سکینه آخوند

سکینه آخوند

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۵ مورد از کل ۱۵ مورد.
۱.

بازخوانی تعامل پیامبران و اشرافیت در قرآن کریم (مطالعه موردی خباثت های «ملأ» در برابر دعوت حضرت موسی (ع))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال ۴ پاییز ۱۴۰۲شماره ۳ (پیاپی ۱۳) 32 - 55

کلید واژه ها: قرآن حضرت موسی (ع) ملأ اشرافیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۲
قرآن کریم اصلی ترین منبع دین اسلام است و برای پیروان خود راهنمایی های بسیاری در حوزه های فردی و اجتماعی ارائه داده است. این کتاب وجود طبقات متفاوت در جامعه را پذیرفته است؛ ازاین رو شاهدیم که در برخی از آیات، گروه های مختلفی مخاطب قرار می گیرند یا عتاب می شوند. طبقه اشراف یکی از مهم ترین طبقات در هر جامعه است؛ زیرا با توجه به نحوه رفتار خود می تواند اثرگذاری مثبت یا منفی داشته باشد. قرآن کریم 28 مرتبه به واژه «ملأ»، به عنوان یکی از مهم ترین مفاهیم اشرافی گری، اشاره کرده است. این پژوهش در پی آن است تا با رویکردی توصیفی و از طریق مطالعه کتابخانه ای و پس از بررسی لغوی ماده «ملأ»، دریابد قرآن کریم برخورد این گروه با دعوت پیامبران را چگونه روایت می کند و قرآن پژوهان در طول تاریخ از این روایت چه برداشتی داشته اند؟ از یافته های پژوهش می توان به نقش کلیدی راغب اصفهانی در ترویج معنای مشهور اصطلاح «ملأ» در میان مفسران و دیگر لغویان اشاره کرد؛ همچنین با بررسی آیات قرآن می توان با جایگاه اجتماعی این گروه و برخی ویژگی های رفتاری ایشان و نیز صفت هایی که قرآن به آن ها نسبت داده است، آشنا شد.
۲.

تحلیل انتقادی شبهه ظالمانه بودن خلقت شیطان به عنوان عامل گمراهی و عذاب انسانها (با تاکید بر کتاب نقد قرآن)

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۷) 185 - 210

کلید واژه ها: شیطان ابلیس عامل گمراهی کتاب نقد قرآن سها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴
قرآن کریم در آیات متعددی بنی آدم را از  پیروی و اطاعت شیطان  برحذر داشته و شیطان را دشمن انسان معرفی کرده است. ولی برخی از مغرضان با استناد به برخی آیات، آفرینش شیطان رانده شده از درگاه الهی را عامل گمراهی انسان و در پی آن نزول عذاب می دانند. این مسأله ضرورت تبیین و پاسخ به این شبهه را روشن می سازد. در این مقاله با روش تحلیلی- انتقادی و با تأمل در مدلول آیات مورد بحث و نیز تفسیر و تبیین دقیق آنها روشن می شود که خلقت شیطان نه تنها بدون هدف و برای اضلال انسان نبوده، بلکه وسیله ای برای امتحان الهی و تکامل انسان است. فلسفه مهلت یافتن ابلیس هم نه برای گمراهی انسان، بلکه به عنوان نتیجه عبادات قبلی او و تکمیل آزمایش اوست. محدودیت قلمرو شیطان فقط در حد وسوسه بوده و هیچ گونه تسلط تکوینی بر انسان ندارد. از این رو شیطان تنها بر کسانی که ولایت او را پذیرفته اند، ولایت داشته و بر مومنان مخلَص تسلطی ندارد.
۳.

شیوه های نقد و تحلیل روایات تفسیری در تفسیر تسنیم

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۸ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۳۳ 125 - 146

کلید واژه ها: روایات تفسیری روایت نقد سند نقد متن عقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۳
در مباحث علوم قرآنی و تفسیر شناخت شیوه های نقد و تحلیل روایات توسط مفسران از شاخه های درخور توجه است. تفسیرتسنیم تفسیری اجتهادی و جامع روشهای مختلف تفسیری است. این تفسیر ارزشمند می کوشد تا با استفاده از روایات معصومین] برنامه های قرآن را به متن زندگی انسان ها بیاورد. لذا بر پژوهشگران علوم قرآنی لازم است که آن را مورد بررسی قرار دهند. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی به بررسی «شیوه های نقد و تحلیل روایات تفسیری در تفسیر تسنیم» پرداخته است. نتایج حاصله بیانگر این است که مفسر محترم برای نقد سند روایات بدون توضیح خاص فقط به ضعف سند اشاره داشته و به بحث های رجالی نمی پردازند و با اینکه نسبت به سند برخی روایات نقد دارند امّا معتقدند اگر محتوای آن ها محذور عقلی ندارد قابل پذیرش اند. در تفسیر تسنیم اساساً فهم هرگونه مطلبی بر مبنای استدلال های عقلی پایه نهاده شده است. ایشان برای نقد متن از آیات و روایات قطعی و براهین عقلی استفاده کرده و حتی اگر سند مورد تأیید باشد ولی متن دارای محذور عقلی باشد مردود می دانند. برای ردّ متن روایت صرف عدم موافقت آن با قرآن را کافی ندانسته بلکه مخالفت و تعارض آن را مانع پذیرش می دانند. غالباً در مواردی که حدیث را مجعول می دانند یا به هر دلیل آن را نمی پذیرند؛ یا اصلاً نقل نمی کنند و یا تنها به فارسی نقل می کنند و گاهی فقط به ذکر منبع یا فقط اسم نویسنده بسنده می کنند و بعضاً نام مفسّر و کتب روایی را هم نیاورده و به ذکر الفاظی مانند برخی یا بعضی مفسّرین اکتفا می کنند.
۴.

تحلیل سندی و متنی حدیث «ردّوا الحجر من حیث جاء» و تطبیق آن با قاعده مقابله به مثل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 7-26

کلید واژه ها: نهج البلاغه ردوا الحجر شر مقابله به مثل عفو و صفح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲۱ تعداد دانلود : ۳۴۱
در کتاب نفیس نهج البلاغه که گزیده ای از عالی ترین و زیباترین سخنان امام علی R است، حدیثی ذکر شده که می فرماید: «ردّوُا الحجرَ مِن حیثُ جاء، فإنّ الشرَّ لا یدفَعُه إلا الشّرُّ.» این روایت که پس از نهج البلاغه در منابع متعدد شیعه و اهل سنّت منعکس شده است، بر دفع بدی با بدی یا همان مقابله به مثل تذکر می دهد؛ درحالی که این معنا علاوه بر آنکه می تواند بستری برای ورود شبهه تلافی جویانه بودن آموزه های دین مبین اسلام فراهم آورد، با آیات و روایات متعددی که دالّ بر صفح و احسان در مقابل بدی و شر است، متعارض می نماید. در نگاشته حاضر پس از ارزیابی سندی و اعتبارسنجی روایت مذکور و نیز شرح و تبیین کامل آن، تعارض این روایت با ادله قرآنی و روایی دیگر نمایان شده و سپس از رهگذر تبیین رابطه منطقی میان دو قاعده دفع شر با نیکی و مقابله به مثل، تعارض مذکور برطرف گردیده و در نهایت این نتیجه حاصل آمد که روایت مورد بحث نه تنها به هیچ رو دلالت بر انتقام جویی و یا تلافی ظالمانه ندارد، بلکه گاه در مواردی، اتخاذ هر موضع دیگری غیر از موضع مقابله ای، زیان آور و غیرمنطقی است.
۵.

تحلیل انتقادی شبهه ظالمانه بودن خلقت شیطان به عنوان عامل گمراهی و عذاب انسانها (با تاکید بر کتاب نقد قرآن)

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 109 - 134

کلید واژه ها: شیطان ابلیس عامل گمراهی کتاب نقد قرآن سها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۰ تعداد دانلود : ۳۱۲
قرآن کریم در آیات متعددی بنی آدم را از  پیروی و اطاعت شیطان  برحذر داشته و شیطان را دشمن انسان معرفی کردهاست. ولی برخی از مغرضان با استناد به برخی آیات، آفرینش شیطان رانده شده از درگاه الهی را عامل گمراهی انسان و در پی آن نزول عذاب میدانند. این مسأله ضرورت تبیین و پاسخ به این شبهه را روشن میسازد. در این مقاله با روش تحلیلی- انتقادی و با تأمل در مدلول آیات مورد بحث و نیز تفسیر و تبیین دقیق آنها روشن میشود که خلقت شیطان نه تنها بدون هدف و برای اضلال انسان نبوده، بلکه وسیلهای برای امتحان الهی و تکامل انسان است. فلسفه مهلت یافتن ابلیس هم نه برای گمراهی انسان، بلکه به عنوان نتیجه عبادات قبلی او و تکمیل آزمایش اوست. محدودیت قلمرو شیطان فقط در حد وسوسه بوده و هیچ گونه تسلط تکوینی بر انسان ندارد. از اینرو شیطان تنها بر کسانی که ولایت او را پذیرفتهاند، ولایت داشته و بر مومنان مخلَص تسلطی ندارد.
۶.

بررسی و پاسخ به شبهه کم محتوا بودن قرآن با محوریت کتاب نقد قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۶ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۲۷ 137 - 157

کلید واژه ها: تحلیل انتقادی شبهه آیات قرآن ویژگی های قرآن محتوای قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۹
قرآن کریم کلام الهی، معجزه جاوید پیامبر اکرم (ص) و دریای بیکران معارف الهی است که طراوت و تازگی آن در هر عصری نمایان است. اما معاندان با استناد به آیات قرآن کریم، شبهاتی را مطرح کرده اند تا با ادعای اقتباس از فرهنگ عصر پیامبر (ص) و تکرار همان مطالب کتب پیشین، کم محتوا بودن معارف قرآن و انسانی بودن آن را اثبات کنند. طرح این شبهه ها، سبب تضعیف باورهای ایمانی و اعتقادی برخی از افراد جامعه شده است. بنابراین، مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و به منظور رفع شبهات و دفاع از ساحت مقدس قرآن کریم، پاسخ به این شبهات را مد نظر قرار داده است. یافته های پژوهش با توجه به تحلیل آیات نشان می دهد قرآن به دلیل ویژگی های منحصر به فرد و معارف عمیق و ژرف آن، به هیچ روی نمی تواند برگرفته از محیط منحط عربستان یا اقتباس از کتب آسمانی تحریف شده پیشین باشد؛ بلکه محتوایی بسیار گسترده تر و فصاحت و بلاغت والایی را ارائه می دهد و این امر، نشانگر استواری، حقانیت و الهی بودن آن است.
۷.

تحلیل حسادت به مقام خلیفه اللهی در آیه 54 نساء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 67-82

کلید واژه ها: مقام خلافت الهی ملک عظیم امامت ولایت حسادت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۳ تعداد دانلود : ۳۲۵
حسد به معنای آرزوی زوال نعمت از دیگری، افزون بر امور مادی، نعمت های معنوی و کمالات خدادادی یا خودساخته را نیز شامل می شود. یکی از آیاتی که به این مطلب اشاره دارد آیه 54 سوره نساء است که در آن سخن از افرادی به میان آمده است که به دلیل فضل خدای تعالی نسبت به ایشان، مورد حسادت قرار گرفته اند. خدای تعالی به این بندگان برگزیده خویش، «مُلک عظیم» عطا کرده است. این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی گرد آمده، در صدد تبیین معنای ملک عظیم و چگونگی حسادت به آن، با بررسی آیات مرتبط و روایات معصومان ^ است و به این نتایج دست یافته که ملک عظیم همان مقام خلیفه اللهی و ولایت تکوینی است که خدای متعال به پیامبراکرم | و خاندان مطهر ایشان عطا نموده و حسادت به ملک عظیم، حسادت دشمنان اهل بیت ^ به مقام امامت و خلافتی است که از سوی خدا به آن بزرگواران عنایت شده و از انگیزه های مهم مخالفت با دستور پیامبر اسلام | در مورد امامت و وصایت حضرت علی × است.
۸.

تحلیل انتقادی شبهه محیط زدگی قرآن با تاکید بر کتاب نقد قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲

کلید واژه ها: وحی قرآن شبهه معاندان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۲۵۲
قرآن کریم یگانه اثر ماندگاری است که یکی از عمیق ترین تحولات فرهنگی و اجتماعی را در جامعه جزیره العرب پدید آورد، که نه تنها نسل معاصر خود را تحت تاثیر قرار داد، بلکه کلام خداوند سبحان است که با زمان ستمرار می یابد. معاندان با استناد به آیات، شبهاتی را مطرح نموده اند و معتقدند که قرآن از فرهنگ عصر نزول تأثیر پذیرفته و اقتباس از فرهنگ عصر پیامبر9 است، تا به واسطه این شبهه، بشری بودن قرآن را اثبات کنند. ایجاد شبهات، سبب تضعیف باورهای ایمانی و اعتقادی افراد گردیده است. بنابراین، به منظور دفاع از ساحت مقدس قرآن کریم و رفع شبهات، این مقاله با روش توصیفی تحلیلی پاسخ به این شبهات را مد نظر قرار داده است. تحلیل آیات در این زمینه نشان می دهد گرچه قرآن به زبان قوم خود نازل شده و مقید به زمان و مکان عصر نزول نیست، متأثر از فرهنگ جاهلی و دیگر کتب آسمانی قبل نیست بلکه جهان شمول برای تمام بشر و هدیه الهی است.
۹.

واکاوی تحدّی قرآن از منظر علامه طباطبایی(ره) و آیت الله جوادی آملی

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۶ بهار ۱۳۹۷ شماره ۱۲۵ 25 - 46

کلید واژه ها: تحدی اعجاز قرآن علامه طباطبایی (ره) آیت الله جوادی آملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۲۳
تحدی (دعوت قرآن کریم به آوردن مثل آن)، پس از ناتوانی عمومی در این مبارزه، دلیل اعجاز قرآن شد و از آنجا که تحدی همه جانبه است و مختصّ زمان و مکان محدودی نیست، اهمیت خاصی دارد. نوشتار حاضر درصدد بررسی تحدی قرآن و ابعاد آن از منظر دو مفسر بزرگ معاصر شیعه، یعنی علامه طباطبایی(ره) و آیت الله جوادی آملی است. این مقاله، با روش توصیفی- تحلیلی نشان می دهد تفاوت در تعبیر و تعریف از تحدی و بسط و گسترش آن جهت فهم دقیق تر از آن به همراه بهره گیری از قاعده عقلی در تبیین آن، توجه به دیدگاه مخالفان، انضمام دلیل عقلی به نقلی و تفاوت در مرجع ضمیر در «مِثله» همراه با ذکر ادله قول مرجح و عدم اعتقاد علامه به روایات ترتیب نزول در سیر نزولی آیات تحدی، از جمله تفاوت های موجود بین این دو دیدگاه است.
۱۰.

امکان وقوع نسخ در تشریع از نگاه علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی

نویسنده:
منبع: حسنا سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۳

کلید واژه ها: نسخ آیات ناسخ آیات منسوخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۹۴ تعداد دانلود : ۱۸۳۲
«نسخ» به عنوان یکی از دانش های قرآنی، از دیرباز مورد توجه مفسّران و قرآن پژوهان شیعه و سنی قرار گرفته است. موضوع «نسخ» و امکان وقوع آن در قرآن کریم، از جهت ارتباط آن با شناخت تاریخ تشریع و قانون گذاری و مراحل مختلف آن در اسلام، شیوه تربیتی این دین مبین و شناخت احکام نورانی آن، اهمّیّت ویژه ای دارد؛ به همین دلیل، از عصر نزول تاکنون، همواره محلّ عنایت دانشمندان خاصّه و عامه بوده است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، آراء علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی را در ابعاد مختلف نسخ، مورد بررسی قرار داده و به این نتایج دست یافته که آیت الله جوادی در خصوص شرایط نسخ، تعداد آیات ناسخ و منسوخ و ملاک های اثبات یا ردّ نسخ در آیات، نگاهی متفاوت و گاهی مخالف با علامه اتخاذ نموده است. به نظر می رسد که این واقعیت، از باب اطلاق جزء و اراده کل است و همچنین، امکان دارد که بتواند قابلیت تعمیم به دیدگاه های دیگر در حیطه آراء علوم قرآنی این دو بزرگوار را داشته باشد.
۱۱.

واکاوی واژه سفیه در آیه «وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتی جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ قِیاما»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلید واژه ها: شبهات قرآنی آیه 5 نساء مصداق سفیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳۴ تعداد دانلود : ۹۹۰
ازجمله آیاتی که به عنوان دستاویزی برای مخالفان اسلام و مدعیان دفاع از حقوق زنان جهت شبهه پراکنی قرار گرفته آیه: « وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتی جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ قِیاما » است. موضوع این آیه ندادن اموال خویش به سفیهان است. مفسران در بیان چیستی مصداق سفیه در تفسیر آیه، تلاش هایی نموده اند اما با توجه به اقوال تفسیری صحابه و تابعین، برخی مفسران موفق عمل نکرده اند و همین امر سبب شده تا مخالفان، زن را مصداق سفها در آیه دانسته و از این طریق به اسلام طعنه زنند. بر اساس تحقیق انجام شده در این زمینه می توان گفت: با توجه به سیاق آیات، معنای لغوی «سفه» و کاربرد این واژه در قرآن و روایات مربوطه، سفیه در آیه شریفه دارای معنای عام بوده و هر فرد کم خرد و غیر رشید اعم از زن و مرد و کودک را شامل می شود. این مقاله ضمن گزارش و نقد دیدگاه های مفسران، در صدد پاسخگویی به شبهه مذکور و ارائه نظر صحیح است.
۱۵.

بررسی اندیشه فریب آدم توسط حوا

نویسنده:
منبع: طهورا سال سوم زمستان ۱۳۸۹ شماره ۷

کلید واژه ها: قرآن شیطان عهدین حوا فریب آدم گناه زن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴۶ تعداد دانلود : ۱۴۵۹۲
یکی از نظرها و اندیشه های غلطی که در ادیان گذشته وجود داشته و به اسلام نیز رخنه کرده است، این است که زن را موجودی طفیلی و عامل گناه و وسیله فریب آدم دانسته و بدین ترتیب نگرش منفی نسبت به شخصیت زن در جهان به وجود آورده است. این مقاله ضمن بررسی و تحلیل منشا این اندیشه از جمله عهدین و بررسی تفاسیر قرآن، به تفاوت اساسی قرآن با مطالب تورات و انجیل درباره آدم و حوا پی برده، نگرش صحیح قرآن را نسبت به این مسئله مطرح می نماید. قرآن کریم با اعتقاد به آفرینش مستقل زن و رد اغوای آدم به وسیله حوا، همواره زن را انسانی مستقل دانسته و بر هر گونه تصور نادرستی از شخصیت زن خط بطلان کشیده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان