مطالب مرتبط با کلیدواژه

ولایت


۱۶۱.

نقد و بررسی کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام

نویسنده:
منبع: مجموعه مقالات اولین همایش ملی نقد متون و کتب علوم انسانی ۳۰ آذر ۱۳۹۶ جلد اول «تجارب حرفه ای نقد»
تعداد بازدید : ۶۸۷ تعداد دانلود : ۲۳۷۲
تاریخ تحول دولت در اسلام، عنوان یکی از دروس اصلی مقطع کارشناسی رشته علوم سیاسی است که برای تأمین منابع آموزشی و تدریس این درس دانشگاهی، کتاب های متعددی به ویژه در دهه های اخیر نوشته شده است. مقاله حاضر ضمن نقد و بررسی کتاب «تاریخ تحول دولت در اسلام» که اخیراً (در سال 1394) در این حوزه توسط دانشگاه پیام نور منتشر شده است، و در راستای پاسخ به این پرسش که اثر یاد شده تا چه اندازه توانسته است مباحث این عرصه را غنی تر کند و شناخت عمیق تری را از تحولات دولت اسلامی در جوامع مسلمان در طول تاریخ فراهم آورد، به این جمع بندی دست می یابد که کتاب مورد نظر اساساً نتوانسته است مفهوم تحول دولت در اسلام را مورد کنکاش اساسی و تحلیل محتوایی قرار دهد. بنابراین ضمن اکتفا به برخی تاریخ نگاری های ناقص و گزینشی، از دستیابی به هدف مورد نظر از ارائه این درس (یعنی معرفی مبانی، اهداف و شاخصه های اساسی دولت اسلامی معیار در دوران پیامبر و تحلیل میزان دوری یا نزدیکی دولت های اسلامی پس از عصر نبوی، به معیارها و مبانی دولت شاخص و الگوی اسلامی در دوران پیامبر) بازمانده است. همچنین، مقاله حاضر نتیجه می گیرد که کتاب مورد نظر، با توجه به کاستی های قابل ملاحظه آن، نسبت به آثار موجود در این زمینه، از برجستگی و یا نوآوری خاصی برخوردار نیست.
۱۶۲.

درنگی در نواندیشی های سلطان ولد در عرصه ولایت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی (دانشگاه تبریز) سال ۷۰ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۳۵

کلیدواژه‌ها: ولایت ولی عرفان و تصوف سلطان ولد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۴ تعداد دانلود : ۵۱۹
پس از توحید حضرت باری تعالی مبحث «ولی و ولایت»، یکی از مهمترین و در عین حال پیچیده ترین مباحث عرفان و تصوّف اسلامی است. اهل عرفان از آغاز پیدایش این مکتب تاکنون با استناد به آیات قرآن کریم و سنت پیامبر(ص) و احادیث اهل بیت (ع) به تبیین و توضیح این مسأله پرداخته اند. در این مقاله دیدگاه های سلطان ولد درباره «ولی» و مقام «ولایت» بررسی شده است. بر اساس نتایج این پژوهش مشخص می شود که سلطان ولد، معنای حقیقی ولایت را رؤیت باطنی جمال حضرت حق دانسته،  معتقد است تنها کسانی شایسته پیشوایی هستند که بدین مرتبه رسیده باشند. در اندیشه او، اولیا، فرزندان جان و دل و وارث انبیا محسوب می شوند و اگرچه اطاعت از آنها برای رسیدن به سرمنزل مقصود از مسائل ضروری است، امّا شناحت این انسان های برگزیده حتی از شناخت خداوند هم دشوارتر است. وی همچنین اولیا را به چند گروه «متکبر و متواضع» و«مشهور و مستور» تقسیم می کند و بر این اعتقاد است که اولیا اگرچه از مقربان آستان خداوند محسوب می شوند، امّا دارای درجات و مراتب مختلفند. علاوه بر این، سلطان ولد قطب را شاه اولیا و مقصود غایی از آفرینش کائنات می داند.
۱۶۳.

تقدم حق ولایی قهری مادر نسبت به جد پدری بر مبنای مصالح روز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حقوقی دادگستری سال هشتاد و یکم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۹۸

کلیدواژه‌ها: ولایت مادر پدر تقدم جد پدری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵۷ تعداد دانلود : ۷۲۷
یکی از اهداف قوانین دادرسی کیفری، حمایت از حقوق و آزادی های فردی است. از در عصر جدید با سست شدن بنیاد نظام خانواده گسترده و پدرسالار و رواج روزافزون خانواده هسته ای، درباره ولایت قهریِ مندرج در قانون مدنی اشکالات و سئوالاتی پدید آمده است که مقتضیات عصر حاضر پاسخ گویی دقیق به آنها را ایجاب می کند. مواد 1180 و 1181 قانون مدنی به تبعیت از نظر مشهور امامیه، تنها پدر و جدّ پدری را ولیّ قهری طفل می شناسد و هیچ صحبتی از مادر نمی کند. قانون گذار در سال 1353 به این اشکال پی برد و در ماده 15 قانون حمایت خانواده نوعی ولایت قانونی برای مادر وضع کرد. لیکن این مقرره دیر زمانی نپایید و پس از نسخ این قانون، پدربزرگ، مجدد همپای فرزندش، ولیّ قهری نوه اش شد. قانون حمایت خانواده (مصوب 1391) برای اعطای حقّ ولایت قهری به مادر گام تازه ای برداشته است. از این رو بر آن شدیم با پاسخ به سئوالات زیر به اثبات فرضیه خود بپردازیم: آیا سِمَت ولایت قهری بر مادر قابلِ جعل است؟ آیا این سِمَت در فرض برخورد با حقّ ولایی جدّ پدری می تواند تقدم داشته باشد؟ فرضیه ما در این پژوهش این است که مادر پس از پدر بر فرزندان صغارِ خود حقّ ولایت دارد و این ولایت بر ولایت جد پدری ارجح است. در تمام مواردی که پدر، ولایت قهری بر صغیر دارد، مادر هم ولایت دارد. این ولایت در طول ولایت پدر و مقدم بر ولایت جد می باشد.
۱۶۴.

اسفار اربعه از منظر رفیعی قزوینی و جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: خلافت ولایت روح امور عامه فاعلیت حق تعالی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلاسفه اسلامی
تعداد بازدید : ۹۱۷ تعداد دانلود : ۶۶۱
با بررسی رویکرد جوادی آملی و رفیعی قزوینی در خصوص اسفار اربعه، آشکار می گردد که میان این دو دیدگاه تفاوت ها و شباهت هایی وجود دارد. جوادی آملی نهایت سفر اول را همگام با حصول مقام ولایت و نهایت سفر سوم را مقارن با حصول مقام خلافت می داند؛ اما در دیدگاه رفیعی قزوینی، حصول مقام ولایت با انتهای سفر سوم همراه است. در دیدگاه وی، نهایت سفر اول ابتدای مقام قلب است و سفر دوم مبدأ ظهور روح در اصطلاح عرفاست؛ در حالی که شهودِ هویت غیبیه و رسیدن به مقام محو و طمس، تناسبی با مرتبه روح را ندارد، بلکه وصول به این امر با مقام خفی و اخفی تطابق دارد. عارفانی چون قیصری و کاشانی میان مراتب ابتدایی و انتهایی ولایت به تفاوت قائل اند، لکن چنین تمایزی در دیدگاه رفیعی قزوینی دیده نمی شود. از منظر وی، سفر اول در محدوده امور عامه و جواهر و اعراض سفر سوم حکما خواهد بود. لکن از منظر جوادی آملی محدوده سفر اول تا اثبات ذات حق تعالی ادامه دارد. علاوه بر شمول جواهر و اعراض در سفر سوم که رفیعی قزوینی به آن معتقد است، نحوه فاعلیت حق تعالی و کیفیت صدور واحد از کثیر در این سفر مورد بحث قرار می گیرد. این گفتار بر آن است که با روش تحلیلی تطبیقی، دیدگاه این دو حکیم متأله را بررسی نماید.
۱۶۵.

زبان عرفان در قرآن و ادب فارسی

نویسنده:
منبع: هنر زبان دوره ۳ مرداد ۱۳۹۷ (۲۰۱۸) شماره ۳

کلیدواژه‌ها: عرفان تصوف قرآن وحدت وجود عشق ولایت سیروسلوک فنا و بقا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۴ تعداد دانلود : ۵۱۱
عرفان و تصوف گرچه معمولاً باهم به یک معنا به کار می روند؛ اما عرفان را می توان جنبه ی نظری تصوف و تصوف را نسخه ی عملی یا سیروسلوکی عرفان دانست. برخی پژوهشگران برای تصوف پس از پیدایش، قائل به مرحله ای به نام «جذب» اند که در آن، تصوف عناصری از عرفان های سایر ملل را در خود جذب کرد و پرورد؛ اما بررسی عناصر بنیادین عرفان اسلامی نظیر وحدت وجود، عشق، ولایت، سیروسلوک، فنا و بقا و... و تطبیق آن با قرآن، این نظریه را با چالش رو به رو می کند. از این عناصر، وحدت وجود و ولایت از محوری ترین مبانی عرفان ابن عربی است که در «فتوحات مکیه» و «فصوص الحکم» آن ها را تبیین کرده و درواقع ولایت نه تنها نقطه ی اتصال عرفان شیعی با اندیشه های ابن عربی و پیروان اوست؛ بلکه نقطه ی وحدت و چتری است که تمام مشرب های عرفانی را در سایه ی خود گرد هم می آورد. همچنین آمیخته بودن علم و عمل یا عرفان و تصوف بایکدیگر و بلکه تقدم داشتن عمل بر نظر و اینکه دانش عرفان محصول سیروسلوک و ثبت دریافت های باطنی است و این در فضای شریعت اسلامی رخ می دهد، تأییدی دیگر بر ابتنای عرفان اسلامی بر قرآن است.
۱۶۶.

تبیین فهم آیه اکمال دین بر اساس نظم فراخطی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن (کاوشی نو در معارف قرآنی) سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلیدواژه‌ها: نظم فراخطی آیه اکمال ولایت سوره مائده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۳۵۶
طبق دیدگاه گروهی از مفسران و قرآنپژوهان آیه اکمال دین (مائده: 3) با قبل و بعدش هماهنگی ساختاری و تلازم معنایی ندارد. این ناسازگاری بیشتر ناشی از نوع نگرش به متن قرآنی است که متن را مطابق قواعد رایج در عرف و رابطه خطی و طولی آیات،یعنی توجه به روابط پسین و پیشینی آیه در سیاق و خطی مشخص در نظر می گرفتند؛ اما با تغییر آن نگرش وگذر از نظم خطی آن سان که آیه با دیگر آیات همخوان و هم معنای خود، شبکه ای از ارتباطات دور و نزدیک را شکل دهد،می توان آیه منظور را با روش تحلیل و تطبیق ساختارهای متوازن در مسیر فرایند فهم درست قرار داد؛ درصورتی که از یک سو، به اموری چون فضای نزول سوره مائده و ارتباط با سوره های پیش از آن و از سوی دیگر، به نشانه هایی چون واژگان متقارب، ساختارهای متوازن و الگوهای تکرار در آیات متعدد به خصوص آیات دیگر سوره مائده توجه شود. رهیافت حاصل از واکاوی شبکه ارتباطی آیات مرتبط با آیه اکمال دین، اهمیت و ضرورت امر ولایت را درپی دارد، همان امریکه مطابق دیدگاه شیعه، دین با آن کامل شد وکافران را یأس فرا گرفت.کفاری از اهلکتاب به همراه منافقانکه در عهدشکنی و تحریف احکام الهی و دشمنی با پیامبر(ص) و... از هیچ چیز دریغنکردند؛ اگرچه از ظواهر آیات سوره، اعلان رسمی ولایت امام علی(ع) در روز غدیر خم به دست نمی آید؛ اما از دلالت آیات 55 و56 و67 مائده، بهره مندی حق ولایت برای«الذین آمنوا» و انطباق مصداق برتر آن به علی بن ابی طالب در صورت پذیرش خصوص سبب نزول آیه ولایت(55) در حق ایشان به دست می آید.
۱۶۷.

فرهنگ رضوی و جامعه آرمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال اول تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ 77-103

کلیدواژه‌ها: قرآن عترت ولایت فرهنگ رضوی جامعه آرمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۰ تعداد دانلود : ۵۷۸
یکی از اهداف مهم پیامبران الهی و جانشینان آنان برقراری زندگی نیکو یا جامعه آرمانی بوده است. گرچه اصطلاح «مدینه فاضله» یا «جامعه آرمانی» در قرآن یا متون روایی نیست، این موضوع ریشه در تعالیم انبیا داشته و مجموعه آیه ها و روایت هایی که درباره هدف و کیفیت زندگی مطلوب یا حیات طیبه سخن می گوید، ما را به این سمت و سو هدایت می کند. از نظر قرآن کریم و روایت های معصومان نه تنها دست یافتن به جامعه آرمانی امکان پذیر است، بلکه هدف بعثت انبیا همین بوده است. پرسش اصلیِ مقاله حاضر این است که ویژگی های جامعه آرمانی در فرهنگ رضوی چیست؟ قرآن و عترت دو یادگار بی نظیر پیامبر اکرم (ص) هستند و امام رضا (ع) پاره تن رسول الله (ص) ، وارث انبیای بزرگ الهی و امامان پیش از خود است؛ اینان، هم در حکمت نظری و هم در حکمت عملی به تلاش و مجاهدت برای تبیین و تحقق این هدف دیرینه پرداخته اند. در این مقاله به مهم ترین ویژگی های جامعه آرمانی در فرهنگ رضوی اشاره می شود که عبارت اند از: عقل گرایی، برپایی عدل، احسان، حاکمیت امام، گسترش دانش و شکوفایی اقتصادی.
۱۶۸.

امنیت در پرتو ولایت از نگاه امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۲ 83-96

کلیدواژه‌ها: امنیت جهان بینی توحیدی ولایت سلسله الذهب روایات رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۱ تعداد دانلود : ۲۲۴
امام رضا(ع) در مجموعه گفتارهای خود، از جمله؛ در حدیث سلسله الذهب در حالی که با ذکر کلمه «لا اله الا الله» به توحید و ولایت الله اشاره دارد، در عین حال با بیان جمله «بشرطها و شروطها و انا من شروطها» مسلمانان را به ولایت امامان معصوم توجّه می دهد و بدین طریق اصل توحید را به امامت پیوند می زند و بین آن دو التزام معرفتی و عملی ایجاد می نماید. سخن امام بیانگر این معناست که رسیدن به مقام توحید و وارد شدن در حصن الهی، برای انسان مصونیت و امنیّت ایجاد می کند و ورود به این پایگاه محکم، تنها از مسیر اعتقاد به حجت خدا و پذیرفتن ولایت آنان میسور می باشد؛ زیرا آنان آیینه تمام نمای صفات الهی و ارکان و پایه های توحید و تجلی بخش ولایت خداوند هستند. رضایت آنها رضایت خداوند و رجوع به آنها، رجوع الی الله است. علاوه از مفاد حدیث دیگری استفاده می شود که ولایت امیر مومنان پایگاه امن الهی است و پذیرفتن حکومت و ولایت آن حضرت، مایه عزت امّت اسلامی و باعث برطرف شدن ناراحتی ها و نابسامانی های بشریّت می شود. در این نوشتار با الهام از آیات قرآنی و استفاده از متون روایی و عرفانی به تبیین ارتباط مسئله توحید با امامت و ولایت و نقش آن در امنیّت و نجات بشریت از گمراهی و انحرافات عقیدتی و رفتاری خواهیم پرداخت.
۱۶۹.

روش شناسی استدلال های امام رضا(ع) به آیات ولایت در مناظره با علمای مرو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶شماره ۲۰ 169-188

کلیدواژه‌ها: روش شناسی استدلال های قرآنی امام رضا (ع) مناظره ولایت علمای مرو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۴ تعداد دانلود : ۳۶۴
امام رضا (ع) در مجلس مأمون و در مناظره با علمای مرو، درباره برتری عترت بر امت، از 34 آیه قرآن بهره می برد و روش های استفاده امام از این آیات در این مناظره گوناگون است. روش های امام در این مناظره عبارت است از: روش تفسیر قرآن به قرآن، استفاده از شأن نزول آیات، جری و تطبیق، بیان مصداق آیات و تفسیر مزجی. امام رضا (ع) با استفاده از روش قرآن به قرآن بسیاری از مبهمات آیات درباره اهل بیت (ع) را تبیین و با استفاده از شأن نزول، لیاقت اهل بیت (ع) را برای جانشینی پس از پیامبر (ص) اثبات و از طریق روش جری وتطبیق، برخی آیات را به امام علی (ع) تطبیق می کند. همچنین با بهره گیری از روش تعیین مصداق، اهل بیت (ع) را مصداق ذی القربی در قرآن می داند و در نهایت با استفاده از روش تفسیری مزجی در پی برخی از آیات از جمله آیه «و أنذر عشیرتک الاقربین»، آیه را فضیلتی بزرگ و مقامی ارجمند برای آل پیامبر (ع) در نظر می گیرد. روش تحقیق در این مقاله، به صورت توصیفی - تحلیلی است.
۱۷۰.

تحلیل ماهیت و هدف زندگی دنیوی از دیدگاه علامه‌طباطبایی با محوریت رساله‌های انسان در دنیا و ولایت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکمت اسراء پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۸ 85 - 106

کلیدواژه‌ها: معنای زندگی علامه‏طباطبایی زندگی دنیوی اعتباریات ولایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸۳ تعداد دانلود : ۴۷۶
موضوع این مقاله، معنای زندگی و مسئله‌اش تعریف ماهیت و هدف زندگی دنیوی از دید علامه‌طباطبایی است. دادن پاسخی نو براساس نظریه اعتباریات و نظریه ولایت در قرآن و عرفان اسلامی، ضرورت پرداختن به این مسئله را آشکار می‌کند. روش کارْ بیان مسئله، سپس تبیین جواب دیگران و علامه و در انتها، مقایسه جواب‌هاست. ازنظر ایشان دنیا معلول عوالم قبل از خود است و هنگام معاد به همان علت خود برمی‌گردد. زندگی دنیوی ترکیبی از وجود حقیقی، باطنی و تکوینی یا سخت‌افزار با وجود اعتباری، ظاهری و تشریعی یا نرم‌افزار است؛ درنتیجه، هدف از هبوط انسان و زندگی دنیوی، ظهور آن باطن در این ظاهر است تا با تجربه کردن پایین‌ترین مرتبه هستی و جمع آن با مراتب قبلی و بالاتر، به مقام ولایت (جامعیت اول و آخر یا باطن و ظاهر) برسد و خلیفه خدا در زمین شود. در پاسخ به مهم‌ترین اشکال مخالفانِ نظریه‌های فراطبیعت‌گرا، یعنی بی‌معنا شدن ذات زندگی دنیوی و ابزاری شدن آن در مقابل امری بالاتر و برتر، از آموزه مهم اما مغفول یک‌پارچگی دنیا و آخرت و یک‌پارچگی مراتب قبل از دنیا، در دنیا و بعد از دنیا در انسان استفاده کرده ایم. نوآوری این تحقیق، استفاده از نظریه اعتبارات و نظریه ولایت برای جواب دادن به سوال از معنای زندگی و نقد جواب‌های دیگران است.
۱۷۱.

مسئله انتصابی بودن مقام امامت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۳, Issue ۶, Summer ۲۰۱۶ 125 - 154

کلیدواژه‌ها: امامت ولایت انتصاب آیه ولایت آیه غدیر غدیر خُم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۰ تعداد دانلود : ۴۳۴
امام دارای احوال و ملکات نفسیه ای است، که خدای متعال می داند؛ مانند عصمت و پاکی روح و قداست باطن و نزاهتی که با ذات امام همراه بوده و او را از هر گونه قول یا فعل غیر حقی مصون می دارد، و از اهواء و شهوات برکنار می کند، و نیز مانند علم و دانشی که با وجود آن چیزی بر او مجهول نمی ماند؛ بنابراین کسی غیر از خداوند متعال نمی تواند معصوم بودن و عالم به غیب بودن فردی را تشخیص دهد؛ لذا امام امت از طرف خدای متعال منصوب می شود. در این پژوهش که با رویکردی تحلیلی- انتقادی انجام شده است، اثبات می شود انتصاب ولایت امیرالمؤمنین علی علیه السلام مطابق با نصوص قرآنی انجام شده که این مطلب با شرح واقعه غدیر خم تثبیت می شود.
۱۷۲.

غدیر، پیغام ابدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۳, Issue ۶, Summer ۲۰۱۶ 161 - 172

کلیدواژه‌ها: ولایت غدیر حدیث غدیر پیغام ابدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۳۲۶
عالم بشریت کے پیشوا خاتم النبین حضرت محمدﷺ نے سن ۱۰ ھ میں اپنی حیات طیبہ کے آخری حج سے واپسی پر،حاجیوں کے منتشر ہونے سے پہلے،تمام لوگوں کو غدیر خم کے میدان میں روک کر، اپنے بعد امت مسلمہ کو فتنہ و فساد سے بچانے کےلیے ایک اہم ترین اعلان فرمایا۔ یہ اعلان خاص و عام میں مقام کی مناسبت سے ’’علان غدیر‘‘ کے نام سے مشہور ہے۔تاریخ سےتھوڑی بہت بھی واقفیت رکھنے والا ہر شخص یہ جانتا ہے کہ بعد رحلت رسولؐ اعلان غدیر کومسلمانوں کی اکثریت نے فراموش اورنظر اندز کردیا ۔تاریخ کے اس اہم واقعہ کو ۱۴۲۷ سال ہوچکے ہیں۔سوال یہ ہے کہ اس طویل عرصے میں پیغام غدیر کن نشیب و فراز سے گزرا۔ اور اس سے بھی بڑھ کراہم سوال یہ ہے کہ آج کے جدید دور میں اس پیغام کی کیا اہمیت ہے؟ کیا آج بھی یہ پیغام اسلامی معاشرے کے قیام کے لیے اتنا ہی ضروری ہے جتنا اس وقت تھا ؟آج ایک عام کی انسان کی زندگی میں اس کا کیا کردار ہے؟
۱۷۳.

خره کیانی بالاترین مقام معنوی در حکمت اشراقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جاویدان خرد بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۳ 27 - 46

کلیدواژه‌ها: خره کیانی شیخ اشراق فره سکینه ولایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۵ تعداد دانلود : ۶۴۹
اصطلاح «خره کیانی» که در متون شیخ اشراق به کار رفته است، یکی از اصطلاحات قدیم ایرانی و برگرفته از متون زرتشتی است. در این مقاله با بررسی معنای لغوی و اصطلاحی آن در متون زرتشتی و آثار دوران اسلامی، خصوصیات آن مورد بررسی قرار گرفته است. خره کیانی موهبتی الهی و یکی از انواع فره به شمار می آید که تنها به انسان های کامل افاضه می شود. در فرهنگ اسلامی این اصطلاح را معادل سلطان، سکینه و نور طامس دانسته اند. در این مقاله با بررسی خصوصیات خره کیانی و نقد و بررسی نظریات مختلف در مورد آن، نشان داده شده است که بهترین معادل برای «خره کیانی»، مقام ولایت در فرهنگ اسلامی است و کسی که دارای چنین موهبتی است، قطب عالم امکان و خلیفه خداوند بر زمین است که به برترین مقام معنوی نایل گردیده است. بر این اساس انسان کامل در حکمت اشراقی همان انسان فرهمند است که به خره کیانی دست یافته است.
۱۷۴.

لایه های معنایی «شفاعت» در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۳۸) 67 - 97

کلیدواژه‌ها: شفاعت نصرت ولایت فضل معناشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۰ تعداد دانلود : ۷۴۳
یکی از مهم ترین مفاهیم قرآنی، واژه «شفاعت» است که نظر و تدبّر هر اندیشمند قرآنی را به خود جلب می کند. تمام تلاش های لغویان، مفسرین، متکلمین و علما، تبیین کننده برخی از لایه های معنایی آن است. در حالی که تمام مؤلفه ها و لایه های معنایی آن با رویکرد معناشناسانه بررسی نشده است. این واژه در قرآن کریم، با تشکیل شبکه گسترده معنایی در ارتباط با واژه های کلیدی دیگر مثل نصرت، ولایت و... معنا می شود که بسیاری از مؤلفه های معنایی آن را بایستی در لایه های بالاتر جستجو کرد. این پژوهش با روش معناشناسی توصیفی تحلیلی هم زمانی، تبیین معنای «شفاعت» و استخراج مؤلفه های معنایی آن را از قرآن کریم پیش رو دارد. بررسی آیاتی که واژه «شفاعت» در آن به کار رفته و آیات مرتبط، این گونه نشان می دهد که این کلمه در کاربرد قرآنی بر محور جانشینی، با مفهوم نصرت و ولایت، بر محور هم نشینی با مفاهیمی مثل نصرت، تأیید، نجات و فضل و بر محور تقابل با مفهوم لعن، حبط اعمال و عذاب شدید در دنیا و آخرت، در یک حوزه معنایی قرار می گیرد. کشف مؤلفه های معنایی «شفاعت» سبب تجلّی بیشتر معارف ناب قرآنی برای بندگان حقیقت جو، پرهیز از برداشت های سطحی و گزینشی آیات قرآن کریم و نشان دادن جهان بینی خاص و نظام مند قرآن کریم است.
۱۷۵.

بازشناسی مفهوم «إذن» در معجزات انبیاء در قرآن با تأکید بر معجزات حضرت عیسی علیه السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 11 - 28

کلیدواژه‌ها: اذن معجزه انبیاء ولایت عیسی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸۷ تعداد دانلود : ۴۳۶
در اسلوب زبانی قرآن هر یک از واژگان در جای خود مفهومی خاص را افاده می کنند. واژه «إذن» را می توان از این نوع دانست که در بحث معجزات پیامبران و به ویژه درباره حضرت عیسی علیه السلام کاربرد آن بارزتر است. پژوهش حاضر واژه «إذن» را در لغت و سپس گستره استعمال آن را در ساختار زبانی قرآن واکاویده و دریافته این واژه را نباید براساس محاورات عرف عام معنا کرد بلکه باید معنای آن را در نظام معنایی قرآن جستجو نمود. سپس با تأمل بر این نکته که «إذن» از صفات فعلی خداوندی است و پیامبران دارای ولایت تکوینی هستند لذا معجزات براساس قانون علیت تحقق می یابند، تبیین کرده که معجزه، گرچه امری خارق العاده و پرتویی از نمود هستی بخش الهی است که در ظرف دنیا جلوه گر می شود اما نیازمند به مؤثری است که آن با تهذیب نفس به علم شهودی دست یافته و اعمال خارق العاده به دست او ظهور می یابد؛ لذا اسناد اعجاز به او اسناد حقیقی است و او نه تنها در انجام فعل معجزه ابزار و واسطه نیست که خود تأثیر گذار و نقش آفرین است ولی نه به گونه ای مستقل بلکه براساس نظام علیت فاعلیت قریب او در طول فاعلیت حقیقی خداوند تبیین می شود.
۱۷۶.

نقش همسران اهل بیت(ع) در پیشبرد اهداف شریعت

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳ 67 - 84

کلیدواژه‌ها: اهل بیت (ع) همسرا شریعت امامت ولایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۷ تعداد دانلود : ۲۸۲
بانوان اهل بیت(ع) که به عنوان همسران، مادران و خواهران امامان شیعه (ع) در تاریخ اسلام مطرح هستند، در ایفای مسئولیت های بزرگ خانوادگی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی که در راستای مساعدت به اهداف امامت و پیشبرد شریعت بوده است، نقش به سزایی داشته اند. در این نوشتار به این مسئله پرداخته شده است که همسران اهل بیت (ع) در پیشبرد اهداف شریعت چه نقشی ایفا کرده اند؟ از این رو ضمن بررسی این پرسش، این مدعا مد نظر قرار گرفته است که همسران اهل بیت (ع) با شرکت در فعالیت های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زمینه ی تقویت و ترویج اهداف شریعت به ویژه اصل ولایت را فراهم کردند. این نوشتار با تکیه بر منابع و مآخذ محوری تاریخ اسلام انجام یافته است و ارائه ی الگویی از یک زن مسلمان و پیرو اصل ولایت، از جمله دستاوردهای این پژوهش است.
۱۷۷.

آثار تغییر جنسیت پس از عقد نکاح در حقوق ایران و فقه امامیه

نویسنده:
منبع: آموزه های حقوقی گواه سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۳)

کلیدواژه‌ها: تغییر جنسیت عقد نکاح مهر ولایت ارث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵۸ تعداد دانلود : ۷۷۸
در چند دهه اخیر دستاوردهای علم پزشکی این امکان را فراهم آورده است که اشخاص مبتلا به نارسایی های جنسی و حتی افراد سالم بتوانند اقدام به تغییر جنسیت نمایند که بررسی آثار مترتب بر آن از مسائل حقوقی بسیار بااهمیت و جدید سال های اخیر است. در حقوق ایران در خصوص تغییر جنسیت و آثار آن مقرره خاصی وجود نداشته و باید به استناد اصل 167 قانون اساسی و ماده 3 قانون آیین دادرسی مدنی، حکم این موضوع را با مراجعه به منابع معتبر فقهی استخراج نمود. از مهم ترین آثار تغییر جنسیت بطلان عقد نکاح است. با بطلان عقد نکاح، زوج باید در صورت دخول کل مهریه و در صورت عدم دخول نیمی از مهریه را به زوجه بپردازد. با انجام تغییر جنسیت زوج همچنان ملزم به پرداخت نفقه خواهد بود، اما تکلیف نگه داشتن عده توسط زوجه ساقط خواهد شد. همچنین مرد دیگر بر فرزندان خود ولایت نخواهد داشت؛ اما حضانت همچنان مطابق زمان پیش از تغییر جنسیت برای هریک از زوجین مستقر و برقرار است. در خصوص ارث نیز، با انجام تغییر جنسیت، زوجین از یکدیگر ارث نخواهند برد؛ در صورت تغییر جنسیت فرزند، وی بر اساس جنسیت جدید خود از والدین خویش ارث می برد، اما در صورت تغییر جنسیت هریک از والدین، ایشان مطابق جنسیت سابق خود از فرزند خویش ارث خواهند برد.
۱۷۸.

ولایت از «مفهوم شناسی» تا «مصداق یابی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵۱ 57-72

کلیدواژه‌ها: ولایت نسبت مفهوم و مصداق حکومت پس از پیامبر روش و هدف مدیریت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۶ تعداد دانلود : ۳۴۰
با وجود کثرت استعمال واژه های «ولیّ» و «ولایت» در جامعه علمی و نیز افکار عمومی شیعی ما، خلط و خدشه های بسیاری در ریشه یابی و واژه شناسی این عرصه به چشم می خورد. در این تحقیق، پس از جمع آوری داده ها از طریق اسناد کتابخانه ای، از روش تحلیل محتوای کیفی برای تحلیل و تجزیه داده ها استفاده می شود و به اقتضای مسائل مورد بحث، از استدلال منطقی قیاسی، تمثیل، تشبیه، تجرید، تشخیص و مقایسه بهره گرفته خواهد شد.
۱۷۹.

درآمدی بر ماهیت، اهداف و مختصات عرفان عملی از منظر اهل بیت علیهم السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قبسات سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۸۵

کلیدواژه‌ها: عرفان مبادی اهل بیت علیهم السلام ولایت امامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۲۷۷
این مقاله درآمدی است در باب عرفان عملی از منظر اهل بیت علیهم السلام و در آن از ماهیت، مختصات و اهداف عرفان عملی اهل بیت علیهم السلام  سخن به میان آمده است. بحث درباره ماهیت عرفان اهل بیت علیهم السلام معطوف به این مسئله است که عرفان عملی اهل بیت علیهم السلام از چه مقوله ای است و چه مقوِّمات و مختصاتی دارد؟ در این مقاله در باب عرفان اهل بیت علیهم السلام در ساحت نظر که علمی شهودی و معرفتی قلبی به حضرت حق و اسما و صفات اوست، بحث نمی شود، بلکه در باب عرفان اهل بیت علیهم السلام در ساحت عمل که از مقوله سلوک و توجه قلبی و عمل به دستورالعمل های عرفانی برآمده از قرآن و آموزه های عملی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام  است، گفت وگو می شود. عرفان عملی در مکتب اهل بیتعلیهم السلام معطوف به معرفت، محبت، عبودیت، اشراق، قرب و لقای خدای تعالی است و از بارزترین مختصات آن، عدم انفکاک بین توحید و ولایت ولیّ کامل معصوم به خصوص امام زمان <span style="font-family: 'AGA Arabesque';">عج الله تعالی فرجه الشریف     است و مصونیت بخشی حصن توحید، مشروط به ولایت اوست؛ اما در عرفان مصطلح گرچه ولایت، یکی از ارکان است، اما ولایت منهای امامت ائمه هدیعلیهم السلام مطرح است. نیز عرفان ابن عربی و شاگردان و شارحان او بر تجارب عرفانی عارفان غیرمعصوم، مبتنی است؛ ولی عرفان عملی از منظر اهل بیتعلیهم السلام مبتنی بر کتاب و سنت است.
۱۸۰.

تحلیل حسادت به مقام خلیفه اللهی در آیه 54 نساء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 67-82

کلیدواژه‌ها: مقام خلافت الهی ملک عظیم امامت ولایت حسادت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۳ تعداد دانلود : ۳۶۷
حسد به معنای آرزوی زوال نعمت از دیگری، افزون بر امور مادی، نعمت های معنوی و کمالات خدادادی یا خودساخته را نیز شامل می شود. یکی از آیاتی که به این مطلب اشاره دارد آیه 54 سوره نساء است که در آن سخن از افرادی به میان آمده است که به دلیل فضل خدای تعالی نسبت به ایشان، مورد حسادت قرار گرفته اند. خدای تعالی به این بندگان برگزیده خویش، «مُلک عظیم» عطا کرده است. این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی گرد آمده، در صدد تبیین معنای ملک عظیم و چگونگی حسادت به آن، با بررسی آیات مرتبط و روایات معصومان ^ است و به این نتایج دست یافته که ملک عظیم همان مقام خلیفه اللهی و ولایت تکوینی است که خدای متعال به پیامبراکرم | و خاندان مطهر ایشان عطا نموده و حسادت به ملک عظیم، حسادت دشمنان اهل بیت ^ به مقام امامت و خلافتی است که از سوی خدا به آن بزرگواران عنایت شده و از انگیزه های مهم مخالفت با دستور پیامبر اسلام | در مورد امامت و وصایت حضرت علی × است.