مطالعات فرهنگی و ارتباطات

این پژوهش با هدف تبیین وضعیت فرهنگ دانشگاهی در دانشگاههای ایران با رویکرد کیفی انجام گردید. داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 14 نفر از صاحبنظران آموزش عالی جمع آوری گردید. کدگذاری باز و محوری روی داده های مصاحبه انجام شد و از روش تحلیل مضمون استفاده گردید. داده های بدست آمده با توجه به سوالات مصاحبه در شش محور درک افراد از فرهنگ دانشگاه، مولفه های فرهنگ دانشگاه و توصیف وضعیت آنها، عوامل درونی و بیرونی موثر بر فرهنگ دانشگاه، پیامدهای فرهنگ دانشگاه، و راه حل های مطرح شده ارائه شد. هنجارهای علمی، ارتباطات، برخورداری از ویژگیهای انسان دانشگاهی، رفتارهای دانشگاهی، استقلال دانشگاهی، زندگی در محیط دانشگاه و اخلاق دانشگاهی به عنوان مولفه های فرهنگ دانشگاهی ذکر شد در خصوص مولفه های دانشگاهی، تصویر مطلوبی ارائه نمی شود و در نهایت اعطای استقلال به دانشگاه، مهندسی در فرهنگ دانشگاهی و توسعه اجتماعات علمی و .. به عنوان راهکار مطرح می شود. نتایج این تحقیق برای سیاستگذاری در خصوص فرهنگ دانشگاهی قابل استفاده است.

این مطالعه بر اساس این باور که رسانه های جمعی از قدرت نمادین برخوردار هستند و با ایجاد ظرفیت انسجام اجتماعی و تقویت افکار عمومی می توانند در راستای ملت سازی مؤثر باشند، به ارزیابی اسناد مرتبط و همسو با زمینه های فعالیت رسانه ای به این پرسش پاسخ می دهد که چرا در افغانستان باوجود فعالیت آزاد رسانه ها هنوز ملت سازی در این کشور تحقق نیافته است. طبق انتظار رسانه های افغانستان که نزدیک به دو دهه با حمایت های قانون اساسی و قانون رسانه های همگانی به آزادی بیان و تکثر رسانه ای دست یافتند، می توانستند با ایجاد یک حوزه فرهنگی یا ادبی به حوزه سیاست اثرات شگرفی داشته باشند و با جلوگیری از سیاست های قوم مدارانه در ساختار قدرت دگرگونی عظیمی را در جامعه موجب شوند. عدم تحقق این مهم ما را بر آن داشت تا از روش تحقیق کیفی با رویکرد انتقادی بهره ببریم تا به این پرسش پاسخ دهیم که چرا در طول بیش از یک ونیم دهه با حضور و فعالیت رسانه های آزاد و متکثر در افغانستان، هنوز هویت ملی مشترک شکل گرفته است و نظام رسانه ای در این خصوص چه نقصی داشته است. ازاین رو، از نظریات توسعه رسانه های جمعی و الگو های ملت سازی و همین طور از روش از مطالعه اسنادی و با فنون تحلیل مضمونی استفاده شده است. نتیجه ی اتخاذ چنین رویکردی، تضاد ها و خلأهای موجود درزمینه و بستر فعالیت های رسانه های جمعی افغانستان بیش ازپیش هویدا ساخته است و همین طور رابطه ای بین نظام سیاسی و رسانه ای کشور را.

ارتباطات میان فردی عضوی جدانشدنی از زندگی انسان است که به دلیل پیشرفت تکنولوژی بهره مندی از آن فقط به شکل های سنتی محدود نیست. در این مقاله آینده ارتباطات میان فردی در متاورس (فراجهان) را مورد توجه قرار داده ایم. متاورس به عنوان یکی از مفاهیم نوظهور در حوزه ارتباطات میان فردی، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. در متاورس افراد دارای توانایی تعامل با سایر کاربران با استفاده از آواتارها، توانایی میزبانی و شرکت در رویدادها و غیره هستند. از این رو هدف این پژوهش، بررسی سناریوهای آینده ارتباطات میان فردی در متاورس است. با استفاده از روش های آینده پژوهی چهار سناریوی متفاوت برای آینده متاورس مشخص شد. سپس فاکتورهای مهم ارتباطات میان فردی مانند ارتباط کلامی، ارتباط غیرکلامی، اثربخشی، ادراک و عواطف در سناریوهای چهارگانه مورد توجه قرار گرفت. با بهره گیری از نظریه های حوزه ارتباطات میان فردی مانند نظریه کاستن عدم اطمینان، نظریه نفوذ اجتماعی، نظریه مدیریت محرمانگی و غیره، چهار آینده متفاوت برای ارتباطات میان فردی در متاورس تحلیل شده است.

دینامیک های زمینه ای مولفه های ذاتی زیست بوم های رسانه ای هستند. این دینامیک ها بازارهای رسانه ای را شکل و زیست بوم های رسانه ای را توسعه می-دهند. این مقاله با استفاده از روش اسنادی و بکارگیری تکنیک تحلیل مضمون به بررسی ماهیت و چیستی این دینامیک ها برای زیست بوم رسانه ای ایران می-پردازد. یافته ها نشان می دهد که این دینامیک ها شامل کنشگران و تعاملات میان آن ها؛ مزیت های رقابتی؛ مولفه های شناختی و روانی؛ هنجارها و برهم-کنش میان بازارهاست. کنشگران رسانه ای شامل تولیدکنندگان؛ نهاد تنظیم گر؛ نهاد ناظر تنظیم گر؛ بازیگران دولتی/حاکمیتی و مصرف کنندگان هستند. همچنین، از جمله مزیت های رقابتی که عامل توسعه زیست بوم رسانه ای در ایران می شوند شامل کیفیت بالای تجربه دیداری و شنیداری؛ تعهد به هنجارها، ارزش ها و میراث فرهنگی بومی؛ تخصصی شدن؛ پایبندی به کپی-رایت؛ و راه اندازی و گسترش چهار گونه پلتفرم های محلی، فراملی (منطقه ای)، تعاملی و همگرا هستند. علاوه بر این، برخی مولفه های شناختی و روانی عبارتند از: وجود انگیزه و تعهد؛ حرفه ای گری؛ پایبندی به چارچوب ها و بنیان-های فرهنگی؛ استقلال سیاسی، اقتصادی و دولتی نهاد تنظیم گر و سواد رسانه-ای. این در حالی است که از جمله هنجارهای رشددهنده زیست بوم رسانه ای در ایران عبارتست از: پایبندی به مالکیت فکری؛ تکثر رسانه ای؛ تناسب و شایستگی تولیدکنندگان؛ احترام به کرامت انسانی؛ حفاظت از حریم خصوصی و حفاظت از خردسالان و زنان. همچنین رونق/کسادی کلی بازارهای تجاری؛ ارتباط تنگاتنگ بازارهای رسانه ای با هم و هم افزایی بازارهای رسانه ای مولفه-های دینامیک برهم کنش میان بازارهای مختلف به حساب می آیند. نتایج تحقیق نشان می دهد که الزاماً نیازمند سازوکارهایی برای اجرایی کردن هر سه گونه تنظیم گری رسانه ای شامل تنظیم گری دولتی، هم تنظیم گری و خودتنظیم-گری برای توسعه زیست بوم رسانه ای در ایران هستیم.

وجود تعداد بسیاری از وبگاه های دینی پربازدید در سراسر جهان و تلاش های صورت گرفته در جهت انتشار مفاهیم دینی از طریق آن ها، اهمیت پژوهش درباره ویژگی های تاثیرگذار در استفاده از این وبگاه ها را نشان می دهد. از این رو مقاله حاضر در صدد تبیین شاخصه های بصری دینی، در دو بخش نشانه ها، شامل (متن آیات و احادیث، نقش مایه های هنر اسلامی- مسیحی، رنگ های هنر اسلامی- مسیحی، هلال ماه، کعبه، صلیب) و تصاویر شامل( قرآن- انجیل، روحانیون، اماکن مقدس و مناسک) در تعداد 10 نمونه از وبگاه های دینی اسلامی و مسیحی است. این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی و روش کیفی انجام شده است و در جمع آوری اطلاعات از مطالعه اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده است. یافته ها نشان داد: در وبگاه های دینی مسیحی، ویژگی های دینی در قالب تصاویر دینی بصورت هدفمند ارائه می شود، اما در وبگاه های اسلامی برای نشان دادن ویژگی های مذهبی از هر دو شاخصه نشانه ها و تصاویر دینی استفاده می شود.

جنگ اوکراین-روسیه به عنوان یکی از ملموس ترین ابرازهای ظهور روسیه به عنوان رقیب جدی آمریکا در نظام بین الملل، مطرح است. ورای جنبه ژئواستراتژیک این منازعه، مواجه رسانه ای منحصر به فرد زلنسکی رئیس جمهور اوکراین با این موضوع مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر به دنبال تحلیل استفاده زلنسکی از هویت و تاریخ یهودی – با توجه به تصویر تثبیت شده یهودیِ مظلوم در نزد افکار عمومی جهانی - برای برساخت خود و دیگری و تثبیت روایت مدنظر خود از جنگ اوکراین-روسیه برای مخاطب داخلی و بین المللی است. تحلیل گفتمان انتقادی (تگفا) سخنرانی های زلنسکی در بازه زمانی مارس 2022 تا ژوئیه 2023 نشان دهنده به کارگیری راهبردها و ابزارهای گفتمانی چون مربع ایدئولوژیک ون دایک، قیاس و استعاره تاریخی و داستان گویی جهت همراه کردن مخاطب با خود و جلب کمک های مالی و تسلیحاتی است. در این قطبی سازی گفتمانی، مکررا از استعارات تاریخی یهودی برای انتقال مفهوم ضرورت ایستادن کشورهای غربی در کنار اوکراین و همچنین عزم و توان بالقوه اوکراین برای شکست روسیه به عنوان تجلی شر و دشمن دنیای آزاد استفاده شده است. تکرار چنین قیاس هایی، کاربرد اغراق و داستان گویی و ذکر تفصیلی جزییات، به نوعی به استفاده ابزاری از تاریخ یهود انجامیده است، و درنتیجه گفتمان زلنسکی فراتر از بلاغت اقناع پیش رفته و بیشتر به دستکاری ذهنی شباهت پیدا کرده است.

مراکز خرید چندمنظوره در تهران در دو دهه اخیر رشد قابل توجهی داشته اند. تولید این فضاها، بی تاثیر از مداخله نیروهای اجتماعی و سیاسی نبوده است. شرایط حاکم در هر برهه زمانی گاه باعث غلبه نیرویی بر نیروی دیگر در ساخت این مراکز شده است. اینکه چه نوع عواملی باعث مداخله نیروهای اجتماعی و سیاسی در شکل گیری مراکز خرید چندمنظوره تهران شده، هدف از این پژوهش است. روش پژوهش این نوشتار، از نوع کیفی و داده های آن از طریق مصاحبه با خبرگان شهری هم در حوزه آکادمی و هم در حوزه اجرایی با تخصص های شهرسازی و جامعه شناسی و اقتصاد سیاسی جمع آوری شده است که از تکنیک تحلیل تماتیک به تحلیل شرایط حضور این نیروها پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد که عواملی همچون بسترسازی و تسهیل گری دولت، بسترسازی و تسهیل گری مدیریت شهری(شهرداری و شورای اسلامی شهر)؛ کنشگران؛ بستر شهری در نوع مداخله این نیروها تاثیرگذار و تاثیر این عوامل، پیامدهایی نیز در پی داشته است.

کی پاپ، مسئله نوظهور در جهان محسوب می شود. کی پاپ به عنوان موسیقی عامه پسند که اغلب نوجوانان و جوانان طرفدار آن هستند و ابعاد وسیعی دارد، کمتر مورد توجه جامعه دانشگاهی و سیاست گذاران فرهنگی قرار گرفته است. کی پاپ صرف یک موسیقی صوتی و گذرا نیست، بلکه یک فرهنگ نوین جهانی برای مخاطبین خود در کشورهای مختلف دنیا ارائه می دهد چراکه کی پاپ، ایدئولوژی، پوشش، زبان و اصطلاحات، نمادها و شعارهای مختص به خود دارد. در این پژوهش با استفاده از روش نشانه شناسی چندلر و تقسیم بندی رمزگان اجتماعی،تفسیری و متنی، به رمزگشایی از رمزگان های بینامتنی موزیک ویدئویی از گروه بی تی اس به عنوان معروف ترین و جهانی ترین گروه کی پاپ پرداختیم. روش نمونه گیری، هدفمند و موزیک ویدئو انتخاب شده از کی پاپ به نام (no more dream ) می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد، رمزگذاری های پنهان در لا به لای متن، دلالت های ایدئولوژیک و هژمونیک دارد. از جمله ایدئولوژی ساختارشکنی، همبستگی، فراجنسیتی، تحریک جنسی،مادی گرایی ، مبارزه با قوانین و هنجار های جامعه و خانواده و... ، بنابراین کی پاپ می تواند موجب ایجاد خرده فرهنگ و مسئله شکاف نسلی و بحران هویت در میان مخاطبین خود شود .کلید واژگان: کی پاپ، بحران هویت، اسطوره فرهنگی، ایدئولوژی متن، نشانه شناسی چندلر

در جهان امروزی، بحران بخشی از زندگی روزمریه انسان هاست که در هر جا و هر زمان می تواند رخ دهد و معمولاً زمانی به وقوع می پیوندد که انتظار آن نمی رود. یکی از موضوعاتی که رسانه ها تمایل به پوشش خبری آنها دارند، حوادث و بحران ها هستند. در پوشش اخبار رویدادها توسط یک رسانه، می توان گفت خبرنگار حاضر در محل، مهمترین نقش را در تولید محتوا دارد و برای حرکت شایسته در جهت رسیدن به اهداف موردنظر باید در چارچوبی مدون حرکت کند. هدف اصلی پژوهش، شناسایی مؤلفه های خبرنگاری بحران های طبیعی برای سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران است. در بخش چارچوب مفهومی نظرییه چارچوب سازی به کار گرفته شد و ضمن مروری بر سوابق تجربی و نظری، با استفاده از روش کیفی و بهره گرفتن از تکنیک مصاحبیه نیمه ساختاریافته، 13 نفر از استادان ارتباطات و اصحاب رسانه در حوزیه بحران که سابقیه فعالیت در عرصه-های پرهیجان بحرانی را داشتند؛ با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، داده-های پژوهش گردآوری و برای تحلیل داده ها از تحلیل مضمون و از روش شبکیه مضامین استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد مؤلفه های خبرنگاری بحران های طبیعی برای سازمان صداوسیما در 3 مرحلیه کلی: قبل از بحران، حین بحران و پس از بحران؛ 8 مضمون فراگیر شامل: تمهیدات، تعیین خط مشی، اولویت خبری، گزینش محتوا، مسئولیت پذیری، انتخاب تصویر، پیگیری رسانه ای و شناسایی عوامل؛ 16 مضمون سازمان دهنده و در نهایت با 83 مضمون پایه ای به اشباع نظری رسیده است. پس از احصای مضامین، نگاریه شبکیه مضامین خبرنگاری بحران های طبیعی برای سازمان صداوسیما ترسیم شد.

با هدف شناخت میزان و چگونگی استفاده از اصول بین المللی اخلاق حرفه ای روزنامه نگاری در بخش های خبری20 شبکه خبر و20:30 شبکه دوم سیما، 4 اصل کلی انصاف و بی طرفی، به حداقل رساندن آسیب ها، استقلال، دقت و عینیت بوسیله 46 کد اخلاقی استخراج شده از 30 کشور جهان، به روش های اسنادی و تحلیل محتوا بررسی شده و با استفاده از نظریه دروازه بانی خبر تحلیل شدند. نتایج تحقیق نشان داده است اصل به حداقل رساندن آسیب ها با میانگین 87/2 بالاترین و اصل استقلال با میانگین 2 پایینترین میزان رعایت را به خود اختصاص داده اند. یافته های تحقیق همچنین نشان می دهد اصل به حداقل رساندن آسیب ها در 9/69 درصد اخبار بین 50 تا 70 درصد رعایت شده که به نسبت سایر اصول اخلاق حرفه ای، بیشتر رعایت شده است. اصل استقلال در 100 درصد اخبار بین 30 تا 50 درصد و اصل دقت و عینیت در 6/67 درصد اخبار بین 30 تا 50 درصد رعایت شده است. انصاف و بی-طرفی نیز در 9/57 درصد از اخبار بین 30 تا 50 درصد رعایت شده است.

خودجنسی سازی زمانی اتفاق می افتد که فرد، ایده ی اصلی جنسی کردن یعنی اهمیت به ویژگی های ظاهری و جذابیت های جنسی را در خود درونی کند. توجهات عمومی و پژوهشی عمدتا محدود به جنسی سازی آن از سوی دیگران بوده و به ورود فاعلیت کودکان در فرایند خودجنسی سازی توجهی نشده است؛ این در حالی است که اینترنت فضاهایی جدید برای مسیر جنسی سازی و خودجنسی سازی کودکان پدید آورده است که از آن جمله مشارکت کودکان در تولید متن در شبکه های اجتماعی است. تحلیل پست های بخشی از کودکان دختر فعال در شبکه اجتماعی ایرانی آپارات با روش نشانه شناسی فیسک نشان می دهد این کودکان با «اجرا»هایشان با یک واسطه متنی در تلاش ا ند تا خود را به شکلی ایده ال برای دیگری همیشه موجود ارایه دهند و ایده زن جنسی یک صورتبندی ایدئولوژیک در پرکتیس روزمره این کودکان در این شبکه اجتماعی است. این صورتبندی از طریق کنار هم آیی چندان دال اساسی شامل ترجیح زنانگی جنسی به مثابه ی امر ایده آل در برابر دخترانگی، زیبایی در چارچوب استانداردهای جنسی، اغواگری، زیست روزمره جنسی شده و کارگزاری در بازار جنسی سازی شکل می گیرد.

در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با استفاده از روش تاریخی- تحلیلی و با مراجعه به کتب، مقالات و منابع معتبر به تأثیر فرهنگ قانون گریزی بر عدم پایداری توسعه سیاسی در مقطع 1332-1320 پرداخته شود. بررسی حاضر باطرح این سوال که فرهنگ قانون گریزی نخبگان اجرایی کشور شامل شاه و نخست وزیران چه اثراتی بر ناپایداری توسعیه سیاسی در ایران از اشغال توسط متفقین تا کودتای 28 مرداد داشته است؟ بر پاییه این فرضیه نگاشته شده که قانون گریزی به عنوان یکی از عناصر فرهنگ سیاسی شاه و نخست وزیران در مقطع 1332-1320 در شمار عوامل بازدارندیه توسعیه سیاسی در آن برهیه زمانی بوده است. بر پاییه یافته های پژوهش، چنان چه در بازه زمانی موردنظر فرهنگ قانون گریزی و قانون ستیزی بر فضای سیاسی حاکم نبود و نخبگان دستگاه اجرائی بخصوص شاه و نخست وزیران به قانون و مقررات پایبند بودند مشکلاتی مانند شخصی شدن قدرت، تملق گویی و چاپلوسی، خشونت سیاسی، فساد سیاسی و بی اعتباری مشارکت از مجاری قانونی بر فضای سیاسی ایران سایه نمی انداخت و توسعیه سیاسی در این مقطع، امکان بیشتری برای دوام و تعمیق می یافت.