دانشگاه امام صادق (ع)

با رشد فزاینده ی نشریات الکترونیکی، به دلیل قابلیت های بالقوه ی آن و گرایش کتابخانه ها به خرید و جایگزینی آن با نشریات چاپی، پژوهش گران به بررسی میزان و چگونگی استفاده ی کاربران از این قابلیت جدید در دهه ی گذشته پرداخته اند. دانشگاه امام صادق (ع) نیز، با اشتراک پایگاه های اطلاعاتی حاوی نشریات الکترونیکی، این امکان را برای کاربران خود فراهم آورده است. در پژوهش حاضر از روش پیمایشی و نیز تحلیل آمار مربوط به استفاده از منابع الکترونیکی که توسط ناشران فراهم گردیده استفاده شده است و طی آن مشخص گردید که در بین نشریات این پایگاه ها نشریات مربوط به حوزه ی مدیریت بالاترین میزان استفاده را دارا است. از نظر تعداد مراجعه به پایگاه ها، به ترتیب پروکوئست 5000، جی استور، امرالد و ابسکو قرار دارد. از نظر تعداد مقاله دانلود شده، پایگاه جی استور در بالاترین رتبه قرار دارد. تکالیف کلاسی و درسی و نیز نگارش مقاله از مهمترین دلایل دانشجویان در استفاده از پایگاه های اطلاعاتی و در بین استادان، آموزش و تدریس و نگارش مقاله بالاترین دلیل استفاده ایشان است.

دانشگاه امام صادق (ع) به عنوان یک دانشگاه غیردولتی در سال 1361 و با هدف تلفیق میان شاخه های مشخصی از علوم انسانی با معارف و علوم اسلامی تاسیس شد. در این مقاله تجربه نوین دانشگاه امام صادق (ع) در طراحی و تاسیس نسل جدیدی از رویکرد آکادمیک در مطالعات میان رشته ای در نظام آموزش عالی در ایران مورد بررسی قرار می گیرد. مقاله ضمن ارزیابی عملکرد دانشگاه در نیل به اهداف اعلامی و مطلوبش در گسترش مرزهای علوم اسلامی و گسترش تحقیقات میان رشته ای بین علوم و معارف اسلامی با علوم انسانی و علوم اجتماعی، به توصیف و تبیین نوآوری دانشگاه امام صادق (ع) در تلفیق میان معارف اسلامی از یک سو و رشته های علوم سیاسی، اقتصاد، حقوق، مدیریت و ارتباطات از سوی دیگر پرداخته و سپس دستاورد های این تجربه را مورد بررسی قرار می دهد. نویسنده در پایان تلاش خواهد کرد تا موانع و چالش های پیش روی این تجربه را به ویژه از منظر مطالعات میان رشته ای مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.

سابقه تاریخی پرداختن به ابعاد نظری سیاست در ایران به پیش از اسلام بازمی گردد؛ اما سیاست به عنوان یک علم وارداتی در دوره قاجار در ایران شناخته شد. این دانش با تاریخ مواجهه گستره تفکر ایرانی با تجدد هم داستان بوده است. از این رو محتوا، روش و سوالات این دانش نیز متناسب با ضرورت های تاریخی و عینی محل تولد و توسعه آن یعنی مغرب زمین، در ایران مطرح شد. وقوع انقلاب اسلامی ایران موجب شد تا انقلابی نیز در ساحت تفکر سیاسی ایران رخ دهد. این انقلاب با تزریق اصول ارزشی اسلامی به کلیه ساحت های زندگی ایرانیان، موجب شد تا بومی سازی دانش و دانشگاه به یکی از ضرورت های مهم تبدیل شود. در سه دهه ای که از انقلاب اسلامی ایران می گذرد، بومی سازی علم سیاست در ایران با مکتوبات و تولیدات نظری مختلف پیگیری شد. در این میان برخی از دانشگاه ها مانند دانشگاه امام صادق علیه السلام و دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام پیشرو بودند. این دانشگاه ها با تعریف رشته های میان رشته ای، موجب شدند تا علم سیاست با مولفه های بومی دینی مورد بازتقریر قرار گیرند. این تجربه ها می توانند نمونه های کاربردی مناسبی برای بومی سازی و اسلامی سازی دانشگاه و دانش در کشور محسوب شوند.

پس از انقلاب شکوهمند اسلامی در ایران دغدغه تلفیق الگوهای سنتیِ آموزش عالی علوم انسانی که از حوزه های علمیه برآمده بودند با الگوهای مدرن که به دانشگاه ها تعلق داشتند به صورتی جدی توسط سیاست گذاران علم مطرح شد. این دغدغه ای بود که در بسیاری از کشورهای اسلامی که نهادهای سنتی دیرپایی در آموزش عالی علوم انسانی داشتند وجود داشت و در برخی به صورت عملی تجربه شده بود. برخی تجربه های عملی اولیه در ایران پس از انقلاب از آنجا که تلاش داشت شکل خاصی از تلفیق پیش گفته را اجرا نماید چالش هایی برانگیخت. با توجه به آنکه در طول سی سال حیات آموزش عالی در ایران پس از انقلاب اسلامی، تجربه هایی متفاوت از تلفیق میان الگوهای سنتی و متجدد آموزش عالی علوم انسانی به محک آزمون نهاده شده است این مقاله در تلاش است به مدد استفاده از مفهوم فضا در جامعه شناسی و روش تحلیل تأملی و با استفاده از برخی داده های تاریخی گونه ای خاص از این تجربه را که در دانشگاه امام صادق (ع) رخ داده است تفسیر نماید. نتایج نشان می دهد در دانشگاه امام صادق (ع) عدم اتکای صرف به تلفیقِ مبتنی بر طراحی برنامه های درسی میان رشته ای و تلاش برای خلق فضایی تلفیقی توانسته تجربه ای موفق در تلفیق الگوهای سنتی و متجدد آموزش عالی علوم انسانی در ایران به وجود آورد.

هدف :دانشگاه ها با تکیه بر منابع مالی حاصل از منابع خیّرانه می توانند بر بی ثباتی های حاصل از تغییر یا کاهش منابع مالی دولتی غلبه کنند؛ اما استفاده بهینه از این منابع در گرو شناخت الزامات و کژکارکردهای احتمالی آن هاست که علی رغم بدیهی بودن آن معمولاً مغفول باقی می ماند. روش: با توجه به سابقه موفق دانشگاه امام صادق(ع) از بدو تأسیس در بهره گیری از این نوع تأمین مالی، این پژوهش کوشیده است با استفاده از روش شناسی تئوری داده بنیاد به احصاء الزامات و کژکارکردهای مذکور در این دانشگاه بپردازد. یافته ها: با طی مراحل روش پژوهشی داده بنیاد از داده به سمت تئوری، الزامات و کژکارکردهای تأمین مالی خیّرانه دانشگاه ها در قالب مدل تأمین مالی خیرانه دانشگاه ها ارائه شده است. نتیجه گیری: بر اساس تئوری نهایی حاصل از تجزیه و تحلیل داده های مصاحبه ها در بعد برون دانشگاهی کمک های خیّرانه دارای الزامات و کژکارکردهایی در سه بخش اول (عمومی یا دولتی)، دوم (خصوصی یا بنگاه) و سوم (سازمان های مردم نهاد یا تعاونی ها) است. همچنین دو دسته الزامات محتوایی و ساختاری به عنوان ابعاد درون دانشگاهی در بهره گیری کارا و مؤثر ازمنابع مالی خیّرانه اثرگذارند.

هدف:هدف از انجام این پژوهش، ارائۀ مدل پارادایمی و نظام مند توسعۀ دیپلماسی علمی کشور، مبتنی بر مصاحبه های اساتید، خبرگان و متخصصان حوزۀ دیپلماسی علمی در دانشگاههای علوم انسانی بود. روش:این پژوهش مبتنی بر راهبرد پژوهشی داده بنیاد و بر اساس رویکرد نظام مند استراوس و کوربین به دنبال استخراج مدل پارادایمی توسعۀ دیپلماسی علمی است. بدین منظور ابتدا 18 نفر از اساتید، خبرگان و متخصصان حوزۀ دیپلماسی علمی در دانشگاه امام صادق(ع) شناسایی و با آنان مصاحبه شد و در مرحلۀ بعد، با فرآوری داده ها و مفاهیم، مقوله های سطح 1 و سطح 2 مدل پارادایمی استخراج شد. یافته ها:با طی مراحل پژوهشی داده بنیاد، هرکدام از مقوله های سطوح 1و2 شناسایی شده، با توجه به سنخیت موضوعی ذیل مقوله های پارادایمیِ شرایط علّی، شرایط زمینه ای، شرایط واسطه ای، راهبردها و مقوله محوری دسته بندی شدند. نتیجه گیری:حرکت به سمت توسعۀ دیپلماسی علمی، در دانشگاه امام صادق(ع) با توجه به قابلیتهای پویای آن، شرایط و عوامل ویژه ای دارد و ظرافتهای خاصی را در طراحی ها می طلبد. ارتقای قابلیتهای دانشگاه، تقویت جایگاه بین المللی ج.ا.ایران، مقابله با کژکارکردهای دیپلماسی علمی در دانشگاههای علوم انسانی و تحقق مأموریت ج.ا.ایران نسبت به مستضعفین جهان اسلام، از جمله پیامدها و نتایج پیاده سازی چارچوب توسعۀ دیپلماسی علمی در دانشگاههای علوم انسانی است.

هدف این پژوهش ارائه مدل پارادایمی و نظام مند توسعه دیپلماسی علمی کشور مبتنی بر قابلیت های دانشگاه امام صادق (ع) و نیز اولویت بندی راهبردهای ناظر بر آن است. این پژوهش مبتنی بر استراتژی پژوهشی داده بنیاد و براساس رویکرد نظام مند استراوس و کوربین به دنبال استخراج مدل پارادایمی توسعه دیپلماسی علمی بوده و با استفاده از روش IPA اقدام به اولویت بندی راهبردهای آن کرده است. برای این منظور نخست 18 تن از استادان، خبرگان و متخصصان حوزه دیپلماسی علمی در دانشگاه امام صادق (ع) شناسایی و مورد مصاحبه قرار گرفتند و در مرحله بعد با فرآوری داده ها و مفاهیم، مقوله های سطح های 1 و 2 مدل پارادایمی استخراج شد. در گام پسین پژوهش راهبردهای به دست آمده با استفاده از نظرات 15 تن از افراد اولویت بندی شد. براساس مراحل طی شده مشخص شد که حرکت به سمت توسعه دیپلماسی علمی در دانشگاه امام صادق (ع) با توجه به قابلیت های پویای آن شرایط و عوامل ویژه ای دارد و خواهان ظرافت های خاصی را در طراحی ها است. ارتقا قابلیت های دانشگاه، تقویت جایگاه بین المللی ج.ا ایران، مقابله با کژکارکردهای دیپلماسی علمی در دانشگاه های علوم انسانی و تحقق مأموریت ج.ا.ایران نسبت به مستضعفین جهان اسلام از جمله پیامدها و نتایج پیاده سازی چارچوب توسعه دیپلماسی علمی در دانشگاه های علوم انسانی است، همچنین راهبرد «بین المللی سازی دانشگاه» بیشترین اولویت را میان راهبردهای ارائه شده دارد.

هدف:هدف پژوهش حاضر با تمرکز بر دانشگاه امام صادق(نخستین دانشگاه غیر دولتی پس از انقلاب اسلامی)، بررسی شرایط اجرای چشم انداز و تحقق آن را در راستای راهبردهای کلان دانشگاه بوده است. روش: جامعه آماری این تحقیق، مسئولان ارشد و اعضای هیئت علمی دانشگاه امام صادق بودند که برای به دست آوردن تقریبی همه نظرات، به صورت هدفمند، 21 نفر برای مصاحبه عمیق انتخاب و نتایج مصاحبه ها تحلیل شدند. راهبرد این پژوهش استفاده از تحلیل مضمون برای تحلیل داده های کیفی بود و در فرایند تحلیل، 382 مضمون پایه، 95 مضمون سازمان دهنده و 10 مضمون فراگیر احصا و سپس شبکه مضامین مرتبط با سؤال تحقیق ترسیم شد. یافته ها و نتیجه گیری: عوامل کلیدی برای نیل به چشم انداز دانشگاه عبارتند از: نهادینه سازی چشم انداز مصوّب در دانشگاه، توجه به عوامل محیطی متناسب با چشم انداز، برنامه ریزی و اجرای راهبردی متناسب با چشم انداز، تقویت فرهنگ سازمانی دانشگاه در میان اعضای هیئت علمی و دانشجویان، انطباق اهداف و انگیزه های ذی نفعان دانشگاه با هم و با چشم انداز، سبک مدیریت و رهبری در تناسب با فرهنگ و چشم انداز، مدیریت برند و تصویر دانشگاه، تهیه منابع لازم و تخصیص آن در تناسب با چشم انداز، مدیریت سرمایه انسانی متناسب با آن.

هدف: تعاملات بین المللی دانشگاهی از مهم ترین شروط لازم برای شکل گیری روابط پایدار علمی میان اشخاص و نهادهای علمی فعال در سراسر جهان است. این دست تعاملات برای دانشگاه امام صادق(ع) که چشم انداز خود را «دانشگاه اسلامی مرجع» تعیین کرده، ضرورت مضاعفی دارد. در این پژوهش تلاش شد تا ذهنیتهای مدیران این دانشگاه، درباره تعاملات بین المللی آن، مبتنی بر روش شناسی کیو شناسایی شود. روش: بدین منظور، 236 گزاره فضای گفتمان از منابع دست اول و دست دوم  استخراج شد. سپس گزاره های فضای گفتمان به 41 گزاره کیو تبدیل شد و با تکمیل مراحل یاد شده، 32 مصاحبه با خبرگان و مدیران انجام گرفت. یافته ها: چهار دسته ذهنیت شناسایی شد. همچنین بر اساس مصاحبه های انجام شده، سه مسئله بنیادی در این زمینه، شامل خودسانسوری یا حیای سازمانی، روحیه حاکم بر مدیریت عالی و عدم تعادل ساختاری، شناسایی شدند و برای هر یک پیشنهادهایی نیز ارائه شد.

سوال اصلی(یا هدف اصلی):سوال اساسی پژوهش حاضر این است که دانشگاه اسلامی چه کارکردهایی دارد و میزان اهمیت و عملکرد هریک از این کارکردها برای تحقق دانشگاه اسلامی با محوریت دانشگاه اسلامی امام صادق (ع) به چه صورت است. روش پژوهش:از اینرو کارکردهای دانشگاه اسلامی با تحلیل مضمون منابع مختلف از قبیل بیانات و پیام های امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری، سند دانشگاه اسلامی، اسناد بالادستی دانشگاه امام صادق(ع) شناسایی شده و پس از آن با استفاده از تکنیک تحلیل اهمیت-عملکرد، به ارزیابی مولفه های استخراج شده پرداخته شد. یافته ها: بدین وسیله با شناسایی 161 عبارت در مورد کارکردهای دانشگاه اسلامی از منابع ذکرشده، 18 مضمون سازماندهنده در چهار مضمون فراگیر شناسایی و استخراج شدند که این 18 مضمون در نهایت به وسیله 23 نفر از خبرگان حوزه دانشگاه اسلامی در دانشگاه امام صادق(ع) با رویکرد اهمیت-عملکرد مورد ارزیابی قرار گرفتند تا میزان تطابق دانشگاه امام صادق(ع) با کارکردهای شناسایی شده دانشگاه اسلامی مشخص شود. در نهایت مولفه های مورد ارزیابی ذیل 4 راهبرد کلی دسته بندی شدند که این راهبردها عبارت بودند از لزوم توجه حیاتی، تداوم وضعیت عالی موجود، دارای اولویت پایین و ناحیه قابل کاهش که مدیران دانشگاه های اسلامی بخصوص دانشگاه امام صادق(ع) باید اقدامات خود را متناسب با هر یک از راهبردهای بیان شده جهت دهی کرده تا بتوانند بهترین عملکرد دانشگاه اسلامی را به منصه ظهور بگذارند.

می توان مرحوم آیت الله مهدوی کنی را یکی از پیشگامان طراحی و پیاده سازی ایده تولید علوم انسانی اجتماعی اسلامی پس از انقلاب اسلامی ایران دانست. وی علم دینی را نظامی معرفتی مبتنی بر جهان بینی اسلامی و اصول حقوقی اعتباری با ریشه هایی فلسفی و کلامی می داند و بر این باور است که استخراج و استنباط این نظام معرفتی، با رهیافتی فقاهتی در مواجهه با متون دینی امکان پذیر است. از دیدگاه وی در این مواجهه نباید از تلاقی یافته های علم مدرن و سکولار با متون دینی و پرسش های حاصل از این تلاقی غفلت ورزید. ایشان بسنده کردن به نظریه پردازی در تولید علم دینی را ناتمام تلقی نموده و از این روی پای از دایره تئوری پردازی فراتر نهاده و با تأسیس نهادی علمی، دست به کار تطبیق و پیاده سازی آن نظریه در قالب برنامه آموزشی پژوهشی مدونی گردید. هویت خاص این نهاد در مسیر تولید علوم انسانی اجتماعی اسلامی را می توان حاصل نگاه ویژه ایشان به اهداف، ساختار، برنامه ریزی درسی، معلم و متعلم دانست. از مهم ترین شاخصه های این نگاه می توان به برنامه ریزی تلفیقی با رویکردی میان رشته ای، پیوند عملی حوزه و دانشگاه، تقدم تعلیم و تزکیه دینی بر تولید علم، جریان سازی علمی، برگزیدن و تربیت هدفمند نیروی انسانی (اعم آموزگار و آموزنده) و ... اشاره کرد. این نوشتار با رویکرد توصیفی تحلیلی با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه ای به بررسی مبانی و مؤلفه های دیدگاه و تجربه ایشان می پردازد.

اهمیت و جایگاه نظام آموزشی یک کشور و به طور خاص آموزش عالی آن، بر کسی پوشیده نیست. براساس اسناد راهبردی جمهوری اسلامی ایران و بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی نظام آموزش عالی کشور رهسپار مسیری است که مقصد آن مرجعیت علمی خواهد بود. با توجه به اهمیت علوم انسانی در ساخت تمدن نوین اسلامی و نقش دانشگاه امام صادق(ع) به عنوان اولین مخاطب مرجعیت علمی در عرصه علوم انسانی از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، پژوهشی درباره شناسایی و اولویت گذاری موانع تحقق مرجعیت علمی در عرصه علوم انسانی با مورد مطالعه ی دانشگاه امام صادق(ع) اهمیت مضاعفی می یابد. برای انجام این پژوهش مراحلی طی گردید. در ابتدا بعد از مرور ادبیات موضوع با هدف ارائه جمع بندی از فعالیت های پژوهشی گذشته و شناسایی موانع اولیه مرجعیت علمی، سؤالاتی جهت انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته با صاحب نظران این حوزه به دست آمد. سپس پژوهش با استفاده از روش آمیخته کیفی کمی، طی دو مرحله به هدف خود نائل آمد. این دو مرحله عبارتند از: مصاحبه جهت شناسایی موانع مرجعیت علمی؛ و دوم، تحلیل اهمیت عملکرد (IPA) موانع شناسایی شده. بعد از تحلیل مضمون مصاحبه ها و ترکیب و ادغام موانع، 41 مانع در 7 طبقه شناسایی شدند و سپس با تعیین اوزان آنها براساس تکنیک IPA اولویت آنها مشخص شد و ضمنا ماتریس های ربعی سه گانه (هم اساتید و هم دانشجویان، فقط اساتید، فقط دانشجویان) نیز به نمایش درآمد. در پایان موانع از دو منظر «اثرگذاری» و «امکان پذیری» مورد تحلیل و رتبه بندی قرار گرفته و اولویت بندی نهایی با ترکیب این دو منظر ارائه گردید. اولویت بندی نهایی دارای چهار سطح به ترتیب «موانع خانه «اینجا تمرکز کنید» که اثرگذاری زیاد و همگرا باشند»، «موانع خانه «اینجا تمرکز کنید» که اثرگذاری زیاد اما واگرا هستند»، «موانع خانه «تداوم تلاش» که اثرگذاری زیاد دارند» و «موانع خانه «اینجا تمرکز کنید» که هم گرایی دارند ولی اثرگذاری کمتری دارند» بوده است که در این میان موانع مربوط به سطح اول شامل «تبدیل نشدن افراد برجسته دانشگاه به جریان علمی در سطح ملی و جهانی»، «درگیر شدن مدیران ارشد دانشگاه به مسائل خرد و درنتیجه واماندن از مسائل راهبردی دانشگاه» و «عدم توانمندی در برندینگ دانشگاه» مهم ترین موانع تحقق مرجعیت علمی در دانشگاه امام صادق(ع) شناخته شد.

ارتقاء واقعی و عمیق علمی کشور، آرمان بزرگی است که جز با برنامه ریزی دقیق و هماهنگ محقق نخواهد شد. نیل به این آرمان و تحقق مرجعیت علمی دانشگاه ها نیازمند ترسیم صحیح مسیر و شناسایی مؤلفه های اساسی مرجعیت علمی دانشگاه ها هست. هدف از پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه های مؤثر بر مرجعیت علمی دانشگاه امام صادق(ع) به عنوان یکی از نهادهای علمی دارای فلسفه وجودی تولید علم دینی است، که با ساختاردهی به مؤلفه های شناسایی شده درصدد طراحی مدل مفهومی مرجعیت علمی برای دانشگاه ها هست. در این مقاله با مرور ادبیات و مبانی نظری مرجعیت علمی و همچنین با بررسی اسناد بالادستی دانشگاه امام صادق(ع) از قبیل راهبردهای 12 گانه مقام معظم رهبری، سند چشم انداز و بیانیه مأموریت دانشگاه، سند اهداف کلان دانشگاه، سند نظام جامع تربیتی و برنامه ریزی درسی دانشگاه امام صادق(ع)، مؤلفه های مؤثر بر مرجعیت علمی دانشگاه امام صادق(ع) احصا گردید. در ادامه به منظور ساختاردهی به این مؤلفه ها و تفسیر و تبیین روابط بین آنها با استفاده از روش مدل سازی ساختاری تفسیری و با دریافت نظرات 12 نفر خبره، داده های موردنظر شامل اظهارنظر ایشان در خصوص مؤلفه ها و روابط بین آنها جمع آوری گردید. در ادامه مبتنی بر روش مدل سازی ساختاری تفسیری روابط علی معلولی بین مؤلفه ها شناسایی و مدل سلسله مراتبی مربوطه استخراج گردید و همچنین با اجرای تحلیل MICMAC مؤلفه ها در دسته های چهارگانه از حیث تأثیرگذاری و تأثیرپذیری تقسیم بندی شدند. خروجی حاصل از مدل و نتایج تجزیه وتحلیل داده ها حاکی از استقلال و زیربنایی بودن مؤلفه مأموریت گرایی دانشگاه است که در دانشگاه امام صادق(ع) این مؤلفه از وجوه ممیزه اصلی دانشگاه است. سایر مؤلفه ها و روابط بین آنها نیز در بخش ها و لایه های سطح بندی شده ی مدل ارائه شده قرارگرفته اند که می تواند در مسیر مرجعیت علمی دانشگاه موردتوجه قرار گیرد.

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی شایستگی های اعضای هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) و اولویت بندی نشانگرهای شایستگی های شناسایی شده است. برای انجام این پژوهش، از روش آمیخته متوالی اکتشافی (کیفی←کمی) استفاده شده است. در آغاز برای شناسایی شایستگی ها، با 23 نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده های مختلف که در 10 ترم پیاپی جزو 10 عضو هیئت علمی برتر هر دانشکده بودند، مصاحبه های نیمه ساختار یافته به عمل آمد و شایستگی ها با استفاده از روش تحلیل مضمون در سه سطح تشکیل شد. سپس نشانگرهای مستخرج از این مصاحبه ها در قالب پرسش نامه در اختیار اعضای هیئت علمی دانشگاه قرار گرفت که 23 نفر پاسخ نامه را تکمیل کرده و عودت دادند. با انجام تحلیل اهمیت- عملکرد، اولویت این نشانگرها مشخص شد. با انجام این پژوهش، شایستگی های اعضای هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) در سه سطح تشکیل شد. این شایستگی ها شامل 5 بعد، 16 مؤلفه و 60 نشانگر است. ابعاد این شایستگی ها شامل بعد پژوهشی، آموزشی، تربیتی، اجرایی و شخصی می باشد. در پایان این شایستگی های شناسایی شده مورد تحلیل عملکرد-اهمیت قرار گرفت و اولویت نشانگرهای شایستگی ها مشخص شد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل کلیدی موفقیت برای تحقق دانشگاه اسلامی و مدلسازی این عوامل در راستای تعیین الگوی مطلوب این عوامل کلیدی برای تحقق مرجعیت علمی دانشگاه اسلامی، با تمرکز بر دانشگاه امام صادق (ع) انجام شد. روش: در این راستا با تحلیل مضمون داده های مستخرج از بیانات و پیام های مقام معظم رهبری، منابع کتابخانه ای و مصاحبه با 11 نفر از خبرگان، 231 مضمون اولیه در 13 مضمون سازمان دهنده به عنوان عوامل کلیدی موفقیت در 3 مضمون فراگیر دسته بندی شدند و پس از آن، سطح بندی مؤلفه ها با تکنیک مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM ) مبتنی بر نظر 13 نفر از خبرگان انجام شد. یافته ها: در نهایت مدل سه سطحی از عوامل کلیدی موفقیت شکل گرفت که برای ارائه تحلیل های بیشتر و ارائه راهبردهای مناسب به مدیران دانشگاهی، تحلیل قدرت نفوذ و میزان وابستگی نیز بر روی مؤلفه ها انجام شد و مؤلفه ها مبتنی بر میزان نفوذ و وابستگی در 4 دسته مؤلفه های خودمختار، وابسته، مستقل و پیوندی قرار گرفتند. نتیجه گیری: براساس نتایج پژوهش لازم است تا برای موفقیت در تحقق مرجعیت علمی دانشگاه امام صادق (ع) بیشترین توجه به مؤلفه های با بیشترین ضریب نفوذ شامل «برنامه ریزی راهبری» و «ایجاد سیستم های مدیریتی دقیق» که در پایه ای ترین سطح مدل قرار داشتند معطوف گردد.

امروزه در سازمان های دولتی و غیردولتی، وجود برنامه راهبردی فناوری اطلاعات (برفا) می تواند به تحقق اسناد کلان بالادستی همچون چشم انداز، مأموریت، اهداف و راهبردهای کلان کمک کند. مشکل اساسی چه در بعد نظری و چه در بعد عملیاتی این است که تحلیل مؤلفه های برفا برای تحقق اسناد کلان بالادستی کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ مسئله اصلی این پژوهش، عدم شناسایی این مؤلفه ها برای هر یک از اسناد کلان بالادستی است. بنابراین، هدف از این پژوهش در مرحله اول، شناسایی مؤلفه های هر یک از این اسناد بالادستی و سپس شناسایی مؤلفه های برنامه راهبردی فناوری اطلاعات برای تحقق آن اسناد است. این مهم با مورد مطالعه دانشگاه امام صادق علیه السلام انجام شده است. روش شناسی این پژوهش براساس مطالعه موردی آمیخته است که در دو مرحله کیفی-کیفی و براساس نوع شناسی مورس انجام شده است؛ در مرحله اول کیفی، با تحلیل مستندات، مؤلفه های اسناد کلان بالادستی شناسایی شده، و در مرحله دوم با استفاده از ابزار چندروشی همچون مصاحبه، مشاهده مشارکتی، گروه کانونی و مطالعه اسناد به شناسایی مؤلفه های راهبردی فناوری اطلاعات در تحقق اسناد کلان دانشگاه پرداخته شده است. این پژوهش با شناسایی 111 اقدام از برفا به منظور تحقق اسناد کلان بالادستی دانشگاه امام صادق علیه السلام نشان دهنده این موضوع است که برفا می تواند در مقابله با تهدیدات روزافزون همچون ویروس کرونا به خوبی نقش خود را ایفا نموده و موضوعات گوناگون همچون جذب و نگهداری نیروی انسانی، رشد فزاینده علمی، ارتقای برنامه های آموزشی و پژوهشی و غیره در دانشگاه را بهبود دهد.

هدف: پس از انقلاب اسلامی، دانشگاه نیز تحول یافت که وجهی از این تحول، ارائه الگوی دانشگاه اسلامی بود. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل تجربه دانشگاه امام صادق(ع) به عنوان یکی از مصادیق دانشگاه اسلامی بر اساس الگوهای دانشگاهی بود. روش: روش پژوهش، تحلیل تاریخی است و شرایط امکان مندی دانشگاه امام صادق را بررسی کرده است. یافته ها: با تغییر سبک و الگوهای مرسوم دانشگاهی و تحول اجتناب ناپذیر دانشگاه اسلامی، لازم بود افق تحول دانشگاه اسلامی مشخص شود که در آن، تعامل با نیازهای جامعه و دولت عینی و ملموس باشد. دانشگاه اسلامی بیشتر در ارتباط با نیازهای نظام اسلامی(دولت) شکل گرفته بود که پس از این باید در ارتباط با نیازهای جامعه اسلامی(مردم) خود را بازآفرینی کند. نتیجه گیری: ایده دانشگاه اسلامی که پس از انقلاب اسلامی برای به خدمت گرفتن دانشگاه شکل گرفته بود، نیازمند تعامل جدّی تر با نهاد علم (دانشگاه) از سوی دانشگاه اسلامی است. در شرایطی که دانشگاه ایرانی با بحرانهای جدّی مواجه است، دانشگاه اسلامی می تواند به عنوان یک الگوی دانشگاهی، به حل برخی از این بحرانها بیندیشد. دانشگاه امام صادق با پیگیری عمیق تر فضای علمی میان رشته ای که ویژگی اصلی آن، تعهد نسبت به مسائل جامعه است، می تواند تجربه مفیدی برای آموزش عالی در ایران باشد.