مطالعات فرهنگی و ارتباطات

همچون بسیاری از مصطلحات علمی دیگری که در نظریه های علوم انسانی تعاریف خاص خود را دارند اما در گفتار عمومی معنایی عام و غیرتخصصی پیدا کرده اند، اصطلاح «فاشیسم» عموماً به هر گونه اِعمال قدرتِ فردمحورانه و خودکامانه اطلاق می شود. از دیگر سو، در نظریه های سیاسی، فاشیسم به منزله ی نوعی ایدئولوژی تعریف می شود که به ویژه در تبلورهای بین المللی آن درخور بررسی است. در ادبیات مربوط به این موضوع در علوم سیاسی، فاشیسم بیشتر با تکیه بر ظهور آن در تاریخ سیاسی تعریف یا بررسی شده است. این تبیین تاریخی، به رغم شالوده های علمی آن، از بُعد دیگری از فاشیسم غفلت می ورزد که به طور خاص در رفتارهای فردی و روابط بینافردی مصداق پیدا می کند. روان کاو معاصر کریستوفر بالِس است فاشیسم در روابط بین الملل را شکلی بزرگ مقیاس از فاشیسم در روابط بینافردی آحاد جامعه می داند و آن را با اتخاذ رویکردی لاکانی و با استناد به مفهوم «دوبودگی روانی» در نظریات رابرت جِی. لیفتون تحلیل می کند. مطابق با تعریف روان کاوانه ی بالِس، فاشیسم ظرفیتی بالقوّه در همه ی انسان هاست که در صورت بی توجهی به تبلور پیدا کردن آن در روابط بینافردی، به سهولت می تواند به جنبشی توده ای تبدیل شود. در نوشتار حاضر، ابتدا ویژگی های مفهوم «فاشیسم» مطابق با ادبیات رایج در علوم سیاسی را برمی شمریم و سپس با اتخاذ رویکردی میان رشته ای می کوشیم نشان دهیم که تعریف روان کاوانه ی بالِس از فاشیسم علاوه بر این که پرتو روشنگرانه ای بر رفتارهای معمول در زندگی روزمره می افکند، جنبه های مهمی از خاستگاه ناخودآگاهانه ی کنش های فاشیستی در روابط بین ملت ها را نیز آشکار می کند.

نسل زد متولدین سال های 1995 تا 2010 میلادی اند. 1375 تا 1390 شمسی. آنها چه ارزش ها و نگرش های اجتماعی ای دارند؟ با نسل های قبل چه شباهت ها و تفاوت هایی دارند؟ هدف این مقاله توصیف ویژگی های نسل زدی ها به کمک روش های تجربی است.روش این پژوهش پیمایش است با نمونه گیری به شیویه مکان-زمان(TLS ) در میادین شهری مناطق 22 گانیه تهران، با حجم 1218 نفر و همچنین دارای مقدار اپتیمم به تفکیک نسل ها (متوسط 400 نفر در هرنسل). این پیمایش توسط مرکزافکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) اجرا شده است. برای طراحی پرسشنامه و تحلیل یافته ها تعدادی مصاحبه نیز صورت گرفته است. از تحلیل محتوای تحقیقات کیفی انجام شده درباریه نسل زد نیز استفاده شده است.یافته ها نشان می دهد سه تیپ مختلف در نسل زد قابل تشخیص است. تیپ خودگرا- موفقیت خواه، تیپ خانواده گرا-رابطه خواه و تیپ جامعه گرا- دیگرخواه. جمعیت تیپ خودگرا-موفقیت خواه بیشتر است. آنها بیشتر به موفقیت شخصی(شغل و لذت) می اندیشد. وجه اصلی موفقیت برایشان موفقیت اقتصادی است. آنها فکر می کنند موفقیت اقتصادی پاییه دیگر شکل های موفقیت از جمله لذت بردن و حتی داشتن خانوادیه خوب است. این تیپ بیشترین تمایز را با نسل های قبل دارد، در حالی که تمایز تیپ های دیگر با نسل های قبل کمتر است. همچنین تمایز بین نسل زد و نسل هزاره چندان زیاد نیست، اما با نسل های قبل تر اختلافات معنادارتری وجود دارد.نسل زد از حیث ارزش ها و نگرش ها یکدست نیست. بنابراین هرگونه تصویرسازی یکپارچه از آن تقلیل گراست. میان ارزش ها و نگرش های نسل زد با نسل های قبل تفاوت های معناداری وجود دارد، در عین حال همپوشانی های زیادی هم قابل رؤیت است.

این مطالعه تلاشی است برای شناخت بهتر عواملی که بر وفاداری مخاطبان به پادکست ها مؤثرند. در مرحله ی اول با مرور ادبیات این حوزه، فهرستی از 20 خصوصیت رسانه ها که بالقوه می توانند بر وفاداری مخاطب به رسانه اثر بگذارند تهیه شد. همچنین با استفاده از مطالعات پیشین، یک آزمون 12 سؤالی که میزان وفاداری را اندازه گیری می کند، تهیه شد. پس از این مراحل با اجرای پرسشنامه از گروهی از علاقه مندان به پادکست خواسته شد که با پاسخ دادن به 20 پرسش از نوع طیف لیکرت، میزان 20 خصوصیت ذکر شده را در پادکست مورد علاقه ی خود تعیین کنند. از سوی دیگر از بررسی پاسخ های این افراد به 12 پرسش، میزان وفاداری آنان به پادکست مورد نظر اندازه گیری شد. در مجموع 768 نفر به پرسشنامه پاسخ دادند که از بررسی روابط معنی دار میان پاسخ های آنان، شدت رابطه ی بین هر یک از 20 خصوصیت پادکست ها بر وفاداری مخاطب به آن ها ارزیابی شد. از فهرست بیستگانه ی مورد مطالعه، هفت خصوصیت با میزان وفاداری رابطه ی قوی نشان دادند. این خصوصیات عبارتند از: «پاسخ گویی به نیازهای مخاطب»، «کمک به افزایش اطلاعات مخاطب»، «استقبال از ارایه ی بازخورد به پادکست»، «اهمیت دادن به احساس و تفکر»، «ارایه ی دقیق اطلاعات»، «کمک به اشتراک اطلاعات مفید» و «فراگیری هدفمند».

هدف این مقاله بررسی تطبیقی خط مشی گذاری اقتصاد سینمای ایران با کشورهای موفق در این زمینه و ارائه راهکار و راهبردهایی برای خط مشی گذاری در ایران است. روش مورد استفاده الگوبرداری (بنچمارکینگ) و از نظر شیوه انجام آن کاربردی، استراتژیک و غیررقابتی است. شرکای بنچمارک چهار کشور آسیایی کره جنوبی، ژاپن، چین و هند هستند که در 10 کشور نخست دارای اقتصاد شکوفا به لحاظ درآمد سینما هستند. پس از بررسی خط مشی های اقتصاد سینما در چهار کشور یادشده، بر اساس ملاک ها و معیارهایی که به تأیید صاحب نظران رسیده است، با خط مشی گذاری در ایران مورد مقایسه قرار می گیرد. در نهایت، راهبردها و راهکارهایی برای کشور ارائه می شود. از نتایج مهم این مقاله، لزوم و ضرورت یک سند بالادستی و خط مشی گذاری و برنامه ریزی کلان برای اقتصاد فرهنگ کشور و به طور ویژه اقتصاد سینما است، چراکه درغیر این صورت خط مشی گذاری های مقطعی و کوتاه مدت به دلیل سلیقه محور بودن و سیاست زدگی به شکوفایی و رونق اقتصاد در حوزه فرهنگ به ویژه سینما منجر نخواهد شد. راهبردهای خط مشی گذاری اقتصاد سینما، در ملاک های افزایش سرانه سالن های سینما، تولید، اکران و نمایش، اشتغال زایی، آموزش و سرانه سینما رفتن در کشور ارائه شده است

این مقاله کوششی برای فهمِ دگردیسی فضای ادراکی جامعه ایران به میانجی سینما(مطالعه موردی فیلم شهر موش های یک و دو) است. فضای ادراکی جامعه ایران در چند دهه بعد انقلاب دستخوش دگردیسی هایی در عرصه ی سیاست اندیشی و سیاست ورزی شده است. دگردیسی ای که می توان از آن به گذار از سیاستِ رهایی به سیاستِ زندگی یاد کرد. با مرور، توسعه، حصر و تحدید آرای آنتونی گیدنز و آلن تورن به تدقیق مفهومیِ سیاست رهایی و سیاست زندگی در ادبیات سیاسی می پردازیم. و سپس در دو سطح، نخست بررسی درون مایه دو فیلم شهر موشهای یک و دو با روش تحلیل روایت گریماس و دوم تحلیل برون نگر فیلم ، به ارتباط فیلم با فضای سیاسی اجتماعی زمانه خود خواهیم پرداخت. نتایج بررسی ها نشان دهنده این امر است که «شهر موش های یک در دهه60 شمسی» در قالب سیاست رهایی و «شهر موش های دو در دهه 90شمسی» در قالب سیاست زندگی به بازسازی جهان اجتماعی زمانه خود همت گماشته اند.

با توجه یه تعداد معدود و محدودیت مدل های مفهومی جنسیت ارائه شده در پوشش رسانه ای، هدف از نگارش این مقالهرسیدن به یک مدل مفهومی از جایگاه جنسیت در پوشش رسانه ای المپیک 2020 توکیو و 2016 ریو بود تا بتوان از آنبعنوان الگویی در تحلیل شرایط موجود و نیل به وضع مطلوب بهره برداری کرد. این تحقیق به روش پژوهش کیفی ومبتنی بر رویکرد تحلیل مضمون است. جامعه آماری، شامل تمامی مطالب روزنامه ایران ورزشی در سال 1395 و درسال 1400بود. نمونه گیری آماری به صورت هدفمند انتخاب گردید که شامل 212 داده متنی (خبر، گزارش، مصاحبه ومقاله) در روزنامه ایران ورزشی در بازه زمانی برگزاری هر یک از المپیک های مذکور ( 15 الی 31 مرداد 1395 و1 الی 17 مرداد 1400 ) بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش کدگزاری سه مرحله ی کدگذاری توصیفی، تفسیریو یکپارچه سازی استفاده شد. با توجه به نتایج کدگذاری ها، پنج مضمون اولیه، سه مضمون ثانویه و یک مضمون فراگیرحاصل گردید مقایسه نتایج بدست آمده نشان می دهد که در اغلب موارد تحت تاثیرفضای گفتمان جنسیت زدگی و رویکرداین روزنامه مبنی بر مفاهیم «هژمونی»، « استعاره های ورزشی» و « فراواقعیت» بوده است. از نکات قابل توجه در مفهوم«هژمونی» این است که پوشش خبرها در این مضمون برای هر دو جنس انجام شده است با این تفاوت که حمایت خبری ازبانوان، بیشتر اعلام محرومیت های زیرساختی می شود.

 موضوع مهاجرت در عکس، چه عکس های مردمی و چه در آثار عکاسان حرفه ای برخلاف ادبیات کمتر مورد بررسی قرار گرفته است، در این مقاله با رویکرد نشانه شناسی اجتماعی تصویر مجموعه عکس های صحنه آرایی شده سه عکاس ایرانی ( تبریزیان، مرادی و دشتی) بررسی شده است. و بر اساس الگوی استعاره عمیق جرالد زالتمن در تبلیغات که رهیافتی از استعاره های مفهومی لیکاف و جانسون در نظریه معاصر استعاره است، بازنمایی مفاهیمی چون وطن، هویت، فرهنگ و ... مورد واکاوی قرار می گیرد. سوال اصلی تحقیق اینست که برساخت عکاسان ایرانی از مساله مهاجرت چگونه است؟ و این استعاره ها با چه مولفه های بصری ترسیم شده است؟ نتایج تحقیق نشان می دهد خانه، طبیعت و جاده محوری ترین موضوعات بازنمایی شده از مهاجرت است. چهار استعاره عمیق سفر و ظرف، تحول و منبع بیانگر نگاه این عکاسان به موضوع مهاجرت است، در این عکسها استعاره عمیق سفر بیشتر بیانگر سفر درونی و ذهنی فرد مهاجر است، خانه و فضای خانه که بیشتر تهی از روابط خانوادگی مجسم شده است چون ظرفی خاطرات و رویاهای فرد مهاجر را در برمیگیرد. در عکسهای مرادی مهاجرت با تحول بیرونی و درونی نشان داده شده در واقع تحول هویت فرد مهاجر و فرایند شدن به تصویر کشیده شده است. در مجموعه گوهر دشتی نیز طبیعت به عنوان منبعی ازلی جانشین وطن می شود. نوع بازنمایی طبیعت به مثابه چشم اندازی متعالی بیانگر آنست که این منبع گنجایش آن را دارد تا فرد مهاجر، خاطرات، روابط، مرگ و زندگی و عشق، مادر را در برگیرد.

فرهنگ در دوره های مختلف یک جامعه همواره ایستا و ثابت نبوده و با توجه به عوامل مختلفی از جمله تاثیر پذیری از دیگر فرهنگ ها در حال تغییر و تنوع بوده است؛ هنر نیز لاجرم در راستا و نشات گرفته از فرهنگ، دچار تحولاتی در طول زمان خواهد شد. بنابراین مطالعه هنر به عنوان ساختاری تاثیر گرفته از فرهنگ، خواهد توانست راهگشای شناخت فرهنگ و انسان باشد. انسان شناسی تصویری به عنوان زیر شاخه انسان شناسی فرهنگ، با ابزار تصویر به شناخت فرهنگ نائل می شود؛ همچنین از طریق مطالعه فرهنگ، به اندیشه ها، روابط و موقعیت انسان ها در هر دوره، زمان و مکان خاص می پردازد. مقاله حاضر، به روش توصیفی-تحلیلی و شیوه جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای صورت گرفته است، سعی دارد به بررسی روابط تصویری در گرافیک معاصر ایران بپردازد؛ در این راستا از مفاهیم و نظریات انسان شناسی در عصر جهانی که توسط انسان شناس هندی تبار، آرجون آپادورای مطرح گردیده، استفاده شده است.فرض بر آن است که امروزه با توجه به مساله جهانی شدن می توان تغییرات چشمگیری در جهت همگن سازی یا غیر همگن سازی را با فرهنگ جهانی مشاهده کرد. جامعه آماری در نظر گرفته شده پوسترهایی هستند که در نمایشگاه سرو نقره 96 و 98 به نمایش درآمده اند. با توجه به آنچه در گرافیک معاصر ایران مشاهده می شود، میزان توجه هنرمندان به هویت تصویری ملی و همنشینی هویت های ملی و فراملی وجود دارد که دیدگاه ها و ساختار نوینی را به جهت همنشینی دو هویت متفاوت میسر می سازند.

راهپیمایی اربعین به عنوان یکی از بزرگ ترین تجمعات مسلمانان از منظرهای مختلف اجتماعی، فرهنگی و..قابل بررسی است. یکی از مهم ترین روش های علمی و بینارشته ای برای تفسیر این آیین سنتی، بررسی نشانه شناختی رمزگان مندرج در کیفیت برگزاری آن است. چارلز سندرس پیرس در بررسی نشانه ها الگویی دو وجهی از شناخت رمزگان ارائه داده که می توان به جنبه های زیبایی شناسی و تحلیلی و تفسیری آن ها پی برد. این الگو از سه نوع نشانه بهره می گیرد. نشانه های نمادین، نشانه های شمایلی و نشانه های نمایه ای. این سه نوع نشانه در متون به شکل مجزا یا به صورت مجموعه ای از نشانه ها در تقابل های دوگانه نشان داده می شوند. در این پژوهش بر مبنای الگوی نشانه شناسی پیرس روابط عناصر کیفی مراسم راهپیمایی اربعین برای تولید معنا در نظام نشانه ای فرهنگی و اجتماعی بررسی شده است. بر اساس نتایج به دست آمده نشانه های اولیه در این آیین معنوی بر دلالت های ثانویه و ضمنی نظیر ارزش های عاطفی و اجتماعی و..ارجاع می دهند. در این پژوهش مجموعه رمزگان بازنمایی شده برای نشان دادن سطوح دلالت های ایدئولوژیک و رمزگان اجتماعی از سفرنامه ای به نام «درنگی در نجف» استخراج شده است. پس از آن تقابل های نشانه ای به همراه تفسیر آن در شش عنوان شامل تنوع ارادت، همذات پنداری، شیوه های عزاداری، موکب و میراث، شیوه عزاداری خلوت و جلوت و زنان نشان داده شد.

طلاب و روحانیان یکی از گروه های مرجع به شمار می روند که فراتر از الگوهای کلامی، کنش های آنان نیز به مثابه الگوهای رفتاری در سبک زندگی دینی مورد توجه بخشی از مردم قرار می گیرد؛ بنابراین مطالعه زندگی آنان می تواند حائز اهمیت باشد. تحقیق حاضر با رویکرد پدیدارشناختی و با هدف شناخت معنای زندگی طلبگی در تجربه زیسته همسران طلاب انجام گرفته است. روش نمونه گیری، هدفمند بوده و با 17 نفر از همسران طلاب، مصاحبه نیمه ساختاریافته با رویکرد همدلانه انجام شده است. به منظور غنابخشی بیشتر، گذشته از پرسش پیرامون کلیت سبک زندگی طلبگی، ابعاد زندگی طلبگی به پنج بخش تحصیل، اخلاق، تبلیغ، تلبس و شهریه تقسیم و پرسش هایی نیز درباره هر یک از این ابعاد مطرح شد. بنا بر یافته های تحقیق، می توان دو کلان معنا را در تجربه زیسته همسران طلاب درباره زندگی طلبگی به دست آورد؛ در گروهی «معنویت» و در گروه دیگر، «محدودیت» معنابخش زندگی طلبگی است. این دو معنای کلان، در هر یک از پنج بعد سبک زندگی طلبگی نیز سریان دارد و به تناسب، به هر یک معنایی متفاوت می بخشد.

صنعت سلامت در حال حاضر یکی از بسترهای غنی کارآفرینی است و نقش مهمی در توسعه اقتصادی و ثروت افزایی دارد. مربیگری (کوچینگ) به عنوان یک گرایش نوین در عرصه کارآفرینی با استفاده از مهارت های ارتباطی نقش مهمی در موفقیت یا عدم موفقیت استارتاپ ها ایفا می کند. هدف این پژوهش ارزیابی نقش مربیگری در ارتباطات درون گروهی استارتاپ های حوزه سلامت است و محقق به عنوان یک پژوهشگر حوزه ارتباطات تلاش کرده تا با چنگ زدن به حوزه کارآفرینی نقش مربیگری را در استفاده از دانش و مهارت های ارتباطی در استارتاپ های حوزه سلامت مطالعه کند. نوآوری این مطالعه در برقراری پیوند میان ارتباطات با حوزه کارآفرینی، به ویژه کسب و کارهای نوین فناورانه است. در این مطالعه از روش کیفی استفاده شده و جامعه هدف آن نیز استارتاپ های حوزه سلامت فعال در پارک های علم و فناوری بوده است. براساس اهداف و سؤالات تحقیق، از تکنیک «مصاحبه همراه با مشاهده» برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. برآیند تحلیل حاصل از 15 مصاحبه با کنشگران اصلی استارتاپ های حوزه سلامت، شناسایی و احصای 4 مقوله اصلی همراه با 24 زیرمقوله است. همچنین مقایسه مقولات احصا شده از بطن مصاحبه ها که نماینده وضعیت فعلی کوچینگ در ایران می باشد، با ادبیات جهانی نشان از فقدان 7 مقوله مهم در بدنه دانشی کوچینگ در ایران است که همگی دارای دلالت های مهم ارتباطی می باشند و می توانند نقش مهمی در موفقیت این استارتاپ ها ایفا نمایند. این مطالعه نشان داده که بدنه دانشی مربیگری که نقش مهمی در هدایت کسب و کارهای نوین ایفا می کند، خود نیازمند غنی سازی بیشتر با مهارت های دانشی و کاربردی ارتباطی است.

هدف از انجام این پژوهش، طراحی مدل مفهومی نقش ارتباطات سازمانی در شرایط بحران با رویکرد سیستمی است. نگرش سیستماتیک با ایجاد دیدگاهی کل نگر، جامع و نظام مند برای ایجاد ارتباطات مناسب در شرایط بحران، چارچوبی برای حل مشکلات فراهم می کند که منجر به کارآمدی نظام ارتباطی، کنترل بازخور فعالیت ها و اتخاذ تصمیمات مناسب توسط مدیران می شود. پژوهش حاضر از نظر نحوه گردآوری داده ها، به روش توصیفی پیمایشی و از نظر هدف، توسعه ای می باشد که در دو گام انجام شد. در گام اول، با بررسی نظریات و تحقیقات پیشین در حوزه های ارتباطات سازمانی، مدیریت بحران و نگرش سیستمی، ابعاد و مولفه های مرتبط با مدل استخراج شده و الگوی مفهومی اولیه طراحی شد. در گام دوم، مدل پیشنهادی توسط خبرگان و مطلعین کلیدی ارزیابی شد. جامعه آماری پژوهش شامل اساتید، مدیران و کارشناسان حوزه های مدیریت بحران و ارتباطات در دستگاه های اجرایی استان خراسان رضوی بودند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و داده ها با استفاده از پرسشنامه گردآوری شد. تحلیل داده ها نخست با آزمون نرمال بودن و سپس با استفاده از آزمون t تک نمونه ای در نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج پژوهش به شناسایی مهمترین ابعاد و مولفه ها و طراحی مدل نقش ارتباطات سازمانی در شرایط بحران با رویکرد سیستمی منجر شد. در انتها نیز پیشنهادهایی برای اثربخشی این فرآیند ارائه شد.