نقش متغیرها و توانمندی های جغرافیایی در توسعه اقتصادی و اقتدار منطقه ای و بین المللی ایران با تاکید بر منطقه دریای خزر و خلیج فارس (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

متغیرهای جغرافیایی همواره نقشی استراتژیک در توسعه اقتصادی و اقتدار منطقه ای و بین المللی امپراتوری-های باستانی و نیز دولت – ملت های عصر مدرن ایفا کرده اند. راه ها، منابع، هجوم و دفاع، تولید، زاد و ولد و رشد جمعیت، عمق سرزمینی، آب و هوا، مرزها، توپوگرافی و شکل سرزمینی از جمله متغیرهای جغرافیایی تاثیرگذار در توسعه اقتصادی و اقتدار منطقه ای و بین المللی کشورها هستند. توسعه اقتصادی و اقتدار منطقه-ای ایران نیز تا اندازه زیادی وابسته به نقش متغیرها و توانمندی های جغرافیایی است. در این راستا دو منطقه-ای که از اهمیت بیشتری برخوردارند دریای خزر و خلیج فارس است. هدف این مقاله عبارت است از تحلیل و بررسی نقش متغیرها و توانمندی های جغرافیایی در توسعه اقتصادی و اقتدار منطقه ای و بین المللی ایران با تاکید بر منطقه دریای خزر و خلیج فارس. سوال اصلی مقاله این است که منطقه دریای خزر و خلیج فارس چه جایگاهی در توسعه اقتصادی و اقتدار منطقه ای و بین المللی ایران دارند؟ فرضیه ای را که برای پاسخگویی به این سوال اصلی در صدد آزمون آن هستیم این است که مسیر درون دادها و برون دادهای سیستم توسعه و اقتدار منطقه ای ایران متغیرهای جغرافیایی به ویژه در منطقه دریای خزر و خلیج فارس هستند. روش این مقاله توصیفی تحلیلی است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مهم ترین نقطه قوت ایران برای توسعه و اقتدار منطقه ای وجود دو منطقه دریای خزر و خلیج فارس است اما از طرف دیگر جریانات فرامنطقه ای با اعمال تهدید و تحریم و فشار محدودیت هایی را برای بهره برداری ایران از این دو منطقه به وجد آورده اند.