مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی (دانشگاه اسلامی)

هدف: هدف از این مقاله، بررسی نسبت آموزه قیاس ناپذیری کوهن با دیدگاه واقع گرایی در علم بود. روش: روش نیل به هدف ترسیم شده در این مقاله، عبارت از بررسی روایت های فرگه و کریپکی- پاتنم از نظریه ارجاع گرایی و نیز تبیین تعبیرهای آموزه قیاس ناپذیری کوهن است. همچنین مناقشه کوهن و ذات گرایان مطرح و تحلیل می شود. یافته ها: مطابق بررسی ها و استدلال های ارائه شده در این مقاله، آموزه قیاس ناپذیری کوهن در خصوص مفاهیم نظریه های علمی، اصولاً درباره چیزی است که به «معنا»ی فرگه ای نزدیک تر است تا «مدلول». نتیجه گیری: نتیجه این مقاله با استفاده از نظریه علّی ارجاع، دفاع از این تعبیر است که مفاد ادعای کوهن در آموزه قیاس ناپذیری، نمی تواند تهدیدکننده دیدگاه واقع گرایی در علم باشد.

هدف: هدف اصلی این مقاله، ارزیابی نقّادانه جایگاه معرفت شناسانه مهندسی و تعیین حدود و ثغور تقریبی محدوده ای است که مهندسی را (با همه تنوعی که در آن به چشم می خورد) اولاً، از علوم جدا می سازد و ثانیاً، در میان انواع فنّاوری ها ممتاز می گرداند. همچنین، رابطه میان مهندسی و علوم انسانی و اجتماعی پرداخته است. روش: روش تحقیق مورد استفاده، تحلیل اسنادی است. یافته ها: استدلال محوری مقاله آن است که: اولاً، مهندسی شعبه ای شاخص از فنّاوری است و به این اعتبار با دیگر فنّاوری ها قرابت و ارتباط برهم افزا دارد. ثانیاً، همانند همه دیگر فنّاوری هاست و عموماً به گونه ای بارزتر از آنها، علاوه بر آنکه به نحو مستقل در کار خلق و ابداع واقعیت (برساختن واقعیت) سهیم است، در خدمت بسط علوم قرار می گیرد و ثالثاً، از آنجا که علوم اجتماعی و انسانی، به اعتباری فنّاوری های انسانی و اجتماعی نیز محسوب می شوند، رابطه میان مهندسی و این دسته از علوم/فنّاوری ها رابطه ای ویژه و مثمر ثمر است (یا به گونه ای هنجاری، چنین باید باشد). نتیجه گیری: عنایت به این مسئله است که ابزار ها و رویّه ها و شیوه ها و فنّاوری ها، به خودی خود اقتضای شرّ و خیر ندارند و اخلاقی بودن کنشگران و مجهز بودن آنان به بصیرتهای معرفتی و اخلاقی و بهره گیری مؤثر آنان از نهاد های نظارتی مناسب، مهم ترین امکانی است که برای اصلاح و کاستن از تبعات نامطلوب فنّاوری ها (از انواع مختلف آنها) در اختیار کنشگران است .

هدف: انسان دارای سه ساحت اندیشه، اخلاق و رفتار است. انسان به دلیل طبیعت اجتماعی خود، موجودی سیاسی است. اخلاق سیاسی، ساحتی است که نوع رفتار سیاسی انسان را رقم خواهد زد. این نوشتار به دنبال استخراج ویژگی های اخلاقی خواص جامعه اسلامی به دلیل تأثیراتی که در جامعه دارند، بوده و بدین منظور، به بررسی دیدگاه امیرالمؤمنین(ع) پرداخته است. روش: روش پژوهش، توصیفی تحلیلی و محدوده تحقیق نیز سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه است. یافته ها: بررسی بیانات امیرالمؤمنین(ع) در نهج البلاغه نشان می دهد در نگاه ایشان، اخلاق پایه و اساس مباحث سیاسی و اولویت در تزاحم بین اخلاق و سیاست، ارزشهای اخلاقی است. کسانی که به عنوان نخبگان و خواص جامعه اسلامی تلقی می شوند، برای اینکه انسان سیاسی مطلوب به شمار آیند، باید در کنار باورها و رفتار سیاسی خاصی که دارند، به دنبال اتصاف به صفات و ملکات اخلاقی خاصی نیز باشند. نتیجه گیری: مهم ترین ویژگی های اخلاقی خواص جامعه اسلامی از منظر امیرالمؤمنین(ع) عبارتند از: تقوا، یاد مرگ و معاد، عبرت از گذشتگان، پرهیز از حب دنیا و ریاست طلبی، دوری از نفاق و حسادت، توجه به آثار اجتماعی عملکرد خواص، تواضع و فروتنی در برابر مردم، فراست و شجاعت در برابر دشمن.

  هدف: تبیین جایگاه مصلحت به خصوص در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) به عنوان راهکاری در خصوص رفع تزاحم احکام. روش: روش پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی است که با نگرش تحلیلی- تطبیقی به بررسی متون فقهی و حقوقی پرداخته است. یافته ها: گر چه در فقه امامیه از مصلحت به عنوان سندی برای استنباط حکم شرعی صحبتی به میان نیامده، ولی به عنوان یک شیوه مهم در تزاحم احکام، احکام حکومتی و ... در نظر گرفته شده است. از طرفی، مصلحت اندیشی ها در اندیشه سیاسی اسلام کاملاً در چارچوب موازین شرعی صورت می گیرد. وانگهی جایگاه مصلحت در اندیشه سیاسی حضرت امام خمینی(ره) به صورت ویژه کاملاً ملموس است. نتیجه گیری: باید اذعان داشت اهل تسنن مصلحت را به عنوان یکی از منابع دین تعریف کرده و برای مصلحت قالبهایی متنوع از جمله استطلاح، استحسان قیاس، سد ذرایع و فتح ذرایع بیان کرده اند. آنچه در فقه امامیه مورد انکار قرار گرفته، قطع عقل به مصلحت و مفسده قبل از حکم شرعی است. امری که مصلحت و حکومت را در اندیشه سیاسی اسلام به هم پیوند می زند جایگاه مصلحت از حیث سندیت نیست، بلکه جایگاه مصلحت از حیث امتثال امر است که به طور عمده خود را در قالب دو بحث تزاحم در اصول فقه و حکم حکومتی در فقه نشان می دهد.

هدف : هدف پژوهش حاضر، شناسایی میزان تأثیر «تفکر در قدرت و نعمت الهی» بر زنگارزدایی فطرت الهی و ارتقای معنوی دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان بود. روش: در این پژوهش، از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. نمونه شامل103 دانشجو (73 نفر گروه آزمایش و 30 نفر گروه کنترل) بود. مداخله مبتنی بر تفکر هر هفته قبل از آموزش کلاسی طی 12 جلسه اجرا و به مدت 10 دقیقه تفکر در نعمت و قدرت پروردگار در برنامه روزانه دانشجویان گروه آزمایش گنجانده شد. یافته ها: تجزیه و تحلیل آماری داده ها از طریق تحلیل کوواریانس، نشان داد که بین میانگین نمره های پس آزمون زنگارزدایی فطرت گروه آزمایش و کنترل، تفاوت معناداری وجود دارد؛ به نحوی که مداخله آموزشی «تفکر در قدرت و نعمت الهی» می تواند در زنگارزدایی فطرت و ارتقای معنویت تأثیرگذار باشد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد با وجود اینکه فطرت آدمی بر وجوب تعظیم عظیم، احترام حاضر و شکر منعم مفطور است، ولی زنگار فطرت این امور را کم رنگ یا انسان را در انتخاب مصداق آن به خطا می کشاند که انسان با تفکر در عالم هستی می تواند آن را بزداید تا ایمان پایدار، عمل صالح، صفات حمیده و اعتقادات صحیح نمود یابد.

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل ابعاد و مؤلفه های اعتقادی سبک زندگی اسلامی در آموزه های رضوی بوده است. روش: روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و جامعه تحقیق، متنی و شامل روایات امام رضا(ع) است. یافته ها: بُعد اعتقادی سبک زندگی در روایات امام رضا(ع) با مجموع 2290 مضمون روایت، دارای مؤلفه های خداباوری، راهنماشناسی و آخرت باوری است. در میان مؤلفه های بُعد اعتقادی، شناخت ائمه(ع) و آشنایی با زندگی آنان با 1459 مضمون روایت، بیشترین میزان فراوانی را به خود اختصاص داده که نشان از اهمیت ویژه آن در شیوه زندگی انسان دارد. نتیجه گیری: سبک زندگی مبیّن نظام باورها، نگرش ها و ارزش های انسان است و اصول اعتقادی به عنوان شالوده دین اسلام در لایه های زیرین شناخت قرار گرفته و در چگونگی شکل گیری سبک زندگی انسان تأثیر انکارناپذیر دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر، شناخت تأثیر وکاربرد ارزش های انقلاب اسلامی ایران در نظریه پردازی با توجه به دستاوردهای فرهنگی جهانی به منظور احیای تمدن ایرانی- اسلامی و تقویت هویت ایرانی در دوران معاصر بوده است. روش: روش این پژوهش از نوع تحلیلی- تبیینی است و در گروه پژوهشهای نظری راهنمای عمل قرار می گیرد. با استفاده از روش تحلیل کیفی ارزشهای انقلاب اسلامی و دستاوردهای فرهنگی جهانی و از طریق کاربرد استدلال نظری، به رابطه این دو با نظریه پردازی و تحول تمدنی توجه شده است. در نهایت سعی شده با تکیه بر پارادایم تعامل، به نوعی نگرش نظری در این خصوص دست یابد. یافته ها: می توان با درکی درست از فرهنگ جهانی و شناخت ارزشهای انقلاب اسلامی و مراعات شاخصهایی چون: تکیه بر ارزشهای متعالی مکتب اسلام، توجه به ارزشهای ایرانی، در نظر گرفتن دانش به عنوان پدیده ای انسانی و نه قومی، توجه به جهانی شدن فرهنگی و الزامات آن، نادیده نگرفتن فرهنگ و فنّاوری غرب بدون تقلید و وابستگی، توجه به مقتضیات جامعه و زادبوم و نیازها و امکانات و توانایی های آن و مردمش در جهت نظریه پردازی بر مبنای ارزشهای انقلاب در عصر جهانی شدن به احیای هویت و تمدن ایرانی- اسلامی نایل شد. نتیجه گیری: با درک درست از شرایط جهانی و محیط پیرامونی و همگام با آن با شناخت ارزش های خودی می توان مسیری را انتخاب کرد که امکانی برای حفظ تمدن اسلامی- ایرانی و بازسازی ومعرفی آن به جهانیان و جهانشمول کردن الگوی انقلاب اسلامی و ارزش های آن باشد.

هدف: امروزه اخلاق زیست محیطی، علمی نوین و بین رشته ای محسوب می شود که وظیفه آن، بررسی کنش و واکنش دو ساحت ناهمسان انسان و طبیعت است. بحران های زیست محیطی نیز حاصل عدم تعادلی است که در این دو حوزه ایجاد می شود. باور داریم که نقش و جایگاه آموزه های فلسفی فرانسیس بیکن در زایش بحرانهای زیست محیطی عصر حاضر غیر قابل انکار است. بر این اساس، هدف این پژوهش، تبیین نقش و جایگاه فلسفه این فیلسوف تجربی مسلک در ایجاد بحرانهای زیست محیطی بوده است. روش: روش به کار رفته در این پژوهش، اسنادی- تحلیلی است. یافته ها: این نوشتار با بررسی مسائلی همچون: نقش و جایگاه انسان، اهمیت و نقش طبیعت، سعادت و کمال غایی انسان و نیز بخش منطق فلسفه فرانسیس بیکن، به این یافته رسید که آموزه های این فیلسوف تجربی مسلک، نقش مؤثری در زایش بحرانهای زیست محیطی دارد. نتیجه گیری: آرا واندیشه های فلسفی به عنوان علل معرفتی بحران های زیست محیطی، نقش تعیین کننده ای در ایجاد بحران های زیست محیطی ایفا می کنند