات پرارزش در حوزه ی توسعه ی شهری به خصوص جهانی شدن شهری به شمار می رود. کنترل روند توسعه در سکونتگاه های انسانی، از فعالیت های سخت و انرژی بری است که همواره مد نظر برنامه ریزان می باشد. بسیاری از افرادی که ساکن در سکونتگاه های غیررسمی، آلونک ها، زاغه ها هستند، برخی دچار مسائلی می گردند که ناشی از بدبختی های پنهانی است که در آنان و عده زیادی از مردم فقیر سراسر گیتی وجود دارد و اینها در روند جهانی شدن آشکار می شوند و گاه مشکلاتی را نیز پدیدار می سازند. در این راستا، جمعیت ایران اسلامی در سال 1335 تعداد 18954704 نفر بوده که تعداد 5953563 نفر آن را جمعیت شهری به خود اختصاص داده و در 201 نقطه ی شهری ساکن بوده اند و در سال 1390 یعنی 55 سال بعد، جمعیت ایران به 75149669 نفر افزایش یافته که تعداد 53646661 نفر آنان را جمعیت شهری تشکیل می داده که در 1140 نقطه ی شهری مستقر بوده اند. لذا، در این مدت تعداد 47693098 نفر بر جمعیت شهری افزوده شده و تعداد941 نقطه ی شهر نیز افزایش یافته است. ازطرفی، از بُعد پر جمعیت ترین کشورهای جهان، ایران در رتبه 17 قرار گرفته است و از نظر ضریب شهرنشینی، آمریکا 79 درصد، ترکیه 76 درصد و ایران 70 درصد می باشد. این آمارها نشان از این دارد، که در عرصه ی جهانی شدن، ایران همسو با سایر کشورهای جهان حرکتی روبه جلو در زمینه ی توسعه ی پایدار دارد. پرواضح است که کمبود منابع ضروری، فقدان نیروهای متخصص، مدیریت های ضعیف و از طرفی فساد، فقر، ناملایمات متفاوت اقتصادی و اجتماعی از عواملی اند که توان دولتمردان و حکومت ها را در خدمات رسانی به آحاد مردم، محدود ساخته است. اما نمی توان همانند گذشته به سادگی از کنار این معضلات گذشت، بلکه باید با امیدواری به آینده و با برنامه ریزی و مدیریت شایسته، با انجام اقدامات ضروری در زمینه ی امکان دسترسی سهل تر به مساکن مناسب، ایجاد زیرساخت های لازم و اساسی، ارایه ی خدمات مناسب اولیه، حذف و یا کم رنگ نمودن نابرابری های آشکار بین اغنیاء و فقراء و با هدف کمال مطلوب انسانی، راه را به سمت توسعه ی پایدار در عرصه ی جهانی شدن هموار ساخت که در این مقاله به بخشی از آن پرداخته می شود.