سیده پروین حسینی

سکونتگاه های پیراشهری مکان هایی هستند که در معرض تغییرات هویتی بین روستا و شهر قرار دارند، لذا مطالعه وضعیت هویت مکانی ساکنان این سکونتگاه ها می تواند بستری برای توسعه آتی آن ها را فراهم نماید. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، بررسی وضع شکل گیری شاخص های هویت مکانی در سکونتگاه های پیراشهری شیروان است. این تحقیق بر اساس هدف از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی می باشد. برای بررسی چهارچوب نظری پژوهش از روش اسنادی و کتابخانه ای و جهت بررسی شاخص های هویت مکانی در سکونتگاه های روستایی پیراشهری از مطالعات میدانی و ابزار پرسشنامه استفاده گردیده است. جامعه آماری تحقیق شامل(4584) خانوار ساکن  طبق بافر 10 کیلومتر در تمامی 15روستای واقع در پیرامون شهرشیروان است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 252خانوار به عنوان خانوارهای نمونه برآورد و به روش تصادفی مورد پرسشگری قرار گرفتند. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از روش های CoCoSo ،  CRITIC و جهت ترسیم نقشه ها از  GIS و آزمون Tتک نمونه ای در نرم افزار  SPSS استفاده گردیده است. یافته های تحقیق مؤید آن است که از میان شاخص های هویت مکانی(تمایز، تداوم و پیوستگی، خودکارآمدی، عزت نفس)، شاخص خودکارآمدی و تداوم، به ترتیب با میانگین های (014/3-) و(116/5-) به عنوان مهم ترین شاخص های رشد هویت مکانی در روستاهای موردمطالعه بوده اند درنهایت نتایج تحلیل فضایی نشان می دهد به لحاظ برخورداری از شاخص های هویت مکانی  روستاهای گره زو، کلاته هندی و محمدآباد به ترتیب رتبه های اول تا سوم دارای بیشترین میزان رتبه و روستاهای خانلق، اله آباد سفلی و ورگ دارای کمترین رتبه به لحاظ برخورداری از شاخص های هویت مکانی هستند. 

امروزه دنیای اقتصاد، از اقتصاد مدیریت محور با مقیاس بزرگ به اقتصاد کارآفرین محور با مقیاس کوچک روی آورده است و کارآفرینی به خصوص در کسب و کارهای کوچک و متوسط به عنوان راهکاری برای سازاگاری با محیط متغیر پیرامون و نیروی محرکه اقتصاد شناخته شده است. به همین منظور این پژوهش با هدف تحلیل موانع اقتصادی توسعه کارآفرینی گردشگری نواحی روستایی انجام شده که از لحاظ ماهیت و روش توصیفی تحلیلی و با توجه به اهداف کاربردی می باشد. جامعه آماری در این پژوهش شامل افراد ساکن در روستاهای دهستان زوارم می باشد. در جمع آوری اطلاعات و داده ها از مطالعات کتابخانه ای و میدانی (مشاهده و تکمیل پرسشنامه) استفاده شده است، پس از جمع آوری اطلاعات از راه پرسشنامه، داده ها با استفاده از همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین موانع اقتصادی با تغییر نهادی ساختاری با 235/0 درصد رابطه مستقیم وجود دارد، تا سطح 95 درصد معنادار می باشد، و موانع اقتصادی تأثیرگذار به حساب می آیند، این درحالی است که موانع اقتصادی (نارسایی تسهیلات اقتصادی، نارسایی نظام های حمایتی، شکاف عرضه و تقاضا، نارسایی هماهنگی و مشارکت اقتصادی، سیاست گذاری و قوانین) مهم و تأثیرگذار به حساب می آیند، به گونه ای که شاخص نارسایی هماهنگی و مشارکت اقتصادی(388/0)، نارسایی نظام های حمایتی(281/0)، سیاست گذاری و قوانین(132/0) سه شاخصی هستند که از لحاظ تأثیرگذاری الویت های اول تا سوم را به خود اختصاص داده اند. با توجه به نتایج کسب شده، موانع اقتصادی به لحاظ اثرگذاری، تأثیرگذار و نامطلوب شناخته شده اند و باید در راستای توسعه کارآفرینی در نواحی روستایی تغییرات عمده ای در ساختار و نهاد حوزه های مختلف اقتصادی، صورت گیرد.

دهه پایانی قرن بیستم بسیاری از برنامه ریزان اجتماعی - اقتصادی، گردشگری را روش مطمئن با چشم انداز بسیار روشن برای توسعه روستاها، به ویژه محروم ترین آن ها معرفی کرده اند. به طوری که مشارکت جوامع محلی و تمرکززدایی از مراجع برنامه ریزی دیرزمانی است، به عنوان یکی از اصول پذیرفته شده در برنامه های توسعه پیراشهری کشورهای پیشرفته به کار گرفته می شود. لذا هدف پژوهش حاضر این است که عوامل کلیدی و پیشران های اصلی بر پذیرش گردشگری جامعه محور در سکونتگاه های روستایی شهرستان شیروان شناسایی و تحلیل شود. روش تحقیق این پژوهش از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی است، جمع آوری اطلاعات به روش اسنادی و میدانی بوده است. پرسش نامه جهت استخراج پیشران های کلیدی مؤثر بر شکل گیری گردشگری جامعه محور در سکونتگاه های روستایی شهرستان شیروان، در قالب پرسشنامه میک مک تهیه و در بین اعضای جامعه نمونه توزیع و تکمیل شده است. تعداد 25 پرسشنامه برای کارشناسان حوزه روستایی، ارگان های مربوطه در نظر گرفته شد. جهت تجزیه وتحلیل داده ها و تحلیل ساختاری تأثیرگذاری هریک از شاخص های مؤثر بر شکل گیری گردشگری جامعه محور سکونتگاه های روستایی از نرم افزار Micmac استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد، با توجّه به امتیاز بالای اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، عوامل16 گانه در 4 گروه اصلی پیشران های کلیدی در آینده توسعه گردشگری سکونتگاه های روستایی شهرستان شیروان شناسایی شدند که عوا ملی از قبیل فزونی درآمد فعالیت های وابسته به بخش گردشگری، مستقیم(+2) غیرمستقیم (961+)، رضایت کلی بازدیدکننده ها از جاذبه های گردشگری و رتبه بندی با توجه به هدف بازدید مستقیم(2+) غیرمستقیم(487+)، تنوع سرمایه گذاران در بخش گردشگری و افزایش سرمایه گذاری های غیردولتی در روستا مستقیم(1+)غیرمستقیم(513+)، اقلیم مناسب گردشگری، وجود چشم اندازهای زیبا، شگفت انگیز و منحصربه فرد و مراتع غنی و انواع گیاهان دارویی و خوراکی، مستقیم (1+)غیرمستقیم (297+) از مهم ترین عوامل به شمار می رود.