مطالب مرتبط با کلیدواژه

رشید رضا


۱.

بررسی و نقد دیدگاه رشید رضا و احمد امین درباره احادیث مهدویت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۸۴ شماره ۷۷

کلیدواژه‌ها: نقد رشید رضا احمد امین مهدویت و انکار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸۵ تعداد دانلود : ۸۹۹
باور داشت مهدویت و اندیشه ظهور مهدی بعنوان بخش اصلی و مهمی در عقاید اسلامی تجلی یافته و این موضوع یکی از مسائل ریشه دار و با پیشینه ای کهن در میان اصول پذیرفته شده اسلامی به حساب می آید می توان اذعان کرد که این موضوع از مواردی است که اتفاق نظر همه دانشمندان اسلامی را همراه خود داشته است و روایات فراوانی که متواتر بودن آنها مورد پذیرش خیلی از اندیشمنددان واقع شده همین موضوع را بیان داشته اند ولی در این میان تعداد اندکی که شاید شمار آنها از تعداد انگشتان دست تجاوز نکند به تردید و انکار آن پرداخته اند که دو تن از این افراد محمد رشید رضا و احمد امین مصری هستند که این نوشتار ضمن مطرح کردن گفته ها و دلایلی که اقامه کرده اند به نقد و ارزیابی آنها می پردازد
۲.

پیشگامان بیداری اسلامی در مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال نوزدهم تیر ۱۳۸۹ شماره ۱۵۱

کلیدواژه‌ها: اسلام تجدد غرب مصر رشید رضا سید قطب سیدجمال الدین اسدآبادی بیداری اسلامی شیخ محمد عبده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶۱ تعداد دانلود : ۱۴۰۹
دوران معاصر شاهد حیات مجدد اسلام در عرصه های مختلف سیاسی و اجتماعی و تحت عنوان «جریان بیداری اسلامی»در سده اخیر میباشد. در دنیای اهل سنت، مصر نخستین جبهه بیداری اسلامی را توسط پیشگامانی همچون سید جمال،عبده، رشید رضا و اخوان المسلمین پدید آورده است. دین و سیاست در اندیشه آنان به ویژه در نگاه سید جمال و اخوانیهادرهم تنیده بوده و تفکیک آن دو از یکدیگر ناممکن مینماید. در اندیشه پیشگامان بیداری اسلامی، تمدن مادی غرب درکنار چهره استعماری آن، دو روی یک سکه ارزیابی شده و در عین تجویز اخذ فناوری، از پیامدهای مادی این تمدن هشدارداده اند. در این میان، عبده نسبت به استاد خود سیدجمال و اخوانیها قدری متفاوت به نظر میرسد. جریان بیداری اسلامیدر عین ریشه داشتن در عمق تاریخ و برخورداری از اصالت، به آفاتی هم مبتلا بوده است که ضرورت حزم و هوشیاری راطلب میکند.
۳.

بررسی رابطه قومیت گرایی و سلفی گری در جهان عرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: رشید رضا سلف سلفیه ابن تیمیه عرب گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۸ تعداد دانلود : ۴۷۱
سلفیه جریانی است که ریشه در قرون اولیه اسلامی و مذهب حنبلی دارد اما تأسیس واقعی آن توسط ابن تیمیه حرانی در قرون هفتم و هشتم هجری صورت گرفته است. این جریان اعتقاد دارد باید از نسل های اولیه مسلمانان تقلید محض داشته باشد تا به اسلام حقیقی دست یابد. در تحقیق پیش رو آثار دو تن از اندیشمندان بزرگ سلفیه یعنی ابن تیمیه و رشید رضا در راستای هدف تبیین رابطة بین اندیشه های سلفی این دو و تمایلات عرب گرایانة آنان مورد بررسی قرار گرفت. این موضوع به ویژه از این جنبه بسیار پر اهمیت است که این روزها اظهار نظرهای نژادپرستانه ای از سوی مقامات دینی کشور سعودی علیه ایرانیان صورت گرفته است. در این تحقیق این نتیجه به دست آمد که اندیشه های جریان سلفی تنها اجرای اسلام واقعی را مد نظر نداشته بلکه به نظر می رسد آنان اسلام سلف را به صورت نوعی اسلام عربی مورد توجه قرار داده و خلوص اسلام را به صورت غیرمستقیم و تا حدی به خلوص ملی یا نژادی عرب مرتبط نموده اند. به گونه ای که آنان معتقدند اسلام زمانی به انحراف رفت که در آن عجمی ها دست بالا را یافتند.
۴.

سلفی گری در اندیشه ابوالثناء آلوسی و رشید رضا با تأکید بر آرای ایشان در مبحث توحید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال بیستم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۷۵) 51 - 72

کلیدواژه‌ها: آلوسی رشید رضا سلفیه توحید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۵۲۴
بن مایه مکتب سلفیه بر تبیین خاص آن از جوانب مختلف مبحث توحید استوار است. در نوشتار حاضر با بررسی رویکرد تفسیری آلوسی و رشید رضا در مسیله توحید، میزان پایبندی ایشان به مبانی تفکر سلفی بررسی و ارزیابی شده است. با بررسی جامع آراء کلامی و تفسیری آلوسی در مبحث توحید، در می یابیم که تبیین او از مفاهیم مطرح در این حوزه به نحو قابل توجهی با تلقی سلفیه متفاوت و گاه متباین است. از این رو، قول مشهور مبنی بر سلفی الاعتقاد بودن آلوسی نمی تواند قرین صحت باشد. او در کنار تبحر علمی کم نظیر با ارج نهادن به میراث سلف و عدم تأکید بر مکاتب خاص کلامی و فقهی، خود را به عنوان شخصیتی صاحب نظر و آزاد اندیش معرفی کرده است. در مقابل، باید تصریح کرد که اندیشه رشید رضا - دست کم در حوزه توحید - موافقتی نسبی با مؤلفه های اساسی جریان سلفیه داشته است.* دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد   |  hamidimandar@yahoo.com  ** دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد | rezai@um.ac.Ir 
۵.

سنخ شناسی خلافت اندیشی اسلام معاصر: بررسی تطبیقی آرای رشید رضا، حسن البنا و علی عبدالرازق(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیست و یکم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۸۴ 169 - 194

کلیدواژه‌ها: خلافت متفکران مسلمان سنت گرا نوگرا تجددگرا خلافت عثمانی رشید رضا حسن البنا علی عبدالرازق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۸ تعداد دانلود : ۶۴۵
هدف پژوهش حاضر بررسی جوانب نظری چالش های ایجاد شده پس از فروپاشی خلافت عثمانی در سال 1924میلادی و سنخ شناسی انواع تفکرات مطرح شده درباره خلافت اسلامی در سه قالب «سنت گرا»، «نوگرا» و «تجددگرا» بود. در این راستا اندیشه های سیاسی برجسته ترین نمایندگان هر یک از سه طیف، یعنی: رشید رضا، حسن البنا و علی عبدالرازق پیرامون سیاست و خلافت مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و اطلاعات به شیوه کتابخانه ای گردآوری شدند. نتایج نشان داد، متفکران مسلمان دیدگاه واحدی در مورد مساله ی «خلافت» ندارند. وجه مشترک دیدگاه عموم متفکران این است که خلافت در جهان اسلام، شکلی از حکومت برای حفاظت از احکام شریعت بوده است. سنت گرایان و نوگرایان بر این عقیده اند که مشکلات انسان را می توان با رجوع به متون مقدس حل نمود؛ اما علی عبدالرازق، معتقد به توانمندی عقل بشری برای فهم جهان و مدیریت امور فردی و جمعی زندگی است. در این زمینه بین او و نوگرایانی مانند حسن البناء اشتراک نظر وجود دارد. تجددگرایان بیش تر به جدایی دولت از دین و تز دنیوی گری اعتقاد دارند. اجماع بر ایده ی لزوم دخالت دین در سیاست، دو نحله ی سنت گرا و نوگرا را به لزوم احیای خلافت هدایت کرده است. دو گرایش فکری سنتی و نوگرا، وحدت بین مسلمین را شرط لازم خلافت می دانند.
۶.

رشید رضا؛ المنار و سال های آغازین شکل گیری آن (1898 1903)

نویسنده: مترجم:
منبع: آینه پژوهش سال ۲۲ مرداد و شهریور ۱۳۹۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۲۹) 7 - 23

کلیدواژه‌ها: المنار رشید رضا صنعت چاپ و نشر روزنامه نگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۳۵۴
المنار مشهورترین نشریه اصلاح گر و نوطل ب در دهه مدرن اسلامی است که نه تنها به عنوان ذخیره غنی اطلاعات مرتبط با وضعیت جهان اسلام در قرن نوزدهم، مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است، بلکه باید آن را فضایی مناسب برای عرضه افکار مختلف اندیشمندان جهان اسلام و تحلیل نوع تعامل ایشان با پدیده های جهان دنیای مدرن و پیشرفت های علمی آن دانست. نویسنده در مقاله حاضر، بر پایه اطلاعات اصیل و دست اول، سعی در بررسی بستره های فرهنگی و اجتماعی جامعه ای دارد که رشید رضا اثر ارزشمندش «المنار » را در آن به منثه ظهور رساند. در راستای این هدف، نویسنده پس از بیان تاریخچه نشر در مصر، به شرح مختصر زندگی نامه رشید رضا و سال های حضور وی در سوریه می پردازد. نویسنده در ادامه با ارائه اسناد منابع مالی اولیه شکل گیری نشریه و ماه های اولیه حضور رشیدرضا در مصر، سعی دارد چگونگی شکل گیری ساختار اولیه نشریه المنار و شیوه مدیریت رشید رضا بر آن را وا کاوی کند. آن گاه با بیان حلقه اولیه مشترکین المنار، ابعاد تأثیرگذاری این نشریه را بر زندگی مردم مصر و تعامل آنان با این پدیده جدید را در بوته نقد و بررسی قرار داده و از این طریق جایگاه رشید رضا را در پیشبرد صنعت چاپ در مصر به تصویر می کشد. در نهایت به بررسی دورنمای رشید رضا با نگاه مذهبی و مدرنش به صنعت چاپ و هدف وی را از چاپا ین نشریه میپردازد.
۸.

رویکرد محمد رشید رضا به سنت

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۲۴ آذر - اسفند ۱۳۹۲ شماره ۵ و ۶ (پیاپی ۱۴۳ و ۱۴۴) 67 - 71

کلیدواژه‌ها: رشید رضا آرا محمد رشید رضا فی قضایا السنه النبویه من خلال مجله المنار معرفی کتاب سنت مجله المنار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۲۷۶
کتاب آراء محمد رشید رضا فی قضایا السنه النبویه من خلال مجله المنار، گزارش و تحلیل مواضع مختلف رشید رضا پیرامون سنت است. مطالب بر اساس مقالات رشید رضا در مجله المنار و مطالب مهمی است که در ضمن تحریر درس گفتارهای تفسیر رشید رضا و مرادش شیخ محمد عبده و نیز مطالب تفسیری مستقل خودش مطرح کرده است. نویسنده در نوشتار حاضر با هدف معرفی کتاب مذکور، پس از ارائه خلاصه ای از زندگی نامه رشید رضا، محتوای بخش های کتاب را مورد مداقه قرار می دهد.
۹.

مرجعیت علمی قرآن با تأکید بر اندیشه های قرآن شناختی رشید رضا

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال دوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۳) 35 - 63

کلیدواژه‌ها: مرجعیت علمی قرآن جامعیت قرآن گستره مرجعیت قرآن رشید رضا تفسیر المنار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۷ تعداد دانلود : ۳۰۶
گستره مرجعیت علمی قرآن و تعیین مرزهای آن از مهم ترین مبانی قرآن شناختی تفسیر است و کسی از مفسران سترگ از این مبنا غفلت نکرده است. در باب گستره مرجعیت قرآن سه نظریه ارائه شده است: 1. قرآن بیانگر همه حقایق هستی است؛ 2. قرآن بیانگر عوامل سعادت جهان آخرت است؛ 3. قرآن بیان کننده عوامل سعادت دنیا و آخرت است. در این پژوهش که با روش کتابخانه ای- اِسنادی و تحلیل محتوایی، توصیفی و استنباطی می باشد، هدف از موضوع پژوهشی پیش رو، تعیینِ گستره مرجعیتِ علمی قرآن با تأکید بر اندیشه های قرآن شناختی رشید رضا است. رشید رضا از پیشتازان نهضت بازگشت به قرآن و مؤلف تفسیر المنار، مانند بسیاری از مفسران در تفسیر خود به واکاوی و تبیینِ گستره مرجعیت علمی قرآن پرداخته و ذیل آیه سوم سوره مائده، گستره مرجعیت علمی قرآن را بررسی کرده است. وی با استناد به آیات 89 نحل، 38 انعام و 9 اسراء توضیح می دهد قرآن چگونه می تواند بیانگر همه چیز باشد. نظر رشید رضا در باب مرجعیت عملی قرآنی با سومین نظریه پیش گفته سازگار است و در نتیجه وی بر این باور است که هر آن چه مربوط به شریعت است در قرآن یافت می شود.
۱۰.

الفکر السیاسی لرشید رضا و علی عبدالرازق: دراسه مقارنه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۳ سال ۱۴۳۷ شماره ۱ 35-52
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۷۵۴
بعد سقوط الخلافه العثمانیه باعتبارها رمزاً للعالم الإسلامی، أفرز الفکر السیاسی للمسلمین تیارین مختلفین: تیار کان رشید رضا یدافع عنه حیث کان یعتقد بضروره إعاده الخلافه إلی مسارها الطبیعِی الذی کانت علیه فی الأزمنه الخالیه. وتیار تبناه علی عبدالرزاق الذی تجسدت أفکاره وآراءه فی کتاب «الإسلام وأصول الحُکم» حیث کان یعتقد بأن نظام الخلافه نظام قدیم عفی عنه الزمن ولابد أن یتغیر و أن یحل محله نظام جدید. وبما أنّ رؤیه ومواقف هذین التیارین کانت استجابه للأزمه التی کانت سائده آنذاک فی المجتمع الإسلامی فقد کانت بدورها رؤیه ومواقف عابره أیضا. فی حین أن أساس الصراع کان یدور حول العلاقه بین العقل والدین فی العصر الحدیث و ما هی مکانتهما فی الفکر الإسلامی؟ وأساس الاختلاف فی النظریتین یعود إلی موضوع العقل البشری وهل أنّ العقل البشری هو سبب لفهم الدین وأنّ خطاب الدین موجه إلی العقل فی العصر الحدیث. یعتقد رشید رضا أن العقل کآله من آلات الحکم یقع بجانب القرآن والسنه اللّذان یعتبران مصدران للحکم إلّا أن علی عبدالرزاق یعتقد بإستقلال العقل.
۱۱.

بررسی تطبیقی مسئله رؤیت الهی در المیزان و المنار با تأکید بر آیه میقات

نویسنده:
منبع: تحقیقات قرآنی و حدیثی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 9 - 19

کلیدواژه‌ها: رؤیت الهی المنار رشید رضا طباطبایی تجلی خدا لقاءالله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۷۳
رؤیت به معنای دیدن با چشم ظاهری یا با قوه تخیل و همچنین در معنای تفکر و تعقل یکی از صفات سلبی خداوند است و مورد تنازع بین مفسران شیعی و سنی است. در این مقاله مسئله رؤیت الهی در المیزان و المنار با تأکید بر آیه میقات به روش توصیفی-تحلیلی و به صورت تطبیقی بررسی میشود. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان میدهد که وجه اشتراک دیدگاه این دو مفسر در این است که هر دو رؤیت خدا را با چشم ظاهری در این دنیا محال میدانند، اما خدا را در آخرت قابل رؤیت میدانند با این تفاوت که از نظر علامه طباطبایی دیدن خداوند نوعی درک و شعور است که با آن حقیقت و ذات هر چیزی بدون وساطت چشم یا فکر درک میشود که همان علم حضوری نسبت به خداوند است. رشید رضا ایده بلاکیف را به عنوان راهکار تنزیهی خود مطرح میکند. وی امکان رؤیت خدا در آخرت را ثابت میکند و این رؤیت را کاملترین و برترین نعمت روحانی خداوند معرفی میکند و مستند خود را آیه 17 سوره سجده و حدیث قدسی پیامبر (ص) در مورد نعمتهای خداوند برای بندگان در قیامت میداند.
۱۲.

بررسی رویکرد اندیشمندان فریقین پیرامون دجال (بررسی موردی تحلیل دیدگاه رشید رضا)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۵ 147 - 168

کلیدواژه‌ها: دجال آخرالزمان شیعه اهلسنت رشید رضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۳ تعداد دانلود : ۳۰۷
دجّال به عنوان یکی از شخصیتهای آخرالزمانیِ نمایانگر شر در مقابل منجی عدالتگستر، از مفاهیم مشترک و پرچالش در الهیات اسلامی و مسیحی محسوب میشود. با این تفاوت که در اناجیل از آن با صراحت سخن به میان آمده در حالیکه در قرآن، اشارهای به آن نشده است؛ شاید همین نخستین دلیل بروز اختلافنظرها و چالشها پیرامون دجال و مسائل مرتبط با آن باشد. در این میان، در منابع روایی بهویژه جوامع حدیثی اهلسنت، جزئیات فراوانی درباره دجال نقل شده است. اندیشمندان مسلمان با توجه مبانی فقه الحدیثی، پیرامون شخصیت و ویژگیهای ظاهری دجال، زمان و مکان خروج او و وقایع مرتبط با آن دیدگاههای یکسانی ندارند. در این میان، رشید رضا با وجود دلبستگی به مبانی فکری سلفیه، رویکردی انتقادی به حدیث داشته و عقلگرایی را به عنوان مهمترین مؤلفه سنجهی روایات مطرح میکند. او احادیث دجال را به دلیل تعارض با سایر روایات، مخالفت با قرآن و ادله عقلی، دارای اشکال و در نهایت جعلی میداند. پژوهش پیشرو به شیوه تحلیل محتوا سعی دارد ابتدا یک تصویر کلی از موضوع دجال در میان اندیشمندان امامیه و اهلسنت به تصویر کشیده و سپس ضمن انتقال دقیق دیدگاه رشید رضا به نقد آن بپردازد.
۱۳.

بررسی مقارن دیدگاه توسل به اولیای الهی در اندیشه رشید رضا و آیت الله سبحانی

نویسنده:
منبع: دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی سال چهارم دی ۱۴۰۰ شماره ۴۴ 139 - 128
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۱۹۶
توسل از مهم ترین قوانین نظام حکیمانه هستی و آفرینش است که همه عقلای عالم در زندگی خود بر عقلانیت و مشروعیت آن اذعان دارند. به مقتضای نظام موجود در این جهان، همه انسانها برای نیل به کمالات و اهداف متعالی خویش، به غیرخود محتاج اند و البته این نیاز و وابستگی در سایر موجودات نیز جریان دارد. قانون توسل به عنوان یک واقعیت تکوینی، در نظام هستی حاکم است و هیچ کس نسبت به جریان حتمی این سنت در نظام حکیمانه الهی تردید ندارد. این اهمیت موجب شده تا چارچوب چنین اعتقادی در معرض مکاتب و گروه های علمی و فرقه های مختلف قرار گیرد. مقاله حاضر با شیوه کتابخانه ای و روشی توصیفی و تجلیلی با بهره گیری از منابع و ابزار کتابخانه به آن پرداخته و به ابهامات و سوالات اساسی و مهمی دراین خصوص پاسخ گفته است. از جمله یافته های این تحقیق این است که توسل انواع فراوانی دارد که بعضی از انواع توسل به اتفاق همه دانشمندان از جمله رشید رضا و آیت الله سبحانی جایز و بعضی از آن ممنوع است و بعضی دیگر مورد اختلاف است، اصل توسل مورد اتفاق همه مسلمانان بوده ولی در تعیین مصداق یا مصادیق توسل بین آنان اختلاف وجود دارد.
۱۴.

تمثیل شبه عرفانی غزالی و تبیین فلسفی علامه طباطبایی درباره «شفاعت»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۶ 25 - 46

کلیدواژه‌ها: شفاعت ابوحامد غزالی علامه طباطبایی رشید رضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰ تعداد دانلود : ۱۱۳
مباحث کلامی پیرامون «شفاعت» بیشتر معطوف به اختلاف آراء درباره تعریف اصطلاحی و اینکه آیا نتیجه شفاعت اسقاط عقاب است یا ازدیاد منافع، بوده است؛ اما آنچه مورد نظر تعداد اندکی از اندیشمندان قرار گرفته است تبیین چگونگی شفاعت است. اهمیت رویکرد دوم از آن جهت است که می تواند پاسخ به دیدگاهی باشد که شفاعت را باوری نامعقول می داند. از جمله کسانی که با این رویکرد به بحث پیرامون شفاعت پرداخته اند ابوحامد غزالی و علامه طباطبایی می باشند؛ با این تفاوت که غزالی با تمثیلی عرفانی تلاش می کند چیستی و چگونگی شفاعت را وضوح ببخشد، ولی علامه طباطبایی تبیینی عقلی و فلسفی از شفاعت ارائه داده است. سخنان رشید رضا نمونه دیدگاهی است که «شفاعت» را امری غیرمعقول تلقی نموده است. این پژوهش با رویکردی تطبیقی و با روش تحلیلی، دیدگاه ابوحامد غزالی و علامه طباطبایی و نسبت آن دو را مورد بررسی قرار می دهد و به این نتیجه منتهی می شود که دیدگاه این دو اندیشمند علی رغم تفاوت ظاهری، مکمل یکدیگر بوده و می تواند تبیینی معقول از شفاعت ارائه داده و پاسخی به شبهات عقلی «شفاعت» به طور عام و دیدگاه رشیدرضا به طور خاص باشد.
۱۵.

رابطه علم و دین در مسئله پیدایش انسان از دیدگاه تفسیر المنار و المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴۱ 129-150

کلیدواژه‌ها: علم و دین پیدایش انسان تکامل انواع علامه طباطبایی رشید رضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۱۰۸
امروزه بررسی مناسبات میان علم و دین در گرو تعیین موضع در قبال مسئله پیدایش انسان است. نسبت میان آموزه های قرآنی و یافته های تجربی در این مسئله، پرسشی است که علامه طباطبایی و رشید رضا در تفسیر آیات مربوط به انسان و پیدایش او درصدد پاسخ به آن برآمده اند. در این میان مؤلف المنار در تلاش هرچه بیشتر برای برقراری و اعلام هم نوایی کامل میان این دو است. در مقابل المیزان به صورت جدی سعی در به چالش کشیدن روش مند و هدف مند علوم تجربی دارد. اگرچه سلوک المنار در حل این مسئله از انفعال مؤلف در برابر علوم تجربی حکایت دارد، اما در مقابل نویسنده المیزان از روش های گوناگونی برای رد علوم تجربی بهره برده است. با این همه، هیچ یک از تفاسیر المنار و المیزان مبانی معرفت شناختی رویکرد خود را، حتی تلویحاً، بیان نکرده اند. از این رو دستیابی به الگوی جامعِ مناسبات علم و دین از این رهگذر بسیار دشوار است.
۱۶.

تحلیل و نقد قرائت تفویضی و تأویلی رشید رضا پیرامون مسئله رؤیت خداوند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال نوزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۹ 19 - 40

کلیدواژه‌ها: رشید رضا رؤیت خدا تفویض تأویل نقد دیدگاه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۶۹
بحث رؤیت خداوند از مباحث پرچالش میان فرق اسلامی است که در سیر تفکر کلامی با تغییراتی همراه بوده است. در این میان دو رویکرد ظاهرگرا و تأویل گرا همواره مورد توجه متکلمان بوده است. چنان که اهل حدیث، سلفیه و اشاعره متقدم با تکیه بر ظاهر آیات و روایات بر جواز رؤیت بصری خدا تأکید می کنند؛ هر چند در ادامه برای رهایی از مشکل تشبیه به قاعده بلاکیف روی می آورند. در مقابل، امامیه، معتزله و اشاعره متأخر با تأویل آیات و روایات، تنها به جواز رؤیت قلبی و شهودی در قیامت معتقدند. رشیدرضا به عنوان برجسته ترین مفسّر معاصر اهل سنت، در تبیین مسئله رؤیت، به صورت نسبی رویکردی شبیه اشاعره متأخرِ تأویل گرا دارد. با این حال برای همراهی با مذهب سلف، معنای تأویل شده را بدون کیفیت معرفی می کند. هر چند بر این تأویل وی نیز اشکال وارد است. این پژوهش به شیوه تحلیل محتوا ضمن تبیین دقیق قرائت رشید رضا از مسئله رؤیت، تعامل دوگانه وی را مشخص کرده، به نقد آن پرداخته است.
۱۷.

تحلیل دیدگاه صاحب تفسیر المنار در مورد ادعای قبوریه بودن شیعه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه سال سوم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 181 - 208
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۰۰
زیارت شامل سه رکن زائر، مزور و گرایش قلبی بوده که علاوه بر آنکه شخص زائر با مرتبه و جلالت اولیا الله آشنا می شود، اثرات غیرقابل انکاری در سازندگی روحی و معنوی وی دارد. بااین وجود اعتقاد سلفیه بر این است که زیارت صرفاً یعنی عبادتی برای قبور و ازاین جهت نسبت قبوریه را به شیعیان می دهند. از جمله رشیدرضا در تفسیر المنار خود که یکی از تفاسیر مهم اهل سنت است به بیان ادله قبوری بودن و نسبت شرک به شیعه می پردازد. وی که از اسلاف سلفی خود ابن تیمیه این مباحث را وام گرفته است، با ذکر آیاتی از قرآن به توضیح این ادله می پردازد. این مقاله که به شیوه توصیفی و تحلیلی نگاشته شده است به نقد و بررسی این ادله می پردازد. یافته های تحقیق بیانگر آن است که عدم فهم صحیح آیات، عدم توجه به سنت پیامبر و بزرگان از علما شیعه و اهل سنت و نیز مأنوس نبودن با شیعه برای فهم نیت و عملکرد عوام و خواص آنان باعث ایجاد این گونه شبهات شده و مفسر مدعی نواندیشی را دچار خلط مبحث کرده است.
۱۸.

بررسی تطبیقی رویکرد عقلی در تفاسیر المنار و المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال ۲۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۷) 93 - 116

کلیدواژه‌ها: بررسی تطبیقی تفسیر المیزان تفسیر المنار علامه طباطبایی رشید رضا عقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵ تعداد دانلود : ۲۲
اعتبار عقل و اعتماد بر آن در فهم کلام و کشف مراد الهی در ادوار مختلف سکه رایج مفسران بوده است، اما در قرن چهاردهم بی شک بارزه تفاسیر، کاربرد عقل و تکیه بر آن است. المنار و المیزان به عنوان مهم ترین تفاسیر قرن اخیر در ضمن گرایش به مسائل اجتماع، عقل گرایی را در تفسیر قرآن پیگیری کرده اند؛ با این تفاوت که المنار عقل را به عنوان منبع خود در تفسیر برگزیده، اما المیزان ظواهر دینی و فهم دین را که متوقف بر ظهور لفظ هستند، مستند به حکم عقل دانسته، ولی در تفسیر، به منبعیت قرآن برای تفسیر خود قائل بوده و عقل را به عنوان ابزاری برای فهم قرآن می داند. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی، با بررسی دو تفسیر المیزان و المنار، به بررسی تطبیقی عقل گرایی در نظر این دو مفسر تمرکز نموده و مختصات عقل را از این نظرگاه مقایسه خواهیم کرد. حاصل آنکه عقل در المنار به عنوان اﺑ ﺰاری ﺑ ﺮای هماهنگ کردن اﺣک ﺎم و ﻣﻌ ﺎرف دیﻨی ﺑﺎ ﻣﻘﺘﻀیات زﻣﺎن ﺑﻪ کﺎر بسته شده و ریشه در تجربه گرایی دارد، درحالی که علامه طباطبایی با تخطئه عقل گرایی تجربی، حرکت عقل ابزاری در مسیر فطرت سالم را لازمه تمییز و تشخیص درست حق از باطل معرفی می نماید.