دستوری شدگی در ترکی آذربایجانی: مطالعه ی موردی مقوله پس اضافه (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در فرایند دستوری شدگی، گاه ممکن است یک مقوله واژگانی علاوه بر نقش دستوری جدیدی که به دست می آورد، کاربرد و نقش اولیه خود را به عنوان یک مقوله واژگانی به طور هم زمان حفظ کند. تعدادی از پس اضافه ها  در ترکی آذربایجانی وجود دارند که علاوه بر نقش دستوری پس اضافه به عنوان مقوله های واژگانی مانند اسم و صفت نیز کاربرد دارند. بر این مبنا، فرض پژوهش حاضر بر این است که ساخت این گروه از پس اضافه ها در ترکی آذربایجانی، نتیجه فرایند دستوری شدگی مقولات واژگانی است. در مقاله حاضر، این گروه از پس اضافه ها که از پیکره زبان ترکی آذربایجانی استخراج شده اند، در قالب اصول پنج گانه هاپر مورد بررسی قرار گرفته اند. با ارائه سیر تحول تدریجی برخی  از واژها و همچنین اصول دستوری شدگی، نشان داده شده است که این گروه از پس اضافه ها در نتیجه دستوری شدگی از سایر مقولات زبانی مانند اسم و صفت به وجود آمده اند. هر چند در برخی موارد، این پس اضافه ها نقش اولیه واژگانی  خود را به طور کامل از دست داده اند، اما برخی دیگر علاوه بر کسب نقش جدید به عنوان پس اضافه ها، کاربرد واژگانی اصلی خود را همچنان حفظ کرده اند. بنابراین، در بررسی این پس اضافه ها اصول واگرایی و مقوله زدایی قابلِ شناسایی است.