مطالب مرتبط با کلیدواژه

عهد عتیق


۴۱.

بررسی تطبیقی ارکان دعا در قرآن و عهدین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 7-24

کلیدواژه‌ها: خدا دعا عهد عتیق عهد جدید قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۱۲۵
دعا به مثابه عهد باطنی انسان و خداوند متعال و حلقه اتصال قلبی او با مبدأ پیدایش خویش، امری مشترک در میان ادیان ابراهیمی است، به گونه ای که هر موحدی به خوبی حس می کند بدون دعا نمی توان طعم شیرین ایمان به غیب را درک نمود. به سبب جایگاه خاص دعا، این مقاله به دنبال مقایسه تطبیقی ارکان دعا در قرآن کریم و عهدین برآمده است. این تحقیق ازیک سو در دعاپژوهی و از سوی دیگر، در مباحث بین الادیان کاربرد دارد. روش نویسندگان مقایسه و تبیین مشترکات به سبکی جامع است تا گامی در مسیر تقریب مذاهب باشد. بدین روی، در سه بخش، جوانب گوناگون مربوط به ارکان دعا بررسی شده است: ارکان دعا در عهد عتیق، ارکان دعا در عهد جدید و ارکان دعا در قرآن. سپس مقایسه و ارزیابی صورت گرفته است. در مسیر تحقیق، اشتراکاتی به دست آمد که نشان دهنده وحدت ادیان آسمانی در جریان از سرچشمه قادر متعال برای حرکت به سوی تمدنی جامع و نوین است.
۴۲.

نقد آرای تفاسیر اسلامی و عهد عتیق در داستان حضرت یونس (ع)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد آراء تفسیری سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 15 - 32

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم عهد عتیق یونس (ع) ذوالنون صاحب الحوت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵ تعداد دانلود : ۱۲۷
قصه حضرت یونس$از قصص قرآن کریم است که در روایات و تفاسیر قرآن و عهد عتیق آمده است. این مقاله به روش تحلیلی-توصیفی، در صدد تنزیه ساحت قدسی آن حضرت از تهمتهای ناروایی است که در برخی متون آمده است؛ لذا ضمن تأیید اشتراکات، تفاوتهای آن مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. نتیجه اینکه: یونس$ یا اندکی قبل از اینکه عذاب از آن قوم برداشته شود، از قوم خود خشمگین بوده به طرف دریا می رود؛ یا وقتی فهمید که عذاب برداشته شده، به سویشان برنگشت؛ و متوجه توبه قومش نشد. او با اطمینان از اینکه قومش قابل هدایت نیستند مرتکب «ترک اولى» شد و آنها را ترک کرد. اما با توبه مردم، خداوند با خلق صحنه ای اعجازگونه توأم با آزمایش، او را به مقام اجتباء رسانده و در زمره صالحین قرارش می دهد. از معنای «کظم» و «مکظوم» برمی آید که آن حضرت در محل خروج نفس ماهی یا نهنگ زیر سوراخ تنفسی قرارگرفته و با توجه به هوازی بودن نهنگ حضرت می توانسته از هوای بیرون بهره برده و زنده بماند.
۴۳.

بررسی تطبیقی نقش نیت در مجازات الهی: تأملی در آیه ۲۸۶ سوره بقره و سرگذشت عزه در عهد عتیق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۴ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 181 - 163

کلیدواژه‌ها: قرآن عهد عتیق عزه تابوت عهد مجازات الهی نیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰ تعداد دانلود : ۱۶۵
از پرسش های مفسران قرآن کریم و عهد عتیق، نقش نیت مکلف در مجازات الهی است. با توجه به اینکه مؤاخذه بر فراموشی و خطا از نظر عقلی ناپسند است، پرسش مفسران قرآن کریم درباره آیه ۲۸۶ سوره بقره این است که چرا مؤمنان در فقره «ربنا لا تؤاخذنا ان نسینا او أخطأنا» برای فراموشی و خطای خود از خداوند پوزش می طلبند؟ مفسران عهد عتیق نیز در مواجهه با ماجرای عزه پرسشی مشابه دارند: چرا عزه علی رغم اینکه نیت سوئی نداشت، برای لمس ناخواسته تابوت عهد مجازات شد؟ مقایسه آرای مفسران عهد عتیق و قرآن بیانگر آن است که هر دو گروه سعی در ارائه تفسیری عقلانی داشته اند، تا اصل عدل الهی مورد خدشه قرار نگیرد. همچنین با مقایسه آیه ۲۸۶ بقره و ماجرای عزه، پیشینه الاهیاتی این موضوع روشن تر گشته و می توان مجازات عزه را به عنوان نمونه ای از مصادیق تفسیری آیه شریفه عنوان نمود.
۴۴.

رنج یا آزمون؟ ردپای محتوای داستان ایوب در متون مزدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فرهنگ و زبان های باستانی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 21 - 46

کلیدواژه‌ها: ایوب رنج عهد عتیق قرآن متون مزدایی جمشید تهمورس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۳۷
در همه ادیان، آزمودن انسان ها از طریق رنج و سختی، از جمله روش هایی است برای سنجش میزان ایمان و توکل بر آفریدگار. هرچه آدمی در تحمل شدائد بردبارتر باشد، باور و اعتقادش خالص تر و ناب تر خواهد بود. اینکه مصدر بروز این رنج ها کیست و یا چیست، در ادیان مختلف پاسخ هایی متفاوت دارد. اما آنچه مهم است آگاهی نسبت به اینکه هدف نیروهای اهریمنی، نابودی و تباهی جان و روان آدمی است و آن کس که بتواند از گذر این محنت ها، روان خود را پاک و سالم نگاه دارد، پیروز این آزمون است. این مضمون در قالب قصه ایوب در متن عهد عتیق آمده است. داستان ایوب، نمونه ای شاخص از آن نوع روایات دینی است که در آن انسانی درست کردار و باورمند، ایمانش به سنجه رنج و بلایا آزموده شده و او به پشتوانه توکل و اعتماد بر خداوند، از این آزمون سربلند بیرون می آید. این نوشتار در پی آنست تا این محتوا را در متون دینی مزدایی جستجو کرده و ضمن مقایسه آن با متن عهد عتیق ، می کوشد که دریابد آیا این نوع نگاه به انسان و آزمودن او به بلایا و مصائب در باورهای مزدیسنایی، مقوله ای آشنا و تکرارشونده است؟ آیا در سیاق جهان بینی زرتشتی، چنین شیوه و کارکردی برای محنت ها و رنج های بشری مورد نظر بوده است؟
۴۵.

دین پژوهی ترجمان بصری جهنم در نقاشی های قرن 18 و 19 میلادی اروپا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۵۲) 87-106

کلیدواژه‌ها: جهنم دین پژوهی عهد عتیق عهد جدید بلیک مارتین و دوره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۴۰
اشتیاق و علاقه آدمیان برای رسیدن به عدالت در پایان جهان و اندیشیدن به چگونگی زندگی پس از مرگ، همواره بخشی از محتوای آثار هنرمندان را به خود اختصاص داده است. با وجود ابهامات و دوگانگی هایی که در متون مقدس یهود و مسیح در خصوص سرنوشت نهایی بدکاران به چشم می خورد، در آیات مختلفی از عهد عتیق و به ویژه عهد جدید، از جهنم و عذاب گناهکاران سخن به میان آمده است؛ ازاین رو کتاب مقدس همواره یکی از منابع الهام هنرمندان برای خلق و تولید آثار هنری با مضامین دینی بوده است. در کنار متون و روایات دینی، عوامل دیگری چون فضای سیاسی و فرهنگی زمان تولید اثر نیز تأثیر بسزایی در نوع نگرش هنرمندان به جهنم و آخرالزمان داشته است. این مقاله به روش تحلیلی تطبیقی به بررسی میزان وفاداری به دین در نقاشی های قرون 18و19م اروپا در نمونه آثار هنرمندان برجسته آن دوران، یعنی ویلیام بلیک، جان مارتین و گوستاو دوره درباره جهنم می پردازد. با توجه به بررسی آیات مختلفی از عهد عتیق و جدید، به نظر می رسد که در بسیاری از موارد، میزان تطبیق اثر هنری با متن مقدس بیشتر در نوع گناه است تا نوع عذاب درنظرگرفته شده برای آن گناه؛ و هنرمندان علاوه بر اقتباس از مضامین دینی، از یکدیگر، از نسخ ادبی، از اتفاقات سیاسی، فرهنگی و هنری، و در نهایت از ذهن خود نیز برای خلق تصویر جهنم و روز داوری الهام گرفته اند.
۴۶.

تحولات تاریخی مفهوم و قلمرو فساد در دوران باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه حقوق کیفری سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 33 - 55

کلیدواژه‌ها: فساد پیشکش معرفت شناسی تاریخ عهد عتیق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۱۷۸
هرگونه اقدام مؤثر و مفید برای مبارزه با فساد در هر کشوری در گرو اشراف همه جانبه بر این پدیده از جهات مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و حقوقی است. همچنین یک جنبه مهم مطالعه در این حوزه می تواند جنبه تاریخی قضیه باشد که تحولات تاریخی مفهوم و ماهیت پدیده فساد را بررسی کند. چنین مطالعه ای یکی از ابزارهای لازم برای تحقیق جامع در خصوص آثار فساد و چگونگی مبارزه با آن است. ما در این مقاله سعی کرده ایم صرفاً به گوشه ای از این جنبه تاریخی بپردازیم. روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر تحلیل متون تاریخی است که در قالب آن به مفهوم شناسی مقوله فساد در گفتمان تاریخی پرداخته ایم. نتیجه این تحقیق آن است که فساد در طول تاریخ مفهوم واحدی نداشته است و در سیر تحولات تاریخی شاهد تحولات مهمی در معرفت شناسی فساد هستیم. مطالعه این تحولات بستر خوبی برای طراحی مدلی برای مبارزه با فساد به وجود خواهد آورد.
۴۷.

ملاک تقدس در قرآن و عهدین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 7-26
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۱۰
تقدسِ عناصر و مؤلفه های یک دین / آیین از مهم ترین ویژگی های آن محسوب می شود. مقدسات در یک دین، محمل و محور بسیاری از اعمال و آموزه های آن دین هستند. ادیان ابراهیمی (یهودیت، مسیحیت و اسلام) نیز دارای مقدسات فراوانی اند که هر کدام با توجه به معیار و ملاک خود، تقدس یافته اند. یکی از مباحث مهم در خصوص مقدسات، ملاک تقدس آنهاست. ملاک تقدس در ادیان ابراهیمی را می توان از کتب مقدسشان استخراج کرد. در این نوشتار، ملاک تقدس اموری مانند خدا، مکان، زمان، افراد و اشیای مقدس بررسی شده است. براساس یافته های این تحقیق، با توجه به توحیدی بودن این سه دین، می توان ملاک و معیار تقدس در این ادیان را اصطفا، توجه، وضع، اراده، تجلی، امر و نهی الهی و مرتبط بودن به خدا دانست. البته در یهودیت و مسیحیت با توجه به تقدس قوم و الوهیت حضرت عیسی، ملاک تقدس در این دو دین با اسلام از جهاتی متفاوت است.
۴۸.

«آیین بلاگردانی»: بازخوانی داستان ذبح گاو بنی اسرائیل براساس اسطوره های پیشازرتشتی، عهد عتیق و قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 27-48
تعداد بازدید : ۱۹۹ تعداد دانلود : ۱۴۹
یکی از داستان های رمزآلود قرآن داستان گاو بنی اسرائیل است که مشابه آن در عهد عتیق نیز ذکر شده است. با توجه به اشتراک هر دو کتاب در کلیت این داستان و نیز توجه به سیاق تنها کاربرد قرآنی آن در سوره مدنی «بقره» که خطاب به یهودیان مدینه است، این داستان می بایست هم برای مخاطبان قرآن شناخته شده باشد و هم برای یهودیان. با مفروض گرفتن این امر، اینکه چرا از میان تمامی حیوانات، گاو این چنین اهمیت یافته و علت دستور به ذبح آن و ارتباط آن با قتل چیست و اساساً بازگویی این واقعه در قرآن با چه هدفی و برای ابلاغ چه پیامی است، نیازمند آن است به بررسی اسطوره های اقوام باستان بپردازیم و از آنجا با واکاوی خصائص چنین ذبح هایی، راهی برای پاسخ به پرسش های فوق بیابیم. می توان با رویکردی بین الادیانی و با تکیه بر مجموع مستندات ادعا کرد: دستور به ذبح گاو مذکور، بیش از آنکه قربانی آیینی برای تقرب باشد، مطابق آیات تورات نوعی «بلاگردانی» از زمین مادر است که برگرفته از سنت های پیشازرتشتی، برای دفع شرور انجام می گرفت. در روایت توراتی ماجرا، زمین مادر و در روایت قرآنی آن گاو ماده حائز اهمیت شده اند که هر دو نمود یک چیز (یعنی رزق و برکت) به شمار می آیند. قرآن با بازگویی این واقعه، علاوه بر آنکه ماهیت درونی قوم یهود را در عناد با الله افشا می سازد، درک پیشااسلامی این باور را هم هدف انتقاد قرار داده و تمام ویژگی های الوهی که مخاطبانش برای اینگونه آیین ها و اینگونه عناصر (زمین مادر گاوماده) قائل بودند، را یکسره به الله بازمی گرداند.
۴۹.

استر ستاره ای در تاریخ یهودیان

نویسنده:
منبع: دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی سال پنجم اسفند ۱۴۰۱ شماره ۵۸ 60 - 66
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۱۷۴
نام استر و مردخای در ادبیات نامی است که مخاطب نسبت بدان کنکاوی دارد و درصدد آگاهی از چه و چونی آن است. همین انگیزه باعث این مطالعه گردید. با توجه به نقل های مختلف تاریخی در دوران خشایارشا هخامنشی بین ملکه و وزیر خشایارشا و مردخای اتفاقاتی افتاد که منجر به قتل عام تعداد زیادی از مردم ایران شد، بنا به بعضی روایت ها توطئه وزیر (هامان) برای کشتن یهودی ها بی نتیجه ماند و ملکه استر و مردخای با خام کردن پادشاه، باعث اعدام وزیر و قتل عام ایرانیان شدند. و یهودیان آن روز را به خاطر نجات جشن گرفتند و ریشه عید پوریم از همین رویداد است. داستان های ضد و نقیض بسیاری درباره این اتفاقات وجود دارد که با توجه به مدارک موجود صحت تاریخی آن مورد تردید است. هدف از این پژوهش، مطالعه نسبتا جامع و دستیابی به اطلاعات قانع کننده در باره استر و مردخای بود که این تحقیق به روش کتابخانه ای-توصیفی و با مراجعه به منابع معتبر و فیش برداری اولیه شکل گرفت. از منابع مورد مطالعه چنان برمی آید که معمولا درمورد واقعیت تاریخی این داستان، شک و تردید وجود دارد.
۵۰.

تجلی ذاتی خدا در کائنات به روایت عهد عتیق و قرآن با تکیه بر تفاسیر عرفانی قرن سیزدهم میلادی و قرن هفتم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۹ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۷۶ 147 - 164

کلیدواژه‌ها: خدا تجلی ذات قرآن عهد عتیق تورات مقایسه تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۹ تعداد دانلود : ۲۱۸
یکی از راه های شناخت خداوند، از طریق درک تجلی ذاتی خدا در کائنات است که به کمک اسماء و صفات و افعال حاصل می شود. یهودیان به رغم پایبندی به توحید در متون دینی و معتبرشان، بعضاً تمثل و تجسد را به ذات الهی نسبت داده اند درحالی که قرآن کریم باوجود پذیرش تمثل برای برخی موجودات، تمثل و تجسد را برای ذات خداوند نفی می کند و قائل به تجلی ذاتی در تمام خلقت است. خدا در عهد عتیق با اسامی متعددی معرفی شده و در مواردی صفات انسانی دارد و بر یهودیان به طرقی ملموس، متجلی می شود. حضور خداوند در سراسر عهد عتیق با عنوان «شخینه» به مثابه مخلوقی جدای از خداوند به بندگان اعلام شده و حضور خداوند در بین مردم به حضور شخینه مشروط است درحالی که قرآن، حضور الهی را دائمی می د اند. تجلی ذاتی خدا در قرآن به گونه ای است که شائبه تشبیه در آن نباشد درحالی که در تورات دست کم در مواردی به حضور مستقیم و تصورات انسانی از خداوند اشاره شده است و همین استفاده از الفاظ انسانی و نسبت دادن رفتار های انسانی به خداوند در عهد عتیق، شناخت خدا را از مدار تنزیه وارد مدار تشبیه نسبتاً شدیدی می کند؛ هرچند که می توان وجود چنین عباراتی را صرفاً برای نزدیک تر ساختن مفهوم ذات الهی به ذهن بشر دانست و آن ها را به منظور درک عامه به گونه ای تأویل نمود که با تنزیه خداوند منافات نداشته باشد ولی هیچ کتابی مانند قرآن، به تنزیه خداوند از هرگونه باور شرک آلود نپرداخته است. بر اساس آموزه های قرآن، خداوند در همه مخلوقات تجلی کرده است و ذات الهی قابل رؤیت نیست و نخواهدبود.
۵۱.

عناصر عامیانه و غیررسمی گفتاری و نوشتاری در سطح واژگانی برخی از ترجمه های کهن عهد عتیق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال ۱۱ فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۲ شماره ۴۹ ۱۸۷-۱۴۹

کلیدواژه‌ها: زبان عامیانه گفتار نوشتار عهد عتیق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۲۵۷
یکی از گونه های ناشناخته زبان و ادبیات فارسی، ترجمه های کهن عهد عتیق هستند. معمولاً زبان این متون فارسی و خط آن ها عبرانی است. یکی از ویژگی های این نوع از متون، تأثیرپذیری شدید از ادبیات و زبان عامیانه فارسی است. در این مقاله براساس معیارهای زبان شناسی اجتماعی، عناصر عامیانه گفتاری و نوشتاری برخی از این متون (ترجمه های عهد عتیق) بررسی شده است. براساس این بررسی، زبان متون پیش گفته در سطح واژگانی از دو جنبه تحت تأثیر زبان عامیانه قرار گرفته است: نخست تحولات آوایی که شامل موارد زیر است: تحول âm / ân > um / un، همگونی آوایی، کاهش واجی، افزایش واجی، انواع مختلف ابدال و قلب. دوم واژه های گویشی. عناصر گویشی هر زبان پیوستگی تنگاتنگی با زبان و ادبیات عامه آن دارند. عناصر نوشتاری غیررسمی نیز از دو جنبه بر این متون تأثیر گذاشته اند: الف) استفاده از خط عبرانی؛ ب) اغلاط املایی. براساس تحقیق حاضر می توان نتیجه گرفت که این نوع از ترجمه های عهد عتیق از نظر زبانی به گونه عامیانه یا دست کم غیررسمی زبان نزدیک تر هستند.
۵۲.

آینه های شکسته: نگاهی به ترجمه قدیم و ترجمه پیروز سیار از عهد عتیق در پرتو متن عبری

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ بهمن و اسفند ۱۴۰۱ شماره ۶ (پیاپی ۱۹۸) 215 - 232

کلیدواژه‌ها: زبان های سامی عهد عتیق ترجمه های فاسی تورات ترجمه قدیم ویلیام گِلِن ترجمه پیروز سیار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۹۵
مقاله حاضر به بررسی دو ترجمه از عهد عتیق در پرتو متن اصلی آن، زبان عبری متمرکز است. شواهد مورد مطالعه در چهار بخش، به ترتیب به امتیازهای ترجمه قدیم و ترجمه سیار، سپس نقاط ضعف آنها می پردازد. پژوهش حاضر به این نتیجه رهنمون شده است که زبان اصلی تورات، هماره از زبان مقصد فراتر می باشد، و مخاطب فنی همواره برای دریافت ظرائف متن، ناگزیر از مراجعه به چندین ترجمه است؛ چه اینکه اساسا در مورد متون کلاسیک و فاخر ترجمه ها چون آینه های شکسته عمل می کنند. از اینرو، در جامعه علمی فارسی زبان مخصوصا در پژوهش های تطبیقی صرفا با اتکا به یک ترجمه، نمی توان از سوء فهم و برداشت های نااستوار ایمن بود.  
۵۳.

تحلیل ساختار روایی روایت های الیاس و ایلیا در قرآن کریم و عهد عتیق براساس رویکرد گریماس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال دهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 209 - 228

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم عهد عتیق روایت شناسی الیاس ایلیا گریماس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶ تعداد دانلود : ۹۷
روایت شناسی، با دیدگاه فرمالیست ها درباره ماهیت روایت آغاز شد و متأثر از این جنبش ادبی، ولادیمیر پراپ به تحلیل گونه روایات پریان پرداخت و کوشید روند تغییرات در روایات پریان را نشان دهد و تمهید هنری تکرارشونده در پیرنگ آنها را بیابد. با ظهور جنبش ساختارگرایی، ساختارگرایانی چون آلگرداس گریماس نگاه خود را به همه ژانرهای روایی معطوف کرده و در جستجوی یافتن ساختار بنیادین یا ابر ساختار روایت بوده اند؛ بنابراین، گریماس در یکی از لایه های تحلیل روایی خود، عناصر نقشی و کارکردی روایت را بررسی و تحلیل و گسست های روایی تغییردهنده روایت را تبیین کرده است. پژوهش پیش رو، با به کارگیری رویکرد گریماس کوشیده است روایت ایلیا و الیاس، علیه السلام، را در عهد عتیق و قرآن کریم، تحلیل و طرح و نحو روایی دو روایت را تبیین کند، تا از این گذر بتواند به مطالعه نظام مند این دو متن دینی بپردازد و روابط بینامتنی در دو متن روایی با یک قصه و فابیولا را بررسی کند و به شناخت بهتر روایت قرآنی دست یابد. بدین منظور، با تحلیل داده ها به روش توصیفی تحلیلی به تبیین طرح دو روایت و مدل کنشگران آنها پرداخته و در پایان، ارتباط ژرف ساختی دو روایت را نشان داده است.
۵۴.

بررسی تطبیقی حقوق زنان در کتب ادیان الهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۴ 155 - 167

کلیدواژه‌ها: انجیل تورات حقوق زن عهد جدید عهد عتیق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۹۶
بررسی تطبیقی حقوق زنان در کتب ادیان الهی چکیده حقوق زن و جایگاه آن در ادیان الهی و بالاخص کتب آسمانی و مذهبیِ آنها، همواره محل مناقشه و تفسیرهای مختلف بوده است. مطالعه توصیفی - تحلیلیِ مفاد کتب آسمانی، نشان دهنده آن است که در زبور، نمی توان مقرره ویژه ای را در این خصوص یافت. با وجود اینکه در عهد عتیق، آفرینش زن به تبع آفرینش مرد تلقی شده لیکن این امر در عهد جدید، صورت تعدیل شده تری به خود گرفته و در قرآن کریم، به کلّی، خلقت آن دو، از نفس واحده دانسته شده است. اختصاص حق طلاق به مرد و جواز تعدد زوجات، از مشترکات قرآن و عهد عتیق درخصوص حقوق زنان است؛ در حالی که جواز فعالیت های اجتماعی، مذهبی و سیاسی زنان را می-توان از نقاط مشترک قرآن و عهد جدید برشمرد. منع استفاده ابزاری از زنان نیز مهمترین وجه مشترک در هر سه کتاب آسمانی و مذهبیِ اشاره شده می باشد. واژگان کلیدی : انجیل، تورات، حقوق زن، عهد جدید، عهد عتیق، قرآن کریم
۵۵.

نگاهی تطبیقی به انگاره عهد عتیق و قرآن کریم از پنداره «پسرخدا بودن عُزیر» و انعکاس آن بر نگاره های اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال ۱۹ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۰ 718 - 736

کلیدواژه‌ها: ابن الله عهد عتیق قرآن یهود و اسلام نگارگری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸ تعداد دانلود : ۸۴
در متون بنیادی دین یهود مانند عهد عتیق و تلمود کم ترین اشاره ای به مفهوم «ابن الله» بودن عزیر نشده است. با این وجود، قرآن یک بار به روشنی (توبه/30) و بار دیگر نیز به صورت تلویحی (بقره/۲۵۹) در چگونگی مرگ عُزیر از وی، نام برده است. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی، به تطبیق جایگاه عزیر در متون مقدس یهود و اسلام می پردازد. با بررسی و تدبر در متون معتبر یهود هیچ اثری از مفهوم پسرخدا بودن عزیر به دست نیامد. حال آنکه در منابع مهم تفسیری اسلامی میان مفسران مشهور، درباره این انگاره، نه تنها وحدت رویه و نظر دیده نمی شود، بلکه با برداشت های متفاوتی از این نسبت روبه رو هستیم. چنانکه آلوسی و فخررازی آن را نسبتی حقیقی دانسته، اما بحرانی و طباطبایی آن را نسبتی مجازی و تشریفی می پندارند. در این میان، مفسرانی نیز هستند که آن را باور عده ای معدود یا فرقه ای منقرض شده از یهود پنداشته اند و یا اساساً درباره این نسبت توضیح روشنی نداده اند. این پژوهش می کوشد نشان دهد که دیدگاه مفسرانی که مفهوم ابن الله بودن را صفتی تکریمی و تعظیمی برای عزیر در نظر گرفته اند، می تواند درست و قابل پذیرش باشد. اهداف پژوهش:بررسی مفهوم «ابن الله» بودن در متون بنیادی دین یهود.بررسی دیدگاه مفسرانی که مفهوم ابن الله بودن را صفتی تکریمی و تعظیمی برای عزیر در نظر گرفته اند.سؤالات پژوهش:مفهوم «ابن الله» بودن در متون بنیادی دین یهود چیست؟دیدگاه مفسرانی که مفهوم ابن الله بودن را صفتی تکریمی و تعظیمی برای عزیر در نظر گرفته اند چیست؟
۵۶.

فرایند قانونی شدن عهد عتیق در یهودیت و مسیحیت

نویسنده:
منبع: کلام و ادیان سال ۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۶) 83 - 108

کلیدواژه‌ها: تورات قانونی عهد عتیق یهودیت مسیحیت کتاب مقدس عبری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۲۷
در طول دوران عهد عتیق یعنی از زمان حضرت موسی تا زمان حضرت عیسی8، در جامعه یهودی کتاب های پرشماری نوشته شده بود. این کتاب ها گاه مشتمل بر گزارش های تاریخی بود، گاهی در بردارنده تعالیم ایمانی و احکام شریعت و در برخی موارد نیز مشتمل بر پیشگویی بود. مشکلی که بعدها گریبان گیر جامعه یهودی و در دوران عهد جدید، گریبان گیر مسیحیان گردید، مسأله انتخاب کتاب های معتبر بود. رهبران یهودی و بعدها رهبران مسیحی می بایست برای تعیین کتاب های مقدس دست به کار می شدند تا جامعه را از سردرگمی در مورد گزارش ها و تعالیم متفاوت این کتاب ها رها سازند. البته این مشکل خود زمینه ساز مشکل دیگری گردید؛ زیرا در انتخاب این کتاب ها، اختلاف نظر فراوانی به وجود آمد. نوشتار حاضر به بررسی این موضوع که تحت عنوان فرایند قانونی شدن عهد عتیق مطرح می شود، می پردازد. در این نوشتار ابتدا به بررسی مراحل تاریخی و فرایند قانونی شدن عهد عتیق در میان یهودیان می پردازیم و سپس مسأله قانونی شدن این مجموعه، در جامعه مسیحی را بررسی می کنیم.
۵۷.

بررسی میزان مطابقت طومارهای بحرالمیت با اسناد عهد عتیق

نویسنده:
منبع: کلام و ادیان سال ۴ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۷) 63 - 85

کلیدواژه‌ها: طومارهای بحر المیت عهد عتیق جامعه قمرانی اسنی ها تحریف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۲۶
کتاب مقدس عنوان مجموعه نوشته هایی است که مسیحیان آن ها را مقدس می شمارند. بررسی آموزه ها و گفته های آن با نگاه اسلامی، سؤالی جدی درباره درستی و عدم تحریف این کتاب به وجود می آورد؛ چراکه بسیاری از آموزه ها و مطالب آن ناسازگار با قرآن کریم می نماید به ویژه آن که دلیل محکمی بر اعتبار و وثاقت این کتاب در دست نیست. مسیحیان از دیرباز در پی یافتن نسخه هایی بودند که صحت و وثاقت تاریخی کتاب مقدس را نشان بدهد. در نیمه های قرن بیستم، طومارهای بحر المیت در کرانه دریای مرده کشف شد که در میان آنها، مجموعه نسبتاً کاملی از عهد عتیق نیز وجود داشت. بر اساس تخمین پژوهشگران، نگارش این طومارها به حدود دو قرن پیش از میلاد برمی گردد. در این مقاله به بررسی میزان انطباق این طومارهای کشف شده با نسخه های رایج کتاب مقدس (بر اساس نسخه ماسوریک) می پردازیم. اهمیت این پژوهش در فضای اسلامی از آن جا ناشی می شود که عدم انطباق این طومارها با عهد عتیق موجود درستی ادعای تحریف کتاب مقدس را تأیید می نماید و اگر چنآن چه این طومارها با عهد عتیق فعلی همسان باشد، باید تحریف این کتاب را به بازه زمانی پیش از نگارش این طومارها مربوط دانست.
۵۸.

جستاری تاریخی، تطبیقی و عقلانی پیرامون آیه ی« وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانِی » در سنت اسلامی و عهد عتیق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال ۲۱ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۶۱ 166 - 190

کلیدواژه‌ها: قرآن عهد عتیق موسی (ع) لکنت زبان مفسران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۲۷
درک ماهیت لکنت زبانی موسی(ع) می تواند گره گشای برخی شبهات کلامی گردد که ناظر به غیرمعقول بودن نقص جسمانی، به ویژه معیوب بودن زبان رسول الهی است. هدف، درک حقیقت لکنت زبانی منتسب به  این پیامبر الهی است؛ بر اساس تلقی لغویون، مفسران و ودانشمندان و درک دیرپای موجود در سنت اسلامی از آیه 27 سوره طه «وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانِی » و نیز برخی اشارات قرآنی و روایی دیگر، منظور از «عقده» لکنت ظاهری و عضوی ایشان می باشد. گام بعدی تطبیق نظریه مختار از متون اسلامی بر تصریحات و اشارات عهد عتیق با رویکردی زبان شناسانه به این مسئله است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با رویکردی تطبیقی است. از نتایج این پژوهش آن است که: «لکنت به معنای عدم فصاحت، بلاغت و رسائی سخن به عللی ازجمله:کاستی اعتماد به نفس ناشی از قتل قبطی و تنگی سینه موسی(ع)، نظر راجح بوده و دیدگاه مألوف و شایع پیشین، یعنی نقص عضو، در معرض تردید و انکار قرار دارد. «عقده»، در واقع دغدغه ای بوده که موسی(ع) به هنگام بعثت خواستار برطرف شدن آن از خداوند سبحان شده بود و خداوند نیز با انتصاب هارون(ع) به وزارت ایشان، دعایش را مستجاب و آن مانع را برطرف ساخت. جالب آن که آموزه های عهد عتیق نیز با دلالت زبان شناسانه و نیز معناگرایانه با صراحت بیشتری مؤید و گویای همین رأی اخیر می باشند.  
۵۹.

آینه های شکسته (3): نگاهی به ترجمه قدیم و ترجمه پیروز سیار از عهد عتیق در پرتو متن عبری

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۵ خرداد و تیر ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۲۰۶) 343 - 354

کلیدواژه‌ها: عهد عتیق پیروز سیار نقد و بررسی ترجمه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۱۸
شواهد ارائه شده در این شماره با تمرکز بیشتر بر ترجمه قدیم، در سه محور قرار دارند: 1. افراط در ترجمه تحت اللفظی؛ 2. برخی اغلاط؛ 3. سایه روشن ترجمه های عربی در ترجمه قدیم (محور جدید). به عبارتی، به جز محور سوم که برای اولین بار در اینجا مطرح می شود، سایر شواهدِ این مقاله در ذیل همان محورهای پیشین بوده، و مکمل آنها می باشند.   
۶۰.

بررسی تطبیقی احادیث اسلامی، عهد قدیم و ادبیات عامّه؛ مطالعه ی موردی یکی از قضاوت های منسوب به علی علیه السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۸) 52 - 70

کلیدواژه‌ها: قضاوت علوی الارشاد عامه و خاصه ادبیات عامه عهد عتیق گریسمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۱۵
در کتاب الارشاد، قضاوتی از علی علیه السلام پیرامون نزاع دو زن بر سر مادریِ یک کودک گزارش شده. پژوهش پیش رو، در پی این است که با ارائه ی شواهدی بر اساس رویکرد تطبیقی، نشان دهد این گزارش یک داستان غیر واقعی و در زمره ی داستان های فولکلور است. ابتدا با بررسی واژه «عامه و خاصه» که شیخ مفید این گزارش را به آنان نسبت داده، ادعای ادبیات عامه بودن گزارش تقویت شده. سپس نشان داده شده این داستان با همین ریخت و ساختار، در عهد عتیق که پیش از اسلام تدوین گردیده به حضرت سلیمان منتسب شده. در ادامه نیز با بررسی یک متن آلمانی، این گمانه به قوت می رسد که نسخه ی علوی داستان مانند بسیاری از نسخه های دیگر آن در ملل مختلف، داستانی عامیانه است.