مطالب مرتبط با کلیدواژه

ازدواج


۲۰۱.

اثر ازدواج و طلاق مادر، درحق حضانت از منظر فقهای مذاهب اسلامی با رویکردی به نظام حقوقی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زن و خانواده دوره هشتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۶) 81 - 111

کلیدواژه‌ها: حضانت مادر ازدواج طلاق مصالح طفل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۲ تعداد دانلود : ۴۷۴
از نظر مشهور فقهای امامیه ، پس از جدایی زن و شوهر، حضانت پسر تا دو سال و حضانت دختر تا هفت سال مشروط به عدم ازدواج، به عهده مادر است و این حق به محض ازدواج، ساقط می شود سپس اگر مطلقه گردد، حضانت به وی باز می گردد. اغلب فقهای مذاهب اسلامی اعم از حنفی، شافعی و حنبلی نیز فتاوی شبیه به نظر مشهور فقهای امامیه دارند اما در این بین ابن ادریس حلی از فقهای امامیه، با پذیرش اصل سقوط حضانت با ازدواج، در مورد بازگشت آن با طلاق تردید کرده و امام مالک از ائمه اهل سنت نیز نظری شبیه به آن دارد در این میان تنها حسن بصری و پیروانش، نظری اختصاصی دارند اینها به استناد دلائلی برخلاف همه فقهای مذاهب اسلامی(امامیه، مالکیه، شافعیه، حنفیه ، حنبلیه و ظاهریه) معتقدند حق حضانت با ازدواج سقوط نمی کند بنابراین فارغ از بحث از بازگشت آن بعد از مطلقه شدن هم می باشند.این امر در حقوق ایران نیز وجود دارد و علی رغم تبعیت قانون گذار از نظر مشهور فقها، به نظر می رسد وفق ادله ای نظیر آیه233 سوره بقره، قاعده لاضرر، توجه به غرض قانون گذار در باب حضانت و اصل رعایت مصالح طفل باید حکم مشهور را مورد نقد قرار داده و قول به عدم مانعیت نکاح مجدد مادر از حضانت را اقوی دانست.
۲۰۲.

تقاطع جنسیت و خانواده : فهم مردانه از ادزواج و جدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زن و خانواده دوره هشتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۶) 113 - 156

کلیدواژه‌ها: جنسیت معنا مردان ازدواج طلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۹ تعداد دانلود : ۴۳۸
بررسی وضعیت پرشتاب و فزاینده ازهم گسست زندگی های خانوادگی در میان زنان و مردان، بر حسب جنسیت متفاوت شان، با تعابیر مختلفی همراه است.این فهم در مردان بیانگر تجربه نوعی از دست دادن است. این تجربه نتیجه تقاطع ساختار جنسیت و نهاد خانواده و تاثیر آن بر موقعیت متحول شده مردان است. بخشی از این تحول مربوط به مردان و بخشی دیگر مربوط به تحولات هویتی و نقشی زنان است که بر جایگاه دیرپای مردان در خانواده موثر واقع شده است. این مطالعه با هدف کشف فرایند شکل گیری فهم مردانه از جدایی با مشارکت 23 نفر از مردان تهرانی با سابقه حداقل یکبار ازدواج و جدایی و با استفاده از روش داده بنیاد(رویکرد سیستماتیک) صورت گرفته است. مردان با تجربه جدایی مشارکت کنندگان مطلعی برای این مطالعه هستند که واجد سه تجربه هستند: تصورات پیش از ازدواج، تجربه زیسته از زندگی خانوادگی و تجربه جدایی. بررسی این معنای این تجربیات که ریشه در تعارض میان تصورات و تجربه زیسته از ازدواج است، بیانگر فرایندی از شکل گیری معنای ازدواج و زندگی خانوادگی و جدایی است که بر "گسست رشته های انحصار" از جانب مردان تاکید دارد. گره خوردن هویت مردانه به عرصه های حضور تک جنسی/ جنسیتی( عرصه عمومی و خصوصی) و سست شدن این انحصار در پی ورود زنان و دوجنسیتی شدن آنها، مولد تعارض شناختی وشکل گیری بحران هویتی در مردان و زمینه ساز جدایی آنان شده است.
۲۰۳.

ارائه الگویی از بقای زنان در ازدواج های نارضایتمند؛ یک پژوهش کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 85 - 110

کلیدواژه‌ها: ازدواج ثبات زناشویی نارضایتمندی زناشویی زنان تئوری زمینه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۴۵۴
زوج ها ممکن است رابطه زناشویی باثباتی داشته باشند ولی از آن به هیچ عنوان رضایتی نداشته باشند و مجبور باشند چنین رابطه ای را تحمل کنند. متأسفانه چنین ازدواج هایی آسیب های فراوانی بر روی زوج ها و خصوصاً زنان دارد. از این رو پژوهش حاضر باهدف ارائه الگویی از بقای زنان در ازدواج های نارضایتمند انجام شد. پژوهش حاضر کیفی و مبتنی بر روش تئوری زمینه ای بود. جامعه پژوهش شامل تمامی زن های نارضایتمند از ازدواج شهر بندرعباس با حداقل 5 سال سابقه زندگی مشترک در سال 1397 بودند. 21 زن به روش نمونه گیری نظری و مبتنی بر روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند و انتخاب نمونه ها تا مرحله اشباع نظری پیش رفت. داده ها بر اساس مصاحبه نیمه ساختاریافته و شاخص رضایت زناشویی (IMS) گردآوری شدند. برای تحلیل داده ها از روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. نتایج کدگذاری به شناسایی 14 مقوله انجامید که در مدل پارادایمی ارائه شد. نتایج تحلیل نشان داد که زنان ناراضی از رابطه زناشویی ممکن است به علت وابستگی های موجود ازدواج نارضایتمند خود را حفظ کنند و به منظور سازگاری با شرایط موجود از راهبردهای مختلفی استفاده کنند. بر اساس نتایج به دست آمده، مجموعه ای از عوامل درون فردی، بین فردی و اجتماعی می تواند تبیین کننده بقای زنان در ازدواج های نارضایتمند باشد. نتایج این پژوهش می تواند دارای تلویحات کاربردی در آسیب شناسی و توانمندسازی در حوزه زنان و خانواده باشد.
۲۰۴.

اثربخشی آموزش مبانی دینی و روان شناختی ازدواج در بستر فرهنگ اسلامی بر کاهش گامافوبیا یا ترس از ازدواج در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ در دانشگاه اسلامی سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۵) 203 - 218
تعداد بازدید : ۲۴۵ تعداد دانلود : ۴۶۶
هدف: هدف پژوهش حاضر اثربخشی آموزش مبانی دینی و روان شناختی ازدواج در بستر فرهنگ اسلامی بر کاهش گامافوبیا یا ترس از ازدواج در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز بود. روش: پژوهش حاضر یک پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعه پژوهش کلیه دانشجویان زن مقطع دکتری دانشگاه تبریز بودند که از میان آنها 30 نفر به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی(15 نفر) و کنترل(15 نفر) جایگزین شدند. از ابزار پرسشنامه محقق ساخته گامافوبیا به عنوان پیش آزمون- پس آزمون در این پژوهش استفاده شد. برنامه آموزشی طراحی شده به عنوان متغیّر مستقل در هشت جلسه یک ساعته، هفته ای دو جلسه روی آنها اجرا شد و در نهایت، داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس و در نرم افزار اس.پی.اس.اس-۱۳ تحلیل شدند. در تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کواریانس چندمتغیّری با طرح اندازه گیری مکرر و تک متغیّری استفاده شد. یافته ها: نتایج، کاهش معنادار میانگین نمرات پس آزمون گامافوبیای گروه آزمایشی در مقایسه با نمرات گروه کنترل را نشان داد. به طور کل، آموزش مبانی دینی و روان شناختی ازدواج در بستر فرهنگ اسلامی در سطح معناداری سبب کاهش گامافوبیا یا ترس از ازدواج می شود. نتیجه گیری: از برنامه آموزش فلسفه ازدواج بر مبنای دیدگاه اسلامی برای کاهش ترس از ازدواج دانشجویان تحصیلات تکمیلی استفاده شود.
۲۰۵.

رابطه بین انگیزش تحصیلی و انتظار از ازدواج در میان دانشجویان تاریخ و علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان پردیس آیت اله کمالوند خرم اباد

نویسنده:
منبع: پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش سال سوم مهر ۱۳۹۹شماره ۲۸ 134 - 121

کلیدواژه‌ها: رابطه انگیزش تحصیل انتظارات ازدواج دانشجو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۳ تعداد دانلود : ۲۷۸
تحقیق با هدف بررسی رابطه انگیزش تحصیلی و انتظار از ازدواج در بین دانشجویان فرهنگیان پردیس آیت الله کمالوند خرم آباد انجام گرفت. جامعه آماری شامل تمامی دانشجویان دوره ی کارشناسی و نمونه انتخاب شده تعداد 100 نفر که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی انتخاب شدند. روش تحقیق از نوع هدف کاربردی و از نوع توصیفی – همبستگی بود.برای سنجش انگیزش تحصیلی از پرسشنامه هارتر و برای سنجش انتظار از ازدواج از پرسشنامه انتظار از ازدواج (ام ای اس )که روایی آن ها به شیوه اعتبار یابی محتوایی و پایایی ان ها با استفاده از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، استفاده شد. روش های آماری( فراوانی، میانگین، انحراف استاندارد، ضریب همبستگی پیرسون، ازمون تی و رگرسیون) استفاده شد. نتایج نشان داد: بین ابعاد انتظار از ازدواج [انتظار واقع گرایانه] با انگیزش تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد و با ابعاد [ انتظار بدبینانه و انتظار ایده آل گرایانه ] با انگیزش تحصیلی رابطه معنی داری وجود ندارد. محاسبه ضرایب رگرسیون جهت پیش بینی انگیزش تحصیلی نشان داد که9درصد واریانس انگیزش تحصیلی توسط ابعاد انتظار واقع بینانه، انتظار ایده آل گریانه و انتظار بدبینانه پیش بینی می شود. همچنین بر اساس ضرایب بتا(β) مشاهده می شود که بعد انتظار واقع بینانه با ضریب بتای 28. پیش بینی کننده معنادار انگیزش تحصیلی است و انتظارایده ال گریانه با ضریب بتای04. و انتظار بدبینانه با ضریب بتای.02. به ترتیب پیش بینی کننده ی غیرمعنادار انگیزش تحصیلی هستند.
۲۰۶.

بررسی رابطه بین سن ازدواج با ناهنجاری های اخلاقی در بین جوانان شهر خرم آباد

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات در علوم رفتاری سال دوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴ 27-35

کلیدواژه‌ها: ازدواج بی بندوباری اخلاق دانشجویان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۶ تعداد دانلود : ۲۶۷
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه بین سن ازدواج و ناهنجاری های اخلاقی در بین جوانان شهر خرم آباد بود. روش پژوهش ار نظر هدف کاربردی و از حیث گردآوری داده ها توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه ی جوانان بین 25 تا 30 ساله شهر خرم آباد می باشند. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 199 نفر انتخاب گردید. درتحقیق حاضراز پرسشنامه محقق ساخته بهره گرفته شده است،این پرسشنامه دارای26 سؤال می باشد. درضمن به لحاظ انعکاس پاسخ واقعی ذکرنام ونام خانوادگی درپرسشنامه الزامی نبوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها در سطح توصیفی از میانگین و انحراف استاندارد و در سطح استنباطی از آزمون های پارامتریک و آزمون تی استفاده شد. نتایج نشان داد که بین افزایش سن ازدواج و شاخص های ناهنجاری های اخلاقی (ارضای نامشروع، روابط نامشروع، بی بندوباری، بدپوششی و بدحجابی و جرایم خشن جنسی) ارتباط معناداری وجود دارد (01/0>p).
۲۰۷.

بازپژوهی تحلیلی دلالت آیه 3 سوره نساء بر اصل «تک همسری» یا «چند همسری»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و پنجم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۹۵) 49 - 70

کلیدواژه‌ها: تعدد زوجات چندهمسری تک همسری ازدواج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶۸۲ تعداد دانلود : ۹۱۶
در قرآن کریم حکم تعدد زوجات در آیه 3 سوره نساء بیان شده است. برخی با استناد به این آیه تک همسری را اصل دانسته و چند همسری را مربوط به ضرورت های فردی و اجتماعی می دانند. در مقابل گروهی معتقد به رجحان تعدد زوجات بر تک همسری هستند. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی پس از بیان رابطه شرط و جواب شرط در صدر آیه، به بررسی دلالت این آیه بر اصل تک همسری یا چند همسری پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که تعبیر «ذَلِکَ أَدْنىَ أَلَّا تَعُولُوا» به خاطر وجود دو احتمال در مشار الیه (ذلک) دلالتی بر رجحان تک همسری ندارد. همچنین فعل امر«فَانکِحُواْ» در مقام توهم حظر است و بر رجحان تعدد زوجات دلالت نمی کند چنان که تقدیم تعبیر«فَانکِحُواْ مَا طَابَ لَکُم مِّنَ النِّسَاءِ مَثْنىَ وَ...» بر تعبیر «فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُواْ فَوَاحِدَهً» نیز دلالتی بر رجحان تعدد زوجات ندارد. از این رو آیه شریفه بیانگر اصل تک همسری یا اصل چند همسری نیست بلکه تنها بر جواز و اباحه تعددزوجات دلالت دارد.  
۲۰۸.

بازخوانی اصول انسان شناسی علامه طباطبایی پیرامون خانواده (با محوریت تفسیر المیزان)

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۱ 105 - 123

کلیدواژه‌ها: انسان شناسی علامه طباطبایی خانواده ازدواج تفسیر المیزان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۲۸۹
خانواده به عنوان نخستین و مهم ترین نهاد اجتماعی، بنیاد سعادت و شقاوت انسان است. این نهاد، حداقل از دو رکن زن و مرد تشکیل می گردد که در رابطه و تعامل با یکدیگرند. در دین مبین اسلام، روابط حاکم در خانواده بر اساس اصول انسان شناسانه ای تعریف شده است که رعایت این اصول در سعادت اعضای آن مؤثر است. پژوهش حاضر، در پی پاسخ به این سؤال است که علامه طباطبایی در تفسیر المیزان اصول انسان شناسانه مرتبط با بحث خانواده را چگونه تبیین می کند؟ این تحقیق به روش توصیفی- تبیینی انجام شده است؛ از این رو با جستجو در کتابخانه ها و مطالعه و بررسی متون دینی و پژوهش های همسو و ...، این نتیجه حاصل شد که علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، حیات اجتماعی انسان، نیاز به شریعت الاهی، ریشه شناسی ازدواج و مبانی تربیتی انسان را به عنوان اصول انسان شناسانه مرتبط با خانواده می داند.
۲۰۹.

مطالعه سیر تاریخی قانون جدید ازدواج در ایران معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۲۴ 1 - 18

کلیدواژه‌ها: ازدواج کودکی زنان تجدد رضاشاه قانون ازدواج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۳۵۴
تصویب قانون جدید ازدواج در ایران در سال 1310 ش. نقطه عطفی در تحول و تجدد امر ازدواج در ایران بود. این پژوهش در پی آن است تا سیر تاریخی تصویب این قانون و تأثیر آن بر زندگی دختران، زنان و خانواده های ایرانی را بررسی کند. فرضیه تحقیق حاضر آن است که آنچه در سال 1310 ش. به اجبار و با دخالت دولت رخ داد، بر پایه تغییر ذهنیت عمومی از دوره قاجاریه به این سوی استوار بود که در آن دو مفهوم مهم و بنیادین کودکی و ازدواج تغییر کرده و میزان تأثیر سبک و شیوه زندگی کودک و زن ایرانی بر سرنوشت وطن مورد توجه قرار گرفته بود. این قانون گرچه بنیان شرعی ازدواج را تغییر نداد اما تغییراتی اساسی در روند زندگی روزمره خانواده ایرانی ایجاد کرد. افزایش مدت زمان کودکی برای دختران که زمینه ساز فرصت بیشتر برای آموزش آنان بود، حفظ سلامت و تندرستی کودک و مادر ایرانی و افزایش جمعیت متعاقب آن در کنار امکان حضور فعال زنان در اجتماع و اقتصاد ازجمله پیامدهای ملموس این قانون بود. با این حال اعمال سخت گیرانه قانون جدید، امر ازدواج را به محلی برای نزاع نابرابر میان دستگاه قضایی به نمایندگی از حکومت و خانواده های ایرانی تبدیل کرد.
۲۱۰.

ملاک های انتخاب زوج برای روابط کوتاه مدت و بلندمدت: نقش جنسیت و رابطه های قبلی با جنس مخالف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران سال نهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۹) 31 - 54

کلیدواژه‌ها: ازدواج ملاک های انتخاب زوج روابط کوتاه مدت دوستی دوستی با جنس مخالف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸۷ تعداد دانلود : ۳۵۰
یکی از مهم ترین تصمیم های افراد در طول زندگی، تصمیم گیری درباره انتخاب همسر است؛ بنابراین برای پیشگیری از فرسودگی زناشویی، توجه جدی به ملاک های انتخاب همسر قبل از ازدواج، ضروری به نظر می رسد. هدف این پژوهش، بررسی ملاک های انتخاب همسر و ملاک های انتخاب دوست جنس مخالف و مقایسه ملاک های انتخاب شریک در افراد دارای تجربه دوستی و بدون تجربه دوستی با جنس مخالف بود. نمونه پژوهش شامل 486 نفر بود که به شیوه نمونه گیری خوشه ای از میان دانشجویان انتخاب شدند و پرسش نامه اولویت بخشی ملاک های همسرگزینی را تکمیل کردند. یافته ها نشان داد در هر دو جنس، 5 ملاک عشق و علاقه، عفت و پاکدامنی، مسئولیت پذیری، سلامت روانی و توانایی تصمیم گیری، بیشترین اهمیت و 5 ملاک درآمد، سن، تناسب موقعیت اجتماعی، تحصیلات و قومیت یکسان، کمترین اهمیت را داشتند. همچنین میانگین ملاک ها برای انتخاب شریک از منظر افراد دارای تجربه دوستی با جنس مخالف در هر دو جنس، بیشتر از افراد بدون تجربه دوستی است که نشان می دهد افراد دارای تجربه دوستی، دقیق تر و سخت گیرانه تر از افراد بدون تجربه دوستی در انتخاب شریک عمل می کنند.
۲۱۱.

ارزیابی مسأله خانواده با محوریت نقش زن در سند ملی آموزشی 2030 یونسکو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۵ 267 - 298

کلیدواژه‌ها: خانواده ازدواج اشکال نوپدید خانواده زن سند ملی آموزشی 2030 جمهوری اسلامی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰۴ تعداد دانلود : ۳۵۷
رهبران کشورهای عضو سازمان ملل متحد، در سپتامبر 2015 متعهد شدند تا اهداف دستور کار جهانی توسعه پایدار 2030 را در سیاستگذاری کلان ملّی خود مد نظر داشته باشند. آموزش هدف چهارم این دستور کار می باشد. از جمله اهداف آموزشی در برنامه ی ملی آموزشی 2030 عبارت است از: توسعه پایدار، تساوی جنسیتی، یکسان سازی افراد، خشونت زدایی و ارزش گزاری به هر نوع خانواده . در این مقاله پژوهشگر در دو بخش به بررسی مفهوم خاص خانواده و جایگاه آن در قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران می پردازد و سپس با روش تحقیق توصیفی، انتقادی، تحلیل محتوا با استفاده از تحلیل متن سند ملی آموزشی 2030 یونسکو، تمایزات مفاهیم مد نظر در این سند و خانواده به مفهوم ایرانی اسلامی را بررسی می نماید. نتایج حاصله از این پژوهش حاکی از آن است که آنچه که مورد پذیرش مولفان سند ملی آموزشی2030  است؛ اعتقاد به سکولاریسم می باشد، در حالی که الگوی اهداف  نظام تربیتی- آموزشی ایران شامل: خدا محوری در نظام آموزش، عدالت تربیتی، مبانی ایرانی به عنوان معیار ارزش گزاری، تعلیم و تربیت پژوهش محور، ارزش گزاری به خانواده(زن و مردی که با عقد ازدواج صاحب فرزند شده اند) می باشد؛ در این الگو مفهوم بنیادین خدامحوری در نظام تربیتی و آموزشی است که با استمداد به مبانی اعتقادی عدالت تربیتی را در سیستم تربیتی  و آموزشی به همراه دارد. معیار ارزش گزاری دراین الگو بر مبنای مبانی ایرانی اسلامی است و خانوادهای محترم شمرده می شود که با عقد رسمی زن و مرد صاحب فرزند گردند. به همین سبب به نظر می رسد تفاوت در ایدئولوژی کلی حاکم بر این سند و اسناد داخلی عدم امکان پیروی از سند ملی آموزشی 2030 را فراهم می آورد.
۲۱۲.

ساخت فرهنگی- اجتماعی نهاد ازدواج در دوره قاجار (تحلیلی از فرآیند و الگوی ازدواج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 3-22

کلیدواژه‌ها: ازدواج همسرگزینی ساخت اجتماعی قاجار خانواده نظام خویشاوندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۹ تعداد دانلود : ۴۲۵
جامعه عصر قاجار نزدیک ترین دوره تاریخی به دوره معاصر برای فهم پی رنگ ها و فرم های اجتماعی کهن جامعه ایران است. خانواده به جهت دیرپایی تاریخی و نقش محوری اش در ساختن جامعه، مناسب ترین گزینه برای شناخت فرم های اجتماعی دوره سنت است. ازدواج یا همسرگزینی، نخستین و مهم ترین چارچوب سازنده خانواده است. اینکه چه انواعی از همسرگزینی در دوره قاجار وجود داشته و هر کدام چه کارکردی را دارا بوده اند؟و معانی فرهنگی هر یک از این انواع و آئین های زناشویی دوره قاجار چه بوده است؟ را از طریق روش مطالعه اسنادی و تحلیل تاریخی مورد بحث قرار داده ایم. دستاورد کلی بحث نشان می دهد که همسرگزینی مبتنی بر نظام خویشاوندسالاری بوده است و فردیت نقش کم رنگی در آن ایفا می کرده است. شکل غالب همسرگزینی را تک همسری، چندهمسری، ازدواج دائم و موقت با محوریت مرد تشکیل می داد و هر یک از انواع یاد شده، به تولید و بازتولید «خانواده گسترده» می انجامید. همسان گزینی طبقاتی-فرهنگی بر گونه های مختلف ازدواج غلبه داشته است. دین و شریعت بستر حقوقی و ضامن بقای خانواده گسترده بوده است. آئین ها و مناسک مراسم ازدواج، بازتاب چیرگی فرهنگ جمع گرایانه بر فرهنگ فردگرایانه بوده و ساخت اجتماعی ازدواج در عصر قاجار، صورتی«زیستی-طبیعی» داشته است.
۲۱۳.

واکاوی اعتبار و اثر قرارداد عدم ازدواج دوباره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دیدگاه های حقوق قضایی تابستان ۱۳۹۹ شماره ۹۰ 269-295

کلیدواژه‌ها: ازدواج سلب حق تعهد طلاق خسارت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۳۳۰
قراردادی که مقتضایش، منع مرد از ازدواج با زن دیگری است، می تواند به صورت عمل حقوقی ساقط کننده حق مرد برای ازدواج دیگری و یا تنها به شکل تعهد بر ترک انجام آن درآید. بررسی اعتبار و ضمانت اجرای هر دو فرض به عنوان یکی از چالش های پیچیده حقوقی، موضوع این نوشتار است که با بررسی دیدگاه های موجود، دیدگاه برگزیده ارائه می شود. در حقیقت، در حالت نخست، برجسته ترین دلیل برای تاختن بر درستی این عمل حقوقی حتی در فرضی که سلب حق به صورت جزئی انجام می گیرد، مسئله ناسازگاری آن با نظم عمومی است درحالی که اگر عمل حقوقی در قالب تعهد بر ترک ازدواج دوباره باشد، از این دید اصولاً ایرادی برآن بار نبوده و تنها مسئله قابل گفت وگو، ضمانت اجرای نقض این تعهد است. پیرامون این مسئله، از یک سو، بی اعتباری و حتی عدم نفوذ ازدواج دوم از مقررات برداشت نمی شود و ازسوی دیگر، اعتقاد به امکان فسخ نخستین یا دومین ازدواج نیز چه برمبنای تصریح طرفین و چه به عنوان اثر قانونی تخلف از قرارداد، با لحاظ محدودیت موارد فسخ نکاح در حقوق ما قابل پذیرش نخواهد بود. سرانجام اینکه، اگرچه مانعی در برابر دریافت خسارت در مقابل چنین تخلفی دیده نمی شود ولی به دلیل دشواری ارزیابی خسارت معنوی، در کنار وجه التزام، بهترین ضمانت اجرایی که پیرو قانون حمایت خانواده مصوب 1391 نیز می توان بدان باور نمود، امکان طلاق همسر نخست است.
۲۱۴.

اثر شرکت در کارگاه قبل از ازدواج آموزش مهارت های زندگی بر کیفیت زندگی در زوجین دانشجو(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تربیتی سال پانزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۶۲ 99 - 114

کلیدواژه‌ها: ازدواج مهارت های زندگی کیفیت زندگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۸ تعداد دانلود : ۳۴۰
این پژوهش با هدف تعیین اثر شرکت در کارگاه قبل از ازدواج آموزش مهارت های زندگی بر کیفیت زندگی در زوجین دانشجو انجام شد. مطالعه حاضر نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش زوجین دانشجوی مراجعه کننده به مرکز بهداشتی درمانی احمدی وابسته به دانشگاه شهید بهشتی تهران در نیمه اول سال 1394 بودند. نمونه پژوهش شامل 30 زوج (60 نفر) بود که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و با روش تصادفی در دو گروه (هر گروه 15 زوج) جایگزین شدند. گروه آزمایش 10 جلسه 120 دقیقه ای (دو جلسه در هفته) در کارگاه قبل از ازدواج آموزش مهارت های زندگی شرکت و گروه کنترل در لیست انتظار برای آموزش قرار گرفت. داده ها با پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی جمع آوری و با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نرم افزار SPSS-22 تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که بین گروه های آزمایش و کنترل از نظر کیفیت زندگی و مولفه های سلامت جسمانی، سلامت روانی، سلامت روابط اجتماعی و سلامت محیطی تفاوت معناداری داشتند (05/0p <). به این معنی که شرکت در کارگاه قبل از ازدواج آموزش مهارت های زندگی باعث افزایش معنادار کیفیت زندگی و همه مولفه های آن در زوجین دانشجو شد. با توجه به نتایج، به متخصصان، برنامه ریزان و مسئولان تدارک زمینه و شرایط برای استفاده از کارگاه قبل از ازدواج آموزش مهارت های زندگی جهت بهبود کیفیت زندگی در زوجین دانشجو توصیه می گردد.
۲۱۵.

بررسی تحلیلی و مقایسه ای ارزش و جایگاه زن در اسلام و آیین هندو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۵) 7-24

کلیدواژه‌ها: زن ساتی ازدواج آیین هندو اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۷ تعداد دانلود : ۵۵۰
از دیرباز، زنان در جوامع مختلف با دیدگاه های متفاوت، از جایگاه مختلفی برخوردار بوده اند. در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و مقایسه ای، به بررسی نگاه آیین هندو و اسلام به زنان پرداخته می شود تا موقعیت و جایگاه زنان در این دو آیین شناسانده شود. حاصل کلام چنین به دست آمد که در نگاه اسلام، خداوند متعال مقام زن و مرد را بدون هیچ تفاوتی در کنار هم قرار داده است؛ اما در آیین هندو جایگاه و ارزش زن نسبت به مرد، بسیار پایین تر است و زنان از ارج و قرب کمتری برخوردارند. با این مقایسه می توان چنین تحلیل کرد که زن در نگاه اسلام، همانند مرد، از ارج و قربی بسیار بالا برخوردار است و صرف زن بودن نمی تواند عاملی بر خوب نبودن او و خوب بودن مرد باشد؛ بلکه عامل برتری در اسلام، تقواست، نه جنسیت؛ اما در آیین هندو زن تا زمانی می تواند زندگی کند که شوهرش زنده است و با رفتن شوهرش، او هم از ازرش و اعتبار ساقط می شود.
۲۱۶.

مقایسه مبانی تربیت عفیفانه در مسیحیت با اسلام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 103-116

کلیدواژه‌ها: تربیت جنسی ازدواج ادیان توحیدی رهبانیت زیست عفیفانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۱ تعداد دانلود : ۶۰۲
غریزه جنسی به عنوان یک سرمایه الهی، اگرچه نقش مثبتی در رشد و سلامت انسان دارد، اما در صورت عدم کنترل، آثار جبران ناپذیری را در جامعه به دنبال خواهد داشت. ازاین رو، ادیان توحیدی برای مدیریت این غریزه سازوکارهای متفاوتی پیش بینی کرده اند. اکنون این پرسش مطرح است که مسیحیت و اسلام، چه تدابیری برای کنترل این میل درونی اندیشیده اند؟ این پژوهش با مطالعه دیدگاه های بین ادیانی، شیوه های مهار شهوت جنسی را برای وصول به حیاتی پاک و سالم ارائه می دهد. یافته های تحقیق نشان می دهد که تربیت جنسی در تعالیم مسیحیت، فارغ از هویت جنسی و سن، متأثر از رهبانیت و زهدپیشگی بوده است. اما اسلام، با اعتقاد به عاملیت جنس و سن در تربیت، دارای راهکارهای نظری و عملی، از دوره جنینی تا انتهای حیات انسانی می باشد. در مجموع می توان گفت: با وجود تفاوت در آموزه های جنسی مسیحیت و اسلام، هر دو بر پرورش و تقویت فضیلت اخلاقی عفت تأکید داشته، و خویشتن داری غایت تربیت جنسی این ادیان توحیدی است. هرچند مصادیق عفاف گرایی در ادبیات اخلاقی مسیحیت، دستخوش تحولات بوده است.
۲۱۷.

بررسی رابطه بین سن ازدواج با ناهنجاری های اجتماعی در بین جوانان شهر خرم آباد

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات در علوم رفتاری سال دوم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: ازدواج بی بندوباری ناهنجاری های اجتماعی دانشجویان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۳۸۳
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه بین سن ازدواج و ناهنجاری های اجتماعی در بین جوانان شهر خرم آباد بود. روش پژوهش ار نظر هدف کاربردی و از حیث گردآوری داده ها توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه ی جوانان 25 تا 30 ساله شهر خرم آباد بود. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 199 نفر انتخاب و به عنوان نمونه پژوهش در نظر گرفته شد. درتحقیق حاضر از پرسشنامه محقق ساخته بهره گرفته شده است،این پرسشنامه دارای26 سؤال می باشد. درضمن به لحاظ انعکاس پاسخ واقعی ذکرنام ونام خانوادگی درپرسشنامه الزامی نبوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها در سطح توصیفی از میانگین و انحراف استاندارد و در سطح استنباطی از آزمون های پارامتریک و آزمون تی استفاده شد. نتایج نشان داد که بین افزایش سن ازدواج و شاخص های ناهنجاری های اجتماعی (ارضای نامشروع، روابط نامشروع، بی بندوباری، بدپوششی و بدحجابی و جرایم خشن جنسی) ارتباط معناداری وجود دارد (01/0>p).
۲۱۸.

بررسی نگرش به ازدواج بر اساس نگرش های مذهبی در دانشجویان دختر و پسر

نویسنده:
منبع: پیشرفت های نوین در علوم رفتاری دوره پنجم اسفند ۱۳۹۹ شماره ۵۳ 39-47

کلیدواژه‌ها: نگرش ازدواج مذهبی دانشجو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۴۶۶
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نگرش به ازدواج بر اساس نگرش های مذهبی را در دانشجویان دختر و پسر است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی-همبستگی بود. جامعه آماری در این پژوهش کلیه دانشجویان دختر و پسر ۲۰ تا ۲۵ سال دانشگاه شهید چمران اهواز که در سال تحصیلی ۹۹-۹۸ به تحصیل اشتغال داشتند و از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد و با توجه به حجم جامعه موردنظر، ۲۵۰ نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه نگرش به ازدواج روزن و بارتن (۱۹۹۸) و مقیاس جهت گیری مذهبی آلپورت (۱۹۷۸) بودند. داده ها با استفاده از نرم افزار 22 SPSS- و ضریب همبستگی و تحلیل واریانس یک راهه تحلیل شدند، یافته ها نشان دادند بین سطوح مختلف تحصیلی ازنظر نگرش به ازدواج و جهت گیری مذهبی تفاوت وجود دارد همچنین بین جنسیت و نگرش به ازدواج و جهت گیری مذهبی تفاوت معنادار وجود دارد. نتیجه گیری نتایج تحقیق حاضر بیان می کند بین نگرش به ازدواج و جهت گیری مذهبی همبستگی وجود دارد.
۲۱۹.

بررسی و تحلیل آیین های مربوط به ازدواج در مثنوی معنوی و غزلیات شمس(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲۸ 55 - 66

کلیدواژه‌ها: مولانا مثنوی غزلیات شمس فرهنگ ایرانی ازدواج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۸ تعداد دانلود : ۵۰۶
مولانا در مثنوی و غزلیات شمس به عنوان یک عارف عاشق، از اجتماع و موضوعات پیرامون مردم غافل نبوده و آثار خود را به محل تلاقی مسائل شخصی و اجتماعی بدل کرده است. در میان این مسائل، پرداختن به آیین ازدواج درخور توجه است. در مقاله حاضر، با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی، آداب و رسوم مربوط به ازدواج در مثنوی و غزلیات شمس بررسی شده تا به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که کارکرد اصلی ذکر آیین هایی چون «خواستگاری و خوزه گری، چادر و روبند افکندن و مستوری عروس، مهریه، تعیین روز و ماه سعد، بردن هدیه (دست پیمان، نشانی و قماش)، آذین بستن کوی و برزن، آراستن عروس و حنابستن او، دست-افشانی و سماع و ساز و آواز، جهیزیه و شب گِردک یا زفاف»، در دو اثر مذکور چه بوده است؟ به نظر می رسد مولانا از ین طریق، به تشریح و تبیین بخشی از منظومه فکری خود پرداخته و موجب سهولت در فرایند درک مخاطب از مهین ترین موضوعات عرفانی، دینی، تعلیمی و عاشقانه شده و به مفاهیم انتزاعی، عینیت بخشیده است. ضمن اینکه تشریح کیفیت آیین های پیرامون ازدواج در فرهنگ ایرانی به جنبه های اجتماعی و مردمی شعر مولانا قوت بیشتری بخشیده است.
۲۲۰.

باورهای نادرست در مورد ازدواج و نقد آنها با تاکید بر منابع اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده سال هشتم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۱ 89 - 113

کلیدواژه‌ها: باورهای نادرست ازدواج انتخاب همسر معیارهای همسرگزینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۳۵۲
امروزه موضوع ازدواج با چالش های فراوانی مواجه است که استحکام خانواده را تهدید می کند. بخشی از این چالش ها ناشی از افکار و اعتقاداتی است که در بین داوطلبان ازدواج و اطرافیان تأثیرگذار آنها وجود دارد. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با هدف شناسایی این باورهای نادرست و بررسی آن با رویکرد اسلامی و نتایج تحقیقات تجربی انجام شد. بدین منظور منابع مربوطه اعم از قرآن کریم، روایات و یافته های تحقیقات روان شناختی در سال های اخیر مورد بررسی قرار گرفت. با بررسی های انجام شده، پژوهشی که موضوع مطالعه حاضر در آن بررسی شده باشد، یافت نشد. یافته های پژوهش حاضر نشان داد که از مهمترین افکار ناصحیحی که ازدواج را به خطر می اندازند هفده باور مخدوش در گستره اهداف و کارکردهای ازدواج، آمادگی برای ازدواج، معیارهای همسرگزینی و تطبیق معیارها بر فرد است و اصلی ترین عامل برای اصلاح باورهای نادرست برخورداری از بینش اسلامی درباره ازدواج می باشد.