مطالب مرتبط با کلیدواژه

آینده پژوهی


۳۴۱.

تحلیل استنادی مقالات علمی- پژوهشی آینده پژوهی در ایران

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی انقلاب اسلامی سال دوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۵) 35 - 55

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی تحلیل استنادی مقالات علمی - پژوهشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۱۴۲
قوانین و اسناد بالادستی ازجمله سند چشم انداز و برنامه های توسعه ای که آیینه تمام نمای پروژه های آینده نگارانه راهبردی کشورند، بیانگر اهمیت وافر مبحث آینده پژوهی هستند؛ لذا هدف این پژوهش، ارائه تصویر جامعی از پژوهش های آینده پژوهی صورت گرفته در کشور و کلان نگری مطالعات انجام شده در این حوزه است؛ به امید آنکه رهنمودی برای هدایت مطالعات و پژوهش های آتی درجهت توسعه و افزایش کمیت و کیفیت هرچه بیشتر مطالعات حوزه آینده پژوهی باشد. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و ازلحاظ روش پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی با استفاده از روش تحلیل استنادی است. جامعه آماری شامل 238 مقاله علمی- پژوهشی بدون محدودیت زمانی با روش تمام شماری از 4 مجله تخصصی آینده پژوهی ملی است. ابزار گردآوری داده ها نیز مطالعه کتابخانه ای، پیاده سازی و تحلیل داده ها در نرم افزار اکسل درقالب آمار توصیفی و نرم افزار MAXQDA جهت تحلیل محتواست. تحلیل محتوای 1144 کلیدواژه 238 مقاله موردمطالعه با استفاده از نرم افزار MAXQDA تحت 34 گروه موضوعی محوری طبقه بندی شد. یافته های پژوهش در حوزه های رویکرد و روش پژوهش، روش نمونه گیری، وابستگی سازمانی، مشارکت علمی و تحلیل محتوا جهت شناسایی حوزه های پژوهشی برتر آینده پژوهی در کشور بیانگر این حقیقت است که نوآوری و تنوع در تمام ارکان پژوهش، لازمه پژوهش های آینده پژوهی داخلی است.
۳۴۲.

مقدمه ای بر مبانی آینده پژوهی اسلامی

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی انقلاب اسلامی سال دوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۵) 57 - 89

کلیدواژه‌ها: اسلام آینده پژوهی امام (ع) آینده سنن الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۲۱۰
هدف: در این مقاله برآنیم تا باعنایت به اندیشه های اسلامی، به ترسیم مقدمه ای بر مبانی آینده پژوهی اسلامی بپردازیم. آینده پژوهی اسلامی در مذهب شیعه، همانند دیگر دیدگاه های این مذهب، برمبنای امامت و ولایت اس توار اس ت. روش: پژوهش حاضر با تبعیت از روش فراترکیب، به عنوان یکی از اقسام روش های کیفی موجود، به بررسی مبانی آینده پژوهی اسلامی در اسلام پرداخته است. یافته ها: در این مقاله ضمن انتقاد از مبانی حاکم بر مبانی آینده پژوهی غربی و نیز نوع نگاه آن، بیان می دارد، آینده پژوه اسلامی باید خود را از قید و بند تعاریف و اصول آینده پژوهی غیرالهی رها کند؛ چون مبانی کاملاً متفاوت است. البته این به معنای کنارگذاشتن روش های علمی و روش شناسی نیست؛ ولی به جای اینکه در قید و بند روش شناسی باشیم باید بر روش شناسی مسلط شویم و درنهایت یک روش شناسی بومی ایجاد نمائیم،تأکید شده است. نتیجه گیری: در اسلام آینده را ازمنظر امام معصوم(ع) باید دید و هر قدر بتوانیم به امام (ع) نزدیک شویم، می توانیم در تشعشع نور او آینده را بهتر ببینیم. به نظر می رسد پایه های ساخت آینده ازمنظر اسلام عبارت است از: صنع الهی، سنت های الهی، تولی وتبری، توسل، عبادات، رغبت، نیت، رجاء و خوف، روند، تصاویر، اقدام، زیارت، گناهان، شکر، رضا، تفویض، توکل، یقین، فنا و صبر
۳۴۳.

آینده اندیشی از منظر یهود

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی انقلاب اسلامی سال دوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۵) 113 - 145

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی آینده اندیشی یهود یهودی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۱۹۹
همواره شناخت آینده آرزوی دیرینه بشر بوده است و در قرن معاصر تلاش برای پیش بینی، شناخت و ترسیم آینده ها در ملل و ادیان مختلف در دو مسیر علمی و غیرعلمی (رمالی، طالع بینی و…) دنبال می شود. برای تکمیل پارادایم آینده پژوهی به جمع آوری دیدگاه های متفاوت نسبت به آینده(ها) نیاز داریم. در این مقاله آینده اندیشی از منظر یهود به روش مروری و از طریق مطالعه اسنادی، با بررسی رویدادهای تاریخی مؤثر بر آینده (بدیهی است در حال حاضر آینده آن زمان جزئی از تاریخ شده است.) آغاز شده است؛ که نشان می دهد حتی برخی وقایع حتمی پیش بینی شده از قبیل ظهور حضرت موسی علیه السّلام به عنوان منجی بنی اسرائیل چگونه تغییر پیدا کرده است و تغییر آینده در تفکر یهود تثبیت شده است. در ادامه پیشران های شکل دهنده آینده یهود شامل اعتقاد به ماشیح، گئولا، سرزمین موعود و قیامت و نحوه تعامل یهود با این پیشران ها، رویکرد فعالانه (در مقابل منفعلانه) آینده اندیشی یهود را نشان می دهد. می توان گفت سیطره جهانی صهیونیسم امروز نتیجه آینده اندیشی یهود در طول تاریخ بوده است؛ که مطمئناً مقابله با تفکر حکومت جهانی یهود جز با اولاً شناخت جامع و همه جانبه این تفکر و ابعاد مختلف آن و ثانیاً رویکرد فعالانه، آینده نگارانه و عملیاتی سازی آن در محور مقاومت امکان پذیر نخواهد بود.
۳۴۴.

رصد راهبردهای جنگ نرم ماهواره ای نظام سلطه علیه جمهوری اسلامی ایران (باتأکیدبر میزان تأثیرگذاری بر نسل جوانان آینده ساز)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی انقلاب اسلامی سال دوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۵) 147 - 190

کلیدواژه‌ها: جوانان جنگ نرم ماهواره تهدید ماهواره ای عملیات روانی آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۲۶۵
هدف این تحقیق، بیان نظریه های مختلف جنگ نرم ماهواره ای، بررسی ابعاد مختلف و میزان تأثیرگذاری بر عقاید نسل جوانان آینده ساز است که درراستای تحقق براندازی نرم حکومت جمهوری اسلامی ایران صورت می پذیرد و راهکارهای متعدد را برای مبارزه با تهدیدات ناشی از آن در آینده را بررسی می کند. روش تحقیق در این مقاله از نوع روش تحقیق کیفی، به شیوه  تحلیل مضمون بوده و برخی از قسمت های تحقیق نیز حاصل استنباط حرفه ای نگارندگان از میان متون مختلف موردمطالعه می باشد و ابزار جمع آوری اطلاعات آن نیز مطالعه کتابخانه ای است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که مهم ترین نقش جنگ نرم ماهواره ای در بخش رسانه ها و به خصوص رسانه های الکترونیکى است که باتوجه به قابلیت ها و کارکردهایی که دارند، می توانند درجهت حفظ سلامت و بهداشت روان و به عنوان یکی از عوامل تسهیل کننده هویت یابی برای جوانان کاربرد داشته و یا زمینه ساز بحران هویت و بیگانگی افراد از فرهنگ، ارزش ها و باورهای خود در آینده ای نزدیک شوند. مهم ترین راهبردهای  اساسی برای حل این مشکل باتوجه به اینکه بخش مهم هویت جوانان در درون جامعه شکل می گیرد، این است که  چنانچه نهادهای خانواده، مراکز آموزشی و محیط اجتماعی به وظیفه خود درقبال اعطای شخصیت و هویت مناسب، نسبت به افراد تحت پوشش خود خوب عمل کنند، می توانند زمینه مهمی برای رشد و شکوفایی خودباوری اجتماعى، خوداتکایى،خودیابى، آزاداندیشى، اعتماد به نفس، استقلال خواهى، عدم وابستگى، عزت نفس، رشد و توسعه و فتح قله های کمال فردی و اجتماعی میان جوانان آینده ساز باشد.
۳۴۵.

مرور نظام مند مطالعات آینده پژوهی بیمه های اتومبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه بیمه سال سی و ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۴۳) 209 - 240

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی بیمه های اتومبیل حمل و نقل مرور سیستماتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۱۶۶
هدف: بیمه های اتومبیل در ایران سهم قابل توجهی از فروش انواع بیمه را به خود اختصاص داده اند و حساسیت نسبت به تحولات آن در آینده بسیار زیاد است. پژوهش حاضر با هدف شناخت عوامل تاثیرگذار بر آینده بیمه های اتومبیل در جهان انجام شده است. روش شناسی: این پژوهش یک بررسی نظام مند است که در زمینه آینده بیمه، خودروها و سیستم حمل و نقل انجام شده است. در این مرور نظام مند علاوه بر مقالات منتشر شده در پایگاه های منتخب به گزارش های آینده نگارانه برخی مراکز تحقیقاتی نیز استناد شده است. این مطالعه با استناد به انتشارات پایگاه های پژوهشنامه بیمه، نور، سیویلیکا، آینده بان، پژوهشکده بیمه، ساینس دایرکت، امرالد، اشپرینگر، مک کینزی، رند، پی دبلیو سی، ارنست و یانگ، ویلیس تاورز واتسون، کپجمنای و غربال گری بر اساس کلمات کلیدی بیمه، اتومبیل/ خودرو و حمل و نقل انجام شده است. یافته ها: در این بررسی که با تعداد زیادی سند شروع شد، پس از چندین مرحله غرلبالگری در نهایت 71 مقاله و 64 گزارش مورد بررسی عمیق قرار گرفتند. از بررسی 551 روند، ابر روند، عامل و فاکتور و روابط علی و معلولی موثر بر آینده بیمه های اتومبیل، 197 مقوله به عنوان عامل تاثیرگذار در قالب 31 سازه شناسایی شده و در شش دسته فناورانه، محیط زیستی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، حقوقی و کسب و کار دسته بندی شدند. نتیجه گیری: بر اساس این بررسی، برخی از عوامل به صورت مستقیم و برخی به صورت غیرمستقیم، آینده بیمه های اتومبیل را دستخوش تغییر خواهند کرد.   طبقه بندی موضوعی : G22، O32، M10
۳۴۶.

واکاوی پیشران های مؤثر بر توسعه گردشگری کلانشهر رشت مبتنی بر رویکرد آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های برنامه و توسعه سال دوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۶) 161-186

کلیدواژه‌ها: توسعه گردشگری کلانشهر رشت آینده پژوهی پیشران های کلیدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۱۸۶
مطالعات آینده پژوهی با صنعت گردشگری می تواند جایگاه درخوری برای پژوهش در عرصه گردشگری شهری پدید آورد. پژوهش حاضر در پی واکاوی پیشران های کلیدی مؤثر بر توسعه گردشگری شهر رشت با رویکرد آینده پژوهی است. تحیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات و نتایج نهایی، پژوهشی کیفی محسوب می شود. برای انجام این پژوهش ابتدا 34 عامل به عنوان عوامل اصلی در غالب 5 بعد(زیست محیطی، اجتماعی-فرهنگی، برنامه ریزی-نهادی، زیرساختی-رفاهی، اقتصادی) استخراج شد و سپس با استفاد از روش دلفی عوامل پیشران شناسایی شدند. جهت تحلیل داده ها از روش تحلیل اثرات متقابل در نرم افزار MICMAC استفاده شد. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که باتوجه به وضعیت پراکندگی متغیرها، توسعه گردشگری کلانشهر رشت ناپایدار است. در ادامه رتبه بندی عوامل کلیدی صورت گرفت که متغیرهای توسعه روابط با همسایگان، حیات جانوری، وجود مراکز خرید، به ترتیب در رتبه های اول تا سوم قرار گرفتند. طبق بررسی های صورت گرفته در این حوزه، تاکنون مطالعه ای در ارتباط با آینده پژوهی توسعه گردشگری محدوده مورد مطالعه صورت نگرفته است، در نهایت چهار سناریو برای وضعیت آینده توسعه صنعت گردشگری کلانشهر رشت ارائه شد.
۳۴۷.

شناسایی و تحلیل متغیرهای راهبردی تأثیرگذار بر آینده استان یزد با رویکرد تحلیل ساختاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش سرزمین دوره هفدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۵) 567 - 586

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی برنامه ریزی راهبردی تحلیل آثار متقابل تحلیل ساختاری یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۰ تعداد دانلود : ۱۷۳
امروزه مدیران هوشمند در عصر پر از تغییرات و بی ثباتی تلاش می کنند، با شناخت فرصت ها و چالش ها و متغیرهای اثرگذار بر آینده سیستم تحت مدیریت خود، احتمال کسب موفقیت را افزایش دهند. مدیران استان یزد، در مقام یکی از استان های توسعه یافته کشور، همواره در تلاش اند تا با برنامه ریزی راهبردی و شناخت ظرفیت های استان و مدیریت چالش های احتمالی پیش رو در جهت رشد و توسعه پایدار گام بردارند. پژوهش حاضر برای نیل به این مقصود و درک تصویری واضح تر از آینده استان، با هدف شناسایی متغیرهای اثرگذار بر آینده استان یزد، انجام گرفت و تلاش شد تا با تحلیل ساختاری به روش میک مک اثر متقابل این عوامل بر یک دیگر بررسی و در نهایت پیشران های کلیدی شکل دهی آینده استان شناسایی شوند. متغیرهای مهم اثرگذار بر سیستم با روش مطالعه کتابخانه ای، پایش فضای مجازی، نظرسنجی از شهروندان، و کارگاه های آینده نگری شناسایی شدند. متغیرها با معیارهای اهمیت و عدم قطعیت اولویت بندی و مهم ترین آن ها وارد ماتریس آثار مستقیم و پس از تکمیل، با روش دلفی، وارد نرم افزار میک مک شدند. خروجی نرم افزار با نتایج روش دیمتل مقایسه و در نهایت متغیرهای عملکرد دستگاه ها، توسعه متوازن، اجرای برنامه آمایش، انواع گردشگری، و توجه به آب و محیط زیست به عنوان اثرگذارترین متغیرها در شکل دهی آینده استان شناسایی شدند.
۳۴۸.

تحلیل پیشران های کلیدی مؤثر بر پذیرش گردشگری جامعه محور در سکونتگاه های روستایی با رویکرد آینده پژوهی مطالعه موردی: شهرستان شیروان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۵ 171 - 202

کلیدواژه‌ها: جامعه محلی گردشگری جامعه محور آینده پژوهی شهرستان شیروان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۵۹
دهه پایانی قرن بیستم بسیاری از برنامه ریزان اجتماعی - اقتصادی، گردشگری را روش مطمئن با چشم انداز بسیار روشن برای توسعه روستاها، به ویژه محروم ترین آن ها معرفی کرده اند. به طوری که مشارکت جوامع محلی و تمرکززدایی از مراجع برنامه ریزی دیرزمانی است، به عنوان یکی از اصول پذیرفته شده در برنامه های توسعه پیراشهری کشورهای پیشرفته به کار گرفته می شود. لذا هدف پژوهش حاضر این است که عوامل کلیدی و پیشران های اصلی بر پذیرش گردشگری جامعه محور در سکونتگاه های روستایی شهرستان شیروان شناسایی و تحلیل شود. روش تحقیق این پژوهش از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی است، جمع آوری اطلاعات به روش اسنادی و میدانی بوده است. پرسش نامه جهت استخراج پیشران های کلیدی مؤثر بر شکل گیری گردشگری جامعه محور در سکونتگاه های روستایی شهرستان شیروان، در قالب پرسشنامه میک مک تهیه و در بین اعضای جامعه نمونه توزیع و تکمیل شده است. تعداد 25 پرسشنامه برای کارشناسان حوزه روستایی، ارگان های مربوطه در نظر گرفته شد. جهت تجزیه وتحلیل داده ها و تحلیل ساختاری تأثیرگذاری هریک از شاخص های مؤثر بر شکل گیری گردشگری جامعه محور سکونتگاه های روستایی از نرم افزار Micmac استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد، با توجّه به امتیاز بالای اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، عوامل16 گانه در 4 گروه اصلی پیشران های کلیدی در آینده توسعه گردشگری سکونتگاه های روستایی شهرستان شیروان شناسایی شدند که عوا ملی از قبیل فزونی درآمد فعالیت های وابسته به بخش گردشگری، مستقیم(+2) غیرمستقیم (961+)، رضایت کلی بازدیدکننده ها از جاذبه های گردشگری و رتبه بندی با توجه به هدف بازدید مستقیم(2+) غیرمستقیم(487+)، تنوع سرمایه گذاران در بخش گردشگری و افزایش سرمایه گذاری های غیردولتی در روستا مستقیم(1+)غیرمستقیم(513+)، اقلیم مناسب گردشگری، وجود چشم اندازهای زیبا، شگفت انگیز و منحصربه فرد و مراتع غنی و انواع گیاهان دارویی و خوراکی، مستقیم (1+)غیرمستقیم (297+) از مهم ترین عوامل به شمار می رود.
۳۴۹.

ارزیابی راهبردی ساختار فضایی شهرها با تأکید بر الگوهای نوین آمایش شهری، نمونه پژوهش: شهر یاسوج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال یازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۴۲) 117 - 144

کلیدواژه‌ها: آمایش شهری توسعه ی شهری آینده پژوهی شهر یاسوج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۲۰۳
هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و تحلیل پیشران های توسعه و همچنین تدوین سناریوهای مطلوب توسعه در شهر یاسوج بر پایه رویکرد آینده پژوهی و سناریونویسی می باشد. روش پژوهش حاضر از نوع تحلیل راهبردی کیفی/ کمی و منطبق بر رویکرد ساختاری و شبه ریاضی و منطبق برگزینش چندگانه موضوعات و روش های آینده نگاری و سناریو مبنا است. حجم جامعه آماری پژوهش حاضر، کلیه خبرگان و کارشناسان که با موضوع توسعه منطقه ای، توسعه شهری، آمایش شهری و رویکرد آینده پژوهی و سناریونویسی، آشنایی کامل دارند. همچنین روش نمونه برداری، نمونه برداری هدفمند و نمونه آماری، تعداد 30 نفر از خبرگان، کارشناسان، اساتید دانشگاهی، مدیران اجرایی استان و دانشجویان دکتری مرتبط با موضوع توسعه منطقه ای، توسعه شهری، آمایش شهری و رویکرد آینده پژوهی و سناریونویسی، به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اصلی تجزیه وتحلیل داده ها و اطلاعات پژوهش، نرم افزار آینده پژوهی (Micmac) مبتنی بر تحلیل اثرات متقاطع و نرم افزار سناریونویسی مورفول (Morphol) مبتنی بر مدل مورفولوژیکی اینرسی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که، توسعه مطلوب و هدفمند شهر یاسوج مبتنی بر توجه به ابعاد و مؤلفه های 17 پیشران کلیدی (اشتغال با وزن عددی (95/0)، قدرت تصمیم گیری در سطوح ملی (89/0)، بورس بازی زمین (70/0)، حکمروایی خوب (70/0)، سهم بخش خصوصی از اقتصاد (65/0)، مدیریت آب (70/0)، حمل ونقل (67/0)، مدیریت هوشمند شهری (52/0)، اشتغال پایدار روستایی (53/0)، صنایع دستی (46/0)، تحمل اجتماعی (89/0)، مدیریت قومی و قبیله ای (47/0)، فرهنگ شهروندی (37/0)، تولیدات کشاورزی (37/0)، جاذبه های گردشگری (30/0)، گیاهان دارویی (45/0) و ساختار فضایی فعالیت ها (45/0)، می باشد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل و برنامه ریزی سناریو مبنا نشان می دهد که قلب و هسته مرکزی و همچنین شاکله توسعه ی شهر یاسوج بر مبنای راهبرد گردشگری (48/0) است.
۳۵۰.

شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی مؤثر بر تامین مسکن مناسب برای گروه های کم درآمد در شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۷۸ 219 - 242

کلیدواژه‌ها: گروه های کم درآمد برنامه ریزی مسکن آینده پژوهی تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۲ تعداد دانلود : ۱۶۵
شیوه های برنامه ریزی و مداخله درزمینه تولید مسکن، عرضه زمین و استانداردهای شهری وضع شده ناکارآمد بوده و نفعی برای کم درآمدترین اقشار نداشته است. از سوی دیگر، سیاست هایی که برساخت مسکن برای طبقات با استطاعت پایین تأکید ورزیده اند، توجه اندکی به آثار محیطی آن معطوف نموده اند. ذکر این نکته نیز بسیار اهمیت دارد که چالش تأمین مسکن گروه های کم درآمد شهری در کشور های درحال توسعه صرفاً به تهیه خود مسکن محدود نمی شود. کمبود فضای سکونتی و فضا های داخلی خانه و نا کارآمدی امکانات گرمایشی و سرمایشی، نا امنی در برابر مخاطرات طبیعی، از مهم ترین مواردی محسوب می شود که به هنگام سیاست های تأمین مسکن برای این گروه ها موردتوجه و مطالعه قرار نمی گیرد. از سوی دیگر طبق اظهارات کارشناسان، برنامه های تأمین مسکن گروه های کم درآمد، تنها مسکّنی برای زخم متورم مسکن در بین این گروه های درآمدی بوده است؛ توده بزرگی از خانوار ها که در شرایط بی مسکنی، تنگ مسکنی و بد مسکنی قرار دارند، نشان از عدم وجود دید کلان نسبت به این بخش و نا کارآمدی سیاست های اجراشده در بخش مسکن و حل معضل آن در کشور می باشد و به دلایل متعدد این سیاست ها همواره از سوی مردم و منتقدان با چالش های جدی مواجه است، به گونه ای که در حال حاضر مدیران و برنامه ریزان این حوزه متقاعد شده اند که بسیاری از سیاست-ها و سرمایه گذاری ها در بخش مسکن شاید باعث بهبود مقطعی در این بخش شود ولیکن راهکاری برای دستیابی به شرایط مطمئن و پایدار نخواهد بود. آنچه نیاز است، تجدیدنظر در رویکرد های کلان مدیریتی و به کار گیری ابزار های جدید در برنامه-ریزی است، ابزار هایی که ویژگی موج سوم مدیریت (تغییر برای انطباق با محیط آینده) در آن معنا یابد. در این راستا این پژوهش قصد دارد به شناسایی و بررسی مهم ترین عوامل مؤثر بر تأمین مسکن مناسب برای گروه های کم درآمد شهری در شهر تبریز، بپردازد.
۳۵۱.

شناسایی متغیرهای کلیدی مؤثر بر توسعه میان افزا در بافت های ناکارآمد مرکزی شهر با بهره گیری از آینده پژوهی (مطالعه موردی: محله شهشهان شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 82 - 83

کلیدواژه‌ها: توسعه میان افزا بافت ناکارآمد آینده پژوهی متغیرهای کلیدی محله شهشهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۳ تعداد دانلود : ۱۹۱
یکی از معضلات بزرگ شهرهای معاصر، رشد ناموزون وگسترش افقی آنهاست که حاصل عدم توجه به توسعه فضاهای درونی شهر می باشد. به همین دلیل، رویکردهایی چون توسعه میان افزا با هدف توسعه مجدد بافت های ناکارآمد مرکزی شهر بیش از پیش اهمیت یافته است. از طرفی، گذر زمان ناکارآمدی شیوه های برنامه ریزی سنتی در تحقق این توسعه را به ما نشان می دهد. از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی متغیرهای کلیدی مؤثر بر تحقق توسعه میان افزا در بافت های ناکارآمد مرکزشهر و با تأکید برمحله شهشهان شهر اصفهان با بهره گیری از رویکرد آینده پژوهی به عنوان یکی از رویکردهای نوین برنامه ریزی در حل مسائل غیرقابل پیش بینی و عدم قطعیت ها می باشد. نوع تحقیق بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت و روش برپایه روش های نوین علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که در دو مرحله شناسایی متغیرهای اولیه از روش دلفی و تعیین متغیرهای کلیدی از روش تحلیل ساختاری به کمک نرم افزار MIC MAC بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش نشان داد که از مجموع 40 متغیر بررسی شده، پنج متغیر بیشترین تأثیرگذاری و تأثیرپذیری را برکل سیستم دارند و به عنوان متغیرهای کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده توسعه میان افزا و کاهش فرسودگی در محله شهشهان قابل معرفی هستند که عبارتند از: تعدیل نقش و عملکرد فرامحلی محله شهشهان، تناسب مشوق های نوسازی-بهسازی با توان بهره گیری ساکنین از آن، افزایش  مشارکت ساکنین، رفع مشکلات مالکیت زمین و مسکن و بهبود نظام ارتباطات ودسترسی ها در سطح محله. این متغیرها بیشترین نقش را در وضعیت آینده تحقق توسعه میان افزا در محله شهشهان ایفا می کنند و زمینه ساز تدوین سناریوهای توسعه آتی این محله محسوب می شوند.
۳۵۲.

شناخت عامل های اثرگذار بر مسائل شهری ایران با رویکرد عدالت اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه فضای شهری سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۴) 57 - 76

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی عدالت عدالت اجتماعی مسایل شهری ایران میک مک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۱۹۷
با شکل گیری دیدگاه قطب رشد پس از اصلاحات ارضی دهه 40 و همچنین ادامه روند افزایش جمعیت و مهاجرت روستاییان به شهرها بعد از انقلاب، تمرکز سرمایه گذاری ها به ویژه در شهرهای بزرگ و بی توجهی به توزیع عادلانه قدرت، ثروت و امکانات در سایر نواحی شهری کشور تشدید شده است. بر این اساس، هدف این پژوهش شناسایی متغیرهای کلیدی و اثرگذار و روابط حاکم میان متغیرها در سیستم شهری ایران به منظور تحقق عدالت اجتماعی طی بازه زمانی کوتاه مدت در افق 1410 است. از این رو، فرآیند پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و بر حسب رهیافت تحقیق، توصیفی-اکتشافی است. داده ها به کمک تکنیک پویش محیطی و با مشارکت 16 متخصص رشته برنامه ریزی شهری در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی به عنوان اعضای پانل خبرگان گردآوری شده که برآیند آن، شناسایی 21 متغیر اولیه جهت بررسی وضعیت آینده عدالت اجتماعی در شهرهای ایران است. شناسایی متغیرهای اثرگذار و اثرپذیر و روابط  حاکم بر میان متغیرها از روش پرکاربرد در آینده پژوهی،  «تحلیل ساختاری»، متغیرها استفاده شده است. نتایج تحقیق مبین آن است، متغیر «آموزش حقوق شهروندی»، در محیط سیستم از ثبات و اثرگذاری بسیار بالایی برخوردار است. همچنین، متغیرهای «ایجاد فرصت برابر» و «دموکراسی شهری» به عنوان متغیرهای دو وجهی، «توزیع عادلانه قدرت و ثروت» به منزله متغیر ریسک و متغیرهای هدف شامل «تخصیص عادلانه منابع و امکانات» و «استحقاق»، دارای اثرگذاری و اثرپذیری بسیاربالایی هستند. این متغیرها از ظرفیت بسیار زیادی جهت تبدیل شدن به بازیگران کلیدی سیستم جهت تحقق عدالت اجتماعی در شهرهای ایران برخوردار می باشند.
۳۵۳.

شناسایی مؤلفه های آتی زیست پذیری شهری با رویکرد آینده پژوهی، مطالعه موردی: شهر مهاباد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر پایدار دوره ۴ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 99 - 113

کلیدواژه‌ها: زیست پذیری شهری پیشران ها آینده پژوهی تحلیل اثرات متقاطع شهر مهاباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۱ تعداد دانلود : ۱۸۵
هدف این پژوهش با شناسایی پیشران های مؤثر بر چشم انداز آتی زیست پذیری شهر مهاباد است. پژوهش حاضر بر حسب هدف کاربردی، از حیث روش پیمایشی در سطح اکتشافی و مبتنی بر رویکرد آینده پژوهی صورت گرفته است. با توجه به ماهیت این تحقیق، نخست با استفاده از روش گلوله برفی افتراقی تعداد 24 نفر از متخصصان و مسئولان اجرایی سازمان های دولتی مرتبط با امور زیست محیطی که بایستی در بحث مشارکت داشته باشند را شناسایی و انتخاب نموده و سپس از روش دلفی و مطالعات اسنادی برای تعیین پیشران های کلیدی استفاده گردید. همچنین از روش تحلیل ساختاری و نرم افزار Mic Mac جهت وزن دهی و شناسایی مهم ترین پیشران های اثرگذار بر زیست پذیری شهر بهره گرفته شده است. نتایج ناشی از تحقیق نشان داد که با توجه به امتیاز بالای تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم از میان 40 متغیر، 10 پیشران کلیدی از جمله؛ کیفیت شبکه معابر، برخورداری از روشنایی کافی در معابر، دسترسی به حمل ونقل عمومی و پارکینگ، میزان سازگاری کاربری ها، دسترسی به پیاده راه ها و مسیرهای دوچرخه سواری، نسبت ساخت معابر پیاده رو به وسعت کل، درآمد کافی برای خانوارها، میزان سرمایه گذاری های دولتی، دسترسی کافی به تأسیسات شهری (اینترنت، برق، گاز و..) و میزان آلودگی هوا در آینده زیست پذیری شهر مهاباد تأثیرگذارند. مطابق نتایج ده پیشران در ستون اثرگذاری بیشترین سهم را در اثرگذاری مستقیم داشته اند که از این تعداد 8 متغیر در اثرگذاری غیرمستقیم هم با جابجایی های اندکی مجدداً تکرار شده اند و فقط متغیرهای " درآمد کافی برای خانوارها" از رتبه 7 به رتبه 12 و متغیر » و متغیر" میزان آلودگی هوا " هم از رتبه 10 به 14 منتقل شده است. در اثرپذیری، 9 پیشران از 10 پیشرانی که در ستون اثرپذیری مستقیم وجود دارند همان پیشران هایی هستند که با تغییراتی در رتبه بندی ها در اثرپذیری غیرمستقیم هم تکرار شده اند. علاوه بر این متغیر " کیفیت دسترسی به کاربری های اوقات فراغت و تفریحی" از رتبه 10 به رتبه 11 کاهش یافته و متغیر "کیفیت بصری خیابان" از رتبه 11 به 10 منتقل شده است.
۳۵۴.

شناخت عوامل مؤثر بر توسعه پایدارشهری در شهر مشهد با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: مناطق شهری 1 و 2)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۲۳) 25 - 40

کلیدواژه‌ها: پایداری متغیرهای کلیدی آینده پژوهی شهر مشهد سناریو نگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۱۴۳
با توجه به اینکه توسعه پایدار در محیط های شهری از اهمیت ویژه ای برخوردار است،  لذا این مطالعه سعی دارد تا با بهره گیری از رویکرد آینده پژوهی و با توجه به عوامل مختلف پایداری، به تحلیل این عوامل در قالب یک سیستم در مناطق 1 و 2 شهر مشهد بپردازد. بدین منظور، این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد، تکمیل پرسشنامه، مصاحبه و تحلیل های نرم افزاری انجام شده است. بر اساس مطالعات انجام شده گذشته 30 متغیر اولیه پایداری انتخاب شده و در نهایت بر مبنای نظرات 30 کارشناس، شش متغیر کلیدی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی_فرهنگی، کالبدی و زیست محیطی برای منطقه 1 و شش متغیر کلیدی در ابعاد اقتصادی و کالبدی برای منطقه 2 در ماتریس اثرات متقاطع نرم افزار میک مک شناسایی شد. در ادامه، پس از تعریف وضعیت های مطلوب، میانه و فاجعه برای هریک از متغیرهای کلیدی، از جامعه آماری خواسته شد تا با توجه به شرایط مناطق مورد مطالعه، به تأثیرگذاری هر یک از این وضعیت ها بر یکدیگر در بازه 3- تا 3 بپردازند تا با استفاده از نرم افزار سناریو ویزارد به تحلیل الگوهای پیش روی مناطق مورد مطالعه پرداخته شود. نتایج حاصل از این تحلیل، یک سناریو مطلوب و یک سناریو فاجعه را برای منطقه 1 و پنج سناریو مطلوب، یک سناریو میانه و یک سناریو فاجعه را برای منطقه 2 پیش بینی می کند که در صورت عدم تحقق سناریو اول که مطلوب ترین آینده پیش روی هر منطقه است، تحقق سناریو میانه که در واقع همان وضعیت فعلی و سناریو فاجعه که تخریب و کاهش عوامل پایداری است، دنبال خواهد شد. همچنین اگرچه پایداری نهادی نقش کلیدی در پایداری مناطق ندارد، اما به شدت بر سایر متغیرهای پایداری تأثیرگذار است. با توجه به نتایج تحلیل ماتریس اثرات متقاطع، ابعاد کالبدی، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی در پایداری منطقه 1 و ابعاد کالبدی و اقتصادی در پایداری منطقه 2 نقش کلیدی ایفا می کنند.
۳۵۵.

بررسی ضرورت توجه به آموزش های محیط زیستی مبتنی بر مطالعات آینده پژوهی در دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزش محیط زیست و توسعه پایدار سال دهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱ 111 - 129

کلیدواژه‌ها: آموزش محیط زیست آینده پژوهی برنامه درسی دوره ابتدایی محتوای درسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۲۲۸
پژوهش حاضر با هدف بررسی ضرورت توجه به آموزش های محیط زیستی مبتنی بر مطالعات آینده پژوهی در دوره ابتدایی صورت گرفته است. این پژوهش در زمره ی تحقیقات کاربردی و از نوع توصیفی می باشد و در دو بخش تحلیل محتوا و تکنیک دلفی انجام شده است. در بخش تحلیل محتوا، جامعه و نمونه ی آماری، کلیه ی کتاب های درسی دوره ابتدایی در سال ۹۹-۹۸ بود که از طریق آمار توصیفی و با ابزار فهرست وارسی از طریق نرم افزار Excel انجام شد. فهرست وارسی شامل ۷ مؤلفه اصلی و ۳۰ مؤلفه فرعی بود که روایی آن مورد تأیید کارشناسان علوم تربیتی قرار گرفت و پایایی آن از طریق روش هولستی ۹۲/۰ محاسبه گردید. در بخش دوم، نتایج به دست آمده از تحلیل محتوا، از طریق تکنیک دلفی در اختیار ۳۰ تن از صاحب نظران و خبرگان حوزه ی آینده پژوهی، محیط زیست و برنامه درسی قرار گرفت که با روش گلوله برفی انتخاب شدند. این تکنیک در سه دور تا رسیدن به نقطه ی اشباع ادامه پیدا کرد. توافق در دور دوم و سوم دلفی در نرم افزار SPSS 26 به روش کندال، ۵۸۴/۰ و ۷۸۷/۰ محاسبه گردید. درنهایت نتایج دلفی نشان داد که محتوای کتاب های دوره ابتدایی ازلحاظ آموزش های محیط زیستی نیاز به بازنگری و اصلاح دارند و در این بازنگری دو موضوع زباله و هوا به دلیل بحران هایی که در آینده ایجاد خواهند کرد، باید در اولویت قرار گیرند. هم چنین پیشنهاد شد در بازنگری محتوای محیط زیستی کتاب های درسی، در دوره اول ابتدایی رویکرد مهارت محور و در دوره دوم رویکرد پژوهش محور در نظر گرفته شود.
۳۵۶.

شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی مؤثر بر شکل گیری شهرهای خلاق میانه اندام با استفاده از آینده-پژوهی (مطالعه موردی: شهر بناب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هویت شهر سال ۱۴ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۳ 75 - 88

کلیدواژه‌ها: شهر خلاق آینده پژوهی پیشران شهر میانه اندام بناب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۳۴
مفهوم شهر خلاق میانه اندام از توجه به ابعاد منحصربه فرد انسانی و محیطی این شهرها ناشی می شود که به دلیل جدید بودن موضوع، نیازمند تحلیل بیشتر به برای شناسایی پیشران های کلیدی است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی در شکل گیری شهرهای خلاق میانه اندام بناب است. نوع تحقیق کاربردی و ازنظر ماهیت تحلیلی- اکتشافی است. برای استخراج متغیرها، از 98 کارشناس و برای تحلیل متقاطع، از 40 خبره استفاده شد. مؤلفه های شناسایی شده، 10 معیار اصلی، 16 زیر معیار و 106 متغیر است. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از روش های ترکیبی پنل خبرگان، اﺛﺮات ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ و نرم افزار MICMAC استفاده شد. یافته ها نشان داد که وضعیت سیستم شهر خلاق در بناب ناپایدار است. همچنین 14 پیشران کلیدی، بیشترین مقدار تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم بر خلاقیت شهری بناب داشتند که از این تعداد، شش پیشران مربوط به طبقه خلاق و سه پیشران مربوط به زیرساخت های خلاق بوده است.
۳۵۷.

آینده پژوهی و مدلسازی نرم افزاری روابط ایران و انگلستان از منظر مؤلفه های قدرت هوشمند با تمرکز بر جغرافیای سیاسی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲-۲ (پیاپی ۳۸) 655 - 670

کلیدواژه‌ها: جغرافیای سیاسی رئالیسم نئوکلاسیک آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۲۰۳
جغرافیای سیاسی به طور کل درگیر تحلیل فضایی پدیده های سیاسی است ضمن اینکه به اختصاصات فضایی فرآیند سیاسی نیز توجه دارد. در جغرافیای سیاسی مفهوم منطقه، یک فضای جغرافیایی است که از یک سلسله پدیده های مشابه و عوامل پیوند دهنده در محیط تشکیل شده است که دارای یک شخصیت جغرافیایی یکپارچه و متمایز از دیگر مناطق است. در این تحقیق، قدرت هوشمند جمهوری اسلامی ایران و ارائه یک مدل مهندسی شده در روابط فی مابین ایران و کشور انگلستان با تمرکز بر جغرافیای سیاسی ایران بررسی، تجزیه و تحلیل شده است. در این راستا نقش پارامترهای قدرت، فرهنگ و قدرت هوشمند که تا بحال در برقراری روابط سیاسی، اقتصادی و غیره جدی گرفته نشده بودند برجسته خواهد شد. نتایج این تحقیق در برقراری صلح و امنیت پایدار بین المللی و درک متقابل و همچنین رفع مشکلات و معضلاتی که مانع توسعه پایدار ج.ا.ایران در حال و آینده می شود اثربخشی ویژه ای خواهد داشت. مفاهیم نوین قدرت هوشمند که بر بستر تجارب معاصر بین المللی جایگاه خود را در ادبیات قدرت و سیاست پیدا کرده است، موضوع فهم و به کارگیری مولفه های قدرت هوشمند را به منظور افزایش توانمندی ها در ابعاد مختلف به ویژه بازدارندگی ج.ا. ایران در برابر هرگونه تهدیدات خارجی و داخلی را حائز اهمیت نموده است. مهندسی روابط بین الملل به کمک نرم افزارهای تحلیلی و آماری با استفاده از داده های میدانی در قالب مصاحبه ها و پرسشنامه ها و همچنین مطالعات اسنادی انجام شده است.
۳۵۸.

شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی موثر بر ایجاد برندینگ شهری با رویکرد آِینده پژوهی، مطالعه موردی کلانشهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱-۳ (پیاپی ۳۹) 23 - 41

کلیدواژه‌ها: برندینگ شهری آینده پژوهی تحلیل ساختاری میک مک کلانشهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۲۰۳
امروزه هریک از شهر های جهان به فراخور ظرفیت، امکانات و فعالیت های خود از نوعی شهرت و آوازه برخوردارند که از آن به عنوان برند شهری یاد می شود. برای اینکه یک شهر دارای برند خوب باشد بایستی از ویژگی های متمایزی برخوردار باشد. و مولفه هایی را جهت برند شدن داشته باشد. بدین منظور در این پژوهش سعی گردیده است که پیشران-های کلیدی موثر بر ایجاد برندینگ در کلانشهر تبریز شناسایی و تحلیل شوند. در این پژوهش ابتدا با تکنیک پویش محیطی و دلفی، 31 عامل در پنج بعد زیرساخت های اساسی و تسهیلات خدماتی و عمومی شهر، بعد جاذبه های تاریخی و معماری و تفریحی، بعد حمل و نقل و ترافیک، بعد وجه بین المللی و شناخت شهر، بعد فرهنگی و مسائل فرهنگی استخراج شده و سپس با استفاده از روش دلفی ، ماتریس اثرات متقاطع مولفه ها تشکیل گردیده است. در مرحله بعدی از طریق نرم افزار میک مک نسبت به تحلیل ماتریس اقدام شده است. نتایج حاصل از پراکندگی متغیر ها در محور تاثیر گذاری و تاثیر-پذیری عوامل در نرم افزار میک مک، حاکی از ناپایداری سیستم در ایجاد برندینگ برای محدوده مورد مطالعه است و بر همین اساس پنج دسته متغیر مورد شناسایی قرار گرفت. در نهایت با توجه به امتیاز بالای اثر گذاری مستقیم و غیرمستقیم عوامل، ده عامل اصلی به عنوان پیشران های کلیدی در ایجاد برند شهری برای کلانشهر تبریز مورد شناسایی قرار گرفتند. از بین پیشران-های مورد بررسی نیز، متغیر های بعد وجه بین المللی بیشترین تأثیر را بر ایجاد برندینگ در محدوده مورد مطالعه و عوامل مربوط به بعد حمل و نقل و ترافیک کمترین درجه تأثیرگذاری را به خود اختصاص دادند.
۳۵۹.

رویکرد آینده پژوهانه به بازآفرینی خلاق بافت تاریخی شهر گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱-۳ (پیاپی ۳۹) 201 - 217

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی بازآفرینی خلاق بافت تاریخی گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۸ تعداد دانلود : ۱۷۱
گذر زمان و ویژگیهای شهرهای معاصر به ما نشان داده رویکردهای برنامه ریزی گذشته توان پاسخ به مسائل امروزی شهر را ندارد.بافت تاریخی شهرها بدلیل عدم توجه و برنامه ریزی مناسب از نوعی فرسودگی کالبدی و عملکردی رنج می برند. از این رو،رویکرد » آینده پژوهی« به عنوان الگویی جدید،با هدف پاسخگویی به مسأله های غیرقابل پیش بینی، آینده های ممکن و مطلوب در دهه های اخیر ظهور کرده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش ترکیبی از روش های اسنادی و پیمایشی و از نظر ماهیت، براساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمی و کیفی انجام گرفته است. در این پژوهش ابتدا با تکنیک پویش محیطی و دلفی، 40 عامل اولیه استخراج شده و سپس با استفاده از روش دلفی مدیران، ماتریس اثرات متقاطع مولفه ها تشکیل گردیده است. در مرحله بعدی با استفاده از تحلیل ساختاری در نرم افزار MICMAC نسبت به تحلیل ماتریس اقدام شده است. براساس نتایج خروجی حاصل از نرم افزار و با توجه به امتیاز بالای اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، چهارده عامل اصلی کلیدی در آینده باز آفرینی خلاق بافت تاریخی شهر گرگان تأثیرگذارند. از میان پیشران های کلیدی بدست آمده نیز تامین منابع مالی،سیاست های کلان دولت و طرح های مصوب گردشگری، بالاترین امتیاز تاثیرگذاری را داشته در مقابل سیاست های تشویقی، شبکه حمل ونقل سواره و کارآفرینی امتیاز کمتری در میزان تاثیرگذاری را روند آینده بازآفرینی خلاق بافت تاریخی شهر گرگان را دارند.
۳۶۰.

به سوی برنامه ریزی در عصر جدید؛ مطالعه تطبیقی برنامه ریزی شهری و منطقه ای با آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 93 - 110

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی جامع - عقلانی آینده پژوهی روش تحلیل لایه ای علی تغییر و پیچیدگی پساساختارگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۱۷۸
در دوره تورم شهری و لگام گسیختگی شهرنشینی، شاهد تقابل دو سیستم پیچیده زمین یعنی زیست کره (زمین، دریا و جو) و تکنولوژی کره (شهرها، صنعت، تجارت و دولت) هستیم. از سویی ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز ﺳﺮیعتر از ﻫﺮ زﻣﺎن دیﮕﺮی در ﺣﺎل ﺗﻐییﺮ اﺳﺖ و دست خوش و آبستن تحولات گسترده. این تغییر و تحول گسترده با پیروی از روندی غیر خطی، پیچیدگی و عدم قطعیت های فراوانی را رقم می زند که نحوه مواجهه با آن را بسیار مشکل می نماید. در چنین شرایطی دریافته ایم که برنامه ریزان شهری و سیاست گذاران، رویکرد آینده مدار کارامدی ندارند که به آن ها این توانایی را دهد که از تغییرات قریب الوقوع، آماده شدن موثر (فعّال) برای پیامدهای متعاقب و پرداختن به پیچیدگی های ذاتی و سردرگم پیشی بگیرند. یکی از مهمترین دلایل این مسأله، ناکارآمدی ابزارهای شناختی در تصمیم گیری و برنامه ریزی رایج و جاری است. در بسیاری موارد، عدم درک صحیح شرایط و علل پدیده ها و نیز تبعیت فرایند برنامه ریزی از مراحل کلیشه ای، باعث بروز مشکلات متعدد در جامعه هدف برنامه ریزی و عدم تحقق طرح ها و برنامه ها می شود. روش تحلیل لایه ای علّی یکی از روش های بسیار مهم و تأثیرگذار در حوزه آینده پژوهی است که به دنبال ترکیب و یکپارچه سازی دیدگاه های تجربی، تعبیری، انتقادی و یادگیری حین عمل است و بر مبنای آن می توان تحلیل بسیار عمیق تری از علل مسائل پیچده در فضای آشوبناک شهری ارائه داد و از پی آن تصمیماتی مقرون به واقعیت گرفت