خشونت خانوادگی

هدف از پژوهش حاضر بررسی مقایسه ای سوگیری توجه نسبت به تهدید بین اختلالات درونی سازی شده و برونی سازی شده بود. ابتدا با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای، به والدین 700 نفر از کودکان پسر رده سنی 12-11 سال مقطع ابتدایی در شهرستان تبریز پرسشنامه سی بی سی آل ارائه شد و از بین این تعداد 80 کودک که مبتلا به اختلالات افسردگی، اضطراب، بیش فعالی و پرخاشگری بودند (برای هر اختلال 20 دانش آموز)، انتخاب شدند. سپس نحوه اجرا آزمون به هر دانش آموز توضیح داده شد و نهایتاً با استفاده از آزمون رایانه ای دات- پروب سوگیری توجه در این کودکان بررسی شد. یافته ها نشان داد که سوگیری توجه نسبت به تهدید در کودکان دارای نشانگان افسردگی با کودکان دارای نشانگان پرخاشگری متفاوت می باشد. علاوه بر آن، سوگیری توجه نسبت به تهدید در کودکان دارای نشانگان اضطراب با کودکان دارای نشانگان بیش فعالی متفاوت است ولی بین سوگیری توجه نسبت به تهدید در کودکان دارای نشانگان اضطراب و کودکان داری نشانگان پرخاشگری تفاوتی دیده نشد. همین طور بین سوگیری توجه نسبت به تهدید در کودکان دارای نشانگان افسردگی با کودکان دارای نشانگان بیش فعالی تفاوتی به دست نیامد.

این تحقیق با هدف فهم و تفسیر زنان از خشونت خانوادگی و ابعاد چندگانه آن با روش کیفی و رویکرد پدیدارشناسی تفسیری، با ابزار مصاحبه عمیق صورت گرفت. جامعه آماری این تحقیق کلیه زنان مراجعه کننده به دادگاه خانواده مجتمع قضائی شهید باهنر تهران بودند که با استفاده از نمونه گیری هدفمند انتخاب و پس از مصاحبه با 25 تن از زنان مورد خشونت واقع شده داده ها به اشباع رسید. نتایج تحقیق نشان داد؛ از دیدگاه زنان مورد تحقیق خشونت در سه نوع بر علیه آنان اعمال شده است؛ خشونت فیزیکی، خشونت نهادی/قانونی و خشونت اقتصادی. در خشونت فیزیکی عامل خشونت که عمدتاً شوهران بودند با واردکردن ضربه یا پرتاب چیزی موجب آسیب و جراحات بدنی به زنان مورد تحقیق شده بودند. در خشونت نهادی یا قانونی قانون گذار برخی از حقوق زنان را حذف و از لحاظ قانونی نوعی خشونت حقوقی اعمال می گردد. در خشونت اقتصادی نیز به عنوان سومین نوع خشونت به عدم تصمیم گیری زنان یا اجازه زنان در مشارکت در اموراقتصادی و حق دخل و تصرف در اموال گفته می شود.

سریال های تلویزیونی از عوامل تعیین کننده در عرصه گفتمان سازی تربیتی و حقوقی در جامعه بوده و پیوندی عمیق با سیاست گذاری برای مقابله با انحرافات اجتماعی دارند، فیلمنامه و دیالوگ های یک سریال ممکن است جرم ساز و یا زمینه ساز کاهش آن باشند، این واقعیت معرف همان کارکرد دوگانه رسانه هاست که هم می توانند به فرهنگ سازی بازدارنده و پیشگیری از آسیب هایی نظیر خشونت خانوادگی کمک کنند و هم ممکن است از عوامل رخداد و ازدیاد آن در جامعه باشند. تحلیل گفتمان سریال ها روشی مطلوب برای تحصیل فهمی صحیح نسبت به سطح خشونت زایی یا خشونت زدایی فعالیت های رسانه ای است. در این مقاله با روش کیفی این هدف دنبال شده است که موارد مشهود نمایش خشونت خانوادگی در متن سریال اجتماعی کیمیا برجسته گردد، در این سریال شصت مورد خشونت خانوادگی مشاهده شد که شاخص خشونت کلامی با 36 مورد بیشترین نرخ فراوانی را به خود اختصاص داده است. همچنین یافته ها حاکی از آن است که در این سریال زمینه های بروز خشونت خانوادگی با تحقیقات آماری مختلف که دراین زمینه انجام شده، مطابقت دارد و گفتمان شخصیت ها خواسته یا ناخواسته برگرفته از نظریه های زمینه فرهنگی، منابع، کنترل و یادگیری است.

هدف : هدف تحقیق حاضر بررسی تجارب زیسته خشونت در خانواده های نسل قدیم (زوجین بیشتر از50 سال) می باشد. روش پژوهش: روش تحقیق حاضر از نوع کیفی می باشد. حجم نمونه تحقیق، ترکیبی از چهارگروه پنج نفره (شامل 1 نفر مشاور، 1 نفر مددکار و 3 نفر از آسیب دیدگان از خشونت) است که روی هم رفته 20 نفر می باشد. روش نمونه گیری تحقیق، هدفدار وبه صورت گلوله برفی بوده است. ابزارگردآوری اطلاعات نیز مصاحبه ای نیمه ساختاریافته با سوالاتی محدود بوده است. یافته ها : طبق یافته های تحقیق؛ گونه های خشونت درخانواده های نسل قدیم شهر ایلام شامل خشونت مردان علیه زنان، خشونت زنان علیه مردان، خشونت والدین علیه فرزندان، خشونت اعضاء علیه سالمندان و خشونت اعضا نسبت به هم می باشد. همچنین؛ تکنیک های خشونت در نسل قدیم شهر ایلام عبارتند از: تکنیک های فیزیکی (کتک زدن جسمانی، کشیدن مو، شکستن اعضا، سوزاندن یا بریدن اعضا)، تکنیک های روانی (تهمت خیانت زدن، تهمت کم کاری زدن، تهدید به کتک، تهدید به طلاق)، خشونت کلامی (فحش به خود شخص، فحش به خانواده وی)، تکنیک های اقتصادی (نفقه ندادن، پول توجیبی ندادن، تهدید به محرومیت از ارث). نتیجه گیری : قدرت طلبی مردان، اعتیاد مردان، بیکاری مردان، فقر اقتصادی، مداخلات اطرافیان، جواز تاریخی برای خشونت مردان، ضعف حمایت از آسیب دیدگان و ساختار سنتی مرد سالار بر خشونت خانوادگی در خانواده های نسل قدیم (بیشتر از50 سال) شهر ایلام موثر است.

خشونت خانوادگی کنشی است که بر اساس آن، شخصی بر شخص دیگری، عمداً، در چارچوب خانواده، صدمه ی فیزیکی یا روانی وارد می نماید. درهمین راستا؛ هدف تحقیق حاضر «بررسی تجارب زیسته خشونت در خانواده های نسل جدید» و رویکرد نظری غالب آن، رویکرد کارکردگرایی، تضادی و تلفیقی بوده است. روش تحقیق از نوع کیفی است. حجم نمونه، ترکیبی از چهارگروه پنج نفره (شامل 1 نفر مشاور، 1 نفر مددکار و 3 نفر از آسیب دیدگان از خشونت) است که روی هم رفته 20 نفر می باشد. روش نمونه گیری تحقیق، هدفدار وبه صورت گلوله برفی بوده است. ابزارگردآوری اطلاعات نیز مصاحبه ای نیمه ساختاریافته با سوالاتی محدود بوده است. طبق یافته های تحقیق؛ گونه های خشونت درخانواده های نسل جدید شهر ایلام شامل خشونت مردان علیه زنان، زنان علیه مردان، والدین علیه نوزادان و کودکان و خشونت علیه خانواده همسر می باشد. همچنین؛ تکنیک های خشونت عبارتند از : بی اعتنایی(جنسی اقتصادی)، خیانت و ورود به روابط فرازناشویی (قصد تنبیه یا انتقام)، خشونت عملی (کتک زدن، شکستن سوزاندن یا بریدن اعضا)، خشونت روانی و کلامی (تهمت خیانت و کم کاری زدن، تهدید به کتک، فحش)، خشونت اقتصادی (پول توجیبی ندادن، تهدید به محرومیت از ارث). نهایت آن که؛ قدرت طلبی مردان، ازدواج بدون عشق ورزی، دخالت های اطرافیان، فضای مجازی و گرایش به روابط فرازناشویی، مشکلات اقتصادی، تغییرات ساختار روابط و قدرت در خانواده، اعتیاد به ویژه اعتیاد به مواد مخدر صنعتی و ضعف حمایت اجتماعی ازآسیب دیدگان برخشونت خانوادگی درخانواده های نسل جدید شهر ایلام موثر است.

همسرآزاری مردان پدیده پنهان جهانی به شمار می رود که تا حد زیادی از طریق شناخت زایی برطرف می شود. یکی از راه های شناخت زایی در جامعه مسلمان ایرانی، آموزه های قرآنی است. این پژوهش بر آن است که قطع نظر از حوزه فقهی و حقوقی و صرفاً در دامنه شناختی و با رویکرد مشاوره ای به تفسیر آیات مربوط به همسرآزاری مردان، آموزه های ناب قرآنی را از آن ها استنباط نماید تا مشاوران خانواده از این آموزه ها برای شناخت زایی در افراد درگیر با این پدیده آسیب زای خانوادگی بهره برند. از ویژگی های این پژوهش، رویکرد مشاوره ای به تفسیر آیات و بهره وری از آموزه های قرآنی در آسیب های خانوادگی است. رهیافت پژوهش حاضر، تبیین فرایند صلح به عنوان اولین و بهترین راهکار قرآنی، معناشناسی واژه صلح، تفاوت معنادار فرایند صلح در ادبیات قرآن با بازخورد انفعالی زنان در رویارویی با خشونت همسرانشان و تبیین مرحله جدایی به عنوان دومین و آخرین راهکار قرآنی می باشد.

خشونت خانوادگی امری پیچیده است که عوامل گوناگونی در شکل گیری آن نقش دارند. با این وجود می توان این خشونت را به مثابه ی هر نوع عمل آسیب رسان از سوی همسران در نظر گرفت که موجب ایجاد مشکلاتی در روابط آنها و از دست دادن محبت،آرامش و احترام در خانواده می شود. هدف نوشتار حاضر فهم معنا، دلایل و پیامدهای خشونت خانوادگی تجربه شده از سوی همسران است. در این مطالعه، 15 نفر از زنان و مردان متأهل که در سال 1400 از اردیبهشت ماه تا تیرماه به دادگاه خانواده درشهراصفهان مراجعه کرده بودند، مشارکت داشتند. مشارکت کنندگان به صورت هدفمند و بر اساس ملاک های متأهل بودن، سکونت در اصفهان و قرار داشتن در معرض خشونت خانوادگی به ویژه از سوی همسران انتخاب شدند. داده ها بر اساس رویکرد کیفی با استفاده از مصاحبه عمیق گردآوری و به کمک «تحلیل مضمون» بررسی شد. در نهایت نتایج در هفت مضمون اصلی: «آسیب دیدگی جسمی و روانی و احساس نادیده گرفته شدن»، «تبدیل کانون محبت آمیز خانواده به کانون مشاجره» ، «ناهمسان همسری در زمینه خلق و خو و منش»، «نقش آفرینی منفی فرزندان و خانواده همسر»، «عدم قدرت تصمیم گیری و توان پاسخ دهی»، «ساختارهای تحمیلی و خشونت آفرین جامعه» و «شکل گیری چرخه متوالی و به هم پیوسته خشونت در همه ابعاد و سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی» دسته بندی شده است. به نظر می رسد، فهم معنای خشونت خانوادگی، در مردان و زنان به تناسب مصادیق تجربه شده متفاوت است. ازجمله پیامدهای خشونت خانوادگی شکل گیری نوعی چرخه ی مداوم خشونت بر اساس اتخاذ راهبرد انتقام گیری و تلافی جوئی است. این چرخه با عمل خشونت آمیز یک طرف شروع شده و با عکس العمل خشونت بار طرف دیگر ادامه می یابد به گونه ای که ممکن است از خشونت اخلاقی آغاز شده و به خشونت روانی، جسمی، جنسی، اجتماعی و اقتصادی تبدیل شود. به این ترتیب مهمترین پیامد خشونت خانوادگی، ادامه یافتن خشونت در یک چرخه ی متوالی و با موضوعات مختلف از حوزه فردی تا خانوادگی و اجتماعی خواهد بود.

مقدمه: پیشگیری و کنترل خشونت علیه زنان در خانواده و پیامدهای فردی و اجتماعی آن مستلزم شناخت درست از وضعیت، علل و نتایج آن است. در این مقاله تلاش شده است تا براساس شواهد تحقیقی گردآوری شده تصویر مستندی از مسئله ی خشونت علیه زنان در خانواده ارائه گردد. روش: اطلاعات مربوط به خشونت علیه زنان از گردآوری و مرور 63 مقاله به زبان فارسی و انگلیسی، حاصل از پژوهش های انجام شده در کشور که در دوره ی زمانی 1387-1380 در مجلات معتبر علمی پژوهشی داخلی و خارجی منتشر شده اند به دست آمده و توصیف و تحلیل شده اند. یافته ها: در ایران شیوع کلی خشونت نسبت به زنان در خانواده براساس نتایج مطالعات در تهران و شهرهای دیگر کشور طیف گسترده ای از 5/17تا 6/93 درصد را شامل می شود. بالاترین فراوانی انواع آزار در کل و در جمعیت عمومی مربوط به آزار روانی و کم ترین آن آزار جنسی بوده است. همچنین به نظر می رسد که تعامل مجموعه ای از عوامل فردی، موقعیتی، اجتماعی و فرهنگی در ایجاد خشونت نقش ایفا می کنند. بحث: طیف گسترده شیوع خشونت در ایران می تواند عمدتا نتیجه ی روش شناسی متنوع مطالعات از جمله تعاریف در حیطه های مختلف خشونت، جمعیت هدف مطالعات، ابزار جمع آوری اطلاعات و تنوع در شهرهای محل انجام مطالعات باشد.

در این پژوهش به صورت کیفی و با استفاده از روش نظریه زمینه ای به بررسی عوامل و زمینه های خشونت علیه زنان در خانواده پرداخته شده؛ لذا برای گردآوری اطلاعات و انتخاب مشارکت کنندگان برای انجام مصاحبه از نمونه گیری هدفمند استفاده شده، که برای رسیدن به موارد مطلوب و اشباع نظری با ۲۱ نفر از زنان مورد خشونت قرار گرفته که به مرکز اورژانس اجتماعی بهزیستی شهرستان نهاوند مراجعه کرده اند، مصاحبه نیمه ساختار یافته به عمل آمد. بعد از بررسی محتوای اظهارات مشارکت کنندگان با استفاده از کدگذاری باز، محوری و گزینشی، ۲۰ مقوله عمده و یک مقوله مرکزی یا هسته تحت عنوان «خشونت خانوادگی بازتاب ساختار نابرابری جنسیتی و اجتماعی» انتخاب و استخراج گردید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که عوامل و زمینه هایی نظیر: اعتیاد شوهر، نگرش مردسالاری، بیکاری همسر و جامعه پذیری نقش های جنسیتی، به عنوان شرایط علّی و عواملی نظیر مشکلات و اختلالات شخصیتی شوهر، ازدواج اجباری و زودهنگام، مشاهده و تجربه خشونت و عدم حمایت خانواده و اطرافیان به عنوان شرایط زمینه ای و عواملی نظیر دخالت خویشاوندان و اطرافیان و تحصیلات پایین شوهر به عنوان شرایط مداخله گر در بروز و افزایش خشونت علیه زنان تأثیر داشته اند؛ هم چنین راهبردها و عکس العمل های مختلفی ازسوی مشارکت کنندگان در برابر خشونت شوهران، نظیر: تحمل خشونت، طلاق عاطفی، مقاومت و اقدام تلافی جویانه، درخواست طلاق و مراجعه به مراکز مشاوره و اورژانس اجتماعی اتخاذ گردید..

خانواده اولین ، مهم ترین و پر برکت ترین نهاد اجتماعی در تاریخ فرهنگ و تمدن انسانی است. نظر به اهمیت نهاد خانواده در جوامع و با توجه به مشترکات فرهنگی و اجتماعی دو کشور ایران و هند، پژوهش حاضر در صدد شناخت ویژگی های نهاد خانواده در هند و شناسایی اشتراکات و افتراقات آن در این دو کشور است. گردآوری داده های پژوهش حاضر از روش توصیف مقایسه ای و با استفاده از تکنیک مشاهده تجربی (با توجه به تحصیل و زیست شش ساله محققان در کشور هند) و نیز استفاده از داده های ثانویه (روش اسنادی) صورت گرفته است. با توجه به تعدد ادیان و مذاهب و کثرت گرایی فرهنگی در هند، داده های این تحقیق صرفاً مربوط به خانواده های آیین هندو در ایالت کارناتاکا در جنوب هند است. یافته های پژوهش بیانگر شباهت ها و اشتراکات بسیاری در نهاد خانواده در ایران و هند نظیر اهمیت تشکیل خانواده، مقررات جنسی، تک همسری، خانواده گرایی، تکریم سالمندان، گرایش به فرزندآوری، اشتغال زایی پایین زنان، بی سوادی زنان و افتراقاتی همچون نرخ پایین طلاق، مردمحوری، خشونت علیه زنان و بالابودن نرخ سقط جنین است. نتیجه گیری از پژوهش حاضر آن است که در این دو جامعه، خانواده رکن طبیعی و اساسی اجتماع بوده و به عنوان یکی از سه نهاد ساختاردهنده نظام اجتماعی جامعه (نهاد خانواده ، دین و دولت) در ساماندهی زیست انسانی و اجتماعی مرکزیت دارد.

در قصه ها، از طریق الگوسازی نمادین، نگرش های مختص به خشونت خانوادگی، به مخاطب انتقال داده می شود؛ بنابراین با بررسی آن ها، می توان به نگرش های مختلف درباره خشونت دست یافت. هدف از انجام این پژوهش نیز بررسی خشونت خانوادگی، انواع، علل و عوامل کنترل آن، در قصه های عامه بختیاری براساس نظریه های روان شناسان اجتماعی (با تأکید بر نظریه معتقدان به منشأ اجتماعی پرخاشگری و یادگیری اجتماعی) است. روش گردآوری مطالب، اسنادی و جامعه آماری پژوهش، 139 قصه عامه مکتوب در فرهنگ بختیاری است. بعد از استخراج صحنه های خشونت آمیز، براساس چهارچوب نظری و اهداف پژوهش، آن ها را در چند مقوله کلی و اصلی طبقه بندی کرده و در ادامه پس از شمارش و درصدگیری هر مقوله و زیرمقوله، به بررسی کیفی آن ها پرداخته ایم. نتایج پژوهش نشان دهنده این است که در این قصه ها، بیشتر خشونت های کلامی روانی بازتاب یافته است و اعضای خانواده به دنبال وارد کردن آسیب های روانی و به مخاطره افکندن وجهه دیگری بوده اند. عامل خشونت های خانوادگی، بیشتر همسر/مادر و قربانی آن ها، بیشتر شوهر/پدر و دختر/خواهر بوده است. در این قصه ها، عوامل اجتماعی و فرهنگی (مردسالاری، طمع، فریب، دروغ و خیانت) و روانشناختی (احساس حقارت، ناکامی و عصبانیت)، بیشترین نقش را در ایجاد خشونت های خانوادگی داشته اند. در این قصه ها، دو نوع نگرش منفی و مثبت به خشونت خانوادگی وجود داشته است. در برخی از قصه ها، افراد خطاکار، با رفتار به شدت پرخاشگرانه مجازات شده اند که نگرش به این نوع خشونت ها، مثبت بوده است . این امر سبب می شود مخاطب به این نتیجه برسد که در برابر خطای دیگران، خود نیز رفتارهای پرخاشگرانه انجام دهد؛ بنابراین چنین نگرشی، می توان باعث افزایش پرخاشگری شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تبیین جامعه شناختی عوامل مؤثر بر خشونت خانوادگی با رویکرد نظریه زمینه ای بود. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و با استفاده از نظریه زمینه ای به مطالعه عوامل و پیامدهای خشونت علیه زنان در خانواده پرداخته است. برای گردآوری اطلاعات و انتخاب مشارکت کنندگان از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده و با پیشرفت مطالعه، نمونه گیری موارد مطلوب صورت گرفت که تا رسیدن به اشباع نظری با 21 نفر از زنان مورد خشونت قرار گرفته که به مرکز اورژانس اجتماعی شهر نهاوند مراجعه کرده اند، مصاحبه نیمه ساختار یافته به عمل آمد. که بعد از تحلیل و بررسی محتوای مصاحبه ها، با کدگذاری باز 202 مفهوم اولیه و در کدگذاری محوری، 20 مقوله عمده و درنهایت یک مقوله مرکزی یا هسته ای استخراج گردید. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان می دهد که عواملی نظیر اعتیاد شوهر، مشکلات و اختلالات شخصیتی، ازدواج اجباری و زودهنگام، نگرش مردسالاری در خانواده، عدم حمایت خانوادگی، نقص جامعه پذیری و تربیت اجتماعی و شرایط نامناسب اقتصادی از عوامل مؤثر و عمده در افزایش و بروز خشونت علیه زنان در خانواده محسوب می شوند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج و یافته های به دست آمده از این پژوهش کیفی، برگزاری کارگاه ها جلسات مهارت های زندگی و مشاوره های پیش از ازدواج جهت افزایش آگاهی و شناخت زوجین از هم و برخورد با یکدیگر مخصوصاً در اوایل زندگی جهت مقابله و کاهش پدیده خشونت علیه زنان پیشنهاد می شود.

خشونت خانگی آثار بسیار ناخوشایندی بر شخصیت و زن دگی اعض ای خ انواده دارد. مهم ترین نتیجه خشونت خانوادگی، پدیده آمدن تعارض و زمین ه از ه م پاشیدن نهاد خانواده است. تبعات و آثار خشونت تنها محدود به چارچوب خانواده و اعضای آن نیست؛ چراکه اهمیت و نقش خانواده در جامعه به گونه ای است که قوت ها و نقص های آن بر کل جامعه تأثیرگذار است. هدف مقاله حاضر بررسی تدابیر کیفری اسلام و حقوق موضوعه ایران در پیشگیری از بروز خشونت در نهاد خانواده است. این مقاله توصیفی تحلیلی است و با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی سؤال مورد اشاره پرداخته است. یافته ها بر این امر دلالت دارد که خ انواده ب ه دلی ل دارا ب ودن خص ایص و ویژگی های منحص ر ب ه ف رد، از جمل ه نهاده ای اجتم اعی اس ت ک ه راهبرده ا و تدابیرحقوقی اعم از کیفری و قضایی از آنچنان ظرفیتی برخوردار نیستند که قادر باشند به نحو مطل وب موجبات تحکیم نهاد خانواده را فراهم کرده و قادر به حل تمام مشکلات خ انواده باش ند. البت ه مقص ود نفی حقوق یا راهبردهای حقوقی در تحکیم روابط خانوادگی نیست؛ بلک ه منظ ور تأکید ب ر ای ن نکت ه است که لازم است با واقع بینی، سطح انتظار خود از حق وق در ح وزه رواب ط خ انوادگی را تعری ف و تصحیح نماییم و از حقوق بیش از ظرفیتش انتطاری نداشته باشیم، و بعضی نارسایی های این حوزه را ب ا راهبردهای اخلاقی حل و فصل نماییم. همچنین راهبردهای حقوقی که برای تحکیم خانواده معرفی می گردند، نباید نافی جنبه های اخلاقی نهاد خانواده باشد.