مطالب مرتبط با کلیدواژه

ساختار معنایی


۱.

تحلیل ساختاری شعر سپید ( شاملو )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تأویل نشانه شناسی متن ساختار معنایی ساختار صوری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی نقد ساختارگرا
تعداد بازدید : ۵۷۳۸
شعر سپید، ساختار ویژه ای دارد. هرچند نظریّه پردازان مکتب ساختارگرایی، در زمینه این گونه از نقد تئوریهای پراکنده ای طرح کرده اند امّا، الگوی کامل و قابل ِاجرایی، در دست نیست؛ لذا مقاله حاضر براین است که ضمن جمع بندی نظریه ها و تطبیق آنها با اسلوب ادب فارسی، به یک الگوی نقدِ عملی ساختاری دست یابد. به این دلیل از دو زاویه ساختار صوری و معنایی به شعر توجه شده است: نخست، ساختار صوری که درآن، قرائنی از قبیل: نما نوا ( واج، کلمات هماهنگ، صدا وسکوت و صداهای محیطی) و نما نوشت (شکل کتابت و علائم کتابت) بررسی می شود؛ دوم ساختار معنایی که دربر گیرنده مفاهیمی از قبیل: نماد، اسطوره، کنایه، استعاره و مجاز است. واز طرف دیگر، در ساختار اندامی ـ کلامی، به استخراج وتحلیلِ تناقضات و تناسبات واژگان پرداخته شده است. در انتهای مقاله نیز با توجه به بررسی این ِعناصر، یک نمونه الگوی نقد ـ به طور عملی ـ و به همراه تأویل معنایی شعر، روی یکی از اشعار شاملو ارائه گردیده است.
۲.

جنگ آمریکا علیه عراق و ساختار معنایی نظام بین‌الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مکتب انگلیسی ساختار معنایی ایالات متحده جنگ عراق سازهانگاری جامعه بین‌الملل قواعد نظام بین‌الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰۴ تعداد دانلود : ۱۱۳۱
در شرایطی که انتظار می‌رفت جهان پس از جنگ سرد جهانی متکی بر نهادهای بین‌المللی و رشد چندجانبه‌گرایی باشد، تهاجم ایالات متحده به عراق به شکلی کم و بیش یکجانبه و بدون اخذ مجوز از نهادهای بین‌المللی ذی‌صلاح و مبتنی بر آموزه نوین جنگ پیشدستانه یا پیشگیرانه انجام گرفت. این اقدام در سطوح مختلف از جمله در سطح دولت ها و گروه های اجتماعی با واکنش‌های منفی بسیار رو به رو شد. پرسشی که در این مقاله به آن پرداخته می‌شود، این است که چرا این اقدام ایالات متحده با مخالفت های گسترده رو به رو شد؟ فرضیه مورد بررسی نیز این است که مغایرت اقدام آمریکا با ساختار بیناذهنی حاکم بر جامعه بین‌المللی، دلیل مخالفت ها بوده است. در این مقاله تلاش می‌شود با تأکید بر ابعاد هنجاری و معنایی نظم بین‌المللی، این رویداد از این منظر و با اتکا بر آموزه های دو نظریه مکتب انگلیسی و سازه‌انگاری بررسی شود. پس از ارائه چارچوبی مفهومی بر اساس این دو نظریه، مقاله به بررسی اصول بنیادین تعریف‌کنندة ساختار معنایی نظام بین‌الملل می‌پردازد و سپس مغایرت اقدامات آمریکا با قواعد این ساختار نشان داده می‌شود.
۳.

ساختار معنایی ایمان در قرآن

کلیدواژه‌ها: قرآن ایمان ساختار معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۰۰ تعداد دانلود : ۲۸۸۴
ایمان یکی از مفاهیم مهم الهیات است که ساختار معنایی آن نقش ویژه ای در مباحث کلامی و فلسفه دین دارد. این مقاله با اشاره به ضرورت بحث و پیشینه علمی آن و با استفاده از روش «معناشناسی»، ساختار معنایی ایمان بر اساس گزاره های حاصل از آیات قرآن، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در معناشناسی از اصول کلی روش شناسی «ایزوتسو» استفاده شده است. جمع بندی آیات قرآن، ویژگی های معنایی ایمان را در موارد زیر خلاصه می کند: ایمان مبتنی بر معرفت است، ایمان امری اکتسابی و اختیاری است، ایمان دارای مؤلفه عاطفی است، ایمان مقتضی عمل است، ایمان فراتر از اسلام است، ایمان قابل زیادت و نقصان است، متعلقات ایمان عبارتنداز: غیب، خداوند، جهان آخرت، وحی، کتب الهی و آنچه در آنهاست، پیامبران، فرشتگان و آیات الهی. با توجه به ویژگی های هفتگانه فوق، ایمان به معنای «تصدیقی است که همراه با آرامش و امنیت خاطر باشد».
۴.

ساختار معنایی الهی نامه عطار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ساختار معنایی عطار نیشابوری الهی نامه شبکة منسجم لفظی ـ معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷۲ تعداد دانلود : ۲۶۰۰
تفکر اصلی عطار در الهی نامه در قالب پیرنگی منعکس شده است که در آن روح به عنوان پدر همراه با اطوارش به صورت شش پسر، در قالب بیست و دو مقاله و صد و هشتاد و دو حکایت، هفت شهر عشق را می پیماید و مراحل تکامل را پشت سر می گذارد. این پژوهش تلاش دارد تا الگوهای مورد نظر عطار را در شیوة ساختارمند اثر در ارتباط دقیق لفظ و معنا، با به دست دادن شواهدی از متن ذکر کند؛ قوانینی که در چهار سطح کلی به صورت یک شبکة منسجم لفظی ـ معنایی، منطق درونی اثر را مشخص می سازند. با یک نگاه محققانه می توان دریافت که عطار در سراسر اثر به این الگوها پایبند است؛ گویا این شیوه برای بیان تفکر اصلی او در الهی نامه به صورت خط یا رشته ای در خلال اثر کشیده شده است و موقعیت های مهم داستان را به هم پیوند می دهد.
۵.

وقوع انقلاب اسلامی و تحلیل برساخت گرایانه رفتار کشور ترکیه در قبال جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران سازه انگاری انقلاب اسلامی ترکیه ساختار معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱۰ تعداد دانلود : ۹۷۹
ترکیه یکی از کشورهای اسلامی است که به انقلاب اسلامی در ایران توجه خاصی ـ خواه مقابله و یا همراهی ـ داشته است. این کشور از زمان ظهور انقلاب اسلامی تاکنون مواضع مختلفی را اتخاذ کرده که نوع تعاملاتش را با کشور ایران مشخص کرده است. هدف نگارنده این است که به بررسی دوره ای رفتار ترکیه در قبال ایران، تحت تأثیر انقلاب اسلامی بپردازد. ازاین رو، سؤال اساسی این است که از منظر سازه انگاری از زمان وقوع انقلاب اسلامی، رفتار دولت ترکیه در قبال ایران ریشه در چه عواملی داشته است؟ فرضیه این پژوهش نیز بدین صورت است که از منظر سازه انگاری چنین به نظر می رسد که از زمان وقوع انقلاب اسلامی، رفتار دولت ترکیه در قبال ایران ریشه در ساختار معنایی نظام سیاسی ترکیه و ایران، نظم آنارشیک منطقه ای و جهانی و منافع ناشی از عوامل مذکور دارد.
۶.

ساختار نحوی و معنایی منطق موجهات محمولی از دیدگاه کریپکی

کلیدواژه‌ها: ساختار نحوی ساختار معنایی منطق موجهات محمولی کریپکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰۵ تعداد دانلود : ۹۹۳
سول کریپکی برای تبیین منطق موجهات محمولی دو نظام جداگانه (در سال های 1959م و 1963م) طراحی کرده است. در این مقاله با بررسی اجمالی ساختار نحوی و ساختار معنایی دو نظام مذکور، به مقایسه آن ها و میزان کارآیی هرکدام در تبیین منطق موجهات محمولی پرداخته شده است.
۷.

Системность как средство интегративности в языке (نظام مندی؛ ابزاری برای یکپارچگی زبان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ساختار معنایی نظام زبانی مشخصه معنایی رویکرد پویایی- کارکردی امکانات معنایی امکانات ظرفیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۴ تعداد دانلود : ۳۸۰
در مقاله حاضر مسائل مربوط به اصول نظام مندی در زبان و نظام مندی در حوزه واژگان و دستور بررسی می شود. درک جنبه های مختلف ارتباط متقابل میان نظام زبانی و کارکرد عناصر آن یکی از مسائل روز در بررسی های زبان شناسی معاصر است. تعاریف نسبتاً زیادی از نظام زبانی و نظام مندی وجود دارد و از طریق تعاریف و روش های متعدد و مختلف به سختی می توان به ماهیت رویکرد نظام مند پی برد. در بسیاری از تعاریف، زبان، نظامی نشانه ای و کارکردی است که برای تبادل و حفظ اطلاعات در جامعه بشری و ذهن بشر به کار می رود و زبان نظامی است که در درون آن نظام های آوایی، صرفی، واژگانی، نحوی و دیگر نظام های فرعی متمایز می شوند. رویکرد نظام مند امکان بررسی چند بعدی در محتوای واقعیت زبانی را فراهم می کند. در علم فلسفه، نظام به عنوان مجموعه ای از عناصر که در ارتباط با یکدیگر قرار دارند و وحدت و یک پارچگی مشخصی را ایجاد می کنند، بررسی می شود. در زبان شناسی، نظام عبارت است از تعدد منظم واحدها، گروه ها، مقوله ها و دسته های زبانی که یک پارچگی و وحدت تام و ساختار مشخصی دارند و با بسیاری از عناصر بیان ظاهری مرتبط هستند
۸.

ساختار معنایی نواصولگرایان و سیاست خارجی ج.ا.ا (1384-1392)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ساختار معنایی ثنویت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نواصولگرایان دولت های نهم و دهم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۳ تعداد دانلود : ۴۷۱
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران که تا روی کار آمدن دولت نهم روندی رو به اعتدال را می پیمود در خلال سال های 84-92 که با به قدرت رسیدن جریانی سیاسی موسوم به نواصولگرایان در ساختار سیاسی مقارن بود بازگشتی به رادیکالیسم انقلابی را تجربه نمود. این پژوهش با فرض تناسب پدیده سیاست خارجی با فهم درونی و با تکیه بر مفهوم ساختارهای معنایی در پی پاسخ به این پرسش اساسی است که ساختار معنایی نواصولگرایان چه تاثیری بر سیاست خارجی ج.ا.ا در دولت های نهم و دهم داشته است. در این راستا ابتدا با تحلیل پاره گفتارهای محمود احمدی نژاد، رییس دولت های نهم و دهم، عناصر بنیادین ساختار معنایی نواصولگرایان در عرصه سیاست بین الملل استخراج شده و در ادامه جهت گیری های کلان سیاست خارجی ج.ا.ا در این دوره با ساختار معنایی نواصولگرایان نسبت سنجی می شود. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که عناصر بنیادین ساختار معنایی نواصولگرایان (ثنویت، نسبت دشمنی و دوستی، مسئولیت الهی، تقدیرگرایی مادی، موعودگرایی، بزرگنمایی و اغراق، زمان پریشی و ساده انگاری) در جهتگیری های کلان سیاست خارجی دولت های نهم و دهم انعکاس یافته است. به عبارت دیگر بازگشت به اصول اولیه انقلابی، آمریکامحوری و اسرائیل ستیزی، نگاه به شرق، نگاه به جنوب، و مقاومت و سازش ناپذیری در پرونده هسته ای ریشه در ساختار معنایی نواصولگرایان دارد؛ ساختاری معنایی که از مسیر ترکیب اسلام سیاسی و ایدئولوژی چپ انقلابی در انقلاب اسلامی، تجربه زیسته جنگ هشت ساله و تهدید هویتی در دوره اصلاحات برساخته شده و به هستی بین المللی در فضای بین الاذهانی نواصولگرایان معنا می بخشد.
۹.

شادی در ساختار معنایی حاکم بر نظام آموزشی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گفتمان شادی مدرسه ساختار معنایی نظام آموزشی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی علم و معرفت و تکنولوژی جامعه شناسی علم
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی آموزش و پرورش
تعداد بازدید : ۱۰۸۶ تعداد دانلود : ۶۳۵
وضعیت ملالت آور و کسالت بار مدارس، سیاست گذاری برای افزایش شادی و نشاط را ناگزیر کرده است. موفقیت این سیاست ها، پیش از همه در گرو وجود معنایی روشن و فهمی مشترک از شادی است. این مقاله با تکیه بر ابهام موجود در این حوزه، استخراج «معنا/ معانی حاکم بر مفهوم شادی در ساختار معنایی حاکم بر آموزش و پرورش» را موضوع اصلی کار خود قرار داده است. برای پرداختن به این موضوع از مبانی نظری لاکلائو و موف بهره بردیم و ساختار معنایی حاکم بر نظام آموزشی را گفتمانی در نظر گرفتیم که در آن معنای هر نشانه از نسبتش با دیگر نشانه ها، به ویژه نقاط مرکزی به دست می آید. با استفاده از اسناد سازمانی موجود و مصاحبه های نیم ساخت یافته، به گردآوری داده ها پرداختیم. تحلیل محتوای کیفی داده ها، سه معنا از شادی را پیش روی ما قرار داد؛ علاوه بر معنای مسلط و اصلی که شادی را یکی از عواطف بشری تعریف می کند و معتقد است شادی می تواند وسیله ای برای نیل به کمال یا مانعی بر سر راه آن باشد، با دو معنای موقت نیز مواجه هستیم که یکی ناظر به تحرک و فعالیت های جسمانی و دیگری ناظر بر ویژگی های مکانی مدرسه است. هر سه معنا موقت و ناپایدارند. نتیجه آنکه، ساختار معنایی یکسانی در سپهر دستگاه آموزش و پرورش ایران از شادی تثبیت نشده است. گویا معانی متکثری در کشمکش با یکدیگر حیات روزمره دانش آموزان را پر کرده است.
۱۰.

تأثیر آخرت اندیشی بر عرفان سنایی در حدیقةالحقیقه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دنیا آخرت ساختار معنایی تصوف حدیقةالحقیقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۹ تعداد دانلود : ۱۰۱۲
معمولاً حدیقةالحقیقهرا به دلیل در بر داشتن اصطلاحات، حکایات و مضامین عرفانی، نخستین منظومة عرفانی می خوانند. با وجود این به نظر می رسد عرفان نقشی مرکزی در این منظومه ندارد. مقالة حاضر بر آن است تا ضمن شناسایی مضمون و اندیشة اصلی و غالب در حدیقةالحقیقه، تأثیر آن را بر تلقی سنایی از اصطلاحات و مفاهیم عرفانی نشان دهد. برای دست یابی به این اهداف، با استفاده از روشی ساختاری، به تحلیل روابط معنایی واژگان و مفاهیم اصلی پرداخته شده است. می توان گفت تقابل دنیا و آخرت مضمون و تقابل اصلی حدیقةالحقیقهرا تشکیل می دهد. وابسته های معنایی طرفین تقابل نشان می دهند که تلقی سنایی از دنیا و آخرت تفاوتی با تلقی رایج در متون غیر عرفانی ندارد. قدرت این تقابل تا حدی است که معنای اصطلاحات و مؤلفه های عرفانی را نیز به نفع خود تغییر داده و آن ها را به عناصری به دور از باطن گرایی رایج در سنت تصوف تبدیل کرده است.
۱۱.

سبک شدن فعل سنگین: مطالعه ی موردی فعل «دادن» در چارچوب معنی شناسی شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دادن فعل سبک ساختار معنایی معنی شناسی شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۱ تعداد دانلود : ۴۶۳
ساخت های سبک و مرکب در زبان فارسی بسیار فراوان هستند به گونه ای که یک فعل سنگین می تواند به عنوان فعل سبک در ساخت های متعددی حضور داشته باشد. این مسئله باعث می شود که فعل سنگین بخشی از معنی اصلی خود را در این ساخت ها از دست بدهد و از معنی سرنمون خود دور شود. با این حال، سبک شدن به معنی آن نیست که نتوان روابط نظام مندی را میان فعل سنگین و فعل سبک متناظر آن جست وجو کرد. هدف نوشتار حاضر بررسی این روابط در ارتباط با فعل سنگین «دادن» و ساخت های سبک حاصل از آن است. بررسی نمونه هایی از این ساخت ها در چارچوب کلی معنی شناسی شناختی نشان می دهد که کاربردهای سبک «دادن» تا حد زیادی تابع ساختار معنایی این فعل هستند. حضور جنبه های مختلف این ساختار معنایی در ساخت های سبک را می توان حاکی از آن دانست که سبک شدن فعل «دادن»، تا حد زیادی نظام مند بوده و تا چه حدی بر اساس انگیزه های شناختی قابل توضیح و تبیین است.
۱۲.

ساختار معنایی حریم خصوصی در فرهنگ ایرانی: مطالعه ای بر مبنای تحلیل تناظر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تحلیل تناظر حریم خصوصی ساختار معنایی فرهنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۰ تعداد دانلود : ۴۴۲
مقدمه: مطالعات اخیر حاکی از تأثیرپذیری نحوه ی تنظیم حریم خصوصی از بافتار فرهنگی-اجتماعی است. هدف از این مطالعه بررسی ساختار معنایی حریم خصوصی در فرهنگ ایرانی بود. روش: در یک مطالعه ی مقطعی 100 نفر (40 نفر در مرحله ی یکم و 60 نفر در مرحله ی دوم) از جمعیت عمومی به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. در گام نخست از طریق تکلیف تولید واژگان تداعی شده، 9 واژه ی پرتکرار متداعی با حریم خصوصی استخراج شد. در مرحله ی دوم نیز طی تکلیف مشابهت قضاوت شده، درجه ی ارتباط دوبه دوی واژگان مزبور مورد ارزیابی شرکت کنندگان قرار گرفت. یافته ها: نتایج تحلیل تناظر حاکی از نگاشت مؤلفه ها بر روی دو بُعد است. بدین گونه که مؤلفه های مستخرج برحسب مبنای فردگرایانه و جمع گرایانه ی خود در ارتباط با حریم خصوصی قرار گرفته است. درحالی که مؤلفه های فردگرایانه بازنمود مبانی جهان شمول حریم خصوصی است، مؤلفه های جمع گرایانه بیانگر تأثیرات فرهنگی در تعریف حریم خصوصی است. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه در قالب مبانی جهان شمول و فرهنگ بسته ی حریم خصوصی مورد بحث قرار گرفته است.
۱۳.

تحلیل ساختار معنایی توبه نصوح در صحیفه سجّادیّه با محوریت آیه هشتم سوره تحریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: توبه نصوح ساختار معنایی سوره تحریم صحیفه سجادیه عوامل توبه موانع توبه خوف و رجاء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۵۰۳
«توبه نصوح» از مهمترین عوامل تغییرحالت معنوی انسان و حیات دوباره او است؛ در این مقاله با عرضه کلام امام سجّاد 7 بر آیات قرآن به تحلیل مناسبی از ساختار معنایی توبه نصوح در صحیفه سجّادیّه می رسیم. در این گفتار، معنای توبه، فرآیند توبه، عوامل و موانع توبه، خوف و رجاء و مطالب دیگر در مورد توبه بررسی می شود
۱۴.

بررسی ابعاد صرفی فرایندهای معادل گزینی مفاهیم علم جامعه شناسی در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زبان جامعه شناسی اشتقاق تصریف ترجمه ساختار معنایی ساختار واجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰ تعداد دانلود : ۸۷
نوشته حاضر با بررسی تعداد 200 واژه جامعه شناسی و 50 اسم از اسماء جامعه شناسان از میان 36 کتاب جامعه شناسی، سعی دارد نشان دهد که فرایند های معادل گزینی در علم جامعه شناسی در ایران با چه مشکلات و نارسایی هایی روبرو بوده است. عدم انسجام در ترجمه ها، تکثر کلمات و تر جمه و نگارش اسماء انگلیسی و فرانسوی نشان از غلبه رویکردهای سلیقه ای و عدم آشنایی با امکانات و محدودیت های صرفی زبان فارسی نزد مترجمان دارد. مسئله اصلی در ترجمه و نگارش این واژگان، واژه گرایی ضعیفِ حاکم بر آن است. این واژه گراییِ ضعیف به عدم شناخت جامع زبان فارسی، قابلیت های اشتقاقی و ترکیبی زبان فارسی نزد مترجمان برمی گردد. جستار حاضر با بررسی فرایندهای تغییر معنایی، وام گیری، ساخت سرواژه، چینش، وندافزایی، جعل و واژه سازی معکوس در این آثار سعی در تحلیل و ارزیابی گفتمان مذکور خواهد داشت، و نارسایی های صرفی و معنایی رویه واژه گرایی ضعیف را در این گفتمان تبیین خواهد کرد. نگارندگان نشان می دهند که مترجمان تنها با در نظر گرفتن دانش صرفی و معنایی زبان فارسی است که می توانند از تشتت، تکثر و ازهم گسیختگی در رویه های معادل گزینی در حوزه علم جامعه شناسی رهایی یابند.