مطالب مرتبط با کلیدواژه
۸۲۱.
۸۲۲.
۸۲۳.
۸۲۴.
۸۲۵.
۸۲۶.
۸۲۷.
۸۲۸.
۸۲۹.
۸۳۰.
۸۳۱.
۸۳۲.
۸۳۳.
۸۳۴.
۸۳۵.
۸۳۶.
۸۳۷.
۸۳۸.
۸۳۹.
نهج البلاغه
حوزه های تخصصی:
هدف: پایبندی به اصول اخلاقی در پژوهش ها، از اهمیت ویژه برخوردار است. لذا پژوهش حاضر بر آن است تا با مبنا قرار دادن نهج البلاغه، به عنوان یکی از مهم ترین و جامع ترین منابع اسلامی، به تدوین این اصول بپردازد. روش: روش به کار رفته برای تحقق این هدف، پدیدارشناسی توصیفی بود که شامل چهار مرحله است: 1. طرح سؤال پژوهشی، 2. نمونه گیری، 3. جمع آوری داده ها، 4. تحلیل داده ها. در تحلیل داده ها نیز از الگوی هفت مرحله ای کلایزی بهره گرفته شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که از دیدگاه نهج البلاغه، هر پژوهشگر ملزم است قبل، حین و پس از اجرای پژوهش، مجموعه ای از اصول اخلاقی را مورد عنایت قرار دهد. انتخاب موضوع مناسب و تقسیم کار شایسته، اصول اخلاقی پیش از پژوهش می باشند. در حین اجرای پژوهش، پژوهشگر باید به استفاده از منابع موثق، بی طرفی، پرهیز از جمع آوری اطلاعات زیاد و استقبال از آرای گوناگون پایبند باشد و بالاخره پس از اجرای پژوهش، در مرحله تجزیه و تحلیل اطلاعات، عدم تحریف و کتمان حقایق و در مرحله گزارش نتایج به دست آمده، اصول مربوط به محتوای گزارش، همکاران پژوهش و عمل به یافته ها حائز اهمیت است. نتیجه گیری: این یافته ها بیانگر امکان تدوین اصول اخلاقی پژوهش بر اساس منابع اسلامی می باشد.
ویژگی های اخلاقی خواص جامعه اسلامی از منظر نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف: انسان دارای سه ساحت اندیشه، اخلاق و رفتار است. انسان به دلیل طبیعت اجتماعی خود، موجودی سیاسی است. اخلاق سیاسی، ساحتی است که نوع رفتار سیاسی انسان را رقم خواهد زد. این نوشتار به دنبال استخراج ویژگی های اخلاقی خواص جامعه اسلامی به دلیل تأثیراتی که در جامعه دارند، بوده و بدین منظور، به بررسی دیدگاه امیرالمؤمنین(ع) پرداخته است. روش: روش پژوهش، توصیفی تحلیلی و محدوده تحقیق نیز سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه است. یافته ها: بررسی بیانات امیرالمؤمنین(ع) در نهج البلاغه نشان می دهد در نگاه ایشان، اخلاق پایه و اساس مباحث سیاسی و اولویت در تزاحم بین اخلاق و سیاست، ارزشهای اخلاقی است. کسانی که به عنوان نخبگان و خواص جامعه اسلامی تلقی می شوند، برای اینکه انسان سیاسی مطلوب به شمار آیند، باید در کنار باورها و رفتار سیاسی خاصی که دارند، به دنبال اتصاف به صفات و ملکات اخلاقی خاصی نیز باشند. نتیجه گیری: مهم ترین ویژگی های اخلاقی خواص جامعه اسلامی از منظر امیرالمؤمنین(ع) عبارتند از: تقوا، یاد مرگ و معاد، عبرت از گذشتگان، پرهیز از حب دنیا و ریاست طلبی، دوری از نفاق و حسادت، توجه به آثار اجتماعی عملکرد خواص، تواضع و فروتنی در برابر مردم، فراست و شجاعت در برابر دشمن.
رشد اخلاقی از دیدگاه نهج البلاغه با مدّ نظر قرار دادن نظریه کلبرگ(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف: موضوع اخلاق و رشد اخلاقی جایگاه ویژه ای در فرهنگ اسلامی دارد و مورد توجه خاص امام علی(ع) بوده است. از سوی دیگر، نظریه پردازان مختلفی هر یک بنابر زمینه ایدئولوژیکی و فرهنگی خود در این زمینه نظریه پردازی کرده اند و اکثر آنها نتوانسته اند از زندگی عرفی انسان فراتر رفته، بنیانهای روحانی و انگیزشی در اخلاق را که ریشه در فطرت الهی آدمی دارد، مورد توجه قرار دهند. هدف پژوهش حاضر، بررسی نظریه رشد اخلاقی کولبرگ با رویکرد نهج البلاغه است. روش: روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با تمرکز بر رویکرد تحلیل محتوا و از جهت هدف، کاربردی است. یافته ها: مراحل یک و دو و سه نظریه کولبرگ در متون نهج البلاغه دیده نشد و مفاهیم قضاوت اخلاقی در نهج البلاغه شامل مراحل چهار و پنج و شش بودند. نتیجه گیری: تحلیلها نشان داد که امام علی(ع) در موقعیتهای اجتماعی و آنجا که برای عموم مردم صحبت می کردند و مسائلی همچون یاری انسانها را متذکر می شدند، از ادبیات مرحله چهار استفاده می کردند؛ اما در موقعیتهایی که به تبیین رابطه خود با پروردگار یا بیان اشتیاق خود به شهادت یا بیان نگرش خود به اجرای عدالت و ... می رسند، از ادبیات مرحله پنج و شش استفاده می کنند
بررسی رابطه ولایتمداری و سبک زندگی سیاسی اسلامی در آموزه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مفهوم سبک زندگی از موضوعات بسیار مهم در فضای اندیشگی امروز است و در میان مؤلفه های مهم تمدن سازی اسلامی، نیل به تحقق این مفهوم از طریق طراحی و تبیین و ترویج برای رسیدن به الگویی معتبر که بخشهای مختلف و شئون اجتماعی را در بر گیرد، نیازی جدّی در پژوهشهای اسلامی است. با توجه به جایگاه سیاست، طراحی سبک زندگی سیاسی جامعه اسلامی از اولویت برخوردار است. هدف: محققان در این مقاله در صدد بودند با توجه به آموزه های نهج البلاغه، به عنوان یکی از ارزنده ترین منابع اسلامی در طراحی اندیشه اسلامی، سبک زندگی اسلامی را در حوزه سیاست استخراج کنند. روش: در این مقاله از روش توصیفی- تحلیلی و چارچوب تفسیری علامه محمدتقی جعفری استفاده شده است. یافته ها: بر اساس آموزه های نهج البلاغه، سبک زندگی سیاسی شهروندان جامعه اسلامی در سه سطح فردی، اجتماعی و نظام سیاسی، بر اساس اصل ولایت محوری موجب تحقق مسئولیت، عدالت، مشورت، وحدت و ایجاد تعادل بین فرد و اجتماع و نظام سیاسی برای دستیابی فرد مسلمان و جامعه اسلامی به حیات معقول و طیبه خواهد شد. نتیجه گیری: سبک زندگی متأثر از ولایت محوری، ما را به جامعه علوی نزدیک می کند و موجب پدیدار شدن سبک زندگی اسلامی با کارویژه هایی مانند خیرخواهی، مشارکت سیاسی، انسجام و وحدت اجتماعی، نظارت همگانی و مسئولیت پذیری افراد و حاکمیت در مقابل همدیگر می شود و در نتیجه، سبب هدایت و رستگاری می شود.
معیارهای ارزش شناختی اخلاق در نهج البلاغه با نگاه بر مکاتب وظیفه گرا و غایت گرای اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف: هدف در این پژوهش، دستیابی به مبانی ارزش شناختی اخلاق از دیدگاه نهج البلاغه بود تا با شناخت آن، بتوان معیارها و ضوابط اخلاقی را بر اساس آموزه های نهج البلاغه استخراج کرد. روش: این مقاله با روش داده بنیاد انجام شده است. یافته ها: با توجه به معیارهای ارزشی اخلاق در دو مکتب وظیفه گرا و غایت گرای اخلاقی، در مکتب اخلاقی امام علی(ع) گزاره هایی مبنی بر اخلاق وظیفه گرای قاعده نگر و سودگرای قاعده نگر وجود دارد؛ ولی این امر بدین معنا نیست که این مکتب اخلاقی به طور کامل منطبق با این دو دیدگاه اخلاقی است. نتیجه گیری: نتایج تحقیق، گویای آن است که دو اصل عدالت و حق طلبی، به عنوان معیار ارزش شناختی اخلاق در نهج البلاغه مطرح شده است. معیارهای تحقق اصل عدالت در نهج البلاغه عبارتند از: رعایت انصاف و مساوات، قرار دادن هر چیز در جای خودش، رعایت حقوق و اعتدال و میانه روی در روابط انسانها؛ و معیارهای تحقق اصل حق طلبی عبارتند از: تحقق آنچه واقعیت و امر واقعی است، رسیدن و دستیابی به حقیقت امور، اجازه و اختیار داشتن انسانها در امور مختلف، در نظر گرفتن استحقاق انسانها و مطالبه حقوقشان.
شاخصه های اخلاق حرفه ای در سازمان از منظر نهج البلاغه(مطالعه موردی: کارکنان ساختمان مرکزی وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری در سال 1400)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف: یکی از غنی ترین منابع اسلامی در مطالعات اخلاق حرفه ای، آموزه های کتاب شریف نهج البلاغه است. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی شاخصه های اخلاق حرفه ای در سازمان با توجه به آموزه های نهج البلاغه بود. روش: در این پژوهش از روش توصیفی- همبستگی با استفاده از معادلات ساختاری بهره گرفته شده است. جامعه آماری، کارمندان ساختمان اصلی وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری در نیمه دوم سال 1400 به تعداد 700 نفر بود و حجم نمونه آماری با توجه به جدول مورگان و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای حدود 250 برآورد شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه اخلاق حرفه ای قاسم زاده(1393) بود. یافته ها: نتایج حاصل از نقد منابع، مبیّن آن بود که در سازمانهای مبتنی بر رعایت اصول اخلاق حرفه ای، کارکنان تعهد بیشتری نسبت به وظایف اخلاقی در سازمان داشتند. شاخصه های اخلاق حرفه ای مؤثر در سازمان با توجه به سخنان حضرت امام علی(ع) در نهج البلاغه که در این پژوهش بررسی شدند، عبارتند از: درستکاری و صداقت، احترام به حریم شخصی، مسئولیت پذیری، اصل مدارا و سعه صدر و وفای به عهد. نتیجه گیری: با توجه نتایج این تحقیق و بررسی و تبیین مهم ترین مؤلفه های اخلاق حرفه ای از منظر نهج البلاغه، شاخصه درستکاری و صداقت دارای بیشترین اهمیت بود.
تحلیل شاخصه های ضروری جدال احسن بر اساس آموزه های قرآن کریم در سیره عملی امام علی(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف: از آنجا که جدال کلامی و اقناع مخاطب به شیوه صحیح و مؤثر، یکی از موضوعات مهم تعاملات اجتماعی از گذشته های دور تا عصر ارتباطات کنونی بود؛ پژوهش حاضر در راستای کاربردی کردن مفهوم «مجادله احسن» بر اساس آموزه های قرآن کریم و با الگوگیری از سیره عملی امام علی(ع) صورت پذیرفت. روش: گردآوری اطلاعات در این پژوهش به روش کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی- تحلیلی بود. یافته ها: بر خلاف معنای لغوی جدال که اغلب به «ستیزه جویی کلامی» تعبیر می شد، قرآن کریم به معنای مثبت جدال نیز توجه کرده و از آن به «جدال احسن» تعبیر می کند و شاخصه هایی را نیز برای دستیابی به آن معرفی کرده بود. نتیجه گیری: با استناد به آیات قرآن کریم، پنج مورد از ضروری ترین ویژگی های جدال احسن، شامل بیان تمثیل، همدلی با مخاطب، استفاده از برهان، حفظ ادب و پرهیز از استهزا و رعایت انصاف و پرهیز از تعصب ورزی انتخاب شد. سپس با بررسی سیره امام علی(ع) در نهج البلاغه، به طور جداگانه برای هر کدام از آنها مصادیق عملی تبیین شد.
نگرش ابن ابی الحدید در صفات سلبی خداوند و قرابت او به نظریه امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
صفات خداوند و از جمله صفات سلبی او، از مسائل چالش برانگیز از گذشته تا حال بوده است؛ چنانکه برخی، تنها صفات خداوند را صفات سلبی او دانسته و علم ایجابی به صفات را نفی کرده اند؛ عده ای برای شناخت باری تعالی، او را به انسان یا سایر مخلوقات تشبیه کرده و برخی به جسمیت او قائل شده اند و در قبال آنها برخی دیگر برای فرار از تشبیه دچار تنزیه مطلق شده اند. آنگونه که در نهج البلاغه در میان خطبه های مختلف موجود است امام علی(ع) با ادلّه متعدد، تشبیه و تجسیم را رده کرده اند، متکلمین مسلمان (اعم از شیعه و سنی) با تکیه بر نظرات خود، بیانات امام علی(ع) را در این مورد شرح و توضیح داده اند. در این میان ابن ابی الحدید معتزلی، از شارحان نهج البلاغه، مهم ترین صفات سلبی باری تعالی را با توجه به خطبه های نهج البلاغه توضیح داده است. هدف: هدف از انجام این پژوهش، تبیین نظرات ابن ابی الحدید و اثبات قرابت دیدگاه وی با متکلمین امامیه بود. روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. یافته ها و نتیجه: ابن ابی الحدید در توضیح صفات سلبی، از جمله نفی تشبیه و اعضا و جوارح و نفی جهت از خداوند و همچنین نفی حلول و عرض و... از باری تعالی، از نظرات متکلمین شیعه متأثر بوده است.
کرونا و رمز تاب آوری مؤمنانه در منطق دین اسلام با تأکید بر نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف: هدف از نگارش این مقاله بیان راهکار مقابله با مشکلات، مصیبت ها و آسیب های کرونا و تبیین رمز تاب آوری مؤمنانه در منطق دین اسلام با تأکید بر نهج البلاغه بود. روش: پژوهش حاضر مبتنی بر داده های کتابخانه ای و با روش توصیفی- تحلیلی بود. یافته ها: امام علی(ع) در نهج البلاغه از مقوله «صبر» به عنوان یکی از مهم ترین فضایل اخلاقی نام می برد که می تواند انسان را در برابر بیماری ها، مصیبت ها و مشکلات یاری کند. از دیدگاه امام علی(ع) صبوری در مشکلات و گرفتاری ها و بیماری هایی مثل کرونا از نشانه های افراد با ایمان، شجاع، باتقوا و سبب بزرگی و درک فضایل آخرت است. همچنین می تواند انسان را به پیروزی و اجر الهی و حکمت برساند و برعکس اگر انسان بی تابی کند، باعث از دست رفتن اجر و پاداش و نابودی انسان خواهد شد. نتیجه گیری: در منطق اسلام برای غلبه بر مشکلات به چهار الگو و مؤلفه مهم «تفسیر عقلانی، صحیح و سنجیده از مشکلات و بلاها»، «حالت توانمندی و نشکستن درون»، «همبستگی و همدردی با دردمندان و مصیب دیدگان»، «ناسپاسی و پرخاشگری نکردن در مواجهه با بلاها، بیماری ها و مشکلات» توصیه شده است.
دلایل و راه های پیشگیری از فقر در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
اقتصاد و بانکداری اسلامی دوره ۶ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۲۰
151 - 168
حوزه های تخصصی:
با وجود این که تلاش های زیادی برای کاهش فقر در ایران صورت گرفته ولی آمار و ارقام نشان می دهد که این مشکل هنوز برطرف نشده است. بدین جهت در این مقاله با تاسی به نهج البلاغه دلایل و راه هایی که می توان از فقر پیشگیری کرد مورد مطالعه قرار گرفته است. این تحقیق نشان می دهد که در نهج البلاغه فقر بیش از هر چیزی به نحوه توزیع درآمد در جامعه بر می گردد. و برای پیشگیری از آن، زمامداران را مسئول می داند که می توانند از طریق کمک به مستمندان، رسیدگی به مناطق دورافتاده (محروم)، استفاده از تخفیف و معافیت های مالیاتی، دسترسی فقرا به زمامداران برای بازگو کردن مشکلات و... از شدت فقر بکاهند
تبیینی بر مصادیق و مؤلفه های تاب آوری در نامه ی سی و یکم نهج البلاغه
حوزه های تخصصی:
هدف: هدف از مقاله ی حاضر تبیین مؤلفه های اساسی تاب آوری در نامه ی سی و یکم نهج البلاغه و بهره مندی از توصیه های تربیتی حضرت علی (ع) در جهت ارتقای مهارت های تاب آوری بود. تاب آوری توانایی برخورد درست با وقایع و رویداد های تنش زای زندگی و استفاده از موانع و مشکلات در راستای افزایش توانمندی ها محسوب می شود. روش کار: این پژوهش در زمره ی پژوهش های کتابخانه ای قرار می گیرد و با مراجعه به کتب و منابع معتبر و با استفاده از روش تحلیل محتوا، به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام شده است. نتایج: معنویت، دور اندیشی و آینده نگری، برخورداری از منبع کنترل درونی، امید و خوش بینی، تعامل و همدلی، شناخت و بهره گیری از تجارب، مؤلفه هایی هستند که در نامه ی سی و یکم مورد تبیین قرار گرفتند و مصادیق مرتبط با آن ها از بخش های مختلف نامه استخراج شده است. نتیجه گیری: نتیجه گیری کلی پژوهش نشان داد که بر اساس یافته های به دست آمده، تأمل در توصیه های تربیتی حضرت علی (ع) در این نامه و به کارگیری آن ها، در افزایش مهارت های تاب آوری و به فعلیت رساندن این ظرفیت درونی جهت رویارویی با موانع و سختی ها تأثیر گذار است.
اقلیم اول سیاست در نهج البلاغه؛ زیست جهان جاهلیت(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال ۲۶ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۰۴
6 - 43
حوزه های تخصصی:
در متن نهج البلاغه امیرالمؤمنین× از هفت گونه سیاست متناسب با هفت دوره تاریخی سخن به میان آمده است که با اقتباس از تعبیر «الْأَقَالِیمَ السَّبْعَهَ» در خطبه 224، این پژوهش به زیست جهان جاهلیت پیش از اسلام به عنوان «اقلیم اول سیاست در نهج البلاغه» اختصاص یافته است. مهم ترین هدف و دغدغه، فهم و تبیین ابعاد و زوایای زیست جهان سیاست در آن دوره است. دستیابی به چنین هدفی بر پایه پرسش از چیستی جاهلیت در منظر امیرالمؤمنین× تفسیر بدیعی از زیست جهان جاهلیت را به سامان رسانده است. تحلیل بر اساس چارچوب نظری «جاهلیت در آیات مدنی قرآن» و مشی بر روش «تفسیر استنطاقی» از بیانات حضرت در نهج البلاغه، نگرش تحقیق را از پژوهش های مشابه پیشین، متمایز ساخته است. تکاپوی تحقیق در دستیابی به اهداف، بر اساس پرسش اساسی و بر پایه منطق خویش، پنج دستاورد بدیع را به سامان رساند: دستاورد نخستین رسیدن به این حقیقت است که جاهلیت در کلام حضرت صرف نامگذاری برای یک دوره تاریخی ششصد ساله میانه عصر عیسی× و بعثت پیامبر اسلام| نیست، بلکه وصف عنوانی است که بیانگر سبک زندگی و زیست جهان خاصی از حیات سیاسی است که ظهور مصداقی اش در آن دوره بیشتر است. دومین دستاورد این پژوهش کشف مفهوم «لاعقلانیت» به مثابه نقطه مرکزی سیاست جاهلیت در نهج البلاغه است که واسطه ادراک چهار شاخص مهم « تباهی فطرت»، «تحاشی از وحی»، «دوری از اخلاق» و «انقیاد از خودکامگی» به مثابه دستاورد سوم شد. سامان بخشی به تحقیق در چهارچوب قرآنی «ظنّ الجاهلیه»، «حمیّه الجاهلیه»، «حکم الجاهلیه» و «تبرّج الجاهلیه» سبب شناسایی چهارلایه «سیاست جاهلی ضلالت»، «حاکمیت سیاسی جاهله»، «گرایش های سیاسی جاهله» و «رفتارهای سیاسی جاهله» به عنوان چهارمین دستاورد بدیع این پژوهش است.
مقایسه مفهوم و مقصد عدالت در دیدگاه امام علی(ع) با عدالت در نگرش سیاست نامه نویسی(با تأکید بر سیاست نامه خواجه نظام الملک)(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال ۲۷ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱۰۵
41 - 76
حوزه های تخصصی:
یکی از پرسش های اساسی در حوزه اندیشه سیاسی، پرسش از مفهوم، منشاء و غایت عدالت است. در مبانی اندیشه سیاسی اسلام نیز عدالت به عنوان اصل زیربنایی و جدایی ناپذیر آموزه های دینی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. علی(ع) به عنوان یکی از الگوهای عدالت پروری و عدالت گستری، در سیره حکومتی خویش با توجه به اوضاع نابسامان زمانه، بیش ترین اهتمام را در تحقق عدالت و اجرای صحیح آن با تفاسیر الهی و فطری داشته اند. لذا مفهوم و مقصد عدالت از نگاه ایشان می تواند در بستر تحلیل مقایسه ای با عدالت در سنت سیاست نامه نویسی نظام الملک بهتر فهم شود. بنابراین، پژوهش حاضر در صدد یافتن پاسخی به این پرسش است که عدالت در دیدگاه امام علی(ع) چه وجه تمایزی با عدالت در نوع نگرش سیاست نامه نویسان دارد؟ لذا با گردآوری داده های کیفی به شیوه اسنادی و همچنین روش توصیفی- تحلیلیِ موردی، عدالت در دیدگاه امام علی(ع) به مفهوم قسط در قرآن نزدیک تر بوده و از نوع عدالت اجتماعی است. این در حالی است که عدالت در سیاست نامه ها و مشخصاً سیرالملوک خواجه نظام الملک با هدف محافظت و پاسداری از نظام قدرت در امر حکومت مداری معنا می شود.
جایگاه شفافیت در حکمرانی شایسته در اندیشه امام علی (ع)
منبع:
راهبرد سیاسی سال ۶ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۲۲
121 - 140
حوزه های تخصصی:
شفافیت بعنوان یکی از مفاهیم نوپدید در قرن اخیر مورد توجه بسیاری از دانشمندان بعنوان یکی از شاخصه های حکمرانی خوب قرار گرفته است. در پژوهش های اسلامی نیز، تحقیقات زیادی پیرامون تطبیق شاخصه های حکمرانی خوب با اندیشه اسلامی صورت گرفته است. این پژوهش با موضوع "جایگاه شفافیت در حکمرانی شایسته در اندیشه علوی"، به بررسی و تطبیق مولفه شفافیت در حکمرانی و اندیشه امام علی (ع) می پردازد. این پژوهش، نهج البلاغه را بعنوان مبنای مطالعه اندیشه علوی قرار داده است و در صدد پاسخ به این سوال است که شفافیت چه جایگاهی در اندیشه و حکمرانی علوی دارد. برای این پژوهش، از روش تحلیل مضمون بعنوان یکی از پرکاربردترین روش های تحلیل داده استفاده شده است. پس از مطالعه و بررسی، شفافیت در اندیشه علوی در دو بخش "محتوای شفافیت در اندیشه و حکمرانی علوی" و "ملزومات شفافیت زا در اندیشه و حکمرانی علوی" فصل بندی شد و نتایج حاصله از پژوهش نشانگر آن است که در اندیشه و حکمرانی علوی، شفافیت در بالاترین سطوح ممکن قرار داشته و به صراحت بدان اشاره گردیده است.
مدل مفهومی سیاستگذاری در دولت اسلامی با تحلیل محتوای خطبه سوم از کتاب «تمام نهج البلاغه»(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
سیاستگذاری به عنوان یکی از مؤلفه های عمده ی دولت اسلامی، بخشی از نقشه ی راه تحقق تمدن اسلامی است. ازآنجایی که حاکمیت دینی، ماهیت متفاوتی در رویکردها و اهداف با سایر شیوه های حکمرانی دارد، انتظار می رود که دارای مدل مفهومی سیاستگذاری متفاوتی باشد. کتاب تمام نهج البلاغه به عنوان بازتاب دهنده ی افکار یکی از شاخص ترین حاکمان دین الهی در طول تاریخ است که زمینه ی مناسبی را برای ارائه ی محتوایی دقیق دراین باره فراهم کرده است. هدف از این مقاله، پاسخ به این سؤال است که مدل مفهومی سیاستگذاری در دولت اسلامی دارای چه مؤلفه هایی است؟ این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی و کمّی به بررسی خطبه سوم «تمام نهج البلاغه» که دربرگیرنده ی مؤلفه ها و مطالب مهمی دراین باره است سامان یافته است. یافته های پژوهش نشان داد که چندین حوزه ی سیاستی مانند اقتصادی و امنیتی در این خطبه مورداشاره قرارگرفته است و در میان آنها به لحاظ کمی، سیاست های دینی و فرهنگی بالاترین فراوانی را دارد و سیاست های رسانه ای پشتوانه ی اعلام، اجرا و اصلاح سیاست ها بوده است.
واکاوی و تحلیل مصداقی فتنه ناظر به وضعیت اجتماعی از دیدگاه امیرالمومنین علی(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات تاریخ اسلام سال ۱۶ بهار ۱۴۰۳ شماره ۶۰
109 - 131
حوزه های تخصصی:
به دلیل پیشگویی و هشدارهای نقل شده از رسول خدا(ص)، برخی از صحابه در مصداق یابی روایات مربوط به «فتن» کوشش کردند. پرسش اینجاست که علی بن أبی طالب(ع) چگونه آن فتنه های هشدار داده شده را به جامعه معرفی و مصداق نمایی کرد؟ نگارندگان این نوشتار با رویکرد توصیفی-تحلیلی نشان داده اند که علی بن أبی طالب(ع) افزون بر بیان ماهیت و چیستی فتنه، به معرفی مصداق های دقیق و تشریح آن پرداخته است. او علاوه بر ماجرای سقیفه، به فتنه کشته شدن عثمان و پیامدهای این «فتنه کبری» نیز پرداخت. همچنین جنگ جمل را «داهیه کبری» (مصیبت بزرگ) و یکی از مصادیق فتنه «دهیماء» دانسته است. علی(ع) روی کار آمدن بنی امیه را نیز مصداق فتنه «عمیاء مظلمه» (فتنه کور و تاریکی آور) دانسته و از آن به عنوان ترسناک ترین فتنه یاد کرده است. او در خطبه ای دیگر پیامدهای فرمانروایی عباسیان در بلندمدت و نتایج دیگر فتنه ها را برشمرده است.
تحلیلی بر ماهیت شهر مطلوب از دیدگاه امیر مؤمنان علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مدیریت شهری دوره ۲۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۷۲
7 - 20
حوزه های تخصصی:
شهر مطلوب عنوانی است برای یک جامعه زمینی که زمینه حداکثری امکانات مادی و معنوی در این شهر، باعث گرایش اکثر افراد به روحیه خداباوری و خدامحوری می شود. ازآنجاکه تحقیقات جامع و همه جانبه در خصوص صفات شهر مطلوب اسلامی از کلام امامان معصوم (ع) و به طور ویژه از کلام امام علی (ع) همچنان در ابتدای راه بوده، پژوهش حاضر به مطالعه و بررسی کلام امام علی (ع) از منابع حدیث به طور خاص نهج البلاغه در راستای دستیابی به اصول حاکم بر شهر مطلوب پرداخته است. در این مسیر هشت مبنای اصلی از دیدگاه امیرمؤمنان علی (ع) در معرفی شهر مطلوب، شامل توحید، عدالت، حیات، کرامت انسان، آزادی، امنیت، نظم و مالکیت شناسایی شده و این هشت مبنا در ابعاد سه گانه اصلی شهر مطلوب یعنی مبانی فکری انسان، ارتباطات انسانی و ابعاد عینی و کالبدی، از دیدگاه امام (ع) پی جویی گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که ساحت فکری شهر از دیدگاه امام علی (ع)، برجسته ترین و مهم ترین ساحت بوده که هم جایگاه تجلی شهر مطلوب به شمار رفته و هم بر ساحت های دیگر تأثیرگذار است. در نهایت شهر مطلوب بایستی به تمام ابعاد زندگی انسان، اعم از جسمی و روحی توجه کامل داشته و محیط پاک و سالم نقش ابزاری داشته و تنها بستری برای رشد این ابعاد وجودی انسان با هدف دستیابی انسان به مقام اصلی خود، یعنی خلیفه اللهی بوده؛ فلذا همه چیز در این جامعه، ابزاری در جهت خدمت به انسان و رشد کرامت های اوست.
دور الإستراتیجیّه التّضامنیّه فی بناء التّواصل والتّعامل (خطابات أمیرالمؤمنین علیّ(ع) السّیاسیّه والإجتماعیّه أنموذجا)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۳۱ سال ۱۴۴۶ شماره ۲
1 - 31
یعتبر اختیار إستراتیجیّه الخطاب من المواضیع الّتی یمکن من خلالها ضمان فعّالیّه الخطاب إلی حدّ کبیر، ولایمکن تحقیق الهدف المطلوب إلّا من خلال إستراتیجیّه مصمّمه. ولایساعدنا علی اختیار إستراتیجیّه صحیحه وفعّاله إلّا مستوی الإلمام بالمخاطب والتّعرّف علی السّیاقات الإجتماعیّه والثّقافیّه والنّفسیّه وغیرها. إحدی هذه الإستراتیجیّات هی الإستراتیجیّه التّضامنیّه الّتی یستخدمها المرسل لتذلیل طرق التّواصل وتوفیر أسس التّعاطف والتّعامل بینه وبین المرسل إلیه لکی تتحقّق الأهداف. یحاول الباحثون فی هذه الورقه البحثیّه باتّباع المنهج البراغماتیّ دراسه إستراتیجیّه التّقارب والتّضامن، والتّعرّف علی أدواتها وآلیّاتها فی خطابات أمیرالمؤمنین (ع) السّیاسیّه والإجتماعیّه. تنمّ هذه الدّراسه عن أنّ أمیر الکلام علیّ علیه السّلام کداعٍ فرید فی التّاریخ السّیاسیّ والإجتماعیّ للإسلام، والذی لایزال یشرق فی طریق التاریخ البشری، یحاول علی التواصل والتفاعل مع أصحابه بأحسن طریقه من خلال استخدام هذه الإستراتیجیه فی خطاباته. العناصر المضیئه فی خطابه التّضامنیّ هی: قوّه مفرداته وشوکه کلماته؛ ومن أهمّ الوسائل اللّغویّه الّتی وظّفها الإمام (ع) لأهدافه التّواصلیه والتّفاعلیه هی استثمار العَلَم فی مخاطبه المتلقّین واستعمال الضّمائر فی دلالاتها التّداولیّه السّیاقیّه والنّغمات المتنوّعه وأیضاً الآلیّات اللّغویّه مثل المکاشفه ونکران الذّات والخطاب غیرالمباشر.
جمالیات التّضامّ وأدواته فی رسائل الإمام علی(ع ) إلی معاویه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۳۱ سال ۱۴۴۶ شماره ۲
33 - 65
إن نحو النص فرع من فروع اللسانیات الذی یعنی بدراسه النص من خلال دراسه وسائل التماسک وأنواعه والسیاق النصی ودور المشارکین فی النص (المرسل والمستقبل) والنصانیه من الموضوعات الهامه التی یتطرق نحو النص إلیها. لقد اقترح دیبوجراند ودریسلر فی کتابهما "مدخل إلی علم لغه النص" المعاییر السبعه للنصانیه. التضام أول معیار من المعاییر السبعه وهو من المفاهیم الأساسیه التی یهتم بها علماء لسانیات النص. هذا المعیار یدرس الوسائل التی تسهم فی تحقیق الترابط اللفظی أو الشکلی وهذا الترابط یتحقق عبر الوسائل التی تجعل من النص الواحد کلا متکاملا وینقسم التضام إلی قسمین: 1- التضام المعجمی 2- التضام النحوی. کتب الإمام (ع) رسائله إلی معاویه فی مواقف مختلفه: قبل صفین، أثناء صفین وبعده، مع هذا، لیست الرسائل نصوصا متفرقه بل بینها علاقه وثیقه، لأجل هذا قمنا بدراسه تلک العلاقات وجمالیتها من خلال المنهج الوصفی – التحلیلی اعتمادا علی التضام. اخترنا تسع رسائل من رسائل الإمام علی (ع) إلی معاویه لدراستنا: 6-10-17-28-48-55-64-65-75. هذه الرسائل تشتمل علی80% من کلمات رسائل الإمام(ع) إلی معاویه. من النتائج التی وصلت إلیها الدراسه أن التکرار فی قسم التضام المعجمی قد حظی بأعلی نسبه ورود فی الرسائل وکذلک الإحاله فی قسم التضام النحوی وشاهدنا أن وسائل التضام ترتبط الرسائل بعضها ببعض کالإحالات المقامیه التی تبنی شبکه تدل علی جو مفاوضات الإمام (ع) ومعاویه.