مطالب مرتبط با کلیدواژه

توحید


۱۲۱.

مراتب سلوک از منظر عطار و شبستری با تکیه بر منطق الطیر و گلشن راز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: منطق الطیر گلشن راز مراتب سلوک و عرفان مقام توحید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶۴ تعداد دانلود : ۹۴۲
منطق الطیر و گلشن راز با فاصله زمانی تقریباً یک قرن، مبتنی بر سیر و سلوک هستند. نویسندگان، طریقت را راهی دشوار می دانند؛ و از طریقت با عنوان وادی و مانع یاد کرده اند؛ چنان که در گلشن راز موانع سلوک آمده، و در منطق الطیر به هفت وادی (طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت و فقر و فنا) اشاره شده است. اگر مراتب سلوک این دو عارف با تکیه بر هفت وادی منطق الطیر و مقامات اربعین تحلیل شود، در برابر وادی طلب با اندکی تسامح، برخی مقام توبه را برای شبستری به عنوان اولین وادی اتخاذ کرده اند. شبستری بر خلاف عطار برای وادی عشق و توحید مفاهیمی بیان داشته که توأم با شطح و طامات است، و آن را نهایت تفکر می پندارد؛ اما عطار حیرت را لازمه توحید می داند. وادی چهارم در سیر و سلوک عطار (استغنا) همچون مقامات محبت، صبر، جهد، عبادت و تسلیم در شعر شبستری به کار نرفته، همان گونه که نهایت، ورع، اخلاص و ولایت در شعر شبستری آمده، اما در منطق الطیر نیامده است. این دو شاعر 27 مقام مشترک دارند که البته برخی مقامات نیز در شعر هر دو به کار نرفته است. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، ابتدا هفت وادی عطار و مقامات اربعین، به عنوان مبانی تحقیق، در گلشن راز و منطق الطیر بررسی شده و مفاهیم، الفاظ مشترک و متباین در این دو، مشخص گردیده است.
۱۲۲.

بازنمایی نظام مفهومی مبانی اخلاق در نگاه امام رضا (علیه السلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نظام اخلاقی مبانی اخلاق ایمان توحید امام رضا (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۴۸۵
نظام اخلاقی اسلام با مشخصه های خود دارای مبانی ویژه ای است. امام رضا (علیه السلام) نظام اخلاقی قرآن را بر محور توحید مطرح کرده است. استخراج و معرفی مبانی اخلاق اسلامی از دیدگاه نظری و سیره عملی آن حضرت دستمایه ای است که با استناد به آن می توان جامعیت نظام اخلاق اسلامی را بر محور توحید تبیین کرد. این مقاله با استفاده از روش تحلیل مفهومی ایزوتسو به این مهم پرداخته است. برای رسیدن به این هدف، چهار مرحله طی شده است. نخست، شناسایی ایمان از دیدگاه امام رضا (علیه السلام). دوم، نقل سخنانی از آن حضرت که واژه ایمان در آنها به کار رفته است و ارجاع نشانه های پراکنده به این مفهوم کانونی. سوم، ارجاع ایمان به توحید با استفاده از روش تحلیل مفهومی. چهارم، در حرکتی تفصیل گرا با بررسی هویّت انسان و جهان در مدار توحید، دو مفهوم واسطه «انسان دوبُعدی» و «جهان دوساحتی» شناسایی شده و در چیدمانی جدید بر محور مفهوم مرکزی توحید، سایر مفاهیمی که می توانند مبنای اخلاق باشند، معرفی شده است.
۱۲۳.

سلفی گری در اندیشه ابوالثناء آلوسی و رشید رضا با تأکید بر آرای ایشان در مبحث توحید(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آلوسی رشید رضا سلفیه توحید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۵۲۴
بن مایه مکتب سلفیه بر تبیین خاص آن از جوانب مختلف مبحث توحید استوار است. در نوشتار حاضر با بررسی رویکرد تفسیری آلوسی و رشید رضا در مسیله توحید، میزان پایبندی ایشان به مبانی تفکر سلفی بررسی و ارزیابی شده است. با بررسی جامع آراء کلامی و تفسیری آلوسی در مبحث توحید، در می یابیم که تبیین او از مفاهیم مطرح در این حوزه به نحو قابل توجهی با تلقی سلفیه متفاوت و گاه متباین است. از این رو، قول مشهور مبنی بر سلفی الاعتقاد بودن آلوسی نمی تواند قرین صحت باشد. او در کنار تبحر علمی کم نظیر با ارج نهادن به میراث سلف و عدم تأکید بر مکاتب خاص کلامی و فقهی، خود را به عنوان شخصیتی صاحب نظر و آزاد اندیش معرفی کرده است. در مقابل، باید تصریح کرد که اندیشه رشید رضا - دست کم در حوزه توحید - موافقتی نسبی با مؤلفه های اساسی جریان سلفیه داشته است.* دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد   |  hamidimandar@yahoo.com  ** دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد | rezai@um.ac.Ir 
۱۲۴.

برهان افول: احتجاج ابراهیم(ع) بر توحید ربوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: توحید رب افول محبت برهان محبت حرکت امکان حدوث فقر ربوبیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۹ تعداد دانلود : ۳۹۷
در طول تاریخ، محوری ترین موضوعی که انبیای الهی کوشیده اند مردم را به سوی آن سوق دهند، اصل توحید و نفی شرک بوده است. از جمله این تلاش ها، رویکردهای استدلالی و عقلانی حضرت ابراهیم (ع) است که در قرآن کریم منعکس شده است. وی در مواجهه فکری با مشرکان زمان خود برای نفی ربوبیت ستارگان، ماه و... و نیز اثبات توحید ربوبی، از برهان بهره می گیرد. از این برهان، تبیین های مختلفی صورت گرفته است.یکی از این تبیین ها، ارجاع این استدلال به «برهان حدوث» است. این تبیین از سوی متفکرانی مورد انتقاد قرار گرفته است. این پژوهش با روش استنادی تحلیلی استنباطی، ابتدا به تبیین برهان مزبور و نیز انتقادهای وارد بر آن می پردازد و آنگاه این انتقادها را ارزیابی می کند و تبیین جدیدی از آن را با ارجاع مفهوم «افول» به «نقص و فقر ذاتی و وجودی» ارائه کرده است، به گونه ای که از آن انتقادها مصون باشد.
۱۲۵.

جلوه های رمزی اسم اعظم الله در صور توحیدی آثار هنر و معماری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: رمز توحید عالم مثال هنر و معماری اسلامی اسماء و صفات الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۵ تعداد دانلود : ۶۲۶
مسئله اصلی در این مقاله بررسی کیفیت تجلیات رمزی اسم اعظم الله در صور توحیدی آثار هنر و معماری اسلامی است. دستیابی به این امر در گرو پاسخ به دو سؤال مبتنی بر نسبت رمز و صور رمزی با حقایق اسماء الهی و جلوه های رمزی اسم اعظم الهی در صور توحیدی آثار هنر و معماری اسلامی است. هدف مقاله دستیابی به راز جاودانگی زبان رمزی شکل ها، نقشمایه ها، الگوها و ساختارهای آثار هنر و معماری اسلامی در طی زمان ها و مکان های مختلف است. روش تحقیق تحلیلی- تفسیری و شیوه جمع آوری اطلاعات به طریق کتابخانه ای است. از جمله یافته ها می توان به شهود صور مثالی عالم مثال در ساحت خیال منفصل، تقرب صور آثار هنر اسلامی به اسم اعظم الهی و تجلی صور توحیدی به صورت اختیار صور تنزیهی اسلیمی و ختایی، سازمان بندی مرکزگرایانه فضا و حاکمیت نظم و هماهنگی در ذیل اسم اعظم الله اشاره نمود.
۱۲۶.

انقلاب در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم انقلاب سیاسی توحید حکومت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۰ تعداد دانلود : ۳۹۸
قرآن کریم، ازآنجاکه عهده دار هدایت ابناء بشر است، مبانی و اصول تحقق وضع مطلوب در عرصه فردی و اجتماعی را تبیین کرده است. اما انقلاب سیاسی به عنوان روشی که می تواند منتج به نیل به مطلوب شود، تاکنون از منظر قرآن مورد مطالعه جدی واقع نشده است. توجه به این مسئله، پرسش پژوهش حاضر درباره مبانی و غایت انقلاب از منظر قرآن را در پی داشت که در پاسخ به آن باید گفت: با آنکه قرآن کریم راهکار و روش خاصّی را برای اصلاح جامعه توصیه و تأکید نمی کند، ولی از مجموعه شاخص ها، روش ها و راهکارهایی که ارائه نموده است، می توان تحلیل ها و رهنمودهایی در مورد آنچه امروز به عنوان انقلاب شناخته می شود، استنباط نمود. از این منظر، هدف این مقاله، کشف مبانی بینشی، اجتماعی و اقتصادی وقوع انقلاب سیاسی و چگونگی حصول سرانجام متعالی انقلابات می باشد. در این مقاله علاوه بر استفاده از دو روش تطبیق مفهومی و تطبیق مصداقی، روشی که مورد تأکید است، روش تجزیه و بررسی عناصر مفهومی است.
۱۲۷.

توحید وجودی و نظریه وحدت وجود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توحید توحید ذاتی توحید وجودی وجود ربطی اطلاق ظهور تجلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۶ تعداد دانلود : ۶۴۸
رابطه توحید وجودی با هستی و کثرات از موضوعات کلامی و عرفانی است که در علم کلام کمتر بدان توجه شده است. نویسنده برای اثبات مدعای خود با ادله عقلی ناظر به ذات الوهی (صرف الوجود، بسیط الحقیقه، اطلاق، تحلیل علت فاعلی) و ناظر به جهان (وجود معلولی و ربطی جهان و کثرات) به تقریر و اثبات فرضیه خود پرداخته است. رویکرد دوم مقاله رویکرد نقلی است که با تحلیل و آیات و روایات با تقریرات مختلف (حضور خدا در تمام هستی، معیت و قرب خدا با هستی، توصیف خدا به اول و آخر، ظاهر و باطن و نور) نظریه تعمیم توحید وجودی به کل هستی و کثرات خارجی مورد تحلیل و تقریر قرار گرفته است که عملاً به نفی نظریه تباین وجود واجب و ممکن و اثبات وحدت وجود منتهی می شود.
۱۲۸.

توحید به عنوان گوهر اعتقادات، اصلی ترین مؤلفه دینداری در اندیشه استاد مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دینداری توحید تجربه دینی شهید مطهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۵ تعداد دانلود : ۸۰۵
در باب حقیقت و گوهر دینداری شیوه های مختلفی اتخاذ شده است. برخی، صرفِ دلِ پاک را- هرچند بدون عمل نیک- برای دیندارشدن انسان کافی دانسته اند. برخی تکیه افراطی بر عقل انسانی کرده، گوهر وجود انسان را در تعقل او دانسته اند و عده ای با تأکید بر راه دل و تزکیه آن، عقل و ادراک را کمتر بها داده اند. برخی نیز تجربه دینی افراد را گوهر دینداری دانسته اند. این نوشتار با نگاهی به این نظریات با تأکید بر اسلام شناسی استاد مطهری درنهایت «توحید» را به عنوان گوهر همه اعتقادات معرفی می کند، تا جایی که حتی دو مرحله بعدی که اخلاق و احکام هستند نیز وامدار این اعتقاد کلیدی و اساسی خواهند بود. در اندیشه اسلام ریشه همه ملکات و فضایل اخلاقی، خدا خواهی و موحدبودن است و فقه و رفتار فقهی، سلوک در راهی است که خداوند متعال به ما نشان داده است و هدف از آن، بنده محض خداشدن است.
۱۲۹.

بررسی تطبیقی مبانی معناشناختی ماتریدیه و دیوبندیه در باب توحید و شرک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توحید شرک دیوبندیه ماتریدیه معناشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۵ تعداد دانلود : ۴۲۹
در عالَم اهل تسنن، دیوبندیه، مکتبی است که طی حدود دو قرن گذشته، از درون مذهب کلامی ماتریدیه برخاسته است. ادعای پیروی از کلام ماتریدیه، مهم ترین شاخصه کلامی دیوبندیه است، اما این مدعا در تطبیق مباحث کلامی، دچار تزلزل هایی شده است. تطبیق آراء این دو مکتب در تحلیل مباحث توحید و شِرک، نشان می دهد که دیوبندیه در برخی موارد، دیدگاه متفاوتی را اختیار کرده که بخشی از این مغایرت ها، به مبنای معناشناختی دیوبندیان در اطلاق «شرک» به هر امر دارای شائبه باز می گردد. طی یک بررسی توصیفی- تحلیلی در پاسخ به سؤال از میزان تحوّل دیوبندیه در موضوع تحقیق، این نتیجه حاصل شد که دیوبندیان به توسعه مفهومی در تعریف شرک و اقسام آن قائل اند و بر بدعت زدایی بر پایه اموری که شائبه شِرک دارند و تسرّی مصادیق شرک به اعمالی که پیش از آن شرک شمرده نمی شد، تمرکز کرده اند.
۱۳۰.

Transzendente Weisheit als Methode der Exegese oder Kommentar zu Kulainīs Kitāb al-Kāfī(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۵۲۰ تعداد دانلود : ۳۰۵
Abū Ǧaʻfar Muḥammad b. Yaʻqūb b. Isḥāq al-Kulainī ar-Rāzīs (gestorben 328 oder 329 n. H. /zwischen 939 und 941 n. Chr.) Kitāb al-Kāfī stellt eine der wichtigsten Sammlungen schiitischer Hadithe dar. Das Werk, für dessen Vervollständigung al-Kulainī rund 20 Jahre benötigte, besteht aus drei Teilen - uṣūl (grundlegende Regeln oder Prinzipien), furūʻ (nachgeordnete Regeln oder „Zweige“) und rawḍa („Garten“ oder Verschiedenes). Der Abschnitt uṣūl beschäftigt sich mit Theologie, einschließlich Prophetentum und Imamatslehre; der Abschnitt furūʻ mit fiqh und der Abschnitt rawḍa mit allgemeinen Themen. Ṣadrās Kommentar, der zwischen 1035 und 1044 n. H./1625 und 1634 n. Chr. geschrieben wurde, behandelt nur drei (von acht) Büchern des Abschnitts uṣūl - Kitāb al-ʻaql wa faḍāʼil al-ʻilm, Kitāb at-tawḥīd und Kitāb al-ḥuğğa (der Kommentar zu Letzterem ist nicht vollständig).
۱۳۱.

پیامبر و مشرکان: از چالش معرفت تا چالش هویت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پیامبر مشرکان توحید شرک معرفت هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۲ تعداد دانلود : ۶۵۸
پیامبر اسلام از همان ابتدای رسالت خود مأموریت یافت تا خدایی را که به معرفت او دست یافته بود به ساکنان شرک زده ی مکه معرفی کند و آنها را به توحید و یکتاپرستی فراخواند. او می دانست که ساختار متصلب فکری و اجتماعی مکه انجام چنین مأموریتی را با دشواری هایی همراه خواهد کرد. به رغم موانع موجود، پیامبر چه شیوه ای را در مواجهه با مشرکان در پیش گرفت و چگونه توانست کارنامه ی کامیابی را برای خود رقم بزند؟ یافته های این پژوهش که مبتنی بر روش کیفی و رویکرد توصیفی تحلیلی است، نشان می دهد که نوع مواجهه ی پیامبر با مشرکان قریش در دوره مکی متفاوت از دوره مدنی بود. او در دوره ی مکی کوشید تا از موضع معرفتی، نظام فکری و اعتقادی آنها را به چالش کشد و با تکیه بر توحید اسلامی به نفی و طرد انگاره شرک روی آورد؛ اما در دوره ی مدنی، با عنایت به شکل گیری هویت نوین دینی سیاسی در دولت شهر مدینه، توانست هویت سیاسی و دینی مشرکان مکی را پس از نزول آیات جهاد به چالش بکشد و سرانجام با فتح مکه و غلبه ی گفتمان توحیدی، اندیشه ی یکتاپرستی را بر این شهر مستولی سازد و کارنامه درخشانی را برای خود رقم بزند.
۱۳۲.

مبدأ فضائل و رذائل از دیدگاه علامه طباطبائی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبایی فضائل رذائل توحید ادراکات اعتباری کمال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۰ تعداد دانلود : ۳۸۲
اهمیت اخلاق و تهذیب نفوس انسانی، همواره یکی از دل مشغولی های انسان بوده است. بدون وجود فضائل اخلاقی، زندگی بی معناست. در حقیقت فضائل اخلاقی کمالات انسانی را تعیین می کنند و به زندگی انسان معنا می بخشند. اما تحقق این هدف والا، بدون پیدا کردن مبدأ واقعی برای فضائل امکان پذیر نخواهد بود؛ زیرا تنها با وجود مبدأ واقعی برای فضائل، امکان گفت وگو از فضائل مطلق و تأثیرگذار در سعادت انسان وجود دارد. از این رو، بسیاری از مکاتب اخلاقی برای تحقق این هدف و رسیدن انسان به سعادت، همواره در تکاپو بوده و سعی در ارائه مبدأ واقعی برای فضائل داشته اند. برای پیدا کردن مبدأیی واقعی برای فضائل اخلاقی، باید کمال حقیقی انسان را به دقت تعیین نمود. بر اساس دیدگاه مرحوم علامه طباطبائی، وصول به توحید در مراتب مختلف آن، کمال حقیقی انسان به شمار می آید. این تحقیق بر آن است تا با روش توصیفی اثبات کند که از دیدگاه علامه طباطبائی، توحید ام الفضائل و مبدأ همة فضائل اخلاقی می باشد.
۱۳۳.

تحلیل فلسفی مبدئیت توحید برای فضایل اخلاقی و ارائه تعریف و الگویی جدید از فضایل اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توحید فضایل اخلاقی ایمان تقوا بندگی و عبودیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۴۱۵
پرسش اصلی در این مقاله آن است که مبدأ اصلی فضایل اخلاقی چیست؟ در پاسخ به این پرسش، در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مبانی فلسفی و ضمن تبیین معنای توحید، مبدئیت آ ن برای فضایل اخلاقی اثبات شده و این نتیجه به دست آمده که اساس ارزش ها و فضایل به رابطه انسان با خدا بازمی گردد؛ بدین ترتیب آنچه موجب ارزش اخلاقی برای همه صفات اکتسابی و رفتارهای اختیاری انسان در عرصه های گوناگون بینشی، گرایشی و رفتاری می شود، توحید است و ما از این امر، به منشأ بودن توحید برای فضایل اخلاقی تعبیر می کنیم. توحید کامل مستلزم آن است که در مرحله اعتقاد، انسان هیچ کس را شریک خداوند قرار ندهد؛ در سطح گرایش، به هیچ کس و هیچ چیز جز او گرایش استقلالی نداشته باشد و در عمل نیز، فقط مستقلاً از دستورهای خداوند پیروی کند. در واقع توحید در سطح بینش منشأ ایمان، در سطح گرایش منشأ تقوا و در سطح رفتار منشأ عبودیت است و این سه فضیلت مطلق هستند و شرط فضیلت بودن دیگر فضایل این است که مصداقی از این سه فضیلت باشند.
۱۳۴.

استدلال برای آموزة «توحید» بررسی، تحلیل و مقایسه دیدگاه علامه طباطبائی و ابن میمون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: توحید علامه طباطبائی ابن میمون براهین توحید صرافت بساطت تمانع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۳ تعداد دانلود : ۴۲۱
آموزة «توحید» از جملة اصل های مورد تأکید همة ادیان الهی بوده و در میان آنها، تنها یهودیت و اسلام دارای توحید خالص و ناب هستند. ازآنجاکه ابن میمون در یهودیت و علامه طباطبائی در امامیه، نقش بسزایی در شکوفا کردن تعالیم دینی داشتند، این مقاله به روش تطبیقی تحلیلی، پس از ارائة دیدگاه های این دو دانشمند بزرگ از براهین توحید، نقاط اتفاق و اختلاف آنان را بیان، مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. تنها استدلال ابن میمون برای توحید، بساطت ذات الهی است. اما با وجود اینکه مهم ترین برهان علامه طباطبائی، صرافت وجود الهی است، ولی برهان بساطت و براهین دیگر را نیز برای توحید اقامه کرده است. ابن میمون، اشکالاتی بر براهین توحید وارد کرده است که این تحقیق بیانگر آن است که هیچ یک از آنها، بر تقریرهای علامه طباطبائی از برهان تمانع و تغایر وارد نیست.
۱۳۵.

مبانی و روش های تفسیری و نقش آن در تبیین مفهوم توحید(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تفسیر توحید روشهای تفسیری مبانی تفسیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۴ تعداد دانلود : ۴۵۷
قرآن کریم از منظر جمیع فرق اسلامی به عنوان مصدر اساسی تقریر عقائد کلامی و عقیدتی مطرح است؛ در پژوهش حاضر با محور قرار دادن مبحث توحید به عنوان مهمترین مسئله مطرح در مبانی عقیدتی اسلامی به تحلیل تأثیر مبانی و روشهای تفسیری در این حوزه پرداخته شده است. منهج ما در این نوشتار پرداختن به نقش و کارکرد مبانی صدوری و دلالی تفسیر و روش های تفسیری در تبیین مفهوم توحید است. نگاه متمایز به وحی قرآنی با ارائه صبغه بشری و غیر الهی از ماهیت الفاظ و معانی آن نقطه عطف مبانی تفسیری جریان هرمنوتیک بوده که مستقیماً بر تلقی این جریان از جوانب مختلف مفهوم توحید مٶثر بوده است. در حوزه مبانی دلالی تأکید بر استقلال دلالی قرآن کریم در بین علماء فریقین بعضاً سبب گرایش به نظرگاه های سلف گرایانه را در حوزه توحید عملی شده است؛ روش تفسیری روایی در حوزه سنی آن در جریان سلفیه نمود یافته و با تکیه بر روایات ضعیف به تجسیم و تشبیه گرایی در حوزه توحید صفاتی دامن زده است. رویکرد روایتگری در حوزه شیعی نیز با مخدوش نمودن استقلال دلالی قرآن به تأویل و باطن گرایی در حوزه توحید انجامیده است. حضور پررنگ تفاسیر تأویل گرایانه و تمثیل گونه در روش تفسیر فلسفی و توجه به قرآن کریم به عنوان محصولی ادبی و فرهنگی در روش تفسیری ادبی نیز اثرات سوئی در تلقی اصحاب این دو جریان در حوزه توحید صفاتی داشته است.
۱۳۶.

تجلی عزت و عظمت حسینی در دوبیتی خواجه معین الدین چشتی

کلیدواژه‌ها: معین الدین چشتی پیشینه اسلام در هند دوبیتی شاه است حسین عزت حسینی توحید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۰ تعداد دانلود : ۲۸۳
اهداف قیام امام حسین (ع)، بیان درس ها، شعارها و پیام های مکتب حسینی و در نهایت تبیین مبانی اعتقادی حرکت حضرت همواره مورد توجه اندیشمندان، مورخان و نویسندگان فراوانی قرار گرفته، به طوری که سهم فراوانی از ادبیات عاشورایی را در کنار ادبیات مرثیه به خود اختصاص داده است. در میان آثاری که این نوع نگاه را به قیام حسینی داشته اند، می توان دوبیتی خواجه معین الدین چشتی را طرح نمود. خواجه با خلق و سرایش شعری کوتاه عناصر مهم اعتقادی و ارزش های والای نفسانی را مطرح کرده و تفسیر زیبایی از حرکت امام حسین (ع) ارائه کرده است. خواجه معین الدین از عرفای قرن ششم و هفتم بوده و در تبلیغ دین اسلام در شبه قاره هند توفیق فراوانی یافته است. مقام و بارگاه خواجه در میان مردمان هندوستان از اهمیت بالایی برخوردار است. این نوشتار ضمن معرفی این شاعر، مبانی اعتقادی و کلامی دوبیتی او را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و به این نتیجه رسیده است که خواجه به مبانی اصیل اعتقادی حرکت امام حسین اشراف داشته و تفسیر صحیحی از آن ارائه نموده است. خواجه روی عناصری مثل احیای دین، عزت و آزادگی تاکید کرده و پیوند معناداری بین عزت حسینی و توحید الهی برقرار نموده است.
۱۳۷.

باورهای هندی از توحید تا شرک

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: توحید شرک هندوئیسم عرفان تمثیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۱۰ تعداد دانلود : ۳۴۷
فرهنگ دینی سرزمین هند در دسترس مردم نبود و متون دینی فلسفی و عمیق در اختیار طبقه "خواص و روحانیون" بود؛ از این رو دین عوام با مجموعه ای از اشعار، افسانه ها و مناجات های عارفانه و گاه نامفهوم طی سالیان دراز به نام وید (بید) یعنی دانش هندی گردآوری شد. این مجموعه به عنوان قدیمی ترین کتاب مذهبی مدون عالم شناخته شده که مادر ادیان هندی است؛ اکثر پژوهشگران از آن به عنوان دین یاد نمی کنند و آن را فرهنگ و آیین زندگی می شمارند. دین، آیین و باورهای رایج در سرزمین هند با ماجراهایی افسانه وار، مبهم و شگفت انگیز در میان خواص حضور داشته است. آنچه از ظاهر آیین های هندویی برمی آید شرک، بت پرستی و خرافه گرایی است اما حقیقت آن چنین نیست. پیشینه آیین هندو و مکاتب و فرقه های منشعب از آن بیانگر یکتاپرستی و اعتقاد به وحدانیت خالق است. چنانکه آریاییان هندوایرانی همواره یکتاپرست بوده و جلوه های گوناگون طبیعت را در قالب خدایان ستایش می کردند؛ آنها هرگز بت پرست نبوده و در عین باورهای کثرت گرا، به توحید معتقد بودند. تلقی دین های سامی1 از توحید با هندوئیسم به عنوان دینی تکوینی متفاوت است. پژوهش های میدانی نگارنده در سرزمین هندوان و گفتگو با متفکران آن حاکی از آن است امروز آیین های رایج در هندوئیسم صورت تحریف یافته ای از باور توحیدی است که در منشأ خود چنانکه در اوپانیشادها آمده به یگانگی آفریدگار معتقد بوده است. اما مانند سایر ادیان توحیدی ابراهیمی که ضمن اعتقاد به یگانگی خالق، در سایر مشخصات و تفسیرهای خود از هستی تفاوت هایی با یکدیگر دارند، می توان هندوئیسم را نیز گونه ای باور اولیه به یگانگی خداوند و معتقد به توحید خالق دانست که به دلایل تاریخی دچار تحریف هایی شده که به شکل امروزی درآمده و با حقیقت باور توحیدی آن فاصله ای زیاد پیدا کرده است.
۱۳۸.

بررسی مفهوم مقاومت با رویکرد اجتماعی در آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیات مقاومت توحید عدالت رویکرد اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲۲ تعداد دانلود : ۸۷۶
«مقاومت» از واژه های بنیادین و فطری است که ریشه قرآنی دارد و با مفاهیم و آیات اجتماعی قرآن ارتباط معناداری دارد. بر أساس دلالت های لغوی و تفسیری می توان آن را معادل با توحید، عدالت و در نهایت، اسلام قرار داد که این امر مهم و ذاتی، گاه با برداشت های نارسا به إفراط و تفریط کشیده شده و بیشتر بر روش مقاومت مانند: تقابل، جنگ و قتال توجه شده است. هدف از این پژوهش توسعه معنایی و تفسیری «مقاومت» و آشکارسازی ظرفیت اسلام در پاسخ به نیازمندی های اجتماعی و مقابله با تفکر غرب است که تبیین آن در تحقق و تقویت نظام سیاسی و اجتماعی اسلام بسیار مؤثر است. مقاومت در قرآن بر توحید، عدالت و فطرت بنا شده است و بر تحقق أصل حاکمیت خدا بر سرنوشت انسان، تشکیل حکومت، إقامه قسط، آبادانی زمین و عدم پذیرش ولایت و ربوبیت غیر خدا تأکید دارد.
۱۳۹.

اخلاق و آزادی از دیدگاه امام خمینی(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اخلاق آزادی سیاست توحید فطرت عقل اختیار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۴۰۲
اخلاق و آزادی از دغدغه‌های بنیادین بشر و جزء اصلی‌ترین نیازهای وی بوده که از دیرباز در امور فردی و اجتماعی نمود پیدا کرده است. این بحث در دوره‌ی معاصر اهمیتی مضاعف یافته و توجّه بسیاری از اندیشمندان را به خود معطوف کرده است. امام خمینی به عنوان بزرگ‌ترین نماد آزاداندیشی و بزرگ‌ترین منادی آزادی و اخلاق در جهان معاصر، در لابه لای آثار و گفتارهای خویش این مسأله را مورد بحث و گفتگو قرار داده است. از دیدگاه ایشان، آزادی شرایط و زمینه‌ی پرورش اخلاق را در جامعه‌ی فراهم می‌آورد و اساساً تحقق جامعه اخلاقی در گرو داشتن آزادی است. همچنین آزادی بی‌حد و حصر نبوده و به وسیله‌ی اخلاق و قانون محدود می‌شود. برهمین اساس، جستار حاضر با ایضاح مفهومی آزادی و اخلاق به پژوهش درباره‌ی این دو و نسبت آن‌ها با یکدیگر پرداخته و دیدگاه امام خمینی  را واکاویده است.
۱۴۰.

نقد و بررسی کتاب: مروری بر کتاب اصول دین امامیه

کلیدواژه‌ها: خاصول عقاید توحید عدل نبوت امامت معاد کتاب اصول دین امامیه اصول دین اصول عقاید محمد بیابانی اسکویی معرفی کتاب نقد کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۸ تعداد دانلود : ۲۸۸
کتاب "اصول دین امامیه" اثر محمد بیابانی اسکویی است که در دو جلد به مباحث توحید، عدل، و نبوت (جلد 1)، امامت، و معاد (جلد 2) می پردازد. نگارنده در این سطور، اثر فوق را در بوته نقد و بررسی قرار داده است. در راستای این هدف، نخست، فهرست اجمالی از کتاب را ارائه و مزایای اثر را برمی شمارد. در ادامه، برخی انتقادات وارد بر کتاب را بیان و در انتها، نوشتار را با ارائه پیشنهادهایی به پایان می رساند.