مطالعات فرهنگی و ارتباطات

تاریخ‌نگاری یکی از سازوکارهای معنابخشی به هویت‌های فرهنگی معاصر، از طریق حافظه جمعی، روایت، فانتزی (خیالپردازی) و اسطوره است. یکی از حوزه‌هایی که به بازاندیشی انتقادی تاریخ پرداخته و آن‌ را در رابطه با قدرت و نظام‌های سلطه مجدداً صورت‌بندی کرده، نظریه پسااستعماری است. این نوشتار تلاشی برای بازخوانی تاریخ کردستان، جنبه‌های روایی و صورت‌بندی‌های گفتمانی آن، از این منظر انتقادی است. در این جستار با روش و نظریه گفتمان به بررسی آثار و متون تاریخی نویسندگان کُرد و غیرکرد درباره کردستان پرداخته‌ شده است. نتیجه‌ی کلی این مطالعه‌ آن است که گفتمان استعماری و گفتمان ملی‌گرایی، چارچوب‌های اصلی این تاریخ‌نگاری بوده و در آنها، روایت‌های اروپامدار و غایت‌انگار ناسیونالیستی، برسازنده اصلی فرم روایی این تاریخ هستند. ویژگی اصلی این فرم روایت و این رویکرد تاریخ‌نگاری فقدان اشکال تاریخ‌نویسی فرودستان و صدای آنهاست.

دیرباز ابزار و وسایل مختلفی برای تعامل و کنش ارتباطی و فرهنگی وجود داشته است. یکی از این ابزارها، سیاحت‌نامه و داستان‌ها‌‌ی تخیلی جهانگردان است که البته پیشینه‌ی آن در غرب به سده‌ها‌‌ی قبل می‌رسد. کارویژه‌ی بسیاری از این سیاحت‌نامه‌ها‌‌در وهله‌ی نخست، نقد مناسبات موجود بوده است. «سیاحت‌نامه‌ی ‌ابراهیم‌بیگ» یکی از این کتابهاست که در زمان قاجار منتشر شد و تأثیر زیادی بر انقلاب مشروطه داشت. هدف ما در وهله‌ی نخست در این مقاله، کشف مضامین آشکار و مستتر این متن مهم برای فهم تأثیر آن بر افکار مشروطه خواهان و نیز کارکرد رسانه‌ای آن است. هدف دیگر، درک مناسبات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی آن عصر از زوایه‌ی جامعهشناسی سیاسی است. روش پژوهش ما برای پی‌گیری این دو هدف، «روش تحلیل تماتیک» است که در شمار روش‌ها‌‌ی کیفی است. ما با جمع‌آوری و تحلیل داده کیفی بدست آمده از متن دریافتیم که تلاش نویسنده در جهت آگاه‌سازی مردم به منظور دگرگون ساختن شرایط روزگار خود بوده است. در این زمینه او نخست به «ترسیم وضع موجود» سپس «آسیبشناسی آن وضعیت » و بعد « راه‌ها‌‌ی برون رفت از آن شرایط» و بالاخره «ترسیم وضعیت ایده‌آل » به نحو ظریف و دقیق پرداخته است. آشکارسازی و مقوله بندی این مضامین مهم و ارزشمند به نظر ما به غنی سازی ادبیات موجود درباره‌ی مشروطیت کمک می‌کند و افزون بر این، این مضامین دارای بار مفهومی و نظری مهمی هستند و می‌توانند ما را در فهم مناسبت سیاسی و فرهنگی و اجتماعی دو سده‌ی گذشته یاری رسانند.

از اسناد تاریخی باستانی چنین بر می‌آید که روابط میانایرانیان و ارامنه دارای تاریخی چند هزار ساله است. همسایگی این دو قوم کهن پیوندی عمیق میان آنها ایجادکرده که ریشه‌ای بس محکم در مراودات فرهنگی آنهادارد.روابط ایران و ارمنستان که از پشتوانه چندهزار ساله برخوردار است، بر پایه ارتباطات فرهنگی ، سیاسی و تاریخی دیرینه دو کشور همسایه و همچنین اشتراکات معنوی و فکری دو ملت استوار می باشد . مشترکاتنژادی، جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی آن قدر گسترده استکه تفاوت دینی به چشم نمیخورد تا جایی که می‌توان ادعاکرد نزدیکترین کشور از لحاظ فرهنگی به ایران ، ارمنستاناست.حال سوالی که مطرح می شود اینست که ظرفیت ها و پتانسیل های روابط فرهنگی ایران و ارمنستان تا چه میزان می باشد و آیا تاکنون از این ظرفیت ها به نحو احسن استفاده شده است . براین اساس در چارچوب نظریه سازه انگاری، فرضیه این نوشتار بر این نظر استوار است که با وجود پیوندهای دیرین فرهنگی میان ایران و ارمنستان و همچنین وجود ظرفیتهای و پتانسیل‌های بالقوه و بالفعل فراوان بین این دو کشور ، تاکنون روابط فرهنگی ایران و ارمنستان درسطح قابل قبولی نبوده است. نوشتار حاضر بااستفاده از روش توصیفی – تحلیلی و براساس منابعکتابخانه‌ای و الکترونیکی گردآوری شده و نگارش یافته است.

هدف اساسی که در این مقاله دنبال شده است، شناخت چگونگی و چرایی مصرف پوشش (تنوع پوشش و حجاب) دختران جوان در شهر آمل می باشد. به طور ضمنی تلاش بر این است تا نگره دختران جوان نسبت به کدهای پوششی و سنخ شناسی انواع تیپ های پوششی بدست آید. در فهم این پدیده در بخش رویکرد نظری، کوشیده شده است تا انواع گونههای پوششی شامل:«تیپ قدسی»، «تیپ مقاومتی»، «تیپ تلفیقی»، «تیپ عرفی» از هم تشخیص داده شود. رویکرد به کار رفته، کیفی است که با استفاده از تکنیک مصاحبهی عمیق (فردی-گروهی) برای گردآوری دادهها استفاده شده است. نمونهها بصورت هدفمند از نوع گلولهبرفی با معیار اشباع نظری 42 نفرانتخاب شده است. نتایح این بررسی نشان میدهد که دختران جوان از انتخاب نوع پوشش، معنای متفاوتی داشته و در مجموع نتایج حاصل از مصاحبه در قالب هشت مقوله اصلی شامل: پیروی از کلیشههای حجاب، همذات پنداری با خانواده، تغییر نشانهشناختی، تمایزخواهی، لذت زیباییشناختی، جامعهپذیری، مقابله با ناامنیهای اجتماعی، نگرش جنسیتی به پوشش، میباشد. این مقاله همچنین نگرش شبکههای ماهوارهای را از دیدگاه دختران نمونه مورد بررسی قرار میدهد. به ترتیب بیشترین مصرف کننده آن شامل تیپ مقاوتی، تیپ عرفی، تیپ تلفیقی، اما تیپ قدسی تنها گروهی هستند که مقاومت جدی نسبت به پخش این برنامهها داشتهاند

با توجه به نقش «روزنامه‌نگاران علم» به عنوان یکی از ارکان ترویج علم در جامعه و جایگاه «روزنامه‌نگاری علم» در توسعه علمی کشور بررسی عملکرد آنها در رسانه‌های گوناگون می‌تواند توصیف‌کننده جایگاه واقعی آنها در سپهر علمی جامعه و مقدمه‌ای برای یافتن چالش‌های این حوزه باشد. لذا این پژوهش با هدف بررسی عملکرد روزنامهنگاران علم در مطبوعات با استفاده از روش تحلیل محتوای کمَی و با نگاهی بر درسنامه‌های فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران علم، به بررسی محتوای تولید شده، در صفحات علم و فناوری چهار روزنامه جامجم، کیهان، خراسان و آفرینش پرداخته است. دادههای پژوهش ضعف عملکرد روزنامه‌نگاران علم را در برخی حوزه‌ها نشان میدهد:مطالب علم و فناوری در این روزنامهها، به ندرت برجسته می‌شوند. این مطالب عمدتا، از منابع دیگر استخراج میشوند و تولید، در این حوزه کمتر اتفاق می‌افتد.مصاحبه‌ها و گزارش‌های نقادانه سهم بسیار اندکی در این صفحات دارند، پرداختن به سیاست‌های علمی و مناقشات علم، چه در سطح جامعه و چه در سطوح تولید دانش، از جمله مواردی است که مغفول مانده و به آن پرداخته نشده است. در این صفحات از شیوههای غالب علمینویسی، مطابق با درسنامههای فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران علم، مثل گزارشنویسی به شیوه داستانی و یا فیچر نویسی استفاده نمی‌شود.

هدف مطالعه حاضر، نشانهشناسی تبلیغات در شبکههای ماهوارهای فارسی زبان و داخلی بر اساس دیدگاه رولان بارت است. تحقیق حاضر با رویکردی کیفی صورت گرفته است و جامعهی هدف پژوهش حاضر، آگهیهای پخش شده از شبکه سه سیما و جم تیوی از کانال ماهوارهای فارسی زبان در دو ماههی اول تابستان 94 بوده که از هر دو شبکه، دو پیام متجانس به روش نمونهگیری هدفمند و غیرتصادفی جهت تحلیل نشانهشناختی انتخاب گردید. پس از جمعآوری تبلیغات بازرگانی در مدت معین، از شبکه 3 سیما تعداد 112 پیام بازرگانی و شبکه جم تی وی 48 پیام جمعآوری و در هشت طبقه موضوعی دستهبندی و مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که تبلیغات بررسی شده در هر دو بستر فرهنگی منطبق با دیدگاه بارت از نوع پیامهای مخدوش بودند که دارای معانی ضمنی فراوانی بودند و با استفاده از نشانهها سعی در اسطورهسازی جهت تحریف واقعیت را داشتند. نتایج همچنین حاکی از این بود که، تبلیغات شبکه ماهوارهای نه تنها موازین اخلاقی و فرهنگی موجود در کشور مخاطب را نادیده میگیرند بلکه در کنار تبلیغ کالا، سعی در تحریف فرهنگ و تغییر آن، ایجاد سبکی جدید در زندگی مردم ایران و جایگزینی برای اسطورههای ملی مذهبی ایرانی بودند. در تبلیغات داخلی نیز با وجود رعایت برخی موازین اخلاقی و توجه به بسترهای فرهنگی موجود در جامعه، باز هم تبلیغات در خدمت نظام سرمایهداری عمل کرده و هدف اساسی آن بیشتر صرف تبلیغ و اسطورهسازی بود. به طوری که این رویداد در شبکههای ماهوارهای اخلاق را نیز در خدمت سودآوری و تحریف فرهنگ جامعه هدف قرار داده است.

پژوهش حاضر در پی فهم و توصیف وضعیت طرداجتماعی معلولین و چگونگی توزیع این مهم در بینمعلولین می باشد. به عبارت بهتر در این پژوهش به میزان طردمعلولین از روابط و مشارکت های اجتماعی، تحصیلات، بازارکار و متعاقباً شرمساری معلولین پی خواهیم برد. هدف: هدف اصلی این تحقیق شناخت و بررسی توزیع ابعادطرد اجتماعی در بین معلولین جسمی و حرکتی می باشد. روش: دراین تحقیق از روش کمی (پیمایش) استفاده شدهاست. جامعه آماری در این تحقیق ، معلولین جسمی حرکتی64-15سال می‌باشند که در بهزیستی مرکز شهرستان ریدارای پرونده هستند. حجم نمونه متشکل از 369 نفر می باشد وتکنیک جمع آوری داده ها نیز پرسشنامه می باشد. از نرمافزار spss نیز برای توصیف داده ها استفاده شده است. یافته ها: نتایج تحقیق گویای آن است که معلولین طرداجتماعی شدیدی را در همه ابعاد طرد از جمله؛ طرد از مشارکتهای اجتماعی؛ بطوریکه 67.2 درصد دارای مشارکت اجتماعی پایین می باشند. طرد ازروابط اجتماعی؛ بطوریکه 68.6 درصددارای روابط اجتماعی بسیار پایین می باشند، طرد از بازارکار؛ بطوریکه حدود 50 درصد جمعیت بیکار، و مابقی دارای اشتغال کاذب و غیر رسمی هستند، طرد از تحصیلات؛بطوریکه سطح تحصیلات 55 درصد جمعیت نمونه زیر دیپلممی باشد و متعاقباً احساس شرمساری اجتماعی شدیدی راتجربه می کنند. با توجه به حجم گسترده فقر، بیسوادی،بیکاری و همچنین فقر در روابط و مشارکتهای اجتماعی وشرمساری در بین معلولین، و با توجه به جوان بودن جامعهآماری که نشان از روند رو به پیشرفت این خطر غیر قابلانکار دارد و اگر این روند ادامه یابد باعث طرد مطلق افرادمعلول می شود، باید تدابیر و رویکردهای علمی برای توقف وکاهش چشم گیر طرد اجتماعی معلولین و متعاقبا اینمعضلات اتخاذ شود.