مطالب مرتبط با کلیدواژه

انقلاب اسلامی


۴۲۱.

بررسی روند جدایی جریان ملی گرا از ائتلاف انقلابی در دوران تثبیت و نهادسازی پس از پیروزی انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال اول پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ 155 - 183

کلیدواژه‌ها: امام خمینی (ره) جبهه ملی انقلاب اسلامی اسلام گرایی ایدئولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۲ تعداد دانلود : ۵۳۵
در انقلاب اسلامی ایران با پیشتازی حرکت اسلام گرایان با رهبری امام خمینی(ره) جریان های سیاسی مختلف با ایدئولوژی های متفاوت برای مقابله با رژیم پهلوی به ائتلاف با یکدیگر پرداختند. دراین راستا، جبهه ملی ازجمله احزابی بود که به رغم مشی غیردینی خود، در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی به این ائتلاف انقلابی پیوست؛ اما روند انقلاب و نحوه مدیریت آن، بی درنگ جبهه ملی را رویاروی انقلابیون مذهبی قرار داد و سبب شد تا این جریان بلافاصله پس از پیروزی از ائتلاف انقلابی جدا شود و درنهایت حذف گردد. دراین راستا، مقاله حاضر می کوشد تا با روش توصیفی- تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه ای و روزنامه ای این سؤال را بررسی کند که «چه مسائلی جبهه ملی را در دوران گذار پس از پیروزی انقلاب رویاروی انقلابیون مذهبی قرار داد و فرایند حذف تدریجی آن ها را از صحنه سیاست فراهم ساخت؟»؛ در این خصوص یافته های پژوهش حاکی از آن است که روند اسلام گرایی در جریان نهاد سازی پس از پیروزی انقلاب، مهم ترین عامل در رویارویی جبهه ملی با نیروهای اسلام گرا و درنهایت، حذف تدریجی آن ها از عرصه سیاست است؛ زیرا به لحاظ ایدئولوژی، پیوند دین با سیاست که محور عقاید نیروهای اسلام گرا را تشکیل می داد، در چارچوب فکری- نظری جبهه ملی جایگاهی نداشت.
۴۲۲.

لایه های فکری و نمودهای اجتماعی چالش سکولاریسم با اسلام تمدن گرا در جمهوری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال دوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۵) 29 - 47

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی سکولاریسم عقلانیت اسلام تمدن گرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۰ تعداد دانلود : ۳۰۲
 انقلاب اسلامی ایران متأثر از عقلانیت اسلامِ شیعی، در پیشبرد اهداف کلان خود، تمدن نوین اسلامی، با چالش هایی مواجه است. چالش های فکری و به تعبیری «عقلانیت»، بنیادی ترین چالش ضد یک نظام فکری است. به نظر می رسد عقلانیت سکولار، بنیادی ترین چالش پیشروی عقلانیت اسلام تمدن گرا، در زمینه و زمانه جمهوری اسلامی است. دراین راستا، این نوشتار با کاربست روش کیفی از نوع هرمنوتیک متن گرا درصدد پاسخ به این سؤال است: «لایه های فکری و نمودهای اجتماعی چالش سکولاریسم با اسلام تمدن گرا» چیست؟ یافته های تحقیق بر این نکته تأکید دارد که ریشه این چالش در مسئله معرفت دینی است. تمایز دوگانه در امر شناخت، منجر به دلالت ها و تجویزهای سیاسی- اجتماعی مختلفی در اصول و روند حکمرانی در دوره جمهوری اسلامی گردیده است. امکان یا امتناع علوم انسانی اسلامی، دینی یا عرفی اداره کردن جامعه، تاریخی بودن یا رسالت تمدنی قائل شدن برای انقلاب اسلامی، ذاتی یا عرضی بودن هنجارهای اسلام سیاسی، نظیر استکبارستیزی، از مهم ترین نمودهای اجتماعی این چالش است. اقناع فکری و اتقان نظری، لازمه فائق آمدن بر چالش سکولاریسم است که در این نوشتار اجمالاً ازنظر اسلام تمدن گرا به آن پرداخته شده است.
۴۲۳.

مهدویت، کلان آرمان انقلاب اسلامی و الزامات فرهنگی آن در اندیشه امام خامنه ای

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه موعود سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 49-67

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی آرمان مهدویت انتظار وظایف منتظران آیت الله خامنه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۰ تعداد دانلود : ۲۹۰
وقوع انقلاب اسلامی در ایران، از اهمیت ممتازی برخوردار است؛ اما سؤال این است که «کلان آرمان» این انقلاب چه بوده و برای حفظ و استمرار انقلاب اسلامی در جهت تحقق اهداف عالی، چه الزاماتی را باید رعایت کرد؟ این پژوهش، با محور قرار دادن اندیشه های رهبر انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه ای، با روش توصیفی-تحلیلی به این نتیجه رسیده است که اولاً، مهدویت و ظهور امام زمان عج آرمان غایی انقلاب اسلامی ایران است و ثانیاً، برای زمینه سازی این آرمان مقدس و دست یابی به آن باید به الزاماتی فرهنگی، از قبیل توجه مستمر به آرمان مهدویت، جهاد فرهنگی برای زمینه سازی ظهور، انتظارمحوری در سبک زندگی، عدالت گستری در همه سطوح و تربیت انسان های صالح منتظر، ملتزم بود.
۴۲۴.

بررسی سیر مهدی پژوهی در غرب بعد از انقلاب اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه موعود سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 89-110

کلیدواژه‌ها: مهدویت مستشرفان مهدی پژوهان غربی انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۷ تعداد دانلود : ۴۸۴
آشنایی هرچه بیش تر با تلاش ها و اهداف محققان غربی فعال در حوزه مهدویت، از عمده ضرورت های عصر حاضر در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی می باشد. یکی از لوازم تحقق این هدف، بررسی تحولات شیعه پژوهی به طور خاص تحقیقات مربوط به حوزه مهدویت در ادوار چهارگانه شیعه شناسی، با تمرکز بر تحول این مطالعات، در عطف تاریخی 1979 میلادی می باشد. در این پژوهش، با جست و جوی گسترده در آثار مستشرقان به منظور یافتن مطالعات مهدوی، تحلیل آرا و تطبیق دیدگاه ها با وقایع، سعی در ارتقا کیفیت اطلاعات به دست آمده، تلاش شده است. محصول این تحقیق، آشنایی با بخش هایی از حجم گسترده پژوهش های مهدوی مستشرقان غربی و بررسی برخی از مهم ترین آرای این افراد می باشد. با توجه به تقویت مطالعات مهدوی در دوران بعد از انقلاب اسلامی ایران، به خصوص پس از وقایع 11 سپتامبر و با عنایت به جایگاه ویژه و پرچم داری برخی گروه های ضد اسلامی، همچون صهیونیسم در این مطالعات، ورود گسترده و سازمان یافته نهادهای حوزوی و دانشگاهی به حوزه مهدی پژوهان غربی ضروری می نماید.
۴۲۵.

پیامدهای منفی برنامه های توسعه در دوره پهلوی دوم

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هشتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 87-98

کلیدواژه‌ها: پهلوی دوم سیاست های توسعه اصلاحات اقتصادی توسعه سیاسی انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۷ تعداد دانلود : ۵۰۴
در دوره پهلوی دوم (1357-1320 ش)، دولت پهلوی در ادامه ی شبه مدرنیسمی که از دوره رضا شاه آغاز شده بود، طرح-هایی را به هدف دگرگونی در شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور انجام داد. پژوهش حاضر به دنبال ارزیابی پیامدهای منفی این برنامه ها است. پرسش اصلی پژوهش این است که سیاست های توسعه ای در سلطنت محمد رضا شاه چه نتایجی منفی در پی داشت؟ یافته های این بررسی نشان می دهد که سیاست های اقتصادی و سیاسی در این دوره، تنها برای دوره ای کوتاه، اندکی به بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه کمک کرده است. در دراز مدت، اقدامات و اصلاحات محمد رضا شاه سبب دگرگونی در شرایط اقتصادی و اجتماعی برخی از اقشار شد. موضوعی که نارضایتی عمومی و واکنش های مختلف ملت را به دنبال داشت. اثرات این اصلاحات و برنامه های توسعه ای بر ساختار جامعه ایران دوره ی پهلوی در بروز نارضایتی و همراهی مردم با انقلاب اسلامی مؤثر واقع شد. روش نویسنده در پژوهش پیش روی از سنخ تحقیقات تاریخی و بر اساس منابع کتابخانه ای و اسنادی استوار است.
۴۲۶.

درآمدی بر دکترین مطلوب دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: پژوهش ملل تیر ۱۳۹۹ شماره ۵۴ 81-100
تعداد بازدید : ۳۸۵ تعداد دانلود : ۴۴۱
جمهوری اسلامی ایران بواسطه رخداد انقلاب اسلامی 1979 و تقابل ارزش های انقلابی و اسلامی خود با غرب و شرق و ارزش های فرهنگی آنها مورد توجه سیاستمداران جهان از یک سو و به سبب رویکرد خاص خود در سیاست خارجی و حمایت از جنبش های آزادیبخش و مبارز علیه استبداد، مورد تحریم سیاسی، اقتصادی و درعین حال مورد هجوم تهاجم فرهنگی آن قرار گرفته است؛ که حاصل این تحریم و تهاجم، بدبینی مردم جهان نسبت به ایرانیان با وجود تاریخ و تمدن کهن ایران شده است. مسلم است که مهمترین اقدام و واکنش ایران نسبت به این شرایط ترسیم و سپس فعال کردن دیپلماسی فرهنگی مطلوب در سیاست خارجی خود باشد. لذا در این مقاله تلاش شده است که ضمن آسیب شناسی دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، پیشنهاداتی در قالب درآمدی بر دکترین با روش تحقیقی کیفی و کاربردی به این مهم پرداخته شود. سوالات فرعی ما چیستی فرهنگ و چگونگی دیپلماسی فرهنگی و سوال اصلی درآمدی بر دکترین دیپلماسی فرهنگی مطلوب جمهوری اسلامی ایران است. بطور خلاصه در این تحقیق بیان شد که مدل تصمیم گیری دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران باید از گونه «فزاینده» به مدل بینش «فوق العاده» تغییر پیدا کند، تا از رکود فرهنگ بین المللی کنونی، به تحرک، خلاقیت و استفاده از حداکثر ظرفیت ها حرکت کند.
۴۲۸.

انقلاب اسلامی و تحول در هویت ملی ایرانی

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاسی سال ششم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۷ 81 - 109

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی هویت ملی نظریه ام القرا جنگ تحمیلی موضوع هسته ای زبان فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۱ تعداد دانلود : ۳۴۴
در تصور سنتی حاکم بر گفتمان اسلامی و انقلابی، اندیشه ناسیونالیسم به عنوان یکی از دستاوردهای اصلی اجتماعی - سیاسی مدرنیته غربی همواره با آرمان و اندیشه انقلاب اسلامی در تقابل قرار می گیرد؛ در حالی که ملی گرایی در معنای میهن پرستی نه تنها در تقابل با تفکر انقلابی قرار نمی گیرد، بلکه در راستای تحکیم آن معنا می یابد. ملی گرایی مانند بسیاری از مفاهیم مطرح در علوم سیاسی در روند تحولات بنیادین از قبیل انقلاب ها چهره ای ژانوسی می یابد که نمی توان درباره جمع پذیری یا تباین آن با گفتمان انقلاب اسلامی، حکم قطعی صادر کرد. پرسش مقاله آن است که انقلاب اسلامی و نظام سیاسی برآمده از آن، چه برداشت جدیدی از ملی گرایی ارائه داده است؟ رفتارشناسی ج.ا.ایران در برخی وقایع و تحولات سیاسی – اجتماعی مهم مانند جنگ تحمیلی، مسأله هسته ای، رویکرد نسبت زبان فارسی و هویت باستانی، نشان از ایجاد تلفیق سازنده میان دو منبع هویتی ایرانی بودن و اسلامی بودن دارد. براساس نظریه نظریه ام القرا، مفهوم ملی گرایی در جریان انقلاب تغییر ماهیت داده و خوانش جدیدی از آن ارائه شده است که با آرمان انقلاب اسلامی سازگاری دارد. در واقع انقلاب اسلامی، موجب تلفیق ملی گرایی در معنای وطن دوستی ضد استبدادی در سطح سیاست داخلی و میهن دوستی ضد بیگانه در سطح سیاست خارجی با رویه های اسلامی- انقلابی شده است.
۴۲۹.

ارزیابی مشارکت سیاسی زنان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و عوامل موثر بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده سال هشتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۸ 9 - 31

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی زنان مشارکت سیاسی اعتماد اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۶ تعداد دانلود : ۳۸۸
مشارکت سیاسی یکی از ارکان دموکراسی است و برای سنجش میزان حاکمیت مردم در تعیین سرنوشت سیاسی شان از این شاخص استفاده می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی تحولات کمی و کیفی ایجاد شده در مشارکت سیاسی زنان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و عوامل مؤثر بر آن با روش توصیفی- همبستگی بر روی زنان داری سن بالای 17 سال شهر تهران انجام شد. بدین منظور تعداد 400 نفر از این زنان به روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک برای گروه نمونه انتخاب شد که پرسش نامه محقق ساخته در مورد شاخص های مشارکت سیاسی زنان را تکمیل نمودند. تحلیل داده ها نشان داد که مشارکت سیاسی زنان (درجایگاه رأی دهنده) در انتخابات بالاست، اما در مواردی مثل عضویت در احزاب سیاسی، میزان مشارکت متوسط است. پیروزی انقلاب اسلامی از طریق چهار متغیر باعث افزایش مشارکت زنان شده است که این متغیرها عبارتند از: افزایش اعتماد اجتماعی، شکل گیری هویت اسلامی – انقلابی، تقویت بعد تکلیفی مشارکت سیاسی، گسترش آموزش زنان در مقاطع مختلف تحصیلی که با افزایش میزان آشنایی آنها با حقوق و تکالیفشان همراه بوده است و تغییر ساختار سیاسی و حاکمیت نظام مردم سالاری دینی که با ایجاد نهادهای انتخابی زمینه مشارکت سیاسی زنان را فراهم نموده است.
۴۳۰.

تعامل و تقابل بنی صدر با مجلس بر سر انتخاب نخست وزیر و کابینه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال سی ام بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۷) 6 - 46

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی بنی صدر رجایی مجلس اول شورای اسلامی حزب جمهوری اسلامی امام خمینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۶ تعداد دانلود : ۴۳۱
هدف : تحلیل علل تعامل و تقابل بنی صدر با مجلس در انتخاب نخست وزیر و کابینه. روش/ رویکرد پژوهش : داده ها از منابع کتابخانه ای و آرشیوی گردآوری  شده است. یافته ها و نتیجه گیری : اختلاف در مبانی فکری (سیاسی و عقیدتی) و حقوقی میان رئیس جمهور با مجلس و نخست وزیر  مانع همکاری آنها  و بروز بحرانی شد که  پس از عزل رئیس جمهور تاحدودی کاهش یافت. گسترش اختلافات اندیشگی و سیاسی میان بنی صدر با نخست وزیر و نمایندگان مخالف رئیس جمهور به تصویب لایحه و طرح هایی در مجلس منجر شدکه قدرت رئیس جمهور را محدود کرد از جمله تصویب طرح هایی که نخست اجازه می داد هرگاه رئیس جمهور مصوبات مجلس را توشیح نکند، نخست وزیر بتواند آن را به اجرا بگذارد و نیز بتواند برای وزارت خانه های بدون وزیر، سرپرست تعیین کند. سرانجام، تصویب طرح عدم کفایت سیاسی بنی صدر به ریاست جمهوری او پایان داد.
۴۳۱.

فرهنگ دانشگاهی؛ کاستی ها و بایسته ها(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 115-131

کلیدواژه‌ها: فرهنگ دانشگاهی انقلاب اسلامی تعالی دانشگاه مدیریت دانش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۱ تعداد دانلود : ۳۸۰
اگرچه بعد از انقلاب اسلامی ایران تغییرات فرهنگی زیادی در دانشگاه ایجاد شده، اما نمی توان ادعا کرد که تحول کامل فرهنگی صورت گرفته است. از نظر فکری، مادی گرایی، رسوخ نرم تفکرات پست مدرنیسم و رویکرد پوزیتویستی می کوشد بر فرهنگ دانشگاهی غلبه کند. این مسئله از یک سو به نظام معنایی ترویج یافته از جانب نظام سلطه بازمی گردد؛ و از سوی دیگر، به نگرش نخبگان، برنامه ریزان و اساتید مرتبط است. در این راستا، علم زدگی و تعهد به منابع غربی و ناآگاهی اساتید از مبانی فلسفی اسلام و نظریه های دینی، و تلقی جدایی دین از علم با وجود تعهد به هر دو به این مسئله دامن می زند. برخی سیاست های نادرست حاکم بر فرهنگ دانشگاهی سبب ادامه این روند شده است. ازاین رو توجه به شگردهای نفوذ فرهنگ غیرخودی و جلوگیری از آن، ارتباط منطقی بین علم و دین، آینده نگری، ترویج روحیه مسئولیت پذیری، تصحیح قوانین نادرست، شناخت نیازهای جامعه و ارتباط بین صنعت و دانش، تعالی بخشی و تلاش برای گنجاندن آموزه های مورد نیاز فرهنگی از مواردی است که باید برای ترمیم کاستی های فرهنگ دانشگاهی مورد توجه قرار گیرد. بر این اساس در این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی، اسنادی، به بررسی کاستی ها و بایسته های فرهنگ دانشگاهی پرداخته ایم.
۴۳۲.

جایگاه تربیت شهروندی در گفتمان های سیاسی بعداز انقلاب اسلامی ایران مطالعه موردی گفتمان های عدالت محوری و اعتدال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 347 - 368

کلیدواژه‌ها: تحلیل انتقادی انقلاب اسلامی تربیت شهروندی گفتمان اعتدال گفتمان عدالت محوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۳۶۲
بعداز انقلاب اسلامی در ایران گفتمان های مختلفی ظهور یافته است و هر گفتمان اهداف و برنامه های خاصی در زمینه تربیت شهروندی ارائه نموده است. مقاله حاضر، با هدف تحلیل انتقادی جایگاه تربیت شهروندی در گفتمان های عدالت محوری و اعتدال تدوین شده است. جامعه پژوهش شامل اسناد مرتبط با تربیت شهروندی در هر دو گفتمان می باشد. یافته ها نشان داد که برای تربیت شهروندی از دید گفتمان عدالت محوری، رعایت حقوق اجتماعی- اقتصادی، و از نظر گفتمان اعتدال، رعایت حقوق سیاسی و مدنی، مهمترین مطالبات شهروندان را تشکیل می دهند. متون مورد بررسی در هر دو گفتمان به نقش شهروندان در فرآیند برآورده شدن حقوق توجه چندانی نمی کنند، بلکه تمرکز آنها بر وظیفه دولت برای تحقق بخشیدن به حقوق و زمینه های دستیابی به تربیت شهروندی است. شهروند بازنمود شده در این دو گفتمان موجودی است تک بعدی که تنها در هر دوره در یکی از ابعاد رشدی سریع و نامتوازن را تجربه کرده است. در غالب موارد، اسناد مورد بررسی از الگوی تک گفتمانی پیروی می کنند و علاقه ای به استفاده از عناصر گفتمان های رقیب ندارند.
۴۳۳.

بازشناسی جایگاه روسیه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۵۰ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 589 - 610

کلیدواژه‌ها: ایران انقلاب اسلامی روسیه سیاست خارجی واقع گرایی نئوکلاسیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۳۷۹
با وقوع انقلاب اسلامی شاهد تحول گفتمانی در سیاست خارجی ایران بودیم. پیامد این تحول، دگرگونی در نقش و جایگاه بازیگران نظام بین الملل در سیاست خارجی ایران بود. یکی از دولت هایی که از دهه دوم انقلاب به تدریج جایگاه نوینی در سیاست خارجی ایران به دست آورد و به عنوان یک کنش گر مهم نظام بین الملل به بازیگری ماهر در روابط خارجی ایران تبدیل شد، فدراسیون روسیه است. این کشور علاوه بر پیوندهای سنتی ناشی از همجواری، روابط سیاسی و اقتصادی دیرپایی با ایران داشته است. در این زمینه هدف این مقاله «فهمِ تاریخی جایگاه روسیه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» است. پرسش مقاله از این قرار است که «کدام پندارها و مؤلفه ها به جایگاه روسیه در سیاست خارجی ایران تعیّن بخشیده و آیا این جایگاه در سیاست خارجی ج.ا. ایران دستخوش تغییر و تحول شده است؟». فرضیه مقاله این گونه تدوین یافته که «ساختار نظام بین الملل و ساخت درونی نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران و ادراک تصمیم گیرندگان آن از ماهیت نظام سیاسی ایران موجب قوام بخشی جایگاه روسیه در استراتژی سیاست خارجی ایران شده، به گونه ای که جایگاه و اهمیت آن کشور در جهت گیری سیاست خارجی دولت های مختلف در ج.ا. ایران یکسان بوده است. اگرچه به تناسب محذورات بین المللی روسیه و تحول در سیاست خارجی آن، گاهی روابط دو کشور دچار نوسان می شود». روش پژوهش توصیفی-  تحلیلی و  چارچوب نظری واقع گرایی نوکلاسیک است. 
۴۳۴.

زنان و مشارکت سیاسی

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال سوم پاییز ۱۳۹۰ شماره ۹ 99-109

کلیدواژه‌ها: زنان جامعه شناسی مشارکت سیاسی دین، مذهب و فقه انقلاب مشروطه انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۴۲۷
مشارکت سیاسی یا عدم مشارکت سیاسی به عنوان یکی از معیارهای سنجش میزان توسعه یافتگی سیاسی جوامع در سطوح مختلف همواره از سوی پژوهشگران متعددی مورد بررسی قرار گرفته است. مشارکت سیاسی زنان در ایران از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی به شیوه های مختلف صورت پذیرفته است که نقش قابل توجهی در سیرتحولات تاریخی ایران داشت. زنان در ایران بین دو انقلاب مذکور، با توجه به بسیاری از موانع برخاسته از جامعه، سنت، فرهنگ و...ازجایگاه والایی درارتقاء پارامترمشارکت سیاسی نسبت به تحولات تاریخی برخوردار بوده اند و برای تاثیرگذاری بر سرنوشت سیاسی جامعه خویش به شیوه های گوناگون در جهت ایفای نقش سیاسی اجتماعی پرداختند.
۴۳۵.

نقش سرمایه اجتماعی زنان در انقلاب اسلامی یران

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال ششم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۴ 23-38

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی حقوق و علوم سیاسی انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۸ تعداد دانلود : ۳۹۲
در دنیای کنونی دولتی موفق و جامعه ای توسعه مند است که بتواند سرمایه اجتماعی تمام یگرو ههای اجتماعی، فرهنگی، نژادی و جنسیتی جامعه را برای دستیابی به اهداف خود بسیج کند. مبنای بسیج سرمایه اجتماعی نیز حقوق سیاسی و مشارکت گرو ههای اجتماعی در نظام سیاسی است. یکی از تأثیرگذارترین و مهم ترین گرو ههای اجتماعی ایران در آستانه انقلاب 1357 ، زنان هستند. هدف پژوهش حاضر این است تا با تأکید بر نقش زنان در تحولات سیاسی اجتماعی ایران معاصر به ویژه انقلاب اسلامی، میزان سرمایه اجتماعی زنان و بهره مندی رهبران انقلاب از آن را به تصویر بکشد. به لحاظ روشی، روش توصیفی و تحلیلی و بهر هگیری از روش تحلیل ثانویه ملاک عمل است. ماهیت استبدادی حکومت پهلوی توجه و حضور زنان در عرصه سیاسی و اجتماعی را دستاویز دموکراسی صوری خود کرده و در نتیجه شاهد عدم مشارکت و عدم بکارگیری درست نیروی زنان و ایجاد احساس عدم اعتماد و سرخوردگی در میان آنها نسبت به نظام سیاسی حاکم م یباشیم؛ این امر در کنار عامل تضاد غرب گرایی و تجدد مفرط دولت با سنت حاکم بر جامعه، زنان را به مخالفان بالقوه استبداد پهلوی مبدل ساخت و منجر به حضور گسترده آنها در انقلاب اسلام یگردید.
۴۳۶.

ماهیت گفتمان سازی آموزه های انقلاب اسلامی و ویژگی های آن در برنامه های درسی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال دوم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۴) ۷-۴۰

کلیدواژه‌ها: گفتمان سازی ایدئولوژی آموزه انقلاب اسلامی برنامه درسی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۸ تعداد دانلود : ۶۳۹
مطالعه حاضر با هدف بررسی چیستی گفتمان سازی آموزه های انقلاب اسلامی در برنامه های درسی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران و ویژگی های آن صورت گرفته است. روش پژوهش کیفی از نوع تحلیلی است. جامعه تحلیلی کلیه پایگاه های اطلاعاتی مرتبط با موضوع تحقیق بوده که ابتدا شناسایی و سپس به صورت هدفمند و عمیق مطالعه و به طور مستمر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های حاصله حاکی از این است که در این پژوهش ابتدا ماهیت و چیستی گفتمان سازی تبیین و ده ویژگی اساسی با تأکید بر ایدئولوژی، شناسایی دال های شناور نما و متناقض با ایدئولوژی، توجه به فطرت، دارا بودن وجهه اجتماعی، برنامه ریزی، هژمونی سازی، مطالبه گری، قابل دسترس سازی، گفتمان سازی به مثابه فناوری قدرت نرم و توجه به اقتضائات سیاسی-اجتماعی احصا گردید. علاوه بر این پیامدهای نظری حاصل از رویکرد گفتمان سازانه در برنامه های درسی از دو منظر کلان/اساسی و فنی/ویژه و همچنین پیامدهای عملیِ آن از حیث تأثیر رویکرد مذکور بر سه حوزه شناخت، نگرش و عملکرد فراگیران در مواجهه با آموزه های انقلاب اسلامی و افزایش قدرت نرم نظام جمهوری اسلامی ایران از طریق برنامه های درسی بررسی گردید.
۴۳۷.

شب های شعر گوته و انقلاب اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال سوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۹) 5 - 30

کلیدواژه‌ها: شب های شعر کانون نویسندگان انستیتو گوته انقلاب اسلامی سانسور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۰ تعداد دانلود : ۳۱۹
پاییز 1356 کانون نویسندگان ایران با همکاری انستیتو «گوته» در ایران ده شب شعر و سخنرانی در باغ سفارت آلمان برگزار کرد که به شب های شعر گوته معروف شد. در آن زمان مسئله «سانسور»، اهل قلم را فلج نموده بود؛ بنابراین فرصتی فراهم شد که بر اساس آن کانون می توانست به خوبی از آن استفاده نماید. بیش از شصت نویسنده و شاعر در این شب ها علیه فضای «اختناق» و «سانسور» حاکم شعر خواندند و سخنرانی کردند. جمعیت عظیمی از سراسر ایران در این جلسات شرکت کردند. نتیجه حضور مردم و روشنفکرانی از طیف های مختلف، یکی از مهم ترین و بزرگ ترین رویدادهای فرهنگی پیش از انقلاب ایران را شکل داد که بر صحنه سیاسی ایران نیز تأثیرگذار بود. به گونه ای که برخی از تحلیل گران شب های شعر را به منزله آغاز سقوط رژیم پهلوی می دانند. با در نظر گرفتن این موضوع، سؤال اصلی ما در این پژوهش این است که: برگزاری شب های شعر گوته از سوی کانون نویسندگان، چه تأثیری بر شکل گیری فضای انقلابی در سال های منتهی به انقلاب اسلامی داشته است؟ یافته های پژوهش حاکی از این است که شب های شعر گوته در کنار سایر حرکت های اعتراضی که در آن دوره شکل گرفت، با در هم شکستن فضای ارعاب و خودسانسوری حاکم بر مطبوعات، روحیه انقلابی را به خصوص میان روشنفکران، دانشجویان و هنرمندان تقویت و به شکل گیری یک حس عصیانی که مقدمه یک جنبش انقلابی است، کمک نموده است. روش انجام پژوهش حاضر با توجه به ماهیت نظری آن کیفی و از نوع تحلیلی –توصیفی است. محقق می کوشد با استفاده از این روش به تأثیر شب های شعر گوته بر شکل گیری جرقه های انقلابی در سال پایانی حکومت پهلوی بپردازد.
۴۳۸.

دیپلماسی فرهنگی انقلاب اسلامی در حوزه ی روابط فرهنگی بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال سوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۹) 147 - 174

کلیدواژه‌ها: آرمان گرایی انقلاب اسلامی دیپلماسی عمومی دیپلماسی فرهنگی روابط فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۸ تعداد دانلود : ۴۶۸
انقلاب اسلامی ایران با تمرکز بر امور فرهنگی به پیروزی دست یافت و عناصر فرهنگی در آن غلبه داشت. این غلبه باعث شد تا در عرصه داخلی و بین المللی انتظار رفتارهای فرهنگی از جمهوری اسلامی بالا برود. در میان انواع دیپلماسی عمومی، دیپلماسی فرهنگی نقشی اساسی و تأثیرگذار ایفا می کرد. این عوامل موجب شد تا دیپلماسی فرهنگی در جمهوری اسلامی دارای اهمیت فراوان گردد. این مقاله تلاش کرده تا راهبردهای قوای مجریه در جمهوری اسلامی ایران را در دوره های مختلف و متناسب با گفتمان های آن ها موردمطالعه و بررسی قرار دهد. هرچند دیپلماسی فرهنگی در جمهوری اسلامی تنها در قوه مجریه خلاصه نشده است و نهادهای گوناگونی در این امر تشریک مساعی می کنند. نهادهایی که برخی ذیل قوه مجریه و برخی ذیل مقام معظم رهبری عمل می کنند. دغدغه اصلی نگارندگان مطالعه راهبردهای حاکم در دیپلماسی فرهنگی همچنین نهادها و ساختارهای موجود در دیپلماسی فرهنگی در جمهوری اسلامی بوده است. این مقاله در عرصه روابط فرهنگی حدفاصل دوران ریاست جمهوری آیت الله خامنه ای تا حجت الاسلام حسن روحانی را در عرصه دیپلماسی فرهنگی موردمطالعه قرار داده است. روش پژوهش در این مقاله تلفیقی از گفتمان و نهادگرایی است.
۴۳۹.

تحولات بازتاب جنگ در سینمای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال نهم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۳۳ 57 - 80

کلیدواژه‌ها: تن زنانه الگوهای نظارتی انقلاب اسلامی ناسازه های گفتمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۳۸۸
در این مقاله سعی شده است که به این سؤال پاسخ داده شود؛ « بازتاب جنگ در سینمای ایران چگونه بوده و چه سیر تحولی را طی کرده است؟» بنابر دیدگاه نیکلاس پرونای فرض شده است که چند سال پس از پایان جنگ و در اثر تغییر شرایط اجتماعی دیدگاه جامعه نسبت به جنگ تغییر می کند و یا امکان بیان رویکردهای جدید به وجود می آید. بنابراین نظریه رویکرد فیلم های سینمای جنگ ایران در دهه ی 80، متفاوت از رویکرد فیلم های جنگی ساخته شده قبل از دهه ی 80 می باشد. برای بررسی صحت و سقم این نظریه، در این مقاله سینمای جنگ در سه دوره ی زمانی 60 تا 67، 67 تا 80 و دهه 80 مورد بررسی قرار گرفته است. دو دوره اول به صورت اسنادی و با استفاده از مطالعات قبلی و دوره سوم به صورت تحلیل متن فیلم های برگزیده جنگی با استفاده از تکنیک نشانه شناسی، مطالعه شده است. نتیجه این که فیلم های دوره اول بنا به اقتضای جنگ و شرایط جامعه ی جنگ زده به حماسه سازی و قهرمان پروری می پردازند، در حالی که فیلم های دوره دوم بیش تر جنبه ی اجتماعی دارند و وضعیت آوارگان و رزمندگان بازگشته از جنگ و برخورد جامعه با آنان را بررسی می کنند. اما در دوره سوم در پی از بین رفتن رژیم بعث عراق و بهبود روابط دو کشور، و در نتیجه تحول دیدگاه جامعه نسبت به جنگ ایران و عراق و به وجود آمدن شرایط مناسب برای ابراز دیدگاه های متفاوت، فیلم هایی با تمایلات صلح طلبانه و ضد جنگ و با شخصیت پردازی های متفاوت از رزمندگان ایرانی و عراقی ساخته شده اند که در سینمای جنگ ایران سابقه ندارد.
۴۴۰.

ضرورت توجه به حوزه علم و پژوهش در پیشرفت تمدن اسلامی براساس بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه سال سوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 65-82

کلیدواژه‌ها: بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی علم و پژوهش تمدن اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۱۴۵
این مقاله با هدف تبیین بیان دلایل منطقی ضرورت ابلاغ بیانیه گام دوم در زمینه علم و پژوهش تدوین گردیده است. مفاهیم مستتر در بیانه گام دوم که توسط رهبر انقلاب مطرح گردیده را ، می توان به دو لایه، لایه بنیادین با محوریت توحید و لایه راهبردی با محوریت تمدن تقسیم بندی نمود. ایشان تحقق اهداف اسلامی را در پنج مرحله عنوان فرموده اند که شامل:انقلاب اسلامی،نظام اسلامی،دولت اسلامی،کشور اسلامی و تمدن اسلامی است. مسیر تحقق آرمانهای اسلامی که باعث زمینه سازی ظهور امام زمان می گردد، ایجاد تمدن اسلامی است که هم در سخنان مقام معظم رهبری هم در وصیت نامه امام راحل نمود داشته است. بیانیه گام دوم شامل مجموعه ای از اولویت ها،پیشرفت ها و چالشها و اهداف راهبردی انقلاب اسلامی است که از سوی رهبر معظم انقلاب مطرح گردیده لذا در این نوشتار سعی بر توجه به یکی از محورهای اساسی بیانیه که تاکید بر شناخت گذشته و درس گرفتن از تجربه ها می باشد و به بحث در حوزه علم و پژوهش و دلایل پیشرفت مسلمانان در دوران شکوفایی اسلام و عبرت آموزی مسلمانان عصر حاضر پرداخته است.