مطالب مرتبط با کلیدواژه

فارسی


۶۱.

واکاوی چالش های برابریابی اسماءالحسنی در ترجمه های فارسی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 1-35

کلیدواژه‌ها: آسیب شناسی ترجمه فارسی اسماء الحسنی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۳۸۳
ترجمه قرآن، چه به صورت کامل، چه به صورت ترجمه بخشی از آن، از همان زمان نزول این کتاب مقدس آغاز شده و سیر تکاملی آن تا امروز ادامه داشته است. نقد و ارزیابی علمی و مداوم ترجمه های متفاوت قرآن کربم، می تواند زمینه ساز پیشرفت آن ها باشد و راه نیل به هدفی آرمانی که همانا ترجمه ای دقیق و دربرگیرنده تمامی ظرافت های متن اصلی است، را هموار سازد. به همین دلیل، در جستار حاضر تلاش شده است با روش توصیفی – تحلیلی آمیخته با نقد وبا رویکرد آسیب شناسی فنی و ادبی ترجمه، چالش های پیش روی مترجمان در برابریابی اسماءالحسنی به زبان فارسی مورد مطالعه قرارگیرد. بر این اساس، داده های مربوط به 43 مورد از این اسامی از کل قرآن انتخاب ودر35 ترجمه فارسی معاصر قرآن مورد بررسی ونقدقرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد که مترجمان دست کم در 11 مورد، از اصول و مبانی ترجمه تخطی کرده اند. برخی از این لغزش ها عبارت اند از: عدم رعایت نظم و همگونی در ترجمه؛ عدم رعایت اختصار در ترجمه؛ عدم ارائه برابرنهادهای معمول و قابل فهم؛ حذف بی دلیل؛ عدم توجه به یکسان سازی ترجمه ساختارهای نحوی مشابه و تعدیل های ساختاری نابجا و بیش از اندازه.
۶۲.

بررسی نقش نماهای کلامی فارسی در مکالمات گویشوران یک زبانه ترکی آذربایجانی و دوزبانه ترکی-فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و گویش های غرب ایران سال هفتم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۲۶ 91-112

کلیدواژه‌ها: نقش نماهای کلامی فارسی ترکی آذربایجانی قرض گیری رمزگردانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۳۷۳
هدف پژوهش حاضر مطالعه نقش نماهای کلامی فارسی در گفتار گویشوران یک زبانه ترکی آذربایجانی و دوزبانه ترکی-فارسی است. نوشتار پیش رو براساس ضبط هجده ساعت از مکالما̗ت ترک زبان تک زبانه و دوزبانه شهرستان اردبیل و حومه صورت گرفته است. بررسی داده ها نشان داد که پنج نقش نمای کلامی به هرحال، درحالی که، به خاطر، درواقع و بعد با بسامد کمابیش کم، فقط در گفتار دوزبانه های ترکی آذربایجانی-فارسی یافت می شود درصورتی که بقیه نقش نماها (چون، ولی، خلاصه، یعنی، البتّه، مثلاً، امّا، کلاً، اصلاً، والله، دقیقاً، واقعاً، ولی، بالاخره و خب) را تمامی گویشوران ترکی آذربایجانی (یک زبانه ها و دو زبانه ها) و با بسامد بالا استفاده می کنند. چندنقشی بودن، نبود معادل در زبان ترکی آذربایجانی، ساده بودن نقش نماهای کلامی فارسی نسبت به معادل ترکی آذربایجانی آن ها و برجستگی نقش نماها، ازجمله دلایل کاربرد این عناصر زبانی در مکالمات گویشوران ترکی آذربایجانی است. با تحلیل داده ها براساس معیارهای زبانی و غیر زبانی در تمایز رمزگردانی از قرض گیری، مشخّص شد که بیشتر نقش نماهای کلامی زبان فارسی به صورت وام واژه در زبان ترکی آذربایجانی، نقش آفرینی می کنند و تعدادی از آن ها نیز طی فرایند رمزگردانی زبانی، در گفتار دوزبانه ها ظاهر می شوند. یافته های پژوهش در انطباق با دیدگاه مایرز اسکاتن (1993 و 2006) است که پیوستار رمزگردانی-قرض گیری را سازوکاری برای تکمیل و تثبیت راه یابی عناصر از زبانی به زبان دیگر، مطرح کرده است.
۶۳.

بحثی در باب چپ نشانیِ1 فارسی و چالش های نظری آن برای دستور نقش و ارجاع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناسی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۱) 45 - 64

کلیدواژه‌ها: چپ نشانی فارسی دستور نقش و ارجاع ساخت اطلاع حاشیه چپ برجستگی گفتمانی تقابل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۳ تعداد دانلود : ۲۶۵
در این مقاله ابتدا به معرفی چپ نشانی و پیامدهای ساخت اطلاعی آن در زبان فارسی می پردازیم. چپ نشانی در زبان فارسی از منظر ساخت اطلاع در قالب دو ساخت چپ نشان مبتداساز و تقابل ساز تحقّق می یابد. ساخت ملکی بیرونی دوگانه به عنوان یک ساخت چپ نشان مبتداساز میزبان دو سازه گسسته چپ نشان در حاشیه بند می شود. دو ویژگی درون بندی بودن و کانونی بودن سازه چپ نشان ساخت چپ نشان تقابل ساز را از ساخت مبتداساز جدا می کند. هر یک از این دو ساخت ویژگی های نحوی و ساخت اطلاعی ویژه ای دارند که ساخت لایه ای بند در دستور نقش و ارجاع به عنوان چارچوب نظری این پژوهش از تبیین آن ها باز می ماند. نگارنده در این مقاله می کوشد تا با الحاق مؤلفه های ساخت اطلاعی چون برجستگی گفتمانی و تقابل به معنی گزینش از میان مجموعه ای با اعضای مشخص به واژگان ساخت اطلاعی در این الگوی دستوری، دو جایگاه نحوی زبان- ویژه را به حاشیه چپ مرکز در ساخت لایه ای بند معرفی کرده تا بر کفایت رده شناختی ساخت لایه ای بند بیفزاید. 
۶۴.

تحلیل نقش نماهای اسم فارسی در گفتار گویشوران ترکی آذربایجانی بر اساس مدل چهار تکواژ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۴

کلیدواژه‌ها: نقش نماهای اسم فارسی ترکی آذربایجانی مدل چهارتکواژ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۲۶۳
پژوهشِ حاضر، نقش نماهای اسم فارسی را در گفتارِ گویشوران ترکی آذربایجانی، بر اساس مدلِ چهارتکواژ بررسی نموده است. داده ها از منبع های معتبرِ زبانِ ترکیِ آذربایجانی و تعاملات زبانی گویشوران منطقه های مرکزی استان اردبیل گردآوری شده اند. ابتدا نقش نماهای اسم فارسی در چهارچوبِ مدلِ چهارتکواژ، به تکواژهای محتوایی (حروف اضافه)، تکواژهای نظام مندِ متقدم (حروفِ ندا) و تکواژ نظام مندِ پیونددهنده متأخر (کسره اضافه) گروه بندی شد. با بررسی داده ها، معلوم شد که برخی حروفِ ندای فارسی به صورت عناصر قرضی در زبان ترکی آذربایجانی رایج هستند. این در حالی است که تعدادی از حروف اضافه آن زبان، طی فرایند رمزگردانی زبانی در گفتار دوزبانه های ترکی آذربایجانی-فارسی ظاهر می شوند و کسره اضافه نیز مابینِ حروفِ ندا و حروفِ اضافه قرار دارد. به نظر می رسد که بین ماهیت گونه های مختلف تکواژها (فعال شدن تکواژها در سطوح انتزاعی تولید گفتار) و ترتیبِ ورود آن ها به زبان یا گویش دیگر، ارتباط وجود دارد. بر خلاف تکواژهای نظام مند، تکواژهای محتوایی اعطاکننده نقش های تتا (حروف اضافه) به ندرت توسط گویشوران یک زبان قرض گرفته می شوند. همچنین راه یابی تکواژهای نظام مند متقدم به زبان یا گویش های دیگر، راحت تر از تکواژهای نظام مند متأخر انجام می پذیرد. زیرا تکواژهای نظام مند متأخر در سطح متأخرتر فرایند تولید انتزاعی، با فراخوان چارچوب نحوی-ساختواژی زبان ماتریس انتخاب می شوند. این در حالی است که انتخاب تکواژهای نظام مند متقدم به صورت غیرمستقیم در سطح مفهومی-واژگانی و همزمان با انتخاب مستقیم تکواژهای محتوایی زبان ماتریس یا زبان درونه صورت می گیرد. یافته های پژوهش حاضر، نمایانگر کارآیی مدل چهارتکواژ در تبیین ترتیب راه یابی سازه ها به زبان پذیرنده در پدیده تماس زبانی است.
۶۵.

فضای واکه ای واکه های خیشومی شده زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۴

کلیدواژه‌ها: فضای واکه ای واکه های دهانی واکه های خیشومی شده فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۳۴۷
واکه ها، طبقه ای رسا از آواهای زبانی هستند. برای توصیفِ دقیقِ تولیدی واکه ها می توان از یک فضای دوبعدی به نام فضای واکه ای بهره برد. نمودارِ فضای واکه ای، روشی گرافیکی است که نشان می دهد یک واکه از جنبه صوت شناختی و تولیدی در چه ناحیه ای قرار گرفته است. هدف اصلیِ این پژوهش، بررسیِ صوت شناختیِ واکه های خیشومی شده زبان فارسی، ترسیمِ نمودارِ فضایِ واکه ای آن ها و مقایسه آن با فضایِ واکه ای واکه های دهانی این زبان بوده است. به این منظور، 2400 داده، استخراج شدند که به وسیله 10 گویشور زن و مرد فارسی زبان تولید شدند. سپس داده ها، در چارچوب قواعد حاکم بر آواشناسی صوت شناختی بررسی شدند. در این پژوهش، تأثیر خیشومی شدگی بر میزان بسامد سازه های اول و دوم واکه های زبان فارسی بررسی شد. همچنین، تأثیر این عامل بر گستره بسامدی سازه های اول و دوم واکه های این زبان مورد مطالعه قرار گرفته است. این پژوهش، همچنین تأثیر متغیر جنسیت را بر میزان بسامد سازه های اول و دوم واکه های زبان فارسی در دو بافت دهانی و خیشومی شده موردِ بررسی قرار داده است. یافته های به دست آمده از تحلیل های آماری نشان می دهد که خیشومی شدگی بر میزان بسامد سازه اول و دوم تمامی واکه های زبان فارسی تأثیر معنادار دارد. همچنین، خیشومی شدگی بر گستره بسامدی سازه اول و دوم واکه های زبان فارسی تأثیر معناداری ندارد. علاوه بر این، متغیر جنسیت در هر دو بافت دهانی و خیشومی شده بر میزان بسامد سازه اول و دوم واکه ها به جز واکه /u/ تأثیر معنادار دارد.
۶۶.

جرأت مندی در محتوای کتب درسی دوره ی ابتدایی "بررسی میزان توجه به مؤلفه های آموزش جرأت مندی در محتوای کتب درسی دوره ی ابتدایی"

نویسنده:
منبع: پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش سال سوم خرداد ۱۳۹۹شماره ۲۴ 76-66

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا جرأت مندی تعلیمات اجتماعی فارسی دوره ی ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۳ تعداد دانلود : ۴۹۲
مقدمه: هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتب درسی دوره ی ابتدایی از نظر میزان توجه به آموزش جرأت مندی در سال تحصیلی 98-97 می باشد. روش: پژوهش حاضر توصیفی از نوع تحلیل محتوای کمی با به کار گیری روش آنتروپی شانون می باشد. جامعه ی آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی کتب درسی دوره ی ابتدایی می باشد که از این میان با نظر اساتید و متخصصان با روش نمونه گیری هدفمند کتاب های فارسی خوانداری و تعلیمات اجتماعی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات سیاهه تحلیل محتوا می باشد که بر اساس مبانی نظری، تعاریف و نظر متخصصان تعلیم و تربیت تهیه و تدوین شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که مؤلفه ی رد درخواست غیر منطقی دیگران دارای کمترین بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت و مؤلفه ی آغاز و ادامه ی تعاملات اجتماعی دارای بیشترین بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت در زمینه ی آموزش مؤلفه های جرأت مندی می باشند. همچنین از میان کتب درسی دوره ی ابتدایی، فارسی خوانداری دوم دارای بیشترین ضریب اهمیت و فارسی اول ابتدایی دارای کمترین ضریب اهمیت در زمینه ی آموزش مؤلفه های جرأت مندی می باشند و در مجموع کتب فارسی دوره ی ابتدایی نسبت به کتب تعلیمات اجتماعی دوره ی ابتدایی در زمینه ی آموزش جرأت مندی عملکرد مطلوب تری داشته اند. بحث و نتیجه گیری: پژوهش حاضر حاکی از توجه اندک و نامتوازن کتابهای درسی پایه های مختلف در، انعکاس مؤلفه های جرأت مندی می باشد.
۶۷.

سلسله مراتب قرض گیری زبان ترکی آذربایجانی از زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و گویش های غرب ایران سال هشتم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 39-59

کلیدواژه‌ها: سلسله مراتب قرض گیری فارسی ترکی آذربایجانی تماس زبانی رمزگردانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۹ تعداد دانلود : ۳۶۴
پژوهش حاضر سلسله مراتب قرض گیری زبان ترکی آذربایجانی از زبان فارسی را مطالعه کرده است. داده ها به شیوه کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است. بخش عمده داده ها را تعاملات زبانی گویشوران ترکی آذربایجانی مناطق مرکزی استان اردبیل تشکیل می دهد. تحلیل داده ها نشان می دهد که گویشوران ترکی آذربایجانی افزون بر الگوهای جملات مرکّب زبان خود، با قرض گیری تکواژهای دستوری از الگوهای جملات مرکّب زبان فارسی نیز در پاره گفتارهای خود استفاده می کنند؛ همچنین گروه های اضافه و ملکی فارسی فراوانی به صورت ترکیب های قرضی در ترکی آذربایجانی به کار می روند، امّا هنوز ساخت اضافه و ملکی فارسی به صورت یک وام الگو به ترکی آذربایجانی وارد نشده است. گروه های حرف اضافه و پسوند – تر زبان فارسی نیز به مثابه عناصر رمزگردانی شده در گفتار دوزبانه ها نقش آفرینی می کنند و با توجّه به معیار تمایز قرض گیری از رمزگردانی، نمی توان آن ها را عناصر قرضی درنظر گرفت. ارزیابی نتایج پژوهش در چارچوب سلسله مراتب تغییرات حاصل از تماس زبانی و پیشرفت همگرایی استولز و استولز (1996) نشان می د هد که الگوی پیوند بندهای جملات مرکّب ناهم پایه زبان فارسی در ترکی آذربایجانی تثبیت شده است، امّا وام گیری الگویی هنوز در سطوح دیگر ساخت زبان ترکی آذربایجانی، ازجمله ساخت گروه ها و واژه ها اتّفاق نیافته است.
۶۸.

چارچوب ارجاعی زمان در گویشوران زبان فارسی از منظر استعاره های مفهومی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تازه های علوم شناختی سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۸۵) 102-115

کلیدواژه‌ها: چارچوب ارجاع زمانی فارسی نگاشت استعاره مفهومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۵۵۲
مقدمه: پژوهش حاضر نگاشت فضا-زمان را در زبان فارسی از منظر استعاره های مفهومی جانسون و لیکاف مورد بررسی قرار می دهد تا چارچوب ارجاعی زمان و منابع اقتباس آن را دریابد. استعاره ی "زمان به مثابه فضا" بر این فرضیه استوار است که ما مفهوم انتزاعی مثل زمان را از مفهوم عینی مثل فضا الگو برداری می کنیم و آن را در ذهن و زبان خود مفهوم سازی می نماییم. روش: برای دستیابی به اهداف تحقیق، داده ی مورد نیاز از طریق طراحی 5 آزمایش زبانی و غیرزبانی به روش تجربی مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش های تجربی 154 دانشجوی زن و مرد با محدوه سنی 18 تا 54 سال از دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرمشهر و دانشگاه علوم پزشکی آبادان شرکت نمودند. یافته ها: درصد و میانگین بسامد وقوع نمونه های مورد نظر جستار حاضر نشان داد که محورهای افقی جانبی راست به چپ برگرفته از جهت نوشتاری زبان فارسی؛ محور افقی سهمی عقب به جلو برگرفته از جهت راه رفتن، استعاره های زبانی، و جهت نگاه؛ و محور افقی جانبی چپ به راست برگرفته از جهت نوشتاری اعداد و ریاضیات مهمترین منابع اقتباسی مفاهیم انتزاعی زمان در زبان فارسی قلمداد می گردند. در ضمن چارچوب ارجاعی مطلق به عنوان عمده ترین چارچوب در تمامی آزمایش ها اتخاذ شد. چارچوب ارجاعی ذاتی و نسبی نیز به ترتیب به عنوان ارجاع دوم و سوم توسط شرکت کنندگان استفاده شدند. نتیجه گیری: چارچوب ارجاعی اتخاذ شده و نوع محورهای سهمی و جانبی بسیار تحت تاثیر، نوع آزمایش، الگو و طراحی آزمایش، مفهوم مورد آزمایش، زبان و استعاره های زبانی، و صنایع فرهنگی می باشند.
۶۹.

رابطه آموزش های پیش دبستانی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تربیتی دوره هشتم زمستان ۱۳۸۵ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: آموزش پیش دبستانی پیشرفت تحصیلی دانش آموز علوم فارسی نقاشی ریاضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۴۳۲
برای انجام پژوهش حاضر تعداد 100 نفر دانشآموز دختر و پسر پایه اول به صورت تصادفی از بین 10344 نفر انتخاب شدند و پرسشنامهای محقق ساخته بر روی آنان اجرا شد. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین آموزش های پیش دبستانی با پیشرفت تحصیلی علوم (679/ 0)، فارسی (614/ 0) ، نقاشی (808/ 0) و ریاضی (524/ 0) رابطه وجود دارد. نتایج آزمون t مستقل معنی دار بودن رابطه را مورد تأیید قرار داد.
۷۰.

دراسه مقارنه بین بواعث الهجاء فی الادب العربی و الفارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۱۴ سال ۱۴۲۸ شماره ۲ 33-45
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۵۶۵
الهجاء طبیعه فی نفس البشریه وهو مستمر فی کل عصر وفی کل مکان مادام الناس یتفاوتون جمالاً وقبحاً وکمالاً، وهو أثر من آثار حب الانتقام والأخذ بالثأر فی القرون الأول فی حیاه الناس، وقد دخل التراشق بالسباب والألفاظ محل التراشق بالسهام والنبال. هذه المقاله تبحث عن مقارنه بواعث العامه للهجاء فی الأدبین العربی والفارسی، وتشیر إلی البواعث المشترکه فیهما والمنفرده لکل منهما. تترک هذه المقاله المقارنه الزمنیه للهجاء لأن الهجاء قدیم فی الشعر العربی منذ الجاهلیه فی حین لا نعثر علی الشعر عامه والهجاء خاصه فی الأدب الفارسی إلا فی القرن الرابع الهجری وما بعده.
۷۱.

تبیین جایگاه قید در زبان فارسی بر اساس دو رهیافت «افزوده بنیاد» سنتی و «شاخص بنیاد» چینکوئه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم زبان سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰ 43 - 72

کلیدواژه‌ها: رهیافت افزوده بنیاد رهیافت شاخص بنیاد فارسی فراقید فروقید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۵ تعداد دانلود : ۲۵۶
در پژوهش حاضر جایگاه قید در زبان فارسی از منظر دو رهیافت «شاخص بنیاد» چینکوئه (1999) و «افزوده بنیاد» سنتی توصیف و تبیین شده است. در این زمینه با پذیرش تقسیم بندی قید به دو نوع قید جمله و قید فعل، ملاحظه شد که قید در این زبان در جایگاه های آغاز جمله، بلافاصله پس از فاعل و بلافاصله قبل از فعل حضور دارد. بررسی داده ها همچنین نشان داد که قیدهای حالت در جایگاه بلافاصله پس از فاعل به صورت قید فاعل محور تعبیر می شوند و تنها هنگامی که بلافاصله قبل از فعل باشند، خوانش قید حالت دارند. علاوه بر این، داده ها حاکی از آن بود که وقتی قید زبان فارسی مؤکد می شود، در ابتدای جمله تظاهر می یابد، گر چه به همراه درنگ در پایان جمله نیز به کار می رود. جایگاه های پایان جمله، قبل و بعد از فعل نیز محل حضور قید مکان تشخیص داده شد و همپایگی دو قید در درون جمله در زبان فارسی نیز ملاحظه گردید. نتیجه حاصل از تحلیل داده ها، گویای آن است که علی رغم تأیید نشدن ترتیب نسبی مورد تأکید چینکوئه بین فرا قید و فرو قید در زبان فارسی، رهیافت «شاخص بنیاد» وی نسبت به رهیافت «افزوده بنیاد» سنتی تبیین بهتری از جایگاه قید در زبان فارسی ارائه می دهد.
۷۲.

تحلیل کتاب فارسی ششم ابتدایی بر اساس مؤلفه های گفتمان شناسی انتقادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه درسی ایران سال دهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۳۷ 41 - 58

کلیدواژه‌ها: گفتمان تحلیل گفتمان تحلیل گفتمان انتقادی فارسی ششم ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲۴ تعداد دانلود : ۶۱۳
هدف کلی از انجام این پژوهش، بررسی و تحلیل مؤلفه های گفتمان مدار کتاب فارسی ششم دبستان بر اساس الگوی تحلیل انتقادی گفتمان بود که از الگوی نظری تحلیل انتقادی گفتمان ون لیوون استفاده شده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، کمّی و از نوع توصیفی است. جامعه مورد نظر کتاب فارسی پایه ششم ابتدایی در سال تحصیلی 92-91 و نمونه مساوی جامعه است. نتایج نشان داد که مؤلفه اظهار آشکار بیش از مؤلفه های حذف و اظهار پنهان تصویرسازی شده است.
۷۳.

بررسی مطالب حقوقی در کتابهای درسی دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعلیم و تربیت دوره ۳۶ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۴۲ ۶۷-۹۰

کلیدواژه‌ها: کتاب درسی دوره ابتدایی مطالب حقوقی فارسی هدیه های آسمان مطالعات اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۱۹۸
پژوهش حاضر با هدف بررسی مطالب حقوقی در کتابهای درسی دوره ابتدایی و با روش کتابخانه ای انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 51 کتاب درسی شش پایه دوره ابتدایی است و نمونه شامل 17 کتابی است که قابلیت ارائه مطالب حقوقی را داشته اند. روش نمونه گیری با توجه به ظرفیت کتابهای مورد بررسی که بالقوه می توانند ارائه دهنده مطالب حقوقی باشند، هدفمند انتخاب شده است. ابزار گرد آوری و تحلیل داده ها روش بررسی اسناد و مدارک است که اعتبار و روایی آن به روش تحلیل محتوای توصیفی به دست آمده است. در تحلیل محتوا، جدا از بهره گیری از مفاهیم مربوط به ارزشهای اخلاقی و عرفی جامعه، از اهداف اجتماعی دوره ابتدایی نیز استفاده شده است. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که کتابهای درسی نمونه آماری تحقیق (فارسی، هدیه های آسمان، مطالعات اجتماعی، تفکر و پژوهش، و کار و فناوری در شش پایه دوره ابتدایی سال تحصیلی 97-1396) دارای نگاه حقوقی محض به مطالب درسی نیستند و فقط در کتابهای مطالعات اجتماعی چهار پایه ابتدایی این نگاه به شکل مستقیم یا غیرمستقیم وجود دارد. از این رو پیشنهاد می شود که با تهیه و توزیع جزوات و برگزاری دوره های ضمن خدمت معلمان را با رویکرد حقوقی مطالب کتابها آشنا کنیم تا بتوانند با این رویکرد، مطالب را به دانش آموزان تدریس کنند و اهدافی را که در دوره ابتدایی برای این دروس در جهت آشنایی با مطالب حقوقی و تربیت قانون مدارانه دانش آموزان در نظر گرفته شده است، محقق گردانند.
۷۴.

تاثیر هنر نمایش بر میزان خلاقیت و یادگیری درس فارسی در مقطع ابتدایی (مطالعه موردی دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی دبستان پسرانه سما بندرعباس)

نویسنده:
منبع: پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش سال اول آذر ۱۳۹۷ شماره ۶ 1 - 11

کلیدواژه‌ها: هنر نمایش خلاقیت فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۲ تعداد دانلود : ۸۶۲
در این تحقیق که با موضوع تاثیر هنر نمایش بر میزان خلاقیت و یادگیری درس فارسی در مقطع ابتدایی می باشد، سعی بر آن شده است که برای مخاطبی که با کودکان و نوجوانان در ارتباط هستند، گفته شود که هنر نمایش خیلی از فعالیتهای آموزگاران را بر سر کلاس درس ساده تر و روان تر می نماید. کما اینکه نگارندگان این تحقیق نیز از آن در محل کار خود-دبستان پسرانه سما بندرعباس پایه چهارم- از آن بهره جسته اند. جامعه آماری مورد مطالعه این تحقیق دانش آموزانی می باشند که در درس فارسی دچار مشکل هستند و یا تمایل دارند داستان های زیبای این درس را به شکلی شیواتر و رساتر دریافت نمایند. در برخی موارد دانش آموزان خود تلاش دارند که درس را پیش برده و گاها به همزاد پنداری با شخصیت های داستانی این کتاب زیبا نیز می پزدازند.
۷۵.

سیر تحول خوشه همخوان آغازین /xw/ در فارسی، کردی سورانی، هورامی، و کردی کلهری: تحلیلی در نظریه بهینگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۶ 213 - 236

کلیدواژه‌ها: خوشه همخوانی نظریه بهینگی سیر تحول آوایی کردی فارسی هورامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵ تعداد دانلود : ۲۸۱
پژوهش حاضر در تلاش است تا با نگاهی رده شناختی، سیرِ تحول خوشه همخوانی آغازین /xw/ را در چهار گونه زبانی فارسی، کردی سورانی، هورامی و کردی کلهری مورد بررسی قرار دهد. نظریه ای که در بررسیِ داده های زبانی پژوهش به کار گرفته شد، نظریه بهینگی موازی (McCarthy, 2008) است. برای گرد آوری داده ها، از منابع کتابخانه ای بهره گرفته شد. بررسی میدانی با مصاحبه از 10 گویشور انجام شد که هریک، از این چهار گونه زبانی استفاده می کردند. در این پژوهش، تغییرات مرتبط با سیر دگرگونی خوشه همخوانی آغازین/xw/ بر پایه چهار محدودیت *Complex Syllable، Max round، Max initial، و Uniformity مورد بررسی قرار گرفت. سپس، رتبه بندی این محدودیت ها در هر یک از زبان ها به دست آمد. پس از انجام تحلیل ها، مشخص شد که به جز کردی سورانی، این گونه های زبانی تمایلی به داشتن هجای پیچیده ندارند و برای جلوگیری از تشکیل چنین هجایی از راهکار ادغام و حذف بهره می برند. با وجودِ راهکار هر یک از چهارگونه های زبانی، آن چه در این گونه ها دچار تغییر نمی شود، وجودِ مشخصه گردی است.
۷۶.

واژه "نوه" در کتیبه اشکانی شاپور اول در حاجی آباد و تطبیق آن با متون میانرودانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۷ 369 - 387

کلیدواژه‌ها: نوه پسر میانرودان فارسی هند و اروپایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۶ تعداد دانلود : ۴۸۴
ساختار و معنایِ بیشتر واژه ها، به کاربرد، نقش و اهمیتی بر می گردد که برای کاربرانش در زمان نخستین، داشته است. همچنین، شماری از واژه ها، طیِ تاریخِ  یک زبان، به دلایلی از زبانِ دیگر وام گرفته شده اند که این فرایند یکی از ویژگی های زبانی است. بر پایه این فرایند و طیِ مهاجرت اَریه ها به فلات ایران و جایگزین شدن به جای تمدن های میانرودانی، دگرگونی هایی در زبان های ایرانیِ باستان پدید آمد. همچنین، زبان های ایرانی باستان، تأثیراتی از زبان های میانرودانی باستان پذیرفتند. واژه «نوه» از جمله واژه هایی است که شکلِ نخستین آن، در هند و اروپایی و اَریه ای آغازین بازسازی شده است. هدف از نوشتنِ مقاله، این است که ساختار واژه «نوه» یا «پور-پور» را در کتیبه حاجی آباد شاپور اول، بررسی نمائیم و اینکه این واژه مرکب از چه نوع ساختار زبانی پیروی می کند. از این رو، روش کار، نخست بررسی ساختار واژه «نوه» در دوران هند و اروپایی و متن های ایرانی باستان است. سپس، ساختِ دیگر آن را که به صورت «پور-پور» در کتبیه جاجی آباد است، با هم ساخت خود در متن های میانرودانی مقایسه شد تا از جنبه ساختاری، به تغییر شکل آن در دوران میانه زبان فارسی و تأثیرپذیری آن از زبان های میانرودانی پی برده باشیم.
۷۷.

رویکردی کمینه گرا به تعیین جایگاه ساختاری عنصر پرسشی آیا در فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و گویش های غرب ایران سال هشتم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 77 - 95

کلیدواژه‌ها: عنصر پرسشی آیا گروه پرسشی گروه متمم نما گروه نمود گروه منظوری فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۹۲
 نوشتار پیش رو کوشیده است تا در چارچوب برنامه کمینه گرا (چامسکی، 1995 و 2001)، جایگاه ساختاری عنصر پرسشی آیا را در زبان فارسی تبیین نماید. بدین منظور، نخست به ردّ این فرضیه پرداخته شده است که عنصر پرسشی آیا در این زبان در جایگاه هسته گروه متمّم نما در ساخت سلسه مراتبی جمله قرار دارد (لطفی، 2000 و 2003)؛ سپس، از شواهدی همچون رفتار توزیعی متفاوت عنصر آیا در مقایسه با سایر عناصر نمودنما، کاربرد هم زمان آیا با این عناصر، جایگاه ساختاری گروه نفی و نیز تعامل وجه با نمود درراستای ردّ فرضیه ای بهره گرفته می شود که گروه نمود را به مثابه فرافکن بیشینه دربرگیرنده عنصر پرسشی آیا قلمداد کرده است (رقیب دوست، 1993). در ادامه، پیشنهاد می شود که عنصر پرسشی آیا با فرایند ادغام بیرونی، در جایگاه هسته گروه پرسشی قرار گیرد تا ضمن بازبینی مشخّصه ارزش گذاری نشده [پرسشی] موجود بر روی این هسته و همچنین برآورده ساختن ملزومات ترتیب خطّی زبان فارسی، خوانش پرسشی جمله را نیز فراهم نماید.  
۷۸.

آیا اشتقاق در فارسی متعارف است؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و گویش های غرب ایران سال نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 65 - 95

کلیدواژه‌ها: اشتقاق متعارف وند اشتقاقی پایه واژه مشتق فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۶ تعداد دانلود : ۲۵۸
 نوشتار پیش رو بر آن است تا بر اساس معیارهای پنج گانه کوربت (2010)، متعارف بودگی فرایند اشتقاق و وندهای اشتقاقی در فارسی را از منظری رده شناختی واکاوی کند. بدین منظور تعداد (195) وند اشتقاقی به مثابه داده ها ی پژوهش در نظر گرفته و معیارهای متعارف بودگی کوربت بر آن ها اعمال شد. نتایج پژوهش نشان می دهند که در مجموع،(68) وند اشتقاقی فارسی از مجموع (195) وند، معیارهای متعارف بودگی را به میزان یک درجه رعایت نکردند. تنها معیاری که از سوی این (68) وند رعایت نشد، معیار «تجزیه پذیری» بود. در این میان، نامتعارف ترین وند فارسی، پسوند –ale نسبت است که دو معیار تجزیه پذیری و شفافیت صوری را رعایت نکرده است؛ از این رو می توان چنین نتیجه گرفت که (34%) وندهای اشتقاقی فارسی، به میزان یک درجه از متعارف بودگی فاصله دارند. نظام اشتقاق فارسی اگر به طور کامل متعارف می بود، باید (975) امتیاز از پنج معیار متعارف بودگی کسب می کرد، امّا با احتساب (71) عدم امتیازگیری، (904) امتیاز کسب کرده است، یعنی به میزان (29/7%) از متعارف بودگی فاصله گرفته است؛ یا به عبارت دیگر به میزان حدود (93%) متعارف است. این میزان از متعارف بودگی نشان می دهد نظام اشتقاق فارسی، با وجود وندهای غیر زایای خود، به نمونه متعارف این نظام در میان زبان های دنیا بسیار نزدیک است  
۷۹.

تحلیل محتوای کتاب فارسی پایه اول ابتدایی بر اساس هوش های چندگانه گاردنر

نویسنده:
منبع: پیشرفتهای نوین در مدیریت آموزشی سال اول زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا هوش گاردنر فارسی پایه اول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۳ تعداد دانلود : ۷۶۳
توجه به تفاوت های فردی در آموزش امری مهم و لازم اجراست، از طرفی گاردنر در بررسی هوش، با معرفی هشت مولفه برای آن تا اندازه ای به متفاوت بودن افراد توجه کرده است. این پژوهش به تحلیل محتوای «کتاب فارسی پایه اول ابتدایی سال ۱۳۹۹» بر اساس هوش های چندگانه گاردنر پرداخته است. روش مورد استفاده تحلیل محتوا، جامعه مورد بررسی کل کتاب فارسی پایه اول و واحد ثبت تجزیه و تحلیل ، مضامین می باشد. نتایج به دست آمده نشان داد که در کتاب فارسی پایه اول به هوش زبانی – کلامی با درصد فراوانی۰۴/۲۴ بیشترین توجه و به هوش منطقی – ریاضی با درصد فراوانی۵۱/۱ کمترین توجه شده است.
۸۰.

بررسی تطابق اصطلاحات زبان، گویش و لهجه در زبان های فارسی و روسی ونمونه هایی از نزدیکی زبان روسی با گویش ها و لهجه های فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبانشناختی در زبانهای خارجی دوره ۱۰ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 470 - 483

کلیدواژه‌ها: زبان روسی فارسی گویش لهجه معادل یابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۱۲۶۶
گویشها و لهجه ها در بسیاری از زبانها وجود داشته و علاوه بر تنوع بخشی به هر زبانی در بر دارنده مفاهیم و نکات بسیاری در مورد آن زبان و حتی نزدیکی به زبانهای دیگر می باشند. مسئله اصلی این پژوهش، در اصل یافتن انطباق مناسب بین چند اصطلاح رایج زبانشناسی در حوزه گویشها و لهجه ها بین دو زبان روسی و فارسی، بر اساس نظریات زبانشناسان هر دو زبان می باشد. در راستای طرح این مسئله، سعی می شود تا ویژگیهایی از گویشها و لهجه های دو زبان بررسی شده و در صورت امکان، طبقه بندی آنها و نیز مقایسه آنها با یکدیگر صورت پذیرد. هدف اصلی پژوهش بازگشایی مفاهیم موجود در قالب هر یک از اصطلاحات مطرح شده از نظر زبانشناسان مطرح هریک از دو زبان برای معادلیابی صحیح و در ادامه پایه ریزی طرح تحقیق در زمینه گویش و لهجه شناسی می باشد. روش تحقیق به صورت بررسی مفهوم اصطلاحات در آراء و نظرات زبانشناسان به صورت جزء به جزء به همراه تجزیه و تحلیل و در انتها نتیجه گیری در مورد این نظریات و انتخابی مناسب و تطبیق اصولی آنها در زبان دیگر در بخش اول بوده و در بخش دوم سعی در ارائه ویژگیهای گویش ها و زبانها می باشد. در قسمت نتیجه گیری، بعد از ارائه تعاریف و معادلهای مناسب، به اهمیت بررسی گویشها و لهجه ها برای درک نزدیکی بیشتر بین دو زبان بخصوص در زمینه هایی مثل آموزش زبان اشاره می گردد.