مطالب مرتبط با کلیدواژه
۶۱.
۶۲.
۶۳.
۶۴.
۶۵.
۶۶.
۶۷.
۶۸.
۶۹.
۷۰.
۷۱.
۷۲.
۷۳.
۷۴.
۷۵.
۷۶.
۷۷.
۷۸.
۷۹.
۸۰.
سرمایه ی اجتماعی
حوزههای تخصصی:
قنات ها در ایران کارکردهای اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی و زیست محیطی مختلفی در شهرها و روستاها دارند. یکی از عواملی که بر توانایی جامعه در مدیریت منابع آب مشترک تاثیر می گذارد سرمایه ی اجتماعی است. از طرف دیگر وجود قنات موجب ایجاد فضای مشارکتی در روستاها می شود و این فضای مشارکتی منشاء سرمایه ی اجتماعی در روستاها است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است که با هدف بررسی نقش قنات در افزایش سرمایه ی اجتماعی ساکنین نواحی روستایی در بخش مرکزی شهرستان همدان انجام شده است. میزان سرمایه ی اجتماعی در روستاهای مورد مطالعه در چهار مؤلّفه انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی و امنیت اجتماعی مورد سنجش قرار گرفت. پایایی پرسش نامه با مقدار آلفای کرونباخ 82/0 تأیید شد. جهت روایی از نظرات کارشناسان و خبرگان دانشگاهی استفاده گردید. جامعه آماری شامل 15 روستا بود که به دو گروه، روستاهای دارای قنات و فاقد قنات تقسیم شدند. از تعداد 9257 خانوار در جامعه آماری، حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 369 خانوار تعیین گردید که سهم روستاهای دارای قنات 244 خانوار و روستاهای فاقد قنات 125 خانوار مشخص شد. داده های مورد نیاز بر اساس مطالعات میدانی و اسناد کتابخانه ای جمع آوری شد. داده های جمع آوری شده از طریق آزمون های آماری نظیر آزمون T مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج تحقیق نشان داد که سرمایه اجتماعی در روستاهای دارای قنات با میانگین 98/3 و روستاهای فاقد قنات با میانگین 37/3 در وضعیت مطلوب قرار دارند اما آزمون T در سطح 99 درصد، تفاوت معنی داری را در میزان سرمایه اجتماعی در دو گروه روستاهای مذکور نشان داد بدین معنی که میزان سرمایه ی اجتماعی در روستاهای دارای قنات بیش تر بود. تقویّت سرمایه ی اجتماعی می تواند به عنوان ابزاری در جهت دست یابی به مدیریت پایدار منابع آب و توسعه ی پایدار روستایی عمل نماید که این سرمایه ی اجتماعی باعث توانمندسازی روستاییان، اعتمادبه نفس و خود باوری در آن ها می شود.
بررسی اعتماد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در شهر زاهدان
منبع:
مطالعات اجتماعی اقوام دوره ۱ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱
181 - 203
حوزههای تخصصی:
قشربندی و نابرابری اجتماعی پدیده ای است که از دیرباز در جوامع بشری وجود داشته است، با این تفاوت که کمیت و کیفیت آن در جوامع مختلف شکل های متفاوتی به خود گرفته است. قشربندی اجتماعی در بلوچستان فرمی شبه کاستی داشته است که برخلاف نظام کاستیِ هند، نه از سوی دین، بلکه از سوی عوامل زمینه ای حمایت م ی شده است. هدف ما در این پژوهش این است که به نقش تحوّل آفرین انقلاب اسلامی بر وضعیت قشربندی اجتماعی در بلوچستان بپردازیم. پژوهش حاضر از این بُعد اهمیت دارد که تاکنون به صورت مستقل به نسبت انقلاب اسلامی و قشربندی اجتماعی پرداخته نشده است. در مقاله حاضر از روش اَسنادی و مصاحبه با مطّلعینِ کلیدی استفاده شده است. براساس نتایج پژوهش، با وقوع انقلاب اسلامی، نظام موجود کوشید گماشتگان نظام قبلی را که در معادلات قدرت صاحب نفوذ بودند، از معادلات حذف کند و نیروی های هم سو با نظام را وارد معادلات نماید. در نخستین سال های انقلاب، سه گروهِ خوانین، تحصیل کرده های مدارس دینی (مولوی ها) و تحصیل کرده های دانشگاهی می کوشیدند سهمی در معادلات قدرت داشته باشند که در میان آن ها، مولوی ها توفیق بیشتری برای حضور در مناسبات پیدا کردند. در پی وقوع تضاد میان مولوی های مردمی و نظام جدید، تلاش هایی برای به حاشیه راندن مولوی ها و روی کار آوردن خوانین صورت گرفت که به دلیل دگرگونی در ساختارهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نتوانستند کارکرد پیشین خویش را بازتولید کنند. ظهور گروهی از صاحبان ثروت در بلوچستان، بسیاری از معادلات قدرت را تحت تأثیر خود قرار داد و گروه های سه گانه را به نوعی به خود وابسته کرد. نتیجه پژوهش این است که وقوع انقلاب اسلامی، تحوّلی اساسی در سلسله مراتب قشربندی بلوچستان ایجاد کرد.
بررسی مؤلفه های نگرش مذهبی و ارتباط آن با سرمایه ی اجتماعی در مراجعه کنندگان به مراکز بهداشتی درمانی شهرستان کوچصفهان(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
منبع:
پژوهش در دین و سلامت دوره ۳ بهار ۱۳۹۶ شماره ۲
66-77
حوزههای تخصصی:
سابقه و هدف: پژوهش های در دسترس نشان می دهد که نگرش مذهبی بر تمامی جنبه های زندگی بشر تأثیر بسیاری دارد. پژوهش حاضر به منظور تعیین وضعیت نگرش مذهبی مراجعه کنندگان به مراکز بهداشتی درمانی و ارتباط آن با سرمایه ی اجتماعی صورت گرفته است. روش کار: این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است که نمونه های آن 160 نفر از مراجعه کنندگان به مراکز بهداشتی درمانی شهرستان کوچصفهان در سال 1393 بودند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه های مشخصات جمعیت شناختی، پرسش نامه ی استاندارد 40 سؤالی نگرش مذهبی خدایاری و پرسش نامه ی 36 سؤالی سرمایه ی اجتماعی بالن استفاده شده است. داده ها با بهره گیری از آزمون های توصیفی، آزمون تی و تحلیل واریانس، تجزیه و تحلیل شده است. در این پژوهش همه ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه براین، نویسندگان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که میانگین کل نمره ی نگرش مذهبی 7/28 ± 9/125 بود. بالاترین و پایین ترین نمره ی به دست آمده برای بُعد باور دینی 11 ± 3/45 و برای بُعد رفتار مذهبی 3/11 ± 6/37 بود. از نظر آماری نیز هیچ ارتباط معنی داری بین ابعاد نگرش مذهبی و سرمایه ی اجتماعی وجود نداشت (05/0<p). نتیجه گیری: نتایج پژوهش گویای این است که هرچ ه رفتار دینی بالاتر باشد، سرمایه ی اجتم اعی نی ز مطلوب تر خواه د ب ود. بنابراین به نظر می رسد ترویج و انجام اعمال و مناسک مذهبی، بتواند به بهبود سرمایه ی اجتماعی در جامعه کمک کند.
بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر ثبات سکونت در شهرها و محله های شهری. مطالعه موردی: شهر اراک(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال هفتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۳
151 - 172
حوزههای تخصصی:
در بیشتر شهرهای مدرن، نظام ارتباطات و تعاملات سنتی به شدت دگرگون شده است که یکی از مظاهر نگران کننده ی آنها کمرنگ شدن روابط اجتماعی میان شهروندان است. از آنجا که معنی و هویت محیط های شهری تا حد زیادی وابسته به نظام اجتماعی حاکم بر آنهاست، با تقلیل تعاملات اجتماعی مردم، هویت این محیط ها و فضاها نیز دستخوش تغییر گردیده، از اصالت مفهومی و عملکردی آنها کاسته می شود. این امر منجر به کاهش حس تعلق جمعی و به دنبال آن کاهش حس تعلق مکانی می گردد و بازتاب آن در محله های شهری، بی تفاوتی ساکنان نسبت به ثبات سکونت در محله ها و در موارد زیادی، ایجاد انگیزه برای تغییر مکان زندگی به محله و حتی شهر دیگری است. نظر به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر به بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر ثبات سکونت شهروندان در شهر اراک و محله های آن پرداخته و تأثیر این عوامل و مؤلفه های مربوط به آنها را بر دو شاخص ماندگاری سکونتگاهی شامل «میزان تمایل به ادامه ی سکونت در محله ی فعلی» و «میزان تمایل به ادامه ی سکونت در شهر اراک» بررسی نموده است. داده های مورد نیاز تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ای و تکمیل پرسشنامه گردآوری شده است. به منظور حصول تصویری کلی از سطح ارزیابی شهروندان از مؤلفه های عوامل اجتماعی چهارگانه، آزمون T تک نمونه ای مورد استفاده قرار گرفت و جهت تبیین ارتباط متقابل عامل های اجتماعی و شاخص های ماندگاری، ضریب همبستگی پیرسون برای هر زوج از عامل ها و شاخص ها محاسبه گردید. سپس، میزان تأثیر عامل های اجتماعی بر هر یک از شاخص های ماندگاری با بهره گیری از روش تحلیل رگرسیون مشخص شد. نتایج مطالعه حاکی از وجود رابطه ی معنادار مثبت بین عوامل و شاخص های مذکور می باشد و بر اساس تحلیل رگرسیون، 61 درصد از تغییرات تمایل به ماندگاری در محله، و 59 درصد از تغییرات تمایل به ماندگاری در شهر توسط ترکیب خطی تغییرات عامل های اجتماعی قابل تبیین است.
سرمایه ی اجتماعی، درآمد و رفاه فردی )مطالعه ی موردی ایران((مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
تحقیقات اقتصادی دوره ۴۷ تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۹۹)
179 - 195
حوزههای تخصصی:
امروزه اصطلاح سرمایه ی اجتماعی به یکی از مهم ترین، عمومی ترین و پر کاربردترین مفاهیم حوزه ی مطالعات اجتماعی تبدیل شده است. نفوذ سرمایه ی اجتماعی به حوزه های اقتصاد و سیاست، گسترش یافته و زوایای جدیدی را برای ریشه یابی و حل مسایل اجتماعی و اقتصادی گشوده است. از آثار سرمایه ی اجتماعی تأثیر آن بر رفاه فردی است. در مطالعه ی حاضر با در نظر گرفتن یک مدل تئوریک پویا و استفاده از دو معادله، تأثیر سرمایه ی اجتماعی بر درآمد و رفاه فردی بررسی شده است. داده های مورد استفاده برای تخمین مدل از تحلیل پرسش نامه های توزیع شده در مراکز استان ها در سال 1387 به دست آمده است . نتایج تخمین این دو مدل نشان دهنده ی اثر مثبت سرمایه ی اجتماعی درون گروهی و بین گروهی بر درآمد و رفاه فردی است.
طبقه بندی JEL: AL3, D69, D19
سرمایه ی اجتماعی و تأثیر آن بر رشد صنعتی از طریق بهبود نوآوری و فناوری(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
تحقیقات اقتصادی دوره ۴۸ بهار ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۲)
179 - 201
حوزههای تخصصی:
سرمایه ی اجتماعی از طریق مکانیسم های متفاوتی قادر است رشد بنگاه های صنعتی را بهبود بخشد. در این مقاله بهبود فناوری به عنوان یکی از این مکانیسم ها در نظر گرفته شده و چگونگی نقش آفرینی سرمایه ی اجتماعی در رشد صنعتی از طریق آن به طور نظری و تجربی مورد آزمون و تحلیل قرار گرفته است.
نتایج برآوردها در چارچوب روش هم گرایی و با استفاده از داده های اقتصاد ایران طی دوره ی 1385-1345 حاکی از آن است که سرمایه ی اجتماعی قادر است در بلندمدت و هم چنین در کوتاهمدت بر بهبود فناوری در بخش صنعت تأثیر معنی داری داشته باشد. از طرف دیگر با توجه به این که رشد صنعتی نیز به طور مثبت تحت تأثیر عامل فناوری قرار می گیرد، این طور استنباط می شود که نوآوری به عنوان یکی از مکانیسم هایی است که به واسطه ی آن سرمایه ی اجتماعی منجر به تقویت رشد صنعتی می شود، بنابراین به منظور تسریع فرایند بهبود فناوری مورد نیاز بنگاه های صنعتی جهت رشد بالاتر، تقویت سرمایه ی اجتماعی در سطوح مختلف خرد، میانی و کلان به عنوان یک عامل تعیین کننده و پیش شرط اساسی محسوب می شود.
طبقه بندی JEL: O3, M14, D71
شناسایی عوامل تعیین کننده ی کارآفرینی با استفاده از مدل های گسسته (مطالعه ی موردی: شهرک صنعتی شهید سلیمی تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
تحقیقات اقتصادی دوره ۵۳ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۲۳)
187 - 213
حوزههای تخصصی:
تنها راهکار اقتصادی درمان رکود و تورم در کشور، افزایش عرضه و تولید است که از مسیر دانش، خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی می گذرد و توسعه و دوام آن باید به سرمایه گذاری در این مسیر بستگی دارد. هدف اصلی این مطالعه شناسایی عوامل تعیین کننده ی کارآفرینی در شهرک صنعتی شهید سلیمی تبریز است. اطلاعات مورد نظر از 121 فعال اقتصادی شهرک صنعتی به روش نمونه گیری تصادفی به دست آمده و سپس با استفاده از الگوهای گسسته لاجیت و پروبیت، مدل اقتصادسنجی تصریح و تخمین زده شده است. نتایج حاصل از برآورد مدل نشان می دهد که سرمایه ی فیزیکی، سرمایه ی اجتماعی، منفعت انتظاری، حمایت های مالی و غیرمالی دولت، نگرش به کارآفرینی، ارزش های ذهنی و باور به خودکارآمدی، تأثیر مثبت و معنی داری بر سطح کارآفرینی داشته و متغیر سرمایه ی انسانی نیز دارای تأثیر منفی و معنی دار بر سطح کارآفرینی بوده است، به طوری که محاسبات به روش پروبیت نشان می دهد که با افزایش یک واحد سرمایه ی فیزیکی (آورده شخصی)، سرمایه ی اجتماعی، منفعت انتظاری و حمایت های مالی و غیرمالی دولت با فرض ثبات سایر شرایط و احتمال کارآفرینی در میانگین به ترتیب به میزان 64/0، 32/0، 44/1 و 059/0 واحد افزایش می یابد. بنابراین با توجه به اهمیت کارآفرینی در کشور، توصیه می شود که زمینه های تقویت متغیرهای اثرگذار بر کارآفرینی فراهم شود و در زمینه ی انباشت سرمایه ی انسانی (کیفیت تحصیلات) در کشور یک بازنگری اساسی صورت گیرد. طبقه بندی JEL : L26، J24، C35، Z21، A23
واکاوی تجارب زیسته ی زنان سرپرست خانوار در مواجهه با رفتارهای پر خطر: مطالعه ی زنان سرپرست خانوار شهر کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات راهبردی زنان سال بیست و سوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۹۴
75 - 103
حوزههای تخصصی:
مطالعه ی حاضر باهدف واکاوی تجربه ی زنان سرپرست خانوار در مواجه با رفتارهای پرخطر انجام شده است. پژوهش حاضر کیفی و از نوع پدیدارشناسی است و جامعه ی هدف، شامل زنان سرپرست خانوار شهر کرمان است که رفتارهای پرخطر داشتند. از این تعداد 28 نفر مشارکت کننده با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند؛ به این صورت که نمونه گیری تا زمانی که محققان به اشباع نظری دست یافتند ادامه داشته است؛ ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختاریافته است. در تحقیق حاضر، برای احراز پایایی و روایی، از روش های پولکینگ هورن بهره گرفته شده است. یافته های به دست آمده حاکی از آن است که عواملی چون جامعه پذیری نامناسب خانوادگی، سرمایه ی اجتماعی پایین، دین داری پایین، وضعیت بد مالی، اثرات بد رسانه ای و احساس تنهایی ناشی از شکست در گرایش زنان سرپرست خانوار به رفتارهای پرخطر مؤثر بوده است؛ همچنین تجربیات زیسته ی زنان در زمانی که رفتارهای پرخطر داشته اند، نشان دهنده ی اعتماد اجتماعی پایین، مشارکت اجتماعی نداشتن و بیگانگی اجتماعی در میان زنان بوده است . از راهکارهای پیشنهادی افراد موردمطالعه برای برون رفت از شرایط رفتارهای پرخطر می توان به حمایت اجتماعی و توانمندسازی اجتماعی زنان اشاره کرد.
رابطه سرمایه اجتماعی با اضطراب و افسردگی پرستاران بیمارستانهای تابعه علوم پزشکی زاهدان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
روان شناسی تحلیلی شناختی سال دوزادهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۶
27 - 36
حوزههای تخصصی:
هدف: پژوهش حاضر برای بررسی رابطه ی سرمایه ی اجتماعی با اضطراب و افسردگی پرستاران می باشد. روش: توصیفی- همبستگی است. جامعه پرستاران علوم پزشکی زاهدان می باشند. نمونه 290 نفر به روش در دسترس تصادفی انتخاب شد و پرسشنامه ی سرمایه ی اجتماعی گوشال، اضطراب بک و افسردگی بک توسط آزمودنی ها تکمیل شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که بین سرمایه ی اجتماعی با اضطراب و افسردگی رابط ی معکوس و معناداری (01/0p<) وجود دارد. همچنین تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد همکاری، تعهد و روابط، به ترتیب (38/0-، 21/0- و 13/0-) بیش ترین پیش بینی کننده ی منفی برای اضطراب، و همکاری به تن هایی (22/0-) پیش بینی کننده ی منفی برای افسردگی می باشد نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، منطقی به نظر می رسد، مدیران بیمارستان ها اقدامات و تسهیلات لازم را برای بالا بردن سطح سرمایه ی اجتماعی پرستاران در نظر گرفته و برنامه های آموزشی را برای این گروه شغلی و در جهت حاکم کردن هر چه بیشتر اعتماد و اطمینان، صمیمیت، مشارکت، تعهد، ارتباط تؤام با احترام متقابل و پر رنگ کردن ارزش های فردی و اجتماعی، تدارک ببینند.
شناسایی عوامل مرتبط بر تاب آوری اجتماعی در شرایط شیوع بیماری کووید- 19 (مورد مطالعه: شهروندان بالای 18 سال شهر همدان)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف: شناسایی عوامل مرتبط با تاب آوری اجتماعی در شرایط شیوع کووید- 19 و تعیین اثرات مستقیم و غیر مستقیم عوامل مذکور در میزان تاب آوری اجتماعی در میان شهروندان همدان می باشد. متغیر وابسته در این بررسی میزان تاب آوری اجتماعی و متغیرهای مستقل، عواملی چون، آگاهی، نگرش، سرمایه ی اجتماعی، دسترسی به منابع و… است. روش مطالعه: روش پژوهش علّی- همبستگی می باشد و روش گردآوری داده ها زمینه یابی (پژوهش پیمایشی) بوده است. روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایی چندمرحله ایی و جمع آوری داده ها با استفاده از پرسش نامه ی محقق ساخته با سنجش پایایی و روایی انجام گرفته است. جامعه ی آماری شامل کلیه ی شهروندان بالای 18 سال شهر همدان می باشد که با استفاده از فرمول کوکران 382 نفر به عنوان نمونه ی آماری انتخاب شدند. یافته ها: نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد، متغیرهای آگاهی، نگرش، سرمایه ی اجتماعی، امنیت شغلی، پایگاه اجتماعی و اقتصادی و سن افراد رابطه ی مثبت و معناداری با تاب آوری اجتماعی دارند. اما تاب آوری در میان زنان و مردان تفاوت معناداری را نشان نداد؛ نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان داد، حدود 28 % تغییر در واریانس متغیر تاب-آوری اجتماعی در شهر همدان، ناشی از تغییرات در متغیرهای مستقل است. نتیجه گیری: نتایج نشان داد، تاب آوری شهروندان همدان در سطح پایینی قرار دارد. ضمن اینکه، متغیر سرمایه ی اجتماعی مهم ترین متغیر مؤثر در میزان تاب آوری اجتماعی در نتایج تحلیل مسیر به دست آمد.
ارتباط بین مفاهیم سرمایه ی اجتماعی و کیفیت ذهنی و عینی محیط شهری (نمونه موردی محله پنبه ریسه قزوین)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش محیط سال هشتم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳۰
87 - 109
حوزههای تخصصی:
نگرش اجتماعی به مسائل شهری پارادایمی است که از دهه 60 میلادی جایگاه خود را در ادبیات نظری و سپس در طرح های شهری پیدا کرده است. در واقع ارتقاء کیفیت های محیطی نه تنها به مهم ترین هدف در طرح های شهری شده است بلکه پایش و اندازه گیری آن نیز یکی از شاخص ها و ابزارهای مهم در زمینه پایش اهداف برنامه ریزی و طراحی شهری است. به طور کلی در ادبیات نظری مربوط به بررسی کیفیت های محیطی دو رویکرد عمده وجود دارد. یکی به بررسی ابعاد عینی و مصداقی در زمینه کیفیت محیط می پردازد و دیگری به کیفیت اظهار شده توسط شهروندان توجه می کند که با عنوان کیفیت ذهنی محیط شناخته می شود. به طور قطع می توان اظهار داشت بین این دو مفهوم ارتباط مستقیمی وجود دارد. ولی این رابطه همیشه به صورت رابطه ی خطی نیست. هدف اصلی این پژوهش بررسی علل اصلی این موضوع است. بر این اساس، فرضیه این پژوهش به صورت زیر تعریف شد: میزان سرمایه ی اجتماعی شهروندان در مقایسه با شرایط عینی محیط، تأثیر بیش تری بر میزان رضایت از محیط شهری دارد. در واقع سرمایه ی اجتماعی بالاتر سبب ایجاد رضایت مندی کلی از زندگی و به طور خاص از محیط شهری خواهد شد.
به منظور بررسی فرضیه فوق محله پنبه ریسه قزوین به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا جهت سنجش شرایط عینی و میزان رضایت مندی ذهنی (کیفیت ذهنی) از محیط شهری و سرمایه ی اجتماعی شاخص هایی تبیین شد. سپس بر اساس این شاخص ها پرسش نامه ای تدوین و در یک نمونه با حجم 311 نفر از ساکنان محله توزیع شد. سپس از طریق روش تحلیل مسیر که اساس آن بر محاسبه ی ضرایب رگرسیونی استاندارد شده می باشد، به بررسی میزان تأثیر سرمایه ی اجتماعی و کیفیت عینی محیط شهری بر میزان کیفیت ذهنی محیط پرداخته شد. نتایج حاکی از آن است ضریب تأثیر سرمایه ی اجتماعی بر کیفیت ذهنی محیط شهری برابر 0.457 می باشد. این درحالی است که ضریب تأثیر کیفیت عینی بر کیفیت ذهنی برابر 0.381 است. این موضوع فرضیه پژوهش را تأیید می کند. بر این اساس با ارتقاء 1 واحدی در میزان سرمایه ی اجتماعی می توان انتظار داشت میزان کیفیت ذهنی 0.457 واحد بیش تر و با افزایش 1 واحدی در کیفیت عینی کیفیت ذهنی 0.381 واحد بیش تر شود. در نتیجه این پژوهش اهمیت توجه به ارتقاء سرمایه ی اجتماعی و توجه به این ابعاد را در برنامه ریزی و طراحی شهری نشان می دهد. در واقع ایجاد امکان تعاملات اجتماعی از طرق مختلف باید یکی از اهداف اصلی در طرح های توسعه ی شهری قرار گیرد.
تحلیل سرمایه ی اجتماعی با تأکید بر مشارکت شهروندی و پاسخ گویی مدیران شهری مورد پژوهی: شهر اسلامشهر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش محیط سال هشتم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳۰
137 - 152
حوزههای تخصصی:
از جمله عوامل و ملزومات موفقیت هر گونه برنامه ریزی، توجه به مسائل اجتماعی و سرمایه ی اجتماعی است، به گونه ای که نمی توان بدون توجه بدان به امر برنامه ریزی اقدام نمود. مشارکت شهروندی نیز از جمله مؤلفه های سرمایه ی اجتماعی است که بسیاری از مشکلات شهرهای امروزی به عدم مشارکت شهروندان در تصمیم گیری ها برمی گردد که با عوامل و متغیرهای بسیاری در ارتباط است که یکی از این مؤلفه ها، پاسخ گویی مدیران شهری است که می تواند بر وضعیت مشارکت شهروندی تأثیر بگذارد. لذا در این نوشتار، وضعیت مؤلفه های مشارکت شهروندی و پاسخ گویی مدیران شهری و ارتباط بین دو مؤلفه تحلیل گردیده است. روش تحقیق حاضر، توصیفی-تحلیلی است که در بخش نظری از مطالعات کتابخانه ای و در بخش موردی تحقیق از پیمایش و تکنیک پرسشنامه بهره گرفته شده است. منطقه مورد مطالعه تحقیق نیز شهر اسلامشهر است. نتایج نشانگر آن است که وضعیت مشارکت شهروندی و مؤلفه ی پاسخ گویی مدیران شهری پایین تر از سطح متوسط قرار دارد، همچنین بین مؤلفه های مشارکت شهروندی و پاسخ گویی مدیران شهری ارتباط مستقیم و معناداری وجود دارد. بنابراین با بالارفتن مؤلفه ی پاسخ گویی مدیران شهری می توان شاهد بالارفتن مشارکت شهروندی نیز بود و عکس این مورد نیز صادق است.
بررسی تأثیر گردشگری خانه های دوم بر سرمایه ی اجتماعی (مورد مطالعه: روستاهای لیره سر و سیاوَرَز شهرستان تنکابن)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی و توسعه گردشگری سال دوم بهار ۱۳۹۲ شماره ۴
131 - 152
حوزههای تخصصی:
اثرات گردشگری خانه های دوم، به سه دسته ی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تقسیم شده است. در مقاله ی حاضر، مسأله ی اصلی اثرات اجتماعی گردشگری خانه های دوم است. هدف این مطالعه، سنجش تأثیر وجود گردشگری خانه های دوم به عنوان یک پدیده ی معاصر در سکونتگاه های روستایی، بر تغییرات میزان سرمایه ی اجتماعی و ابعاد آن در میان ساکنان این مناطق است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه ی آماری، روستاهای واجد و فاقد خانه ی دوم در سطح شهرستان تنکابن بوده است. حجم نمونه ی آماری، 228 نفر است که از ساکنان 15 سال به بالای روستاهای سیاوَرَز (واجد خانه های دوم) و لیره سر (فاقد خانه ی دوم) به شیوه ی تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه ی محقق ساخته جمع آوری شد. اعتبار سؤالات با استفاده از اعتبار محتوایی (از نوع صوری) و پایایی ابزار سنجش با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (78/0) مورد تأیید قرار گرفت. یافته ها نشان داد که تفاوت سرمایه ی اجتماعی در هر دو روستا از لحاظ آماری معنی دار نیست؛ لکن جزئیات نتایج نشان داد که مؤلفه های مشارکت اجتماعی رسمی، اعتماد اجتماعی و اعتماد نهادی در روستای سیاوَرَز (دارای خانه های دوم)، به طرز معنی داری از روستای لیره سر (فاقد خانه ی دوم) کمتر است. همچنین نتایج نشان داد که سطح تحصیلات و میزان درآمد ساکنان روستای سیاوَرَز (دارای خانه های دوم)، به طرز معنی داری بیشتر از روستای لیره سر (فاقد خانه ی دوم) است. گسترش خانه های دوم با اثرات اقتصادی مثبت (افزایش سطح تحصیلات و میزان درآمد) و پیامدهای اجتماعی منفی (کاهش در مؤلفه های سرمایه ی اجتماعی)، معماگونه و متناقض نما به نظر می رسند و در این زمینه به تحقیقات بیشتری نیاز است.
ارزیابی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه ی گردشگری روستایی با تأکید بر خانه های دوم، مطالعه ی موردی: دهستان حصار ولیعصر- شهرستان بوئین زهرا(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی و توسعه گردشگری سال دوم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۶
52 - 74
حوزههای تخصصی:
از دیدگاه برنامه ریزان توسعه، ابعاد متعدد سرمایه ها از قبیل سرمایه ی طبیعی، فیزیکی، انسانی، مالی و اجتماعی برای توسعه ی مناطق روستایی مورد نیاز است؛ ازاین رو، در چند دهه ی اخیر، مفهوم سرمایه ی اجتماعی به عنوان یک مفهوم فرارشته ای نقش مهمی در تحلیل های اجتماعی و اقتصادی توسعه ی روستایی به ویژه توسعه ی گردشگری مطرح شده و به نقش ساختارهای اجتماعی محلی از قبیل روابط متقابل، شبکه ها و نهادهای محلی، نگرش، انسجام و اعتماد تأکید دارد. هدف از این پژوهش بررسی نقش سرمایه ی اجتماعی در توسعه ی روستایی با تأکید بر گردشگری مبتنی بر خانه های دوم در منطقه ی روستایی دهستان حصار ولیعصر از توابع شهرستان بوئین زهرا است. نوع تحقیق کاربردی و روش مورد استفاده، توصیفی-تحلیلی است و جمع آوری داده ها مبتنی بر استفاده از پرسش نامه و مصاحبه بوده است. روایی سؤالات از طریق پرسش نامه ی پیش آزمون بررسی شده و پایایی آن نیز با استفاده از آلفای کرونباخ به میزان 0.8 محاسبه شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل عاملی بهره گرفته شده است. جامعه ی آماری تحقیق شامل 4 روستای دارای خانه های دوم گردشگری است که به علت در دسترس بودن همه ی خانواده ها از روش تمام شماری استفاده شده است. یافته ها نشان داد که نتیجه ی حاصل از تقلیل 35 متغیر، بیانگر 8 عامل استخراج شده بوده که 71.74 درصد از واریانس را تبیین می کند که نشان از رضایت بخش بودن تحلیل عاملی و متغیر های مورد بررسی است. در این بین عامل اول، یعنی عامل علاقه ی فردی و مشارکت با مقدار ویژه ی 4.06 را به خود اختصاص داده است و 11.61 درصد واریانس را تفسیر و توجیه می کند که بیشترین تأثیر را در زمینه ی گسترش گردشگری خانه های دوم و توسعه ی سرمایه ی اجتماعی روستایی در منطقه ی مورد مطالعه داشته است و کمترین عامل، مربوط به عامل تعصب است که مقدار ویژه ی این عامل 1.61 است که 4.60 درصد واریانس را محاسبه و توضیح می دهد.
بررسی رابطه ی توسعه ی گردشگری و سرمایه ی اجتماعی در نواحی روستایی، مطالعه ی موردی: دهستان سولقان (شهرستان تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی و توسعه گردشگری سال دوم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۶
75 - 92
حوزههای تخصصی:
سرمایه ی اجتماعی را می توان به عنوان زیربنای توسعه ی گردشگری در نواحی روستایی به شمار آورد. در همین رابطه باید به پیامدهای توسعه ی گردشگری اشاره نمود که به عنوان یک فعالیت پر رونق می تواند سرمایه های مختلف نواحی روستایی را با تحول همراه سازد. بنابراین در جهت توسعه ی گردشگری و ارتقاء سرمایه ی اجتماعی در روستاها بررسی رابطه ی بین این دو ضروری به نظر می رسد. بر همین اساس این پژوهش در راستای پاسخگویی به این سؤال که «بین سطح توسعه ی گردشگری و میزان سرمایه ی اجتماعی در روستاهای دهستان سولقان چه رابطه ای وجود دارد؟» تدوین یافته است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش انجام آن توصیفی-تحلیلی است. تهیه ی داده های مورد نیاز مبتنی بر روش میدانی است. جامعه ی آماری این پژوهش، خانوارهای محلی ساکن در روستاهای محدوده ی مطالعاتی است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 195سرپرست خانوار به عنوان حجم نمونه تعیین شدند. همچنین تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گیری از نرم افزار Spss (آمار توصیفی و استنباطی) انجام شده است. نتایج بدست آمده مبین وجود رابطه ی مستقیم معنادار آماری بین توسعه ی گردشگری و سرمایه ی اجتماعی است.
بررسی تأثیر سرمایه ی اجتماعی بر میزان گرایش به ورود گردشگر (مورد مطالعه: شهر یاسوج)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی و توسعه گردشگری سال سوم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۰
106 - 125
حوزههای تخصصی:
امروزه می توان از صنعت گردشگری به عنوان یک صنعت پویا در کنار سایر فعالیت ها و خدمات برای پیشبرد اهداف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بهره برداری نمود. شهرها نیز از دیرباز مهم ترین مناطق گردشگری را تشکیل می دادند. البته صرف وجود جاذبه ی گردشگری در مناطق شهری برای توسعه ی گردشگری، کافی نیست. پس لازم است که دیگر ارکان و عناصر مرتبط با صنعت مذکور از جمله سازمان ها و نهادها و همچنین مردم جامعه ی مقصد گردشگری شرایطی را برای جلب گردشگر فراهم نمایند. بدون شک، رفتار و کنش جامعه ی میزبان در تعامل با گردشگر تأثیر مهمی در رونق گردشگری دارد. با توجه به افزایش ورود گردشگر به شهر یاسوج طی سال های اخیر، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر عواملی همچون سرمایه ی اجتماعی، سن، میزان درآمد... افراد بر گرایش آن ها نسبت به ورود گردشگر پرداخته است. در این پژوهش که از روش پیمایشی استفاده شده است، با استفاده از جدول لین[1] (1976) تعداد 382 نفر به عنوان نمونه، تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی از نوع طبقه ای- چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه ی محقق ساخته بوده که جهت تعیین اعتبار آن از اعتبار سازه به روش تحلیل عاملی و جهت تعیین پایایی از همسانی درونی به روش آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون، تی مستقل، تحلیل رگرسیون دومتغیره و چندمتغیره) با کاربرد نرم افزار SPSS استفاده گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که بین متغیرهای سرمایه ی اجتماعی، سن پاسخگویان (متغیرهای مستقل) و گرایش آن ها به ورود گردشگر رابطه ی معناداری وجود دارد. بین جنسیت و وضعیّت تأهل افراد و میزان گرایش آن ها به ورود گردشگر رابطه ی معناداری وجود دارد. تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان داد که متغیرهای مستقل بیش از 8/5درصد از متغیر وابسته(گرایش به ورود گردشگر) را تبیین می کنند.
حکمرانی خوب، سرمایه ی اجتماعی و اعتماد سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دولت پژوهی سال هشتم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۲
255 - 292
در این مقاله اهتمام بر آن بود که مقوله «اعتماد سیاسی» و نحوه ایجاد و انباشت آن در نسبت با «سرمایه اجتماعی» تبیین شود. در این رویکرد، اعتماد به عنوان یکی از مؤلفه های سرمایه اجتماعی نه ویژگی ذاتی افراد بلکه جنبه ای از شرایط و محیطی محسوب می شود که افراد در چارچوب آن دست به عمل می زنند. بدین سان، منشأ ایجاد سرمایه اجتماعی در جوامع مختلف با سطح توسعه یافتگی متفاوت، متغیر خواهد بود. سنت های دیرین، باورهای محلی و کارآمدی نظام سیاسی هر یک به تنهایی یا در ترکیب با هم می توانند منشأ ایجاد سرمایه اجتماعی باشند. دعوی اصلی مقاله حاضر این است که تنها آن نوع سرمایه اجتماعی می تواند خالق «اعتماد سیاسی» پایدار باشد که مولود الگوی «حکمرانی خوب» است؛ چراکه این الگو، فراتر از «حکومت»، مشتمل بر «جامعه مدنی» و «فرد-شهروند» توانمند است که با خلق سرمایه اجتماعی در ابعاد کلان، میانی و خُرد کلیت نظام اجتماعی، به طور غیرمستقیم بسترساز اعتماد سیاسی مدنی و عقلایی می گردد. ادعایی که در پرتو مدلی «فرا نظریه»ای، بدین معنا که نسبت میان حکمرانی خوب، سرمایه اجتماعی و اعتماد سیاسی در مقام یک «نظریه»، مورد سنجش قرارگرفته است. استوار بر این استدلال، «حکمرانان» برای تعمیق و نهادمندی اعتماد سیاسی باید ذهن خود را بر تغییر پارادایمی متمرکز نماید که در ماهیت اِعمال سیاست ورزی در دهه پایانی قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم رخ داده است. روشِ گردآوری داده ها در این مقاله اسنادی و کتابخانه ای و روش داوری و تفسیر اطلاعات گردآوری شده نیز تحلیلی و تبیینی است.
ارتباط بین سرمایه ی اجتماعی و انتقال دانش ضمنی با به کارگیری دانش به روش مدل یابی معادلات ساختاری (مطالعه ی موردی: کتابخانه های عمومی استان آذربایجان غربی)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
دانش شناسی سال نهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۵
23 - 38
هدف: هدف پژوهش حاضر، ارائه ی مدل ارتباط بین سرمایه ی اجتماعی و انتقال دانش ضمنی و به کارگیری دانش در کتابخانه های عمومی استان آذربایجان غربی با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری است.
روش پژوهش: پژوهش، از نظر روش شناسی، پیمایشی بوده و در اساس، به بررسی هم بستگی های موجود بین متغیر های پژوهش می پردازد. جامعه ی آماری این پژوهش شامل تمامی کارکنان (به غیر از نیروهای خدماتی) شاغل در کتابخانه های عمومی تحت پوشش نهاد در استان آذربایجان غربی هستند. در این پژوهش، بر اساس اجزاء فرآیند مدیریت دانش، متغیرهای انتقال دانش ضمنی، به کارگیری دانش و سازمان دهی دانش برای مطالعه، انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده، پرسش نامه در چهار بخش است. مقدار آلفای کرونباخ برای پرسش نامه ی سرمایه ی اجتماعی 8/93 درصد، انتقال دانش ضمنی 3/87 درصد، به کارگیری دانش برابر با 84 درصد و پرسش نامه ی سازمان دهی دانش برابر با 84 درصد محاسبه شد که در سطح قابل قبولی است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از فرمول آماری تی تک نمونه ای، مدل هم بستگی و فرمول های رگرسیون و آنالیز واریانس، فرمول هم بستگی پیرسون با متغیر میانجی گر و ارائه ی مدل به روش معادلات ساختاری استفاده شده است.
یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که وضعیت مطلوبیت سرمایه ی اجتماعی، انتقال دانش ضمنی، به کارگیری دانش و سازمان دهی دانش در کتابخانه های عمومی استان آذربایجان غربی، بالاتر از متوسط بوده و ارتباط معناداری بین سرمایه ی اجتماعی و انتقال دانش ضمنی و به کارگیری دانش وجود دارد.
نتیجه گیری: نتایج نشان داد سرمایه اجتماعی بر انتقال دانش ضمنی و به کارگیری دانش مؤثر است. همچنین با توجه به یافته های مدل پیشنهادی، می توان نتیجه گرفت که متغیر سازمان دهی دانش به طور کلی (مستقیم و غیر مستقیم) بر ارتباط سرمایه ی اجتماعی و انتقال دانش ضمنی و به کارگیری دانش تأثیر گذار است.
بررسی رابطه ی بین مؤلفه های سرمایه ی اجتماعی و نشانه های اختلال شخصیت نمایشی در دانش آموزان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تحقیق حاضر با هدف تعیین ارتباط بین مؤلفه های سرمایه اجتماعی و نشانه های اختلال شخصیت نمایشی در دانش آموزان صورت گرفته است. پژوهش حاضر یک پژوهش توص یفی از شاخه پیمایشی است که جامعه ی آماری این پژوهش کلیه ی دانش آموزان مقطع پیش دانشگاهی در 5 ناحیه آموزش و پرورش شهرستان شهرکرد در سال 88 و ابزار تحقیق، آزمون بالینی چندمحوری میلیون 3 است که در ایران از پایایی و اعتبار بالایی برخوردار است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که شیوع نشانه های اختلال شخصیت نمایشی محرز شده در بین دانش آموزان 9/6 درصد و افراد در معرض خطر ابتدا به این اختلال 15 درصد می باشد؛ در حالی که شیوع این اختلال در جمعیت عمومی در حدود 2 تا 3 درصد است. با توجه به شیوع بالای افراد در معرض خطر ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی در صورت فراهم شدن عوامل و شرایط زمینه ساز، احتمال ابتلاء جدی به اختلال شخصیت نمایشی وجود دارد. بر اساس نتایج این پژوهش و ارتباط معنی دار بین مؤلفه های سرمایه اجتماعی اعتماد اجتماعی، تعهد اجتماعی و تضاد خانواده و نشانه های اختلال شخصیت نمایشی(05/0 P )، چنین به نظر می رسد که هر چه اعتماد اجتماعی و تعهد اجتماعی در جامعه افزایش یابد و نیز تضاد خانواده کاهش یابد، افراد آن جامعه از سلامت روانی و شخصیتی مطلوب تری برخوردار خواهند شد.
تحلیل عوامل اجتماعی- فرهنگی مؤثر بر تعهد اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های جامعه شناسی معاصر سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲
117 - 151
حوزههای تخصصی:
تعهد اجتماعی، یکی از اساسی ترین عوامل ایجاد نظم و ثبات اجتماعی در جوامع می باشد و شامل؛ وضعیتی احساسی، شناختی و رفتاری است که در فرد وفاداری و التزامی نسبت به جمع، قواعد، نقش ها، هنجارها و ارزشها ایجاد می کند و باعث می شود که فرد با انتظارات دیگران سازگاری و تطابق یابد، اگرچه در این راه متحمل هزینه نیز می شود. با توجه به این نقش اساسی، هدف مطالعه حاضر بررسی و شناسایی عوامل اجتماعی – فرهنگی مؤثر بر تعهد اجتماعی و به دنبال آن ارایه ی راهکارهای لازم برای ایجاد آن در جامعه به خصوص در بین جوانان و نوجوانان می باشد. برای این منظور، با استفاده از داده های پیمایشی در بین 400 نفر از دانش آموزان دوره ی متوسطه استان همدان به بررسی عوامل تأثیرگذار پرداخته می شود. برای تحلیل داده ها از رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. یافته ها نشان می دهند که بین متغیرهایی از قبیل؛ ارضای نیازهای فردی، سرمایه اجتماعی، ارزش های غیر مادی، رضایت اجتماعی، گروه مرجع فرهنگی و جامعه پذیری و متغیر تعهد اجتماعی یک رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.